کم خونی یا آنمی؛ بیماری شایع در کودکی و بزرگسالی را بشناسید و درمان کنید

کم خونی، آنمی یا فقرالدم یکی از بیماری‌هایی است که بیشتر مردم جهان با آن روبرو هستند. این بیماری در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود.

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به اندام‌های بدن وجود ندارند. در نتیجه‌ی این امر، فرد احساس سرما، علائم خستگی یا ضعف می‌کند.

انواع مختلفی از آنمی وجود دارد اما شایع‌ترین نوع آن ناشی از فقر آهن است. شما می‌توانید با افزودن آهن به رژیم غذایی خود علائم این نوع کم خونی یا فقرالدم را کاهش دهید. بیماری کم خونی  یا فقر آهن در بدن بسیاری از انسان‌ها در جهان دیده می‌شود که اگر درمان نشود باعث بیماری‌های دیگر خواهد شد.

آنمی می‌تواند موقت یا طولانی مدت و از خفیف تا شدید متغیر باشد. در بیشتر مواقع این بیماری تنها یک علت ندارد و بیش‌از یک علت را شامل می‌شود.

چنانچه شما مشکوک به کم خونی هستید باید سریعا به یک پزشک مراجعه کنید زیرا می‌تواند یک علامت هشداردهنده از یک بیماری جدی باشد. اما شاید برای شما هم سوال باشد که این بیماری شایع چه علائمی دارد و باید از کجا متوجه وجود آن شویم؟ یا درمان آن چیست؟

در ادامه این مطلب قصد داریم به تمامی این سوالات به طور کامل پاسخ دهیم. با ما همراه شوید.

بیشتر بخوانید: کاهش پلاکت خون و ارتباط آن با کرونا ویروس + ۹ علت ترومبوسیتوپنی

نگاهی کلی به مقاله:

• کم خونی یک بیماری شایع در بین افراد جهان است
• برای تشخیص این بیماری باید به برخی نشانه‌ها و علائم توجه کرد
• برای تشخیص دقیق‌تر و نوع کم خونی گاهی به انجام آزمایش CBC نیاز است
• برای درمان باید از مکمل‌های آهن استفاده کنید و همچنین از یک رژیم غذایی مناسب پیروی کنید

بیشتر بخوانید: مالاریا و هر چیزی که باید در مورد آن بدانید| علائم، درمان و پیشگیری

کم خونی چیست؟

کم خونی زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز کافی نداشته باشید. سلول‌ها همراه با آهن و هموگلوبین، که پروتئینی است که به انتقال اکسیژن از طریق جریان خون به اندام‌های شما در سراسر بدن کمک می‌کند، حرکت می‌کنند.

افرادی که با این مشکل روبرو هستند معمولا همیشه احساس خستگی یا سردی می‌کنند و رنگ پوست آن‌ها نسبت به سایرین از حد معمول رنگ‌پریده‌تر است. همه‌ی این علائم از خستگی تا رنگ‌پریدگی همگی به این دلیل است که اندام‌های شما اکسیژن مورد نیاز برای انجام وظایف خود را دریافت نمی‌کنند. بسیاری از افرادی که برای چکاپ کم خونی می‌روند، متوجه می‌شوند که آهنشان کم است.

بیشتر بخوانید: واکسن پلی ساکارید و تاثیر آن در پیشگیری از عفونت‌های کشنده

علت‌های بروز کم خونی چیست؟

از دست دادن خون:

معمولا از دست دادن خون توسط فرد می‌تواند به دلایل مشخصی مانند تروما، جراحی، سرطان، خون‌ریزی‌های شدید قاعدگی، بارداری‌های مکرر و… باشد. گاهی هم ممکن است خون‌ریزی فرد کاملا مشخص و قابل مشاهده نباشد. مانند خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش.

بیشتر بخوانید: برونشیت یک بیماری تنفسی شایع در بین افراد مختلف، حتی کودکان

کاهش جذب آهن:

همانطور که می‌دانید آهن مورد نیاز بدن از طریق دستگاه گوارش جذب بدن می‌شود. این موضوع در حالت طبیعی است ولی اگر فرد دچار مشکلاتی مانند بیماری سلیاک یا گاستریت شود این جذب آهن توسط دستگاه گوارش به درستی انجام نخواهد شد. در نتیجه‌ی این امر فرد به میزان نیاز بدن آهن از طریق دستگاه گوارش جذب نمی‌کند و باعث کم خونی می‌شود. کاهش جذب آهن نسبت به از دست دادن خون در افراد شیوع کمتری دارد.

بیشتر بخوانید : بیماری گریوز و علت پدیار شدن آن به همراه انواع درمان‌های موجود

مصرف نکردن غذاهای غنی از آهن:

افرادی که معمولا از یک برنامه رژیم غذایی خاص گیاهی پیروی می‌کنند، بیشتر در معرض خطر فقر آهن هستند. زیرا معمولا آهنی که توسط منابع گوشتی به بدن انسان می‌رسد به نسبت آهنی که از توسط منابع گیاهی به بدن می‌رسد، بیشتر است. به همین دلیل است که گاهی کم خونی و فقر آهن در بسیاری از وگان‌هایی که از مکمل‌های اصولی درست مصرف نمی‌کنند دیده می‌شود.

در خانم‌های باردار آنمی به شکل جدی دیده می‌شود. به همین دلیل بسیاری از پزشکان و متخصصان استفاده از مکمل‌های حاوی آهن را در دوران بارداری برای مادران تجویز می‌کنند.

بیشتر بخوانید: کزاز و عوارض تهدید کننده آن برای زندگی + ۵ مرحله مهم

انواع مختلف کم خونی چیست؟

همانطور که در ابتدای این مقاله اشاره‌ کردیم انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد اما هر یک از آن‌ها باعث کاهش گلبول‌های قرمز در گردش خون می‌شود. سطح گلبول‌های قرمز خون به دلایل زیر در بدن پایین است.

• بدن شما نمی‌تواند هموگلوبین کافی تولید کند در نتیجه به مقدار کمی هموگلوبین در بدن تولید خواهد کرد
• بدن شما هموگلوبین می‌سازد اما این هموگلوبین‌ها به درستی کار نمی‌کنند
• بدن شما گلبول‌های قرمز کافی نمی‌سازند
• بدن شما به سرعت گلبول‌های قرمز را تجزیه می‌کنند

بیشتر بخوانید : بیماری لوپوس؛ از علائم پوستی تا آسیب به مفاصل، کلیه‌، مغز، قلب و ریه‌

برخی از انواع کم خونی‌ها که ممکن است نام آن‌ها را زیاد شنیده باشید عبارتند از:

• کم خونی آپلاستیک
• نارسایی کمبود آهن
• کم خونی داسی شکل
• تالاسمی
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

بیشتر بخوانید: ذات الریه یا پنومونی؛ از علائم خطرناک تا درمان‌های خانگی سینه پهلو

آنمی در جهان چقدر شایع است؟

بیش‌ از دو میلیارد نفر در سراسر جهان، معمولا دچار آنمی هستند که این رقم بیش از 30 درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. به طور کلی این بیماری در کشورهایی که منابع کمی دارند بسیار رایج بوده اما این در حالیست که بسیاری از مردم جهان که حتی به منابع زیادی دسترسی دارند، دچار کم خونی هستند.

شاید برایتان کمی عجیب به نظر برسد اما در ایالات متحده، آنمی شایع‌ترین بیماری خونی محسوب می‌شود و حدود سه میلیون آمریکایی به این اختلال مبتلا هستند.

بیشتر بخوانید : تعریق شبانه در فصول مختلف زنگ خطری برای حضور بیماری‌های دیگر

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی هستند؟

هر فردی در هر شرایطی و در هر کشوری می‌تواند دچار آنمی یا فقرالدم شود. اما به طور کلی گروه‌های زیر بیشتر در معرض کم خونی قرار دارند:

• زنان:

از دست دادن خون در طول دوره قاعدگی و همچنین زایمان منجر به آنمی در زنان می‌شود. این مشکل در زنانی که دارای قاعدگی‌های سنگینی هستند و یا شرایطی مانند فیبروم دارند بیشتر خواهد بود.

• کودکان 1 تا 2 سال:

بدن در طول جهش رشد به آهن بیشتر نیاز دارد به همین دلیل کودکان 1 تا 2 سال ممکن است بیشتر از سایر کودکان دچار بیماری مذکور شوند. نقش تغذیه در این سن بسیار مهم است.

• نوزادان:

نوزادانی که از شیرمادر یا شیرخشک گرفته می‌شوند و به سمت غذاهای جامد می‌روند ممکن است دچار کم خونی شوند. آهن موادغذایی جامد به راحتی توسط بدن جذب نمی‌شوند.

• افراد بالای 65 سال:

افراد بالای 65 سال بیشتر در معرض رژیم‌های غذایی فاقد آهن و برخی بیماری‌های مزمن هستند.

بیشتر بخوانید : ۱۲ درمان خانگی زخم دهان و رهایی از دردهای آزار دهنده

افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می کنند:

افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند ممکن است بیشتر در معرض آنمی باشند. برخی از این داروها عبارتند از: آسپرین، کلوپیدوگرل، وارفارین، محصولات هپارین، دابیگاتران و غیره.

بیشتر بخوانید: هپاتیت ب و مرگ خاموش

علائم و نشانه‌های کم خونی چیست؟

برخی از افرادی که دچار این بیماری هستند هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند. اما برخی دیگر دارای برخی علائم شایع هستند که این علامت‌ها عبارتند از:

• سختی حین فعالیت
• خستگی
• تحریک‌پذیری
• سردرد و ضعف

سایر علائم بیماری مذکور که ممکن است در برخی افراد مبتلا رخ دهد شامل موارد زیر است:

• پاگوفاژیا (یک میل غیرعادی به خوردن یخ است.)
• پیکا؛ یک میل غیرطبیعی به خوردن مواد غیرغذایی مانند خاک رس، محصولات کاغذی، نشاسته و… است.
• درد زبان
• سندروم پای بی‌قرار
• شکننده شدن ناخن

بیشتر بخوانید: سرخک| علائم، عوارض و راه‌های پیشگیری از آن را بشناسید

آنمی چگونه بر بدن تأثیر می‌گذارد؟

این بیماری علاوه بر احساس خستگی یا سرما می‌تواند اثرات دیگری نیز بر بدن شما داشته باشد. سایر علائمی که نشان می‌دهد ممکن است کمبود آهن داشته باشید عبارتند از: ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل و ریزش موی احتمالی. ممکن است متوجه شوید که حس چشایی شما تغییر کرده است یا ممکن است صدای زنگ در گوش خود را تجربه کنید.

انواع مختلف آنمی ممکن است منجر به مشکلات جدی دیگری شود. افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل اغلب دارای عوارض قلبی و ریوی هستند.

اگر دچار کم خونی که درمان نمی‌شود، می‌تواند منجر به آریتمی (ضربان قلب نامنظم)، بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود. شما همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت و افسردگی هستید.

بیشتر بخوانید : انواع هپاتیت A تا E و بهترین روش‌های پیشگیری از ابتلا

آنمی چگونه بر کودکان تاثیر می‌گذارد؟

وجود آهن و سایر مواد مغذی کافی در رژیم غذایی کودکان برای پیشگیری از کم خونی و مشکلات مربوط به آن با عدم توجه، تاخیر در رشد مهارت‌های حرکتی و مشکلات یادگیری ضروری است. در کودکان در سنین بالاتر، باید به علائم این بیماری در طول جهش رشد و سیکل‌های قاعدگی توجه بیشتری داشته باشید.

بیشتر بخوانید : آنفولانزا را با واکسیناسیون به موقع نابود کنید،تهدیدی برای کودکان و سالمندان

درمان کم خونی چگونه است؟

یکی از رایج‌ترین درمان‌های کم خونی استفاده از مکمل‌های حاوی آهن است. بنابراین برای درمان پزشک مکمل‌های حاوی آهن به صورت خوراکی و تزریقی را برای بیمار تجویز می‌کند. با خوردن این مکمل‌ها ساخت هموگلوبین و ترمیم ذخایر آهن در بدن شروع می‌شود.

اغلب متخصصان و پزشکان معمولا مکمل‌های خوراکی را تجویز می‌کنند مگر این که فرد مبتلا به کم خونی دارای ناراحتی دستگاه گوارشی باشد و نتواند از طریق خوراکی آهن را جذب کند یا ممکن است افراد با مصرف مکمل‌های خوراکی از معده‌درد رنج ببرند. در این صورت آهن تزریقی در بیماران با خونریزی‌های فعال و کسانی که سطح هموگلوبین و هماتوکریت بسیار پایینی دارند، انتخاب مناسبی خواهد بود.

قرص‌های خوراکی آهن معمولا به راحتی در دسترس هستند خطری برای فرد ندارند. همچنین قیمت این دارو بسیار پایین بوده به طوری همه‌ی افراد برای درمان کم خونی خود می‌توانند از آن استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: عفونت ادراری | چگونه به این عفونت مبتلا نشویم؟

برخی از قرص‌های پوشش‌دار که به اصطلاح Enteric Coated نامیده می‌شوند برای درمان کمبود آهن مناسب نیستند زیرا بیشترین جذب آهن در بدن در مناطق ابتدایی و اواسط روده کوچک اتفاق می‌افتد. اما این دارو آهن را معمولا در منطقه انتهایی روده باز می‌کند. در برخی از بیماران شاهد دفع این قرص به صورت کامل نیز بوده‌اند.

خوردن برخی از موادغذایی و داروها در کنار هم می‌توانند روی جذب آهن نیز تاثیرگذار باشند. به همین دلیل توصیه ما به افراد این است که همراه با قرص‌های آهن از مکمل‌های کلسیم، شیر، چای، قهوه، ماست و انواع آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده نکنند. همچنین هنگامی که مکمل یا قرص آهن می‌خورید بالافاصله از خوردن غذا اجتناب کنید.

آهن باید یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف غذا و فراورده های ذکر شده در بالا مصرف شود اما در مورد داروهای ضد ترشح معده این فاصله به صورت دو  ساعت قبل تا چهار ساعت بعد از مصرف آنتی اسیدها است.

همچنین آهن در محیط اسیدی بهتر جذب می‌شود. بنابراین مصرف آن با فرآورده‌های اسیدی (مثلا یک لیوان آب پرتقال) یا قرص‌های حاوی ویتامینC، جذب آهن را افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: سل، یک بیماری شایع که اگر درمان نشود می‌تواند مرگبار باشد

چه زمانی برای کم خونی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر احساس خستگی می‌کنید و دلیل آن را نمی‌دانید، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. خستگی علاوه بر کم خونی دلایل زیادی دارد، بنابراین تصور نکنید که اگر خسته هستید حتما به فقرالدم دچار شده‌اید.

برخی افراد هنگام اهدای خون متوجه می‌شوند که هموگلوبین آن‌ها پایین است که نشان‌دهنده کم خونی است. اگر به شما گفته شد که به دلیل هموگلوبین پایین نمی‌توانید اهدای خون کنید، در اولین فرصت به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید : کبد| انواع بیماری کبد| علت تا درمان

کم خونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما می‌تواند آزمایش‌های خونی را برای تشخیص کم خونی انجام دهد. آزمایش اصلی یک آزمایش شمارش کامل خون است که CBC نیز نامیده می شود. آزمایش CBC می‌تواند به شما بگوید چند گلبول قرمز دارید، چقدر بزرگ و چه شکلی هستند؟ آزمایش خون همچنین می‌تواند به شما بگوید که آیا ویتامین B12 و B9 شما در بدنتان کم یا زیاد است؟ و از روی این ویتامین میزان ذخایر آهن بدنتان مشخص خواهد شد.

نوع و تعداد آزمایش‌های خون و سایر آزمایش‌ها به نوع بیماری که پزشک شما فکر می‌کند به آن مبتلا هستید بستگی دارد. به عنوان مثال آزمایش خون و ادرار می‌تواند نشان دهد که آیا کم خونی همولیتیک دارید یا خیر؟

پزشک شما ممکن است در برخی موارد نادر بیوپسی مغز استخوان (برداشتن بافت مغز استخوان) را تجویز کند. این کار بیشتر در بیماران مبتلا به سرطان خون شایع است.

در واقع نوع آنمی و علت آن به پزشک شما اجازه می‌دهد تا نوع درمان مناسب را تعیین کند.

بیشتر بخوانید:  انگل چیست؟ نشانه های وجود انگل در بدن چیست؟

یادداشت آخر

کم خونی این بیماری شایع در جهان باید جدی گرفته و درمان شود. چرا که فقر آهن و فقرالدم می‌توانند تهدیدی برای زندگی افراد باشند. خوشبختانه امروزه درمان‌های متعددی برای این بیماری همه‌گیر وجود دارد که به راحتی می‌توانند انواع آن را درمان کنند.

ما در این مقاله سعی کردیم مواردی را در باب کم خونی عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.