اتل متل توتوله، گاو حسن و چند موضوع دیگر!
اتل متل توتوله یک بازی سرگرم‌کننده و آهنگین است که بر مبنای یک شعر قدیمی با مفاهیم خاص خود طراحی شده است. بزرگترها هم می‌توانند همراه کوچکترها در این بازی شریک شوند و علاوه بر لذت خود، شادی بچه‌ها را هم بیفزایند.
اتل متل؛ خاطره مشترک کودکی همه ما
اتل متل توتوله، بازی مشهوری بین ایرانیان است و به این شکل انجام می‌شود که در ابتدا خردسالان در کنار یکدیگر می‌نشینند و هر دو پای خود را روی زمین دراز می‌کنند. مرحله بعدی این است که یک فرد شعر می‌خواند و همزمان به ترتیبی که کودکان نشسته‌اند، با هر بخش شعر، به پاهای آنان اشاره می‌کند. حالا نکته اینجاست که هر کجا که شعر به صورت کامل خوانده و تمام شد، فردی که خواننده شعر با دست به پای او اشاره کرده شانس آورده و باید آن پای خود را جمع کند هر چند هنوز کامل خطر برطرف نشده و یک پای دیگر او هنوز در بازی حضور دارد.
بعد از اینکه فرد خوش شانس یک پای خود را جمع کرد، شعر دوباره از اول خوانده می‌شود و این کار آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا تمامی پاها یکی پس از دیگری جمع شود و تنها یک پا در بازی بماند. حالا آن فردی که پایش مانده جریمه می‌شود. به همین سادگی اما پر از شادی و سرگرمی و خنده.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره بازی لی لی حوضک
جریمه بازنده اتل متل چیست؟
بازنده باید با همان یک پا دنبال بقیه بدود و همین اتفاق است که لحظات شاد و خندانی را برای بچه‌ها به وجود می‌آورد. ویژگی خوب این بازی این است که تعداد نفرات هر چقدر هم که زیاد باشد می‌توان آن را انجام داد. در سوی دیگر با حدقل نفرات هم این بازی امکان‌پذیر است حتی اگر در خانه فقط یک خواهر یا برادر دارید می‌توانید به راحتی دو نفره اتل متل توتوله را بازی کنید و لذت ببرید.
اتل متل در عین حال که شاد و مفرح است، برای کودکان کاملا بی‌خطر است و به همین دلیل در زمره معدود بازی‌هایی است که برای انجام آن، والدین با کودکان مخالفت نمی‌کنند. این یعنی بازی برد برد برای والدین و کودکان، چه چیزی بهتر از این؟
شعر کامل اتل متل توتوله چیست؟
اما آن شعری که با ضرباهنگ آن برنده و بازنده بازی مشخص می‌شود دقیقا چیست؟ حتما بسیاری از شما بخش‌های ابتدایی را کاملاً حفظ هستید که در ادامه می‌توانید آن را به صورت کامل بخوانید:
اتل متل توتوله
گاو حسن چه جوره؟
نه شیر داره نه پستون
دمبشو بردن اردستون
سمشو بردن پاکستون
شیرشو بردن هندستون
یک زن کردی بستون
اسمشو بذار ستاره
براش بزن ناقاره
رو گنبد و مناره
اسمشو بزار عمقزی
دور کلاش قرمزی
موی سرش وز وزی
عمقزی شوخ و شنگه
قر دادنش قشنگه
هروقت میرن النگه
یک پای خرش می لنگه
این درو واکن سلیمون
اون درو واکن سلیمون
قالی رو بکش تو ایوون
یه پک بزن به قلیون
گوشه ی قالی کبود
اسم دائیم محمود
محمود بالا بالا
سرکرده شغالا
آش می‌خوری بسم الله
حسنی کجاس تو باغچه
چی چی می‌چینه آلوچه
واسه ی دختران کوچه
حسنی رفته به اردو
برای نصف گردو
اردو خبردار شد
حسنی گرفتار شد
حال بگوم زار شد
بگوم بگوم حیا کن
از سوراخ در نیگا کن
خروسه می‌گه قوقولی قو
مرغ پا کوتای من کو
کلاغه می‌گه قارقار
سفره قلمکار کار
ببعی می‌گه بع بع
دنبه داری؟ نه نه
پس چرا می‌گی بع بع
قورباغه می‌گه من زرگرم
طوق طلا به گردنم
اسب سیاه اسب سفید
زیر بغلم
دسته گل برادرم
هاچین و واچین
یه
پا
تو
ور
چین.
شعر را چگونه باید خواند؟
شعر باید با ضرباهنگی مطابق هجا و بخش‌پذیری کلمات شعر خوانده شود و همزمان با هر بخش به یک پا اشاره شود. به طور مثال:
اتل ۲. متل ۳. توتو ۴. له
۱. گاو ۲. حسن ۳. چه جو ۴. ره
۱. نه شیر ۲. داره ۳. نه پس ۴. تون
۱. گاوشو ۲. بردن ۳. هندس ۴. تون
این شعر را شنیده‌اید؟
ممکن است عده کمتری این شعر زیر را به صورت زیر نیز شنیده باشند و با آن خاطره داشته باشند:
اتل متل یک مورچه… قدم می‌زد تو کوچه… اومد یک کفش ولگرد… پای اونو لگد کرد…مورچه پا شکسته… راه نمی‌ره نشسته… با برگی پاشو بسته… مورچه جونم تو ماهی…خوب بشه پات الهی… هاچین و واچین… یک پاتو ورچین
بیشتر بخوانید: علت بی خوابی کودکان چیست؟
معنی برخی واژه‌های به کار رفته در شعر اتل متل
همانطور که گفته شد در طول بازی همه پاهایشان را دراز می‌کنند و یکی با خواندن ترانه اتل متل پا به پا جلو می‌رود تا گاو او را به هندوستان ببرند و در همین حین سفر گاو خواننده شعر به هندوستان، افراد باید یک به یک پاهای خود را جمع کنند. هر چه پاهای بیشتری جمع می‌شوند و پاهای کمتری می‌ماند، هیجان بازی بیشتر می‌شود مثل وقتی که مسابقات ورزشی به نیمه نهایی می‌رسد. در ادامه معنی برخی واژه‌های به کار رفته در این شعر باستانی را با هم می‌خوانیم:
هاچین و واچین یعنی بنشین و بلند شو و در ادامه می‌گوییم یه پاتو ورچین که منظور همان پاتو جمع کن است. واژه تول نیمی از کلمه قورتول به معنای تمام شده است. بهترین حالت این است که یک بزرگسال وسط بچه‌ها بنشیند و شعر را بخواند و برای اینکه دقیقا مشخص شود چه کسی باید پایش را جمع کند بهتر است که همزمان با خواندن شعر با کف دست پاها را لمس کنید تا روشن باشد که به ترتیب از پاها عبور کرده است.
البته اگر سختتان است که روی زمین بنشینید و پاهایتان را جمع کنید همین روند را می‌توانید با دست‌ها انجام دهید یعنی فردی که شعر روی دست او تمام می‌شود، دستش را جمع کند.
بیشتر بخوانید: ورزش ژیمناستیک کودکان و تاثیرات آن بر کودکان
فایده اتل متل چیست؟
همانطور که گفتیم بازی اتل متل، تنها به حالت نشسته و کم تحرک نیست و در پایان تازه بخش جذاب‌تر آغاز می‌شود که بازنده باید دنبال بقیه بدود. اما آیا اتل متل توتوله و بازی‌هایی شبیه آن به جز سرگرمی، فایده دیگری هم برای بچه‌ها دارند؟ پاسخ آری است و اگر بزرگترها بدانند که این جنس بازی‌ها چه تاثیرات مثبتی برای بچه‌ها دارد، آنها را به انجام این گونه سرگرمی‌ها تشویق می‌کنند.
بازی‌هایی نظیر اتل متل توتوله، خواب کودکان را منظم می‌کنند، شاید بپرسید چگونه؟ کودکان بعد از این بازی‌ها، شب بخاطر تخلیه انرژی اضافه بدن، به راحتی و به زودی به خواب می‌روند. کودکانی که شب‌ها زودتر می‌خوابند، صبح‌ها نه تنها به راحتی از خواب بیدار می‌شوند بلکه سرحال هستند و این حال در روند یادگیری آنها تاثیر مثبت شگرفی دارد.
یک تیر و دو نشان اتل متل
بازی‌هایی نظیر اتل متل توتوله یک تیر و دو نشان هستند یعنی هم کودک شما سرگرم می‌شود و هم در مدرسه یادگیری بهتری خواهد داشت این یعنی بازی برد برد برای بچه‌ها و والدین، چه چیزی بهتر از این؟
یادتان باشد انجام این بازی‌ها باعث خستگی و بیشتر شدن اشتهای فرزند شما هم می‌شود و او معمولاً بعد از بازی بهتر غذا می‌خورد. اتفاقی که برای برخی والدین بسیار مهم است زیرا کودک آنها در حالت معمول به سختی غذا می‌خورد که این موضوع موجب نگرانی پدر و مادرها می‌شود.
تاثیر اتل متل بر آموزش
از تاثیر مثبت غیرمستقیم انجام بازی‌ها بر روند یادگیری کودکان گفتیم اما از تاثیر مستقیم این پدیده بر آموزش کودکان هم نباید غافل شد. یادتان باشد بچه‌ها در حین بازی خیلی خوب یاد می‌گیرند و بسیاری از مفاهیم را می‌توان در بازی‌ها به خردسالان آموزش داد، بدون اینکه خسته شوند یا از یادگیری امتناع ورزند. به همین دلیل است که در کتب درسی مقطع ابتدایی حتی این بازی‌ها آموزش داده می‌شود و در ارزیابی‌ها نیز کودکان باید به خوبی این بازی‌ها را آموخته باشند.
اتل متل؛ یک بازی با دو روایت متضاد
هرچند که شیوه غالب بازی اتل متل بر اساس این است که آخرین نفر بازنده است اما برخی نیز در کودکی این بازی را کاملا با شیوه برعکس این روش بازی کرده‌اند. یعنی فردی که در پایان می‌ماند برنده این بازی است. اما همانطور که گفتیم این بازی از نظر فرم و تعداد نفرات آنقدر انعطاف‌پذیر است که خانواده‌های امروزی که اغلب تک فرزند هستند هم به راحتی می‌توانند با کودک خود بازی کنند به این حالت که به جای پای چندین نفر، بازی را با انگشتان دست خود و کودکتان انجام دهید.
برخی اوقات والدین نگرانند که بچه ها با دویدن دنبال یکدیگر زمین بخورند یا به هر نحوی آسیب ببینند، نگران نباشید در اتل متل حالتی برای کودکان این دسته از والدین هم وجود دارد. در این حالت می‌توان در مرحله پایانی به جای اینکه بازنده به دنبال سایرین بدود، همه کودکان آن بازنده را هو کنند.
بیشتر بدانید: کم خوابی کودکان، مشکلی غم‌انگیز که کودکان را آزار می‌دهد
جنجال اتل متل
در مورد این بازی هنوز هم ابهاماتی وجود دارد مثلا اینکه آیا شعر این بازی فلسفی و پیچیده است یا صرفا برای آهنگین کردن آن، مجموعه ای از کلمات به گونه‌ای فاقد معنا کنار هم چیده شده‌اند. در سویی عده‌ای معتقدند شعر این بازی را بیگانگان برای ضربه به فرهنگ ایران و تربیت فرزندان ما سروده‌اند و در سوی مقابل برخی معتقدند این شعر مفاهیم پیچیده و پرمعنی دارد و جزو میراث باستانی فرهنگی ماست.
مزیت‌های اتل متل
در مجموع حسن این بازی این است که سن خاصی ندارد و از 3 تا 70 سال یا بیشتر می‌توانند آن را بازی کنند و کافی است تنها 2 نفر باشید تا بتوانید آن را انجام دهید. مزیت دیگر این بازی این است که نفرات پس از باخت نباید مدت زیادی صبر کنند و حوصله‌شان سر نمی‌رود. هر دور بازی اتل متل زیاد طول نمی‌کشد و بستگی به تعداد نفرات ممکن است حداکثر 10 دقیقه به طول بینجامد.
بنابراین افرادی که از بازی کنار می‌روند بهتر است در حلقه شرکت‌کنندگان بمانند تا جو بازی حفظ شود اما اگر تعداد زیاد است افرادی که بیرون می‌روند می‌توانند بیرون از این چرخه یک بازی جدید را آغاز کنند تا آن دور به اتمام برسد و اشاره به پاها نیز برای خواننده شعر راحت‌تر باشد تا پای افرادی که هنوز در بازی هستند با کنار رفته‌ها اشتباه نشود.
بیشتر بخوانید: آموزش شنای کودکان
قوانین را رعایت کنید
یادتان باشد خواننده شعر از هر کجا که شروع کرد باید در ادامه هم که شعر را دوباره از اول می‌خواند، از همان جا شعر را مجدد آغاز کند تا نظم بازی حفظ شود و نتایج عادلانه باشد.
چرا اتل متل بین همه نسل‌ها فراگیر است؟
واقعیت این است که اتل متل از دیرباز تاکنون همچنان جایگاه خود را حفظ کرده و خاطره مشترک ایرانی‌ها در هر سن و سالی است اما این بازی چگونه اینقدر موفق بوده است؟ دلیل اصلی این امر آن است که این بازی برای کودکان با حداقل توانایی و سن مناسب است و بطور مثال یک کودک سه ساله فقط کافی است بنشیند و پاهای خود را در کنار سایرین دراز کند و از اینکه در جریان بازی است لذت ببرد.
برای این بازی نیاز نیست کودکان به مدرسه رفته باشند که خواندن یا نوشتن نیاز داشته باشد یا آمادگی جسمانی خاصی داشته باشند. یادتان باشد در اتل متل این شانس است که تعیین‌کننده است و هوش کودکان نقشی در آن ندارد پس همه کودکان در آن شانس پیروزی دارند. موضوع دیگر قوانین ساده آن است و اینکه از 2 تا 20 نفر هم قابل انجام است و هم قوانینش تغییر نمی‌کند. به علاوه اینکه نیاز به ابزار خاصی مثل کاغذ، خودکار، توپ یا راکت ندارد و بچه‌ها نباید هیچ وسیله‌ای همراه داشته باشند چون اگر نیاز به وسیله داشت ممکن بود عده‌ای که ابزار بازی را نداشتند از این سرگرمی محروم شوند.
در سوی دیگر این بازی هم برای دختران بسیار لذت‌بخش است و هم برای پسران و هیچ تفاوتی در جنسیت ندارد.
کودکان چه چیزی از اتل متل یاد می‌گیرند؟
هرچند که در این بازی صرفاً خواننده شعر است که متکلم وحده است و شعر را می‌خواند و کودکان نیازی ندارند که لزوما با یکدیگر صحبت کنند اما آرام نشستن در کنار یکدیگر در صلح و دوستی، چیز دیگری است که بچه‌ها در این بازی می‌آموزند. در سوی دیگر خردسالان یاد می‌گیرند که صبور باشند و مهمتر از آن اینکه به خوبی درک می‌کنند که در صورت شکست دوباره شانس پیروزی دارند یا در صورت پیروز شدن ممکن است در ادامه شکست بخورند و پذیرش باخت را می‌آموزند.
اتل متل توتوله یک بازی سرگرم‌کننده و آهنگین است که بر مبنای یک شعر قدیمی با مفاهیم خاص خود طراحی شده است. بزرگترها هم می‌توانند همراه کوچکترها در این بازی شریک شوند و علاوه بر لذت خود، شادی بچه‌ها را هم بیفزایند.
اتل متل توتوله؛ خاطره مشترک کودکی همه ما
اتل متل توتوله، بازی مشهوری بین ایرانیان است و به این شکل انجام می‌شود که در ابتدا خردسالان در کنار یکدیگر می‌نشینند و هر دو پای خود را روی زمین دراز می‌کنند. مرحله بعدی این است که یک فرد شعر می‌خواند و همزمان به ترتیبی که کودکان نشسته‌اند، با هر بخش شعر، به پاهای آنان اشاره می‌کند. حالا نکته اینجاست که هر کجا که شعر به صورت کامل خوانده و تمام شد، فردی که خواننده شعر با دست به پای او اشاره کرده شانس آورده و باید آن پای خود را جمع کند هر چند هنوز کامل خطر برطرف نشده و یک پای دیگر او هنوز در بازی حضور دارد.