ماساژ رایحه درمانی و معرفی اثرات بینظیر ماساژ آروماتراپی
ماساژ رایحه درمانی یا آروماتراپی (Aromatherapy) نوعی ماساژ است که از آن برای ایجاد آرامش، مدیریت درد و بهبود خلق و خوی افراد استفاده میشود. همچنین از فواید دیگر این روش درمانی میتوان به کاهش علائم افسردگی، کنترل التهاب و کمک به درمان سردرد اشاره کرد.
هدف کلی ماساژ رایحه درمانی بهبود سلامت جسمی و روانی افراد است؛ و در آن از روغنهای گیاهی به صورت مستقیم روی پوست یا پخش بو در فضا استفاده میکنند. همچنین در کنار این کار از تکنیکهای ماساژ مانند ماساژ سوئدی، سنگ داغ و نمونههای دیگر استفاده خواهد شد.
انتخاب نوع تکنیک ماساژ و استفاده از روغنها به صورت مستقیم با غیرمستقیم بستگی به شرایط مراجعهکننده دارد. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی ماساژ رایحه درمانی و فواید آن خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.
نگاه کلی به موضوع
- هدف اصلی این نوع ماساژ درمانی ایجاد آرامش و ذهن آگاهی است
- روغنها یا اسانسهای مورد استفاده در ماساژ رایحه درمانی اثرات و ویژگیهای مختلفی دارند
- ماساژ درمانی همراه با رایحه درمانی ایجاد احساسات مثبت و آرامش را در افراد تحریک میکند
بیشتر بخوانید: ماساژ سنگ داغ و ۱۰ فایده فوقالعاده آن برای انواع دردهای عضلانی
ماساژ رایحه درمانی چیست؟
در ماساژ رایحه درمانی یا آروماتراپی از یکسری روغنهای خاص برای ایجاد آرامش و مدیریت درد استفاده میکنند. این روغنها همگی از مشتقات گیاهی، عصاره درختان و گلها تهیه میشوند.
باید گفت که این روغنها بسیار غلیظ هستند و برای استفاده صحیح باید آنها را با روغنهای ملایم دیگر مانند روغنهای حامل، مرطوب کنندهها یا لوسیونها رقیقتر کرد.
به طور معمول از رایحه درمانی به عنوان یک جلسه اضافی در کنار سایر خدمات ماساژهای سنتی استفاده میکنند. در طی این جلسه، ماساژور یک روغن خاص را در اتاق پخش میکند یا ممکن است چند قطره روغن را به لوسیون ماساژ اضافه کند و مستقیما روی پوست فرد بمالد.
بیشتر بخوانید: ماساژ سوئدی ؛ ۵ فایده از آرامش و رفع خستگی تا اهداف درمانی
در طول جلسه ماساژ آروماتراپی چه اتفاقی میافتد؟
درمانگر تاریخچه پزشکی مراجعهکننده را برای تعیین اسانس مناسب برای او میگیرد. در این زمان مراجعهکننده باید در صورت داشتن هرگونه حساسیت و ترجیحات بویایی، به درمانگر خود در مورد انتخاب نوع روغن اطلاع دهد.
بعد از انتخاب نوع روغن و روش استفاده از آن (استفاده مستقیم روی پوست یا پخش بو در فضا) درمانگر از فرد میخواهد لباسهای خود را عوض کرده و روی تخت ماساژ دراز بکشد.
اگر قرار باشد که از روش پخش بو در فضای اتاق استفاده شود، درمانگر از شمع، عود یا اسپریهای آن اسانس استفاده میکند؛ اما در صورتی که قرار باشد آن روغن را مستقیم روی پوست استفاده کند، در ابتدا آن را با روغن حامل رقیق کرده و بعد آن را به کار میبرد.
در طول جلسه درمانی ماساژور از تکینکهای خاصی برای ماساژ دادن بدن مراجعهکننده استفاده میکند. انتخاب نوع ماساژ (سنگ داغ، ماساژ سوئدی یا نمونههای دیگر) بستگی به شرایط بیمار دارد. همچنین میزان فشارها روی بدن از سبک تا قوی متغیر هستند؛ به عنوان مثال اگر مراجعهکننده در استراحت یا خواب مشکل داشته باشد، فشارها به صورت آرام اعمال میشوند، در حالی که اگر تنش عضلانی باشد، از فشارهای عمیق استفاده میکنند.
بیشتر بخوانید: ۱۵ ماساژ کتف؛ روش هایی برای ماساژ دیگری و خود
در ماساژ رایحه درمانی از چه روغنهایی استفاده میشود؟
بعضی از محبوبترین اسانسهای مورد استفاده در رایحه درمانی عبارتند از:
- ترنج
- چوب سدر
- بابونه
- مریم گلی
- اکالیپتوس
- شمعدانی
- زنجبیل
- اسطوخودوس
- گشنیز
- رزماری
- گریپ فروت
- کندر
- لیمو
- ترنج
- نعناع تند
- درخت چای
البته نمونههای دیگری نیز وجود دارد.
بیشتر بخوانید: ماساژ کمر و ۵ تکنیک اجرایی برای تسکین درد عضلات پشت
معرفی خواص بعضی از روغنها یا اسانسها
هرکدام از روغنها یا اسانسهای مورد استفاده در ماساژ رایحه درمانی اثرات و ویژگیهای مختلفی دارند. در ادامه با تعدادی از این خواص در بعضی از این روغنها آشنا خواهیم شد.
-
اسطوخودوس
اسطوخودوس یکی از پرکاربردترین و محبوبترین اسانسها به دلیل عطر و طعم شیرین آن است که باعث آرامش نیز میشود. استفاده از روغن یا اسانس این گیاه کمک میکند تا استرس را بهتر مدیریت کنید. همچنین برای خواب بهتر، تسکین درد، افزایش استقامت و افزایش سطح انرژی نیز مفید است.
بیشتر بخوانید: انواع ماساژ؛ ۱۲ نوع ماساژ از سوئدی و سنگ داغ تا رایحه درمانی
-
نعناع فلفلی
منتول (menthol) ماده شیمیایی در نعناع فلفلی یا تند (Mentha piperita) است که در بسیاری از داروهای تسکین دهنده درد استفاده میشود. یک قطره از این اسانس روی شقیقههای بیمارانی که علائم سردرد دارند، قبل از ماساژ بسیار مفید است.
قبل از استفاده از روغن نعناع در قسمتهای بزرگتری از بدن، حتما باید آن را به درستی رقیق کنید. به این صورت که 10 قطره از آن را باید با 28 گرم لوسیون یا روغن ماساژ مخلوط کرد.
نعناع فلفلی همچنین خاصیت محرکی دارد که احساس سوزن سوزن شدن را ایجاد میکند. این خاصیت این روغن را به روغنی موثر برای ماساژ عضلات دردناک، به ویژه درد به دلیل نوروپاتی دیابتی یا فیبرومیالژیا تبدیل میکند.
بیشتر بخوانید: ماساژ دست و ۹ نکته مهم برای رفع خستگی، تنش عضلات و آرامش ذهن
-
اکالیپتوس
روغن اکالیپتوس به تسکین عضلات دردناک و احتقان تنفسی ناشی از انسداد سینوسی، سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی کمک میکند. این اسانس دارای خواص ضدویروسی و ضدباکتریایی است. مخلوط کردن اکالیپتوس در روغن و لوسیون ماساژ یا قرار دادن چند قطره روی دستمال زیر میز ماساژ، احتقان سینوسی را برطرف میکند.
-
گریپ فروت
گریپ فروت حاوی رایحهای شادابکننده است که از آن برای تقویت پوست، ماساژ غدد لنفاوی و درمان سلولیت استفاده میکنند. باید اضافه کرد که استفاده از روغن مرکبات مانند گریپ فروت به تعادل نوسانات خلقی و کاهش فشارخون کمک میکند.
گریپ فروت و سایر روغنهای مرکبات باعث آسیبپذیری پوست در برابر نور خورشید میشوند. به همین دلیل برخی افراد از آنها برای برنزه شدن پوست استفاده میکنند.
بیشتر بخوانید: حجامت،برشهایی شفابخش؛ بهترین زمان برای انجام حجامت چه موقعی است؟
-
رزماری
رزماری حاوی خواص سمزدایی است که به تسهیل دستگاه گوارشی سالم، تسکین نفخ، یبوست و گرفتگی عضلات کمک میکند. این روغن از طریق ماساژ به بدن اجازه میدهد تا با تحریک گردش خون، مواد مغذی غذا را بهتر جذب کند.
اسانس رزماری به کاهش درد، تحریک رشد مو، از بین بردن سردرد، تسکین التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.
-
مریم گلی
مریم گلی زمانی که به عنوان ضداسپاسم استفاده شود برای عضلات مفید است. این روغن رقیقشده در برابر چندین گونه باکتری نیز موثر بوده و از برگها و جوانههای گیاه مریم گلی استخراج میشود.
مریم گلی دارای رایحهای خوشبو و با طراوت است.
-
شمعدانی
شمعدانی به عنوان متعادلکننده هورمونها عمل میکند و برای سندروم پیش از قاعدگی، استرس، تغییرات خلقی و اضطراب مفید است. موارد مصرف در طب سنتی از شمعدانی عبارتند از:
- بهبود گردش خون
- تحریک سیستم عصبی
- سفت کردن بافتها و منقبض کردن آنها
گل شمعدانی رایحه دلپذیری دارد که در صورت استفاده به تنهایی یا ترکیب با اسطوخودوس به اثر آرامش بخشی آن میافزاید.
-
کندر
این رایحه شیرین و چوبی برای ایجاد آرامش و کاهش استرس در طول ماساژ بسیار مفید است. روغن کندر به راحتی با اسطوخودوس ترکیب میشود. همچنین این ماده باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و در درمان سرماخوردگی به دلیل آب و هوا مفید است. استفاده از آن، راههای تنفسی را باز میکند، تنفس را عمیق و سرفه را تسکین میدهد. همچنین به عنوان یک ماده ضدالتهاب و کمک به تسکین افسردگی، موثر عمل میکند.
-
ترنج
ترنج دارای رایحهای تند و شبیه به چای ارل گری است. ترنج میوهای از خانواده نارنج بوده که بسته به رسیده بودن آن، رنگ سبز مایل به زردی مانند لیمو دارد. از خواص آن میتوان به تکسین درد، ضدعفونیکننده و ضداسپاسم اشاره کرد.
همچنین ماساژ درمانگرها ادعا میکنند که ترنج اثرات نشاطبخشی و آرامشبخشی دارد که پس از یک جلسه ماساژ آروماتراپی احساس شادابی و طراوت به مراجعه کننده میدهد.
-
گشنیز
اسانس گشنیز عطر شیرینی دارد که به آن خواص آرامشبخش و تسکیندهندهای میبخشد. این روغن همچنین به بهبود سیستم گوارشی و گردش خون کمک میکند. حتی برخی معتقدند گشنیز به تسکین عضلات منقبض گلو که باعث سرفه میشود نیز کمک خواهد کرد.
-
روغن درخت چای
روغن درخت چای که بیشتر در استرالیا یافت میشود، از بخارپز کردن برگهای درخت چای استرالیایی به دست میآید. این اسانس بهترین خواص ضدباکتریایی و ضدعفونیکننده در بین تمامی اسانسها را دارد.
همچنین روغن درخت چای به درمان آکنه، درماتیت تماسی و شپش سر کمک میکند. با این حال از این روغن نباید مانند سایر روغنهای مورد استفاده در ماساژ رایحه درمانی استفاده کرد؛ زیرا لازم است روغن درخت چای با روغنهای حامل رقیق شود.
آروماتراپی چگونه کار میکند؟
ماساژ رایحه درمانی گیرندههای بینی که مسئول بویایی هستند را تحریک میکند. این گیرندهها پیامهایی را توسط سلولهای بویایی به بخشی از مغز میفرستد که محرک بقا، احساسات و غریزه به نام سیستم لیمبیک را کنترل میکند.
سلولهای بویایی، بوها را به عنوان مولکولهای معطر خاصی میشناسند که در گیرندههای این سلولها قرار میگیرند. اگرچه به طور کامل شناخته نشده، اما دانشمندان معتقدند که عملکرد این سیگنالهای عصبی باعث تغییرات خلقی قدرتمند در پاسخ به بوهای خاص میشود.
بیشتر بخوانید: کاربردهای طب فشاری برای تسکین درد بدن
کاربردهای ماساژ آروماتراپی
ماساژ درمانی همراه با رایحه درمانی ایجاد احساسات مثبت و آرامش را در افراد تحریک میکند. ماساژ آروماتراپی روشی چند منظوره و محبوب برای استفاده از مراقبتهای تکمیلی در مسائل سلامتی است. در این روش پوست، روغنها را جذب و لطافت خود را حفظ میکند، سپس باعث تسکین درد و تحریک ذهنی (ایجاد آرامش فکری و ذهنی) میشود.
بر اساس گزارشهای به دست آمده این روش ماساژ درمانی طرفداران زیادی دارد. ماساژ شامل دستکاری عضلات و غدد لنفاوی از طریق تکنیکهای حرفهای است که با کاهش کوتاه مدت درد فیزیکی و بهبود خلق و خوی ارتباط دارد. افزودن روغن یا اسانس به طور بالقوه اثرات ماساژ را افزایش میدهد.
بعضی از انواع ماساژ عبارتند از:
- ماساژ بافت عمیق
- سوئدی
- ماساژ سنگ داغ
در کنار هر کدام از این روشهای ماساژ و همچنین روشهای دیگر میتوان از رایحه درمانی استفاده کرد. به عنوان مثال اگر از افسردگی رنج میبرید، افزودن نوعی روغن تقویتکننده خلق و خوی مانند پرتقال باعث ایجاد احساس بهتری در شما میشود.
آیا واقعا ماساژ رایحه درمانی تاثیر دارد؟
تحقیقات مختلفی برای اثبات اثرگذاری این روش انجام شده است که نتایج مختلفی نیز داشتهاند؛ اما در بیشتر آنها نتایج حاکی از این بوده که روغنهای محرک برای تقویت خلق و خوی موثر هستند. نمونههایی از این موارد عبارتند از لیمو، پرتقال و نارنگی. با این حال نتایج مطالعات نشان میدهد که اسطوخودوس بر خلق و خوی اثری نمیگذارد و از طرفی دیگر بیخطر است.
در تحقیق دیگری محققین موسسه ملی سرطان (National Cancer Institute) یا NCI به بررسی اثرات بابونه و ماساژ درمانی برای تسکین اضطراب پرداختهاند. نتایج مطالعات آنها حاکی از آن بود که پس از ماساژ با بابونه در مقایسه با ماساژ بدون رایحه درمانی، علائم اضطراب بیماران کاهش مییابد.
موسسه ملی سرطان طبق تحقیقات خود اعلام کرده که ماساژ رایحه درمانی باعث کاهش مورد زیر میشود:
- اضطراب
- افسردگی
- بیخوابی
- حالت تهوع
- درد
فواید ماساژ آروماتراپی چیست؟
از مزایای اصلی ماساژ رایحه درمانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش استرس و اضطراب
- کاهش تنش عضلانی
- تسکین درد
- کاهش علائم افسردگی
- کنترل التهاب
- کمک به سردرد
همچنین آروماتراپی به مدیریت درد در بسیاری از بیماریها مانند فیبرومیالژیا (وضعیتی است که باعث افزایش حساسیت به درد در سراسر بدن میشود)، آرتریت روماتوئید، کمردرد مزمن و بیخوابی کمک میکند.
گفته میشود هر اسانس مورد استفاده در ماساژ رایحه درمانی دارای خواص متفاوتی است. به عنوان مثال بعضی از آنها به شما آرامش و بعضی دیگر به شما انرژی میدهند.
تقسیمبندی روغنها و اسانسها بر اساس نوع اثربخشی آنها عبارتند از:
- اثرات آرامشبخش: روغن بابونه، اسطوخودوس و شمعدانی
- رفع احتقان: روغن اکالیپتوس، کاج و درخت چای
- انرژیبخش: روغن رزماری
- نشاطبخش: روغن یلانگ، مریم گلی، گل رز و روغن نرولی
خطرهای ماساژ آروماتراپی
به طور کلی خطرهای کمی در ارتباط با ماساژ آروماتراپی وجود دارد. یکی از مواردی که باید در نظر گرفت، حساسیت احتمالی به روغنها یا اسانسهای مورد استفاده در طول جلسه است. به همین دلیل ماساژدرمانگر باید روغنها را با لوسیون یا روغنهای حامل قبل از ماساژ رقیق کند.
همچنین اگر در مورد استفاده از روغن خاصی مطمئن نیستید، از درمانگر بخواهید به جای استفاده مستقیم روی پوست، آن را در فضای اتاق پخش کند.
علائم احتمالی واکنش آلرژیک به روغنهای مورد استفاده در ماساژ رایحه درمانی عبارتند از:
- راش
- کهیر
- سرخی پوست
- ورم
- خارش
آیا ماساژ آروماتراپی در دوران بارداری بیخطر است؟
ماساژ در دوران بارداری بیخطر است و افراد زیادی برای کاهش دردهای عضلانی و تورم پاهای خود از ماساژ درمانی استفاده میکنند؛ اما زنان باردار باید قبل از استفاده از آروماتراپی در مورد ایمنی و امکان استفاده از آن با پزشک زنان و زایمان خود صحبت کنند. این نگرانی وجود دارد که شاید این روغنها از طریق پوست وارد جفت شوند و به جنین آسیب برسانند.
به طور کلی انجمن ملی آروماتراپی اعلام کرده است که زنان باردار از استفاده از روغنهای زیر اجتناب کنند:
- ریحان
- توس یا درخت فان (غان)
- جعفری
- پونه
- مریم گلی
- ترخون
- زمستان سبز
- انیسون
همچنین در هنگام استفاده از ماساژ رایحه درمانی برای کودکان خردسال نیز باید احتیاط کرد.
نکاتی برای تاثیرگذاری بهتر ماساژ آروماتراپی
در هنگان ثبت نام برای ماساژ رایحه درمانی نکات زیر را در نظر بگیرد تا از آن یا سایر انواع جلسات ماساژ درمانی حداکثر استفاده را ببرید:
- یک اسانس را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید. برای مثال رایحه مرکبات برای تقویت خلق و خوی، اسطوخودوس برای آرامش و اکالیپتوس برای کنترل درد مناسب هستند
- تصمیم بگیرید که آیا میخواهید روغن در طول ماساژ در اتاق پخش شود یا مستقیما روی پوست اعمال شود. اگر حساسیتهای شناخته شدهای نسبت به روغن خاصی دارید، بهتر است از به کار بردن روغن به صورت مستقیم روی پوست خود جلوگیری کنید و روش دیگری را انتخاب کنید
- سعی کنید قبل از ماساژ غذای سنگین نخورید و با شکم پر برای ماساژ نروید؛ این کار باعث ناراحتی معده در طول یا بعد از ماساژ میشود
- قبل و بلافاصله بعد از ماساژ آب بنوشید و میان وعده مصرف کنید
- بعد از ماساژ دوش آب گرم بگیرید. این کار به حذف هر گونه چربی باقیمانده روی پوست کمک میکند
- در مورد اسانس و روش ماساژ با درمانگر مشورت کنید؛ آنها میتوانند بهترین روش را بر اساس نوع بیماری یا شرایط شما توصیه کنند
- برای ماساژ به کلینیک تخصصی مراجعه کنید؛ زیرا اگر درمانگر تجربه کافی نداشته باشد امکان دارد باعث آسیب به شما یا عدم تاثیرگذاری جلسه درمانی شود
- در صورتی که از مشکلات تنفسی مانند آسم رنج میبرید، به ماساژور خود اطلاع دهید و در استفاده از روغنها دقت کنید، زیرا بعضی از روغنها آسم یا مشکلات تنفسی را تحریک میکنند
- روغنهای ساخته شده از مرکبات روی پوست باعث آسیبپذیرتر شدن پوست در برابر نور خورشید میشوند. پس از استفاده از گریپ فروت، پرتقال یا نمونههای دیگر از روغن مرکبات روی پوست خود از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری کنید
- از صحبت کردن در طول ماساژ خود نترسید. اگر چیزی درست نیست، به درمانگر اطلاع دهید. همچنین میتوانید از ماساژور بخواهید که روغن بیشتر یا کمتری بمالد و در نقطه درد فشار کمتر یا بیشتری اعمال کند
همچنین شما میتوانید روغنها یا اسانسها را در خانه استفاده کنید و از بعضی فواید ماساژ رایحه درمانی در خارج از جلسات ماساژ استفاده نمایید.
هر چند وقت یکبار باید ماساژ آروماتراپی انجام داد؟
این موضوع بستگی به این دارد که فرد میخواهد با این روش درمانی به چه نتیجهای برسد. گاهی اوقات این درمان به صورت هفتگی یا ماهانه توصیه میشود؛ اما این از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
یادداشت پایانی
ماساژ رایحه درمانی یک روش ماساژ مانند سوئدی یا سنگ داغ است که در آن از روغنهای خاصی برای ماساژ پوست یا خوشبو کردن فضا استفاده میکنند. این روغنها اثرات بینظیری در افزایش آرامش، کاهش استرس و تسکین درد دارند.
از روغنها یا اسانسهای مورد استفاده در ماساژ رایحه درمانی میتوان به روغن درخت چای، مریم گلی، اسطوخودوس، رزماری یا اکالیپتوس اشاره کرد. استفاده از هر کدام از این روغنها بستگی به نوع بیماری یا شرایط مراجعهکننده دارد.
به طور کلی باید گفت که هدف از رایحه درمانی ایجاد آرامش ذهنی است و افراد مختلفی میتوانند از آن استفاده کنند. البته توصیههایی نیز در مورد عدم استفاده از این روش برای زنان باردار و کودکان خردسال وجود دارد. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.