ویتامین A چیست؟ 7 علامت کمبود ویتامین آ و خطرات آن برای بدن

ویتامین A یک ویتامین محلول چربی است که برای بسیاری از عملکردهای بدن ازجمله بینایی مناسب، سیستم ایمنی قوی، تولیدمثل و سلامتی پوست مهم است.

ویتامین A معمولاً در گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی یافت می‌شود و همین‌طور بدن کاروتنوئیدهای موجود در غذاهای گیاهی مانند میوه‌ها و سبزی‌ها قرمز، سبز، زرد و نارنجی را به ویتامین آ تبدیل می‌کند.

ریزمغذی‌ها ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز بدن در مقدار بسیار کم وجود دارند. بااین‌حال، تأثیر آن‌ها بر سلامت بدن بسیار مهم است و کمبود هر یک از آن‌ها زندگي فرد را به خطر می‌اندازد. کمبود آهن، ویتامین A و ید بیشترین شیوع را در سراسر جهان به‌ویژه در کودکان و رنان باردار دارد.

کمبود اين ويتامين در کشورهای پیشرفته نادر است، درحالی‌که در کشورهای درحال‌توسعه ویتامین آ کافی دریافت نمی‌شود. البته تشخيص كمبود و جبران آن در بدن بسيار مهم است و از بروز بیماری‌های مختلف جلوگيري می‌شود.

مطالب مفید: اطلاعات کامل در مورد مسائل مربوط به زنان و زایمان

نشانه کمبود ویتامین A 

• پوست خشک

ویتامین A برای ایجاد و ترمیم سلول‌های پوستی مهم است. همچنین به بهبود مشکلات پوستی و مبارزه با التهاب آن کمک می‌کند. علاوه بر اين عدم دریافت کافی ویتامین آ منجر به اگزما و سایر مشکلات پوستی می‌شود. توجه داشته باشید کمبود ویتامین A مزمن يكي از دلايل خشکی پوست است.

• خشکی چشم‌ها

مشکلات چشمی از عمده‌ترین دلايل مربوط به کمبود ویتامین A است. در موارد شدید، عدم دریافت کافی ویتامین آ منجر به نابینایی کامل یا نابودي قرنیه می‌شود در اين صورت در چشم لکه و نقطه‌های مختلف مشخص می‌شود. در حقيقت خشکی چشم یا عدم توانایی در تولید اشک، از اولین نشانه‌های کمبود ویتامین A است.

• شب‌کوری

کمبود شدید این ویتامین در برخي موارد منجر به شب‌کوری می‌شود، شیوع بالای شب‌کوری در کشورهای درحال‌توسعه بوده است. با توجه به گستردگی این مشکل، متخصصان برای بهبود سطح افراد شب‌کوری تجويز ویتامین آ را به‌صورت غذا یا مکمل توصيه می‌کنند.

• ناباروری و بارداری سخت

کمبود ویتامین A منجر به ناباروری در مردان و رنان و بارداري مشکل‌ساز در آن‌ها می‌شود. تحقیقات مشابه حاکی از آن است که مزدان نابارور به دلیل توليد استرس اکسیداتیو در بدن، نیاز بیشتری به آنتی‌اکسیدان‌ها دارند و ویتامین آ یکی از مواد مغذی است که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان در بدن عمل می‌کند، علاوه بر اين کمبود ویتامین آ ممكن است منجر به سقط‌جنین یا نقص مادرزادی شود.

• رشد كم

ویتامین A برای رشد مناسب بزرگ‌سالان و كودكان لازم است. علاوه بر اين مکمل‌های ویتامین آ، به‌تنهایی و با سایر مواد مغذی رشد را بهبود می‌بخشد. البته مصرف مکمل ویتامین A  در ترکیب با سایر مواد مغذی تأثیر بیشتری در رشد دارد.

• عفونت‌های گلو و سینه

عفونت‌های مکرر به‌ویژه در گلو یا قفسه سینه نشانه کمبود این ویتامین است و در برخي موارد عفونت دستگاه تنفسی را تشديد می‌کند، بااین‌حال نياز به تحقيقات بيشتر است.

از طرف دیگر مکمل‌های ویتامین آ خطر ابتلا به عفونت‌های گلو و قفسه سینه را تا 8٪ افزایش می‌دهند و بزرگ‌سالانی که سطح بالای ویتامین A در خون داشته باشند عفونت‌های گلو و قفسه سینه کمتری را تجربه می‌کنند.

• بهبود زخم‌ها

ویتامین آ باعث ایجاد کلاژن (یکی از اجزای مهم پوست سالم) می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد مصرف ویتامین آ به‌صورت خوراکی و موضعی پوست را تقویت كرده و باعث بهبود تولید کلاژن می‌شود.

خطرات بیش‌ازحد ویتامین A

درست است كه ویتامین A برای سلامت کلی بدن مهم است. بااین‌حال، مصرف مقدار زیاد آن خطرناک است. زيرا كه ویتامین آ اضافی در کبد ذخیره می‌شود و منجر به سمت و مشکلاتی از قبيل تغییرات بینایی، ورم استخوان‌ها، خشکی پوست، زخم‌های دهان و گیجی می‌شود. علاوه بر اين رنان باردار برای جلوگیری از نقص احتمالی هنگام تولد جنين نبايد ویتامین A زیادي مصرف كنند و قبل از مصرف بايد به پزشك مراجعه كنند.