ترک سیگار؛ همه آنچه که باید در این باره بدانیم
ترک سیگار چالشهای زیادی به دنبال دارد. سیگار باعث آزاد شـدن هزاران ماده شیمیای در بدن میشود که نه تنها ریهها بلکه به قلب و هزاران ساختار دیگر هم آسیب میزند. سوالات زیادی در مورد ترک سیگار مطرح میشود. بارها از ما پرسیـدهاند ترک سیگار چند روز طول میکشد؟ برای ترک سیگار چه بخوریم؟ سیوطب در این مقاله فواید ترک سیگار و نکاتی که باید بدانید را بررسی میکند.
تاثیر سیگار بر عملکرد بدن؛ آیا تنباکو تنها مادهای است که وارد بدن میشود؟
وقتی سیگار میکشید علاوه بر تنباکو، مواد شیمیایی مضر دیگری هم وارد بدن شما میشود. این ترکیبات 10 ثانیه پس از اولین پکی که به سیگار میزنید وارد جریان خون میشوند و مغز، قلب و سایر اندامها را تحت تاثیر قرار میدهد. حتی اگر دود تنباکو را از طریق ریه استنشاق نکنید بازهم این مواد شیمیایی مضر از طریق مخاط دهان جذب میشوند.
نیکوتین اصلیترین ماده مضر موجود در سیگاراست. نیکوتین پس از ورود به بدن باعث میشود مغز مادهای به نام دوپامین ترشح کند. حالا باید ببینیم دوپامین چه تاثیری روی بدن دارد. دوپامین یک محرک شادیآور است که باعث احساس رضایت در بدن میشود. این ماده انرژی شما را بیشتر میکند و باعث میشود حس کنید تمرکز بیشتری دارید اما این حس خیلی دوام نمیآورد. با کاهش سطح نیکوتین در بدن، ترشح دوپامین کمتر میشود. هرچه بیشتر سیگار بکشید وابستگی بدن شما به نیکوتین برای دستیابی به این حس خوب بیشتر میشود.
مغز، عضلات، قلب و سایر اندامهای حیاتی بدن گیرندههایی به نام کولینرژیک دارند، این گیرندهها به طور معمول توسط انتقالدهندههای عصبی استیل کولین فعال میشوند. استیل کولین ساختار و عملکردی مشابه نیکوتین دارد و گیرندههای کولینرژیک را فعال میکند. نیکوتین برخلاف استیل کولین عملکرد طبیعی مغز را مختل میکند. فرد وابستـه به نیکوتین برای حفط عملکرد طبیعی مغز نیاز به مصرف دائم سیگار دارد. همین امر موجب شد انجمن قلب امریکا سیگار را یکی از سختترین اعتیادها بداند.
بیشتر بخوانید: مضرات ویپ، پاد و سیگار الکترونیکی؛ بی ضرر یا خطرناکتر از حد انتظار؟
ویدیو ترک سیگار مجله سلامت سیوطب را همینجا بشنوید
ما مقاله ترک سیگار را به صورت پادکست و ویدیو نیز در این صفحه قرار دادهایم تا شما کاربران دسترسی آسان تری به آخرین اطلاعات علمی داشته باشید. شما را دعوت به شنیدن پادکست ترک سیگار که آخرین اطلاعات علمی درباره بهترین راهکارهای درمانی ترک سیگار میپردازد، دعوت میکنیم:
ترک سیگار برای همیشه؛ بررسی 8 روش درمانی
اگر قصد دارید سیگار را ترک کنید با سوالهای زیادی رو به رو میشوید، مثلا عوارض ترک سیگار چیست؟ فواید ترک سیگار بر چهره چگونه است؟ آیا برای ترک سیگار میتوان از دارو استفاده کرد؟ در ادامه این مقاله روشهای مختلف ترک سیگار را بررسی و راحتترین روشها را با هم مرور میکنیم.
بیشتر بخوانید: رفتار با جوان سیگاری و دقت به ۹ دام خاکستری در اعتیاد نوجوانان
1. گروه درمانی؛ استفاده از درمانهای مکمل برای ترک راحتتر سیگار
درمانهای مکمل فرآیند ترک سیگار را برای شما راحتتر میکند. این روشها به شما کمک میکنند تا هوسها و علائم ترک سیگار را کاهش دهید. گروه درمانی روشی موثر برای ترک بسیاری از اعتیادهاست. در این روش افرادی که یک اعتیاد مشترک دارند به صورت هفتگی یا ماهانه دور هم جمع میشوند. تجربیات، سختیها و چالشهایی که با آن رو به رو هستند را باهم اشتراک میگذارند. معمولا یک درمانگر در این جلسات حضور دارد و در این مسیر به بیماران مشاوره میدهد. افراد درگیر این مشکل از همدیگر حمایت میکنند و گروهبندیهایی بین خودشان تشکیل میدهند. دورههای زمانی را برای ترک سیگار مشخص میکنند و در پایان هر دوره از افراد به خاطر تلاشهایشان تقدیر میکنند.
ویژگی مثبت استفاده از جلسات گروه درمانی این است که افراد مختلف کنار هم قرار میگیرند و با اشتراکگذاری تجربیات و حمایت از همدیگر فرآیند ترک سیگار را راحتتر میکنند. علاوه بر جلسات جمعی افراد با درمانگر و یکی از بیماران در ارتباط میمانند تا اختلالی در مسیر ترک سیگار بهوجود نیاید.
بیشتر بخوانید: ۲۱ جایگزین سیگار برای جلوگیری از سرطانریه + معجونهای خانگی
2. تاثیر هیپنوتیزم در ترک سیگار
استفاده از هیپتونیزم به تنهایی برای ترک سیگار موثر نیست، این روش یک درمان تکمیلی است. هیپنوتیزم با کاهش میل به سیگار به شما کمک میکند روی برنامهی درمانی خود تمرکز کنید. این روش درمانی عوارضی ندارد اما اگر بیش از حد روی آن حساب کنید ناامید میشوید. بیشترین تمرکز این روش روی افزایش عزم، صبر و آرامش ذهن است. هیپنوتیزم درمانی از روشهای متفاوتی انجام میشود و مدت زمان آن هم با توجه به روش انتخابی پزشک متفاوت است.
3. تاثیر طبسوزنی در کاهش میل به نیکوتین
افرادی که نمیتوانند از داروهای ترک سیگار استفاده کنند از روش درمانی طبسوزنی استقبال میکنند. استفاده از این روش باعث افزایش کیفیت خواب و خلق و خوی میشود. طبسوزنی در واقع بخشی از یک استراتژی کلی برای ترک سیگار است. متخصصان در این روش مناطق خاصی از بدن را برای سرکوب میل به سیگار هدف قرار میدهند. معمولا نقاط سرکوب بیماری اعتیاد به سیگار در ناحیه گوش قرار دارد. اعصاب جمجمه از طریق گوش در دسترس هستند. بدین شکل به راحتی میتوان سیستم عصبی را تحریک کرد تا میل به سیگار را سرکوب کند. این روش توسط انجمن ملی سمزدایی طبسوزنی تایید شـده و یک پروتکل کامل برای آن وجود دارد.
بیشتر بخوانید: آدامس ترک سیگار؛ قبل از مصرف، همه عوارض آن را بدانید
4. استفاده از درمانهای کمکی برای ترک سیگار؛ 5 درمان جایگزین نیکوتین
درمانهای جایگزین نیکوتین با جایگزینی مقداری نیکوتین به بیماران کمک میکنند احساس ناراحتی نکنند. پنج درمان جایگزین نیکوتین برای ترک سیگار توسط سازمان غذا و داروی ایلات متحده تایید شـدهاست که به شرح زیر هستند:
- چسبهای نیکوتین
- آدامسهای حاوی نیکوتین
- قرصهای نیکوتینی
- پاستیلهای نیکوتیندار
- سیگارهای الکترونیکی
- اسپری بینی نیکوتینی
درمانهای جایگزین، نیکوتین را تامین و به کاهش احساسات ناخوشایند ناشی از قطع مصرف نیکوتین کمک میکنند. نکته قابل توجه در استفاده از این روشهای درمانی برای ترک سیگار این است که درمان جایگزین را طبق دستورالعمل آن انجام دهید. در این درمان نیکوتین دریافتی را طی چند هفته کاهش میدهند تا بیمار به راحتی به نتیجه مطلوب دست یابد.
بیشتر بخوانید: عوارض آدامس ترک سیگار را با رعایت این نکات محدود کنید
5. استفاده از داروهای ترک سیگار
دارو درمانی برای افراد وابستـه به نیکوتین به دو مرحله تقسیم میشود. مرحله اول شامل درمان بوپروپیون و جایگزین نیکوتین و درمان مرحله دوم کلونیدین و نورتریپتیلین است. دو داروی وارنیکلین و بوپروپیون حاوی نیکوتین نیستند و به افراد کمک میکنند سیگار را از راههای دیگر ترک کنند. به عنوان مثال وارنیکلین به قسمتهایی از مغز میچسبد که محل اتصال نیکوتیـن است و میل به سیگار کشیـدن را کاهش میدهد. وارنیکلین نیز با مسدود کردن برخی از اثرات نیکوتین، لذت سیگار کشیـدن را کمتر میکند.
-
بوپروپیون یک داروی ضد افسردگی غیر سه حلقهایست
این دارو مکانیسمهای دوپامینرژیک و نورآدرنالین پیش سیناپسی را مهار میکند. درمان با بوپروپیون باید 7 تا 10 روز قبل از ترک سیگار توسط بیمار شروع شود. این فاصله زمانی تعادل را میان سطوح دارویی برقرار میکند. دوز تایید شـده برای این دارو 150 میلیگرم در روز تا روز سوم است. سپس این میزان به 300 میلیگرم در روز چهارم تا پایان دوره افزایش مییابد. عوارض جانبی این دارو شامل بیخوابی، بیقراری و خشکی دهان است، مصرف بوپروپیون به زنان باردار توصیه نمیشود.
-
نورتریپتیلین مکانسیمهای نورآدرنالین و دوپامین را مهار میکند
این دارو اثرات ضدافسردگی و ضداضطراب دارد و در کوتاه مدت اثربخشی آن در ترک سیگار شبیه به بوپروپیون است.
-
تاثیر کلونیدین بر تسکین علائم سندرم پرهیز از نیکوتین
این دارو میل به نیکوتین را کاهش میدهد و در روزهای 0.1 تا 0.75 میلیگرم در روز استفاده میشود. اثرات جانبی آن شامل کاهش فشار خون ارتواستاتیک و آرام بخشی است. قطع ناگهانی این دارو باعث ایجاد بحران فشار خون میشود.
-
راز ترک سیگار؛ کاهش میل و لذت از سیگار با وارنیکلین
استفاده از این دارو قویترین شانس موفقیت در ترک سیگار را به شما میدهد. مصرف این دارو را یک هفته قبل از شروع دوره ترک سیگار آغاز میکنند.
6. ورزش و فعالیت بدنی تاثیر زیادی در ترک سیگار دارد
فعالیت بدنی و ورزش تاثیر زیادی در منحرف کـردن حواس شما از هوس کشیـدن سیگار دارد. حتی فعالیتهای کوتاه مدت بدنی مانند دویدن و بالا و پایین رفتـن از پلهها هم میتواند ولع مصرف تنباکو را از بین ببـرد.
7. مصرف مایعات و ترک سیگار
هیدراته مانـدن برای سلامت ریهها مهم است. روزی هشت لیوان آب بنوشید. نوشیدنیهای گرم مانند چای، سوپ، شیر باعث رقیق شـدن مخاط ریه و راحتتر پاک شـدن آن از مجاری تنفسی میشود. چای سبز دارای خواص ضدالتهابی است که از بعضی بیماریهای ریه جلوگیری میکند. اگر نوشیدنیهای گرم لذت نمیبرید بخار درمانی هم یک روش مناسب برای رقیق شدن مخاط و کاهش التهاب است.
8. تاثیر غذاهای ضدالتهاب در ترک سیگار
التهاب ریه در افراد سیگاری تنفس را دشوار میکند. به همین دلیل توصیه میشود بیماران غذاهای ضدالتهابی را در برنامه غذایی خود قرار دهند. البته تحقیقات علمی برای تایید و رد این مساله در دست نیست اما تاثیر مثبت رعایت رژیم غذایی در تعداد زیادی از بیماران دیـده شـدهاست. برخی از غذاهای ضدالتهابی شامل موارد زیر هستند:
- بلوبری
- گیلاس
- اسفناج
- کلم پیچ
- زیتون
- بادام ها
دود تنباکو و آسیب به بسیاری از اندامها و سیستمهای بدن
تنباکو موجود در سیگار حاوی ذرات جامد معلق در دود است که این ذرات سرطانزا هستند. همچنین قطران چسبنده و قهوهای دارد که دندانها، ناخنها و بافت ریه را تیره میکند. مونواکسیدکربن موجود در دود سیگار یک گاز سمی، بیرنگ و بی بو است و در مقادیر زیاد باعث مرگ میشود. مونواکسید کربن موجود در خون، رسیـدن اکسیژن به اندامها و عضلات را سختتر میکند. این دود بیماریهای لثه، دندان، پیری پوست و کاهش حس بویایی و چشایی را به دنبال دارد. سایر مواد مضر در دود تنباکو شامل موارد زیر هستند:
- بریلیم
- کروم
- کبالت
- سرب
- نیکل
- کادمیوم
- آرسنیک
- ترکیبات رادیواکتیو
اثرات سیگار بر سیستم تنفسی
سیگار کشیـدن موجب تحریک نای و حنجره، کاهش عملکرد ریه و تنگی نفس میشود. اختلال در سیستم پاکسازی ریه و تجمع مواد سمی، افزایش خطر عفونت ریه و علائمی مانند سرفه و خس خس سینه از دیگر عوارض دود سیگار است.
اثرگذاری تنباکو و موادشیمیایی آن بر سیستم گردش خون
در هنگام سیگار کشیـدن افزایش فشار خون و ضربان قلب موجب انقباض رگهای خونی در زیر پوست و در نتیجه کاهش دمای پوست میشود. اکسیژن رسانی را کاهش میدهد و خون را مستعد لخته شـدن میکند. همچنین خطر سکته مغزی و حمله قلبی را افزایش میدهد.
تاثیر دود تنباکو بر سیستم ایمنی بدن
دود تنباکو امکان ابتلا به عفونتهای مانند ذاتالریه و آنفولانزا را بیشتر و دوره نقاهت آنها را طولانیتر میکند. همچین سطح آنتیاکسیدانهای محافظ مانند ویتامین C را کاهش میدهد.
تغییرات سیستم عضلانی در افراد سیگاری
دود تنباکو موجب سفت شـدن برخی عضلات و کاهش تراکم استخوان میشود.
اثرات منفی تنباکو در زنان و مردان
دود تنباکو در بدن مردان تغییراتی را ایجاد میکند که شامل اسپرم کمتر و تغییر یافتـه، آسیب ژنتیکی به اسپرم. ناتوانی جنسی است. سیگار کشیـدن در زنان موجب کاهش باروری، بینظمی چرخه قاعدگی، یائسگی زودرس و افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان رحم است.
فواید ترک سیگار در بهبود وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی
ترک سیگار فواید زیادی دارد که مهمترین آنها کاهش خطر مرگ زودرس است. محدوده سنی برای ترک سیگار اهمیت ندارد. برخی از مهمترین فواید ترک سیگار به شرح زیر هستند:
- بهبود بیماری کلسترول
- کاهش خطر ابتلا به سرطان
- شادابی و طراوات پوست و مو
- کاهش ضربان قلب و فشار خون
- کاهش خطر آنوریسم آئورت شکمی
- کاهش خطر بیماریهایی مانند سکته قلبی و انسداد ریه
ترک سیگار؛ معجزهای دستیافتنی
هیچ وقت برای ترک سیگار دیر نیست. ترک سیگار سلامت شما را بهبود میبخشد. خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان، بیماری های ریوی و سایر بیماریهای مرتبط با سیگار را کاهش میدهد. با رعایت دستورالعملها و کمک گرفتـن از روانشناسان و متخصصان این حوزه به راحتی میتوانید سیگار را کنار بگذارید. استفاده از داروهای ترک سیگار، درمانهای جایگزین و کمک گرفتـن از متخخصان در کنار مراقبتهای خانگی به شما کمک میکند مسیر درمان را به راحتی طی کنید.
سوالات متداول در مورد ترک سیگار
آیا استفاده از درمانهای جایگزین عوارض دارد؟
درمانهای جایگزین مورد تایید CDC است و به دلیل نیکوتین کمتر عوارض کمتری هم دارد. دقت کنید استفاده از این درمانها دائمی نیست و بعد از قطع مصرف عوارض احتمالی آنها از بین میرود.
عوارض ناگهانی ترک سیگار چیست؟
در افرادی که مصرف سیگار در آنها زیاد است ممکن است در روزهای اولیه بعد از ترک سیگار علائمی مانند مشکلات خواب، تهوع و گرفتگی روده، استرس و تعریق را تجربه کنند.
آیا غلظت خون بعد از ترک سیگار تغییر میکند؟
ده روز بعد از ترک سیگار میزان نیکوتین در خون شما کمتر میشود.
بعد از ترک سیگار باید چه کار کرد؟
بهتر است بعد از ترک سیگار یک تغییر مناسب در سبک زندگی افراد رخ دهد. ورزش، خواب کافی و تغذیه از مواردی است که در بهبود سریعتر افراد تاثیر زیادی دارد.
ترک سیگار چه مدت زمان میبرد؟
با توجه به میزان نیکوتین دریافتی افراد مختلف این بازه زمانی متفاوت است. سه تا پنج روز بعد از ترک سیگار علائم کمبود نیکوتین در بدن از بین میرود ولی ترک کامل، ماهها یا سالها طول بکشد.