قرص ونوستات؛ دارویی که چاقی را شکست می‌دهد

قرص ونوستات یک داروی بدون نسخه مورد تایید سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) است که برای درمان چاقی تجویز می‌گردد. این دارو با مهار آنزیم‌های تجزیه‌کننده چربی در معده و لوزالمعده عمل می‌کند. قرص ونوستات باید در حین پیروی از یک رژیم غذایی کم کالری مصرف شود. مصرف این قرص باعث می‌شود که بخش کوچکتری از رژیم غذایی جذب خون ‌شود، در نتیجه بدن چربی بیشتری را حذف خواهد کرد. ماده موثر این قرص اورلیستات نام دارد.

مصرف ونوستات در دوران بارداری و شیردهی کم‌خطر است چون به مقدار قابل توجهی وارد شیر نمی‌شود، بنابراین امکان آسیب به جنین به حداقل می‌رسد. همچنین رانندگی پس از مصرف آن نیز برای افراد خطری ندارد. با این حال قرص ونوستات برای لاغری شکم و پهلو همیشه‌ ایمن نیست و گاهی برای کاهش وزن نیاز به جایگزین‌های دیگر خواهد بود. این مقاله از مجله سلامت سیوطب ابعاد قرص ونوستات، اعم از فواید، عوارض، میزان مصرف و اثرگذاری آن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

قرص ونوستات چگونه کار می‌کند و چه فوایدی دارد؟

ماده فعال موجود در این قرص اورلیستات (Orlistat) نام دارد. اورلیستات با چسـبیدن به آنزیم‌های موجود در دستگاه گوارش (معروف به لیپاز) عمل می‌کند. پس از اتصال به آنزیم‌ها، آن را از تجزیه تقریبا یک سوم چربی وعده غذایی متوقف می‌کند. سپس این چربی از بدن دفع خواهد شد.

از آنجایی که با استفاده از ونوستات، بدن قادر به دریافت مقداری چربی در وعده غذایی نیست، تاثیر رژیم غذایی کنترل‌شده با کالری افزایش می‌یابد. به همین دلیل از این قرص برای درمان چاقی در افراد مبتلا به فشار خون بالا، کلسترول و دیابت بهره می‌برند.

آیا نگرانی‌هایی در مورد اورلیستات وجود دارد؟

FDA در سال 2010 بررسی ایمنی اورلیستات را به دلیل گزارشات نادر از آسیب جدی کبدی در افرادی که از آن استفاده می‌کنند منتشر کرد. FDA هیچ مدرکی برای تایید اینکه اورلیستات علت آسیب‌های کبدی است را پیدا نکرد. در صورت مشاهده علائم آسیب کبدی باید مصرف آن را قطع کرد. علائم ناشی از مصرف قرص ونوستات و کبد چرب عبارتند از:

• از بین رفـتن اشتها
• ادرار قهوه‌ای رنگ
• خارش
• چشم یا پوست زرد
• مدفوع رنگ روشن

برای پیدایش اثرگذاری قرص ونوستات چقدر زمان نیاز است؟

ونوستات با هر وعده غذایی که با آن مصرف می‌شود شروع به اثرگذاری می‌کند. بنابراین اگر یک وعده غذایی بدون چربی می‌خورید، نیازی به مصرف ونوستات نیست. با مصرف قرص ونوستات باید حدود 5 درصد از وزن خود را در 12 هفته اول کاهش دهید. پس می‌توان پی برد که باید روزی چند عدد قرص ونوستات خورد (با هر وعده غذایی یک عدد).

قرص ونوستات 120 برای چیست؟

ونوستات همیشه باید دقیقا همان‌طور که توسط پزشک عمومی ‌یا داروساز تجویز کرده مصرف شود. معمولا به صورت کپسول بیشتر عرضه می‌گردد و دوز معمول هرکپسول ونوستات 120 میلی‌گرم‌ است. همراه با آب قبل، در طول یا بعد از هر یک از سه وعده غذایی اصلی در روز مصرف می‌شود.

ونوستات باید همراه با یک رژیم غذایی متعادل با کالری کنترل‌شـده که سرشار از میوه و سبزیجات است مصرف شود. اگر پس از مصرف آن به مدت 12 هفته، حداقل پنج درصد از وزن بدن را از دست نداده‌اید، باید درمان را متوقف کرد. اگر مصرف قرص را فراموش کردید، به محض به یادآمدن تا زمانی که یک ساعت از آخرین وعده غذایی گذشـته است، آن را مصرف کنید.

قرص ونوستات برای چه کسانی مناسب است؟

این قرص نباید توسط همه کسانی که هدف کاهش وزن دارند مصرف شود. فقط برای افرادی که دارای شاخص توده بدنی خاص (BMI) هستند مجاز خواهد بود. انتظار می‌رود پزشکان هنگام تجویز ونوستات از دستورالعمل‌های زیر پیروی کنند:

• BMIفرد باید 30 یا بالاتر باشد.
• فرد یک بیماری پزشکی داشته باشد که کاهش وزن به سلامت او کمک می‌کند (مانند دیابت یا فشار خون بالا).
• باید حداقل پنج درصد از وزن را تا سه ماه از شروع مصرف کم کرد. در غیر این صورت، درمان با ونوستات توصیه نشده و باید قطع گردد.

چه زمانی نباید قرص ونوستات را مصرف کرد؟

قبل از مصرف قرص ونوستات باید با پزشک در مورد تداخلات احتمالی با سایر داروها صحبت کرد. اگر برای هر یک از شرایط زیر دارو مصرف می‌کنید حتما باید با پزشک در مورد مصرف قرص ونوستات مشورت کرد.

• بیماری تیرویید
• دیابت
• اچ‌آی‌وی
• بیماری قلبی
• تشنج
• ضربان قلب نامنظم

همچنین مهم است که در صورت ابتلا به موارد زیر وضعیت خود را به پزشک اطلاع دهید:

• مشکلات کیسه صفرا
• سنگ کلیه
• پانکراتیت
• سندرم روده تحریک‌پذیر
• انجام پیوند عضو
• مصرف سیکلوسپورین (نورال، ساندیمیون و غیره)
• از قبل در جذب غذا مشکل داشتن
• باردار یا در حال شیردهی به نوزاد بودن
• افراد زیر 18 سال
• افراد مبتلا به کلستاز (وضعیتی که صفرا به درستی از کبد به دوازدهه جریان نمی‌یابد)
• افراد دارای سابقه اختلالات خوردن (بولیمیا)

 

عوارض جانبی قرص ونوستات که باید به آن دقت کرد

همه داروها خطر عوارض جانبی دارند، اگرچه همه آن‌ عوارض را تجربه نمی‌کنند. در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی، در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه کرد. اکثر عوارض جانبی تجربه شـده هنگام مصرف ونوستات با نحوه عملکرد آن در دستگاه گوارش ارتباط دارد. عوارض جانبی بسیار شایع عبارتند از:

• سردرد و گیجی
• خون در ادرار
• درد یا ناراحتی شکمی
• نیاز فوری به باز کردن روده‌ها
• نفخ شکم همراه با‌ ترشح
• ‌ترشحات چرب
• حالت تهوع و استفراغ
• مدفوع چرب
• مدفوع مایع
• سطوح پایین قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع دو

هنگام مصرف قرص ونوستات چند نکته بسیار مهم است

• اگر قرص ضد بارداری مصرف می‌کنید و اسهال شدید دارید، باید علاوه بر قرص، از روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری مانند کاندوم استفاده کنید.
• قبل از شروع مصرف اورلیستات، در مورد سایر داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
• قبل از خواب یک مکمل مولتی ویتامین مصرف کنید تا از دریافت کافی ویتامین اطمینان حاصل کنید.
• نباید قرص ونوسات را خورد کرد یا جوید
• ونوستات جذب برخی از مواد مغذی محلول در چربی مانند بتاکاروتن و ویتامین E را کاهش می‌دهد. بنابراین باید توصیه‌های پزشک را در مصرف رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه و سبزیجات دنبال کرد. پزشک امکان دارد مکمل مولتی ویتامین همراه با مصرف قرص ونوستات توصیه کند.
• ممکن است یک درمان ضد تشنج را با کاهش جذب داروهای ضد صرع نامتعادل کند و در نتیجه منجر به تشنج شود. اگر هنگام مصرف این قرص همراه با داروهای ضد صرع، فرکانس یا شدت تشنج تغییر کرد، پزشک را در جریان بگذارید.
• ونوستات برای مصرف کنندگان آکاربوز (داروی ضد دیابتی که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می‌شود) توصیه نمی‌شود.
• اگر فرد دارویی مانند سیکلوسپورین مصرف می‌کند باید تا سه ساعت قبل و بعد این دارو از خـوردن ونوسات پرهیز کرد.

قرص ونوستات با کدام داروها تداخل دارد؟

• برخی از درمان‌های HIV(ایدز)
• سیکلوسپورین
• آکاربوز
• لووتیروکسین
• آمیودارون
• وارفارین
• برخی از درمان‌های صرع

آیا می‌توان قرص ونوستات را با سایر داروها استفاده کرد؟

اینکه ونوستات را همراه با داروهای دیگر مصرف کرد بسیار مهم به نظر می‌رسد چون امکان دارد اثرات داروها  تقویت یا تضعیف شود. قرص ونوستات ممکن است فعالیت داروهای زیر را تغییر دهد:

• داروهای ضد انعقاد (مانند وارفارین)
• سیکلوسپورین
• نمک‌های ید یا لووتیروکسین
• مواردی از کم کاری تیروئید یا کاهش کنترل کم کاری تیروئید ممکن است رخ دهد
• آمیودارون
• داروهایی برای درمان HIV
• داروهای افسردگی، اختلالات روانپزشکی یا اضطراب

داروهای جایگزین برای قرص ونوستات

• ساکسندا یکی از داروهای لاغری تزریقی روزانه است.
• میسیمبا (نالترکسون 8 میلی‌گرم + بوپروپیون 90 میلی‌گرم) ‌ترکیبی از دو دارو است که برای تشویق کاهش وزن با کاهش اشتها تولید شـده است. این دارو به شکل قرص تهیه و در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد.

برداشتی کلی از نکات لازم درباره قرص ونوستات

داده‌های حاصل از آزمایشات بالینی نشان داد 37درصد از بیمارانی که ونوستات را به مدت 12 هفته مصرف کردند، حداقل 5 درصد کاهش وزن داشته‌اند. 20 درصد از بیمارانی که قرص ونوستات را به مدت یک سال مصرف کردند، حداقل 10 درصد کاهش وزن داشته‌اند.

مطالعه‌ای روی بیماران دیابتی نوع دو نشان داد که 60درصد از بیماران پس از 12 هفته 5درصد از وزن بدن خود را از دست دادند. 41 درصد از بیماران دیابتی پس از یک سال مصرف قرص ونوستات حداقل 10 درصد از وزن بدن خود را از دست دادند. اثربخشی قرص ونوستات به برنامه غذایی بیماران بستگی دارد تا بر اساس ان کالری دریافتی روزانه را کاهش دهد. هنگام مصرف قرص ونوستات باید دقت کرد که با سایر داروهای مصرفی تداخل ایجاد نکند. همچنین این دارو برای برخی از افراد مناسب نیست که در متن مقاله به صورت مفصل به آن پرداخـته شـده است.

سوالات متداول