بی اختیاری ادرار بعد از زایمان؛ معرفی عوامل و علل نشت ادرار
بی اختیاری ادرار بعد از زایمان شیوع فراوانی دارد بنابراین اگر دچار چنین معضلی هستید، جای هیچ‌گونه خجالتی نیست و بدون استرس و نگرانی به دنبال رفع آن بروید. بی اختیاری ادرار بعد از زایمان گاهی با درد پرینه (درد در ناحیه بین آلت تناسلی و مقعد) و یبوست همراه است. به دلیل اهمیت و گستردگی بی اختیاری ادرار بعد از زایمان، در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم.
بی اختیاری ادرار چیست؟
نشت ادرار یا بی اختیاری ادرار پس از زایمان بسیار شایع است. از هر ۳ زنی که بچه‌دار می‌شود، یک نفر شاید در مقطعی دچار نشت ادرار شده باشد. اگر این مشکل را نادیده بگیرید و هیچ کاری نکنید؛ خودبه‌خود از بین نمی‌رود اما خوشبختانه راه‌هایی برای بهبود ضعف مثانه وجود دارد.
بیشتر بخوانید: ۰ تا ۱۰۰دفع لخته های خون بعد از زایمان و مشکلات ناشی از آن
بی اختیاری ادرار بعد از زایمان و عوامل آن
بی‌اختیاری ادرار یا urinary incontinence (UI)، عدم کنترل روی مثانه است. بی اختیاری ادرار می‌تواند در حد چند قطره یا نشت فراوان باشد. در واقع این ترشح جزئی یا کامل باید به صورت غیرارادی باشد تا به عنوان بی اختیاری ادرار شناخته شود.
بعد از گذشت چند ماه از زایمان، شاید بعضی مادران همچنان هم در زمان عطسه یا سرفه، خروج بی‌اختیار ادرار را تجربه کنند. در حقیقت در زمان بارداری، بسیاری از زنان دست‌کم یک بار این مشکل را تجربه می‌کنند؛ اما برای برخی از خانم‌ها بعد از زایمان نیز ادامه پیدا می‌کند.
زایمان طبیعی شاید احتمال دچار شدن به بی اختیاری ادرار بعد از زایمان را بالا ببرد. بی اختیاری ادرار بعد از زایمان تاثیرات فراوان فیزیکی و روانی و اجتماعی بر زندگی خانم‌ها دارد و در چهل درصد موارد به عنوان معضل بزرگی در زندگی روزانه تلقی می‌گردد.
باید بپذیریم که بارداری و به دنیا آوردن فرزند با همه شیرینی‌هایش، تغییراتی را نیز در بدن زنان ایجاد می‌کند که بی اختیاری ادرار بعد از زایمان یکی از آن‌ها است.
برخی از زنان، بی اختیاری روده (مدفوع) را نیز تجربه می‌کنند که ازدست‌دادن غیرارادی ماده مدفوع است. عوامل زیادی می‌توانند در بی اختیاری پس از زایمان نقش داشته باشند، از جمله مشکلات عبور نوزاد از کانال زایمان در حین زایمان، افزایش وزن رحم در دوران بارداری و هورمون‌های منحصربه‌فرد تولید شده در بارداری.
ژنتیک و عوامل سبک زندگی، مانند سیگارکشیدن، نیز در احتمال ابتلای زنان به بی‌اختیاری پس از بارداری نقش دارند. زنانی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری در دوران بارداری و بعد از آن دارند، ریسک بیشتری برای بی اختیاری پس از زایمان خواهند داشت.
زنانی که به طور طبیعی فرزند خود را به دنیا آورده‌اند، نسبت به زنانی که به روش سزارین زایمان کرده‌اند، ۵۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به بی‌اختیاری پس از زایمان هستند.
درمان‌های اولیه برای بی‌اختیاری به شرایط فردی بستگی دارد اما می‌تواند شامل تمرینات تقویتی لگن (کگل)، تمرین مثانه، تعدیل عصبی، درمان عضلات کف لگن و تحریک الکتریکی برای بهبود انقباض عضلات کف لگن باشد.
اگر علائم بعد از زایمان با درمان‌های اول برطرف نشد، می‌توان از جراحی برای درمان بی‌اختیاری استفاده کرد.
بیشتر بخوانید : مراقبت‌های بعد سزارین و اهمیت آن در سلامت مادر
علت بی‌اختیاری ادرار
هنگامی که باردار هستید، هورمون‌هایی تولید می‌کنید که عضلات و بافت‌هایی را که از مثانه، روده و رحم حمایت می‌کنند، کشش می‌دهند. این گروه از عضلات و بافت‌ها را کف لگن می‌نامند.
هنگامی که کودک شما برای تولد از طریق واژن به سمت پایین حرکت می‌کند، کف لگن کشیده می‌شود و برای مدتی کشیده می‌ماند. ترکیب هورمون‌ها و عضلات کشیده به این معنی است که عضلاتی که مثانه شما را کنترل می‌کنند ضعیف می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به نشت تصادفی ادرار شود.
بیشتر بخوانید: مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی؛ تمام مادرها باید این ۲۱ نکته را بدانند
شیوع بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
نشت تصادفی ادرار در مادری که تازه زایمان داشته؛ هنگامی که می‌خندد، عطسه یا سرفه می‌کند یا ورزش می‌کند، معمول است. این پدیده به بی اختیاری استرسی معروف است.
اگر قبل از بارداری، مشکلات مثانه یا روده داشته باشید؛ احتمالاً بعد از تولد بدتر می‌شوند. زنانی که سزارین می‌شوند نیز شاید دچار مشکلات مثانه شوند. سزارین می‌تواند خطر بی‌اختیاری شدید را از 10% به 5% برای اولین زایمان کاهش دهد، اما پس از سزارین سوم، زنان به اندازه افرادی که به صورت طبیعی زایمان می‌کنند، به مشکلات مثانه دچار می‌شوند.
بیشتر بخوانید: قاعدگی بعد از زایمان و تاثیر شیردهی بر زمان بازگشت
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اکثر زنانی که پس از زایمان ادرارشان نشت می‌کند، متوجه می‌شوند که در چند هفته اول، با بهبودی عضلات و بافت‌های کشیده شده، این معضل از بین می‌رود. با این حال، برای برخی از زنان شاید این پروسه ماه‌ها طول بکشد در حالی که سایر زنان متوجه می‌شوند که عضلات کف لگن آن‌ها هرگز به طور کامل بهبود نمی‌یابد.
اگر بعد از ۶ ماه همچنان نشت ادرار دارید، با ماما یا پزشک خود صحبت کنید. برخورد زودهنگام با آن می‌تواند خطر تبدیل شدن به یک مشکل مادام‌العمر را کاهش دهد.
بی‌اختیاری استرسی شایع است اما بسیاری از زنان از صحبت در مورد آن خجالت می‌کشند. ولی به یاد داشته باشید که پزشکان، ماماها و پرستاران به صحبت در مورد آن عادت دارند.
اگر با نشتی ادرار مواجه هستید، آن‌ها پیشنهاداتی خواهند داشت که می‌تواند کمک کند.
بیشتر بخوانید: ترک‌های پوستی بعد از زایمان؛ اجتناب‌ناپذیر اما قابل درمان
درمان بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
درمان، بستگی به نوع بی اختیاری و شدت آن دارد. بلافاصله پس از تولد، باید به عضلات کف لگن زمان دهید تا بهبود یابد. در چند روز اول روی ناحیه پرینه (بین واژن و مقعد) را یخ بگذارید و استراحت کافی داشته باشید.
سپس می‌توانید با انقباضات ملایم عضلات کف لگن، در حالی که دراز کشیده‌اید، شروع کنید. ۳ ثانیه نگه دارید، ۱۵ ثانیه استراحت کنید و ۳ بار تکرار کنید. سعی کنید تا زمانی که می‌توانید بیشتر نگه دارید.
انجام این تمرینات شاید به جلوگیری از مشکلات طولانی‌مدت مثانه کمک کند. تغییرات ساده در سبک زندگی نیز شاید به شما کمک کند، مانند کاهش وزن، خوردن فیبر بیشتر، نوشیدن آب زیادتر و پرهیز از ورزش شدید.
اگر بی‌اختیاری ادرار شما بهتر نشد، با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها احتمالا شما را به فیزیوتراپیست ارجاع دهند. درمان‌های طولانی‌مدت برای ضعف مثانه؛ ورزش، دارو یا جراحی است.
بیشتر بخوانید: ریزش مو بعد از زایمان؛ آیا موهای از دست رفته باز می‌گردد؟
تمرینات کف لگن
ماهیچه‌های اطراف مثانه، روده و رحم را می‌توان مانند سایر ماهیچه‌های بدن؛ ورزش، تقویت و تمرین داد. انجام این کار قبل، حین و بعد از بارداری به جلوگیری از بی اختیاری ادرار در دوران بارداری و بعد از تولد نوزاد کمک می‌کند. انجام آن‌ها در هر مکان و در هر زمان آسان است.
در اینجا یک تمرین را به عنوان مثال معرفی می‌کنیم:
- نفس بکشید
- ماهیچه‌های کف لگن را به سمت بالا و به سمت داخل بکشید. انگار می‌خواهید جلوی ادرار را بگیرید
- فشار را به مدت ۱۰ ثانیه در حالی که به طور طبیعی نفس می‌کشید، نگه دارید
- آرام باشید و در ۱۰ ثانیه تکرار کنید
- فشار را تکرار کنید و ۱۰ بار رها کنید
- این تمرین را ۳ بار در روز انجام دهید
آموزش مثانه
هنگامی که باردار هستید، کودک درحال‌رشد شما به مثانه‌تان فشار می‌آورد. این امر باعث می‌شود مثانه سریع‌تر از حد معمول احساس پری کند، به این معنی که شما نیاز به مراجعه‌های مکرر به توالت دارید.
پس از تولد نوزاد، ایده خوبی است که مثانه خود را دوباره آموزش دهید. می‌توانید این کار را با تلاش برای جلوگیری از رفتن به توالت تا زمانی که می‌توانید انجام دهید یعنی تا زمانی که مثانه شما پر شود.
بیشتر بخوانید: معنی انواع گریه نوزاد، گریه های مختلف نوزاد به چه معناست؟
دارو برای درمان بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
اگر دچار بی‌اختیاری فوری یا مثانه بیش فعال هستید، دارو می‌تواند به اصلاح عضلات مثانه کمک کند.
عمل جراحی
اگر همه راه‌های درمانی شکست بخورد، جراحی شاید در مورد این مشکل زنان و زایمان یک گزینه باشد. اگر نیاز دارید، با پزشک خود در مورد اینکه چه چیزی برای شما بهتر است صحبت کنید.
زندگی با بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
متأسفانه بی‌اختیاری ادرار برای برخی از زنان به یک مشکل طولانی‌مدت تبدیل می‌شود. در اینجا چند نکته برای زندگی با آن وجود دارد:
- از پدهای بی‌اختیاری که برای نشت ادرار ساخته شده‌اند، به جای نوارهای بهداشتی استفاده کنید
- وقتی بیرون می‌روید لباس زیر یا کل لباس را عوض کنید
- بدانید که توالت‌ها در کجا قرار دارند تا بتوانید به سرعت آن‌ها را پیدا کنید
- هنگام عطسه یا خندیدن پاهای خود را روی هم قرار دهید
- برنامه تمرینی خود را تغییر دهید تا از تمرینات سنگین مانند پریدن خودداری کنید
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری به روش IVF و آشنایی با مراحل مختلف لقاح خارج از رحم
پیشگیری از بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
چند قدم ساده وجود دارد که می‌توانید در دوران بارداری برای جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار انجام دهید:
- روزانه ۶ تا ۸ فنجان مایعات بنوشید مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری بدهد
- از نوشیدنی‌های حاوی قند یا کافئین خودداری کنید زیرا می‌توانند مثانه را تحریک کنند
- یک رژیم غذایی با فیبر بالا با ۲ قطعه میوه، ۵ وعده سبزیجات و ۵ وعده غلات مثل نان در روز بخورید
- وزن خود را در حد مناسب نگه دارید
- سیگار نکشید
- بیشتر روزها حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید
- تمرینات عضلات کف لگن را به طور منظم انجام دهید
- دفع مدفوع را به تاخیر نیندازید
- به درستی روی توالت بنشینید
- از یبوست پیشگیری کنید زیرا این امر ماهیچه‌های کف لگن شما را تحت فشار قرار می‌دهد
- در صورت ابتلا به عفونت ادراری فوراً به پزشک مراجعه کنید
همچنین مهم است که در دوران بارداری و بعد از زایمان به طور ایمن ورزش کنید تا از بی‌اختیاری جلوگیری کنید.
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری به روش IUI یک روش کم درد و بدون دردسر برای تلقیح داخل رحم
ورزش‌های مناسب برای پیشگیری از بی اختیاری ادرار بعد از زایمان
- پیاده‌روی
- ایروبیک سبک
- راه رفتن در آب
- دوچرخه‌سواری با دوچرخه ثابت
- شنا
- تمرین با وزنه سبک
ورزش‌های بالا، برای کمک به درمان بی اختیاری ادرار بعد از زایمان ایده‌آل هستند.
بیشتر بخوانید : انواع بیماری های زنان و ۵ نکته طلایی پیشگیری خانگی
هشدار در مورد تمرینات و حرکات مضر
برای محافظت از عضلات کف لگن، از موارد زیر اجتناب کنید:
- وزنه‌های سنگین
- ضربه زیاد یا حرکات تند
- جهش و پرش زیاد
- فعالیت‌های بیش از حد و پیچ و تاب زیاد
- ورزش‌هایی که نیاز به حبس نفس دارند
- تمریناتی که نیاز به تغییر جهت بدن یا حرکات ناگهانی دارند
- ورزش‌هایی که باعث می‌شود از یک پا بیشتر از پای دیگر استفاده کنید یا در حالی که روی دست یا زانو هستید، باسن خود را بلند کنید
- تمریناتی که شامل ایستادن روی یک پا برای مدت‌زمان مشخصی است
- ورزش‌هایی که انحنای کمر شما را افزایش می‌دهند
بیشتر بخوانید: درد لگن در زنان چیست و چه عواملی در بروز آن دخیل است؟
یادداشت پایانی
در طول بارداری و پس از آن، از هر ۱۰ زن، ۴ نفر دچار بی اختیاری ادرار بعد از زایمان یا ازدست‌دادن غیرارادی ادرار می‌شوند. با وجود طبیعی بودن بی اختیاری پس از زایمان، بسیاری از مادرانی که به تازگی زایمان داشته‌اند، شاید از این تغییر در بدن خود احساس شرم یا خجالت کنند.