شب ادراری کودکان و 6 دلیل اصلی این ماجرا
شب ادراری کودکان اغلب با گذشت زمان رفع می‌شود و کمتر به یک معضل بزرگ و مختل‌کننده زندگی در بلندمدت برای والدین و بچه‌ها تبدیل می‌شود. به یاد داشته باشید که شب ادراری کودکان ارتباطی با آموزش رفتن به سرویس بهداشتی در سنین پایین‌تر ندارد زیرا این پدیده به شکل غیرارادی اتفاق می‌افتد. بنابراین آموزش نقش چندانی در بروز آن ندارد. در این مقاله می‌خواهیم برای شما از شب ادراری کودکان و علل و درمان آن بگوییم.
شب ادراری کودکان چیست؟
شب ادراری کودکان حالتی است که در آن بچه‌ها شب‌هنگام و در زمان خواب، رختخواب و لباس خود را خیس می‌کنند.
این معضل بین خردسالان شایع است، بنابراین اگر فرزند شما نیز چنین مشکلی دارد بدانید تنها نیستید و بسیاری از والدین مثل شما با چنین چالشی مواجه هستند.
شب ادراری کودکان، عارضه جدیدی نیست و از دیرباز نیز وجود داشته به همین دلیل در طب سنتی نیز به آن اشاره شده است.
بیشتر بخوانید: مکیدن انگشت؛ رایج و کم‌خطر برای کودکان زیر 4 سال
طب سنتی این مشکل را به علت سردی و تری و رطوبت بالا می‌داند که در خواب سبب عدم کنترل و ضعف مثانه می‌شود.
این اختلال در طب سنتی نیز بیماری جدی‌ای نیست و اغلب به مرور زمان یا اصلاح و به تعادل رساندن طبع، برطرف می‌شود.
همان‌طور که گفتیم شب ادراری کودکان شایع است و اول قدم در درمان، کشف علت این عارضه خواهد بود.
شب ادراری کودکان گاهی ممکن است به دلیل یبوست یا اضطراب باشد که با رفع این مشکلات، عارضه ادرار در شب هم برطرف خواهد شد و قابل درمان است.
گاهی کودکانی که شب ادراری دارند دچار اختلال خواب نیستند و خواب سنگینی هم دارند. برخی کودکان به دلیل خواب سنگین ممکن است متوجه ادرار خود در طول شب نشوند.
بیشتر بخوانید: اوریون، ویروسی با عوارضی ساده تا احتمال خطر ناشنوایی و مرگ
گروهی از کودکان نیز شاید متوجه شوند که ادرار دارند اما به دلیل تنبلی، بازیگوشی یا خستگی زیاد ناشی از بازی، اقدام به تخلیه نکنند و در زمان خواب دچار شب ادراری شوند.
بنابراین بهتر است کودکان حتما قبل از خواب مثانه خود را تخلیه کنند.
انورزیس نام علمی شب ادراری است، گاهی به ادرار غیرارادی کودکان چه در شب و چه در روز، شب ادراری می‌گویند و گاهی نیز آن را با نام بی‌اختیاری ادرار می‌شناسند.
بیشتر بخوانید :آبله مرغان کودکان و بیش از 10 علامت تشخیص بیماری
علت شب ادراری کودکان
چرا کودکان رختخواب را خیس می‌کنند؟ شب ادراری معمولا ناشی از تاخیر بلوغ در نحوه ارتباط مغز و مثانه با یکدیگر در شب است. سه عامل اصلی در ایجاد این مشکل وجود دارد.
بیشتر بخوانید: علت بوی بد دهان کودک؛ از التهاب لوزه‌ها تا بیماری لثه
اندازه مثانه
کودکانی که رختخواب را خیس می‌کنند معمولا ظرفیت مثانه کمتری نسبت به همسالان خود دارند. این پدیده باعث می‌شود که آن‌ها در طول روز بیشتر ادرار کنند و مثانه آن‌ها فضای کمتری برای نگه داشتن ادرار در شب دارد.
هورمون‌های مغز در شب هورمونی تولید می‌کنند که میزان ادرار تولید شده توسط کلیه‌ها را کاهش می‌دهد.
برخی از کودکانی که رختخواب را خیس می‌کنند، این هورمون را کمتر تولید کرده و در نتیجه هنگام خواب ادرار بیشتری تولید خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: درمان تب کودکان و تاثیر شگفت انگیز مایعات و خوابیدن و گلاب
خواب عمیق
برخی از کودکان برای شب بیدار شدن مشکل دارند. در نتیجه زمانی که مثانه به مغز کودک سیگنال می‌دهد که نیاز به ادرار کردن دارد، مغز ممکن است پاسخ ندهد.
بیشتر بخوانید: درمان آبله مرغان و پیشگیری از آن به کمک واکسیناسیون
عادات روده
بسیاری از والدین به دفعات یا مداومت دفع مدفوع فرزندان‌شان پس از آموزش توالت اهمیت چندانی نمی‌دهند. در نتیجه، یبوست یک علت شناخته نشده شب ادراری است.
اگر کودک مدفوع زیادی در رکتوم خود داشته باشد، می‌تواند به مثانه فشار وارد کند. این پدیده می‌تواند میزان ادرار را در مثانه کاهش دهد و ممکن است میزان تخلیه مثانه هنگام ادرار کردن کودک را محدود کند.
همچنین این امر می‌تواند سیگنال‌های عصبی را که از مثانه به مغز می‌روند، گیج کنند. این اتفاق می‌تواند باعث انقباضات غیرمنتظره مثانه شود که منجر به اضطرار در روز و شب ادراری شود.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت گوش کودکان؛ از تجویز آموکسی‌سیلین تا قطره گوش
سابقه خانوادگی
خیس کردن تخت در خانواده‌ها ممکن است ارثی باشد. اکثر کودکانی که رختخواب را خیس می‌کنند، حداقل یکی از والدین یا یکی دیگر از بستگان نزدیک‌شان مشکل مشابهی در کودکی داشتند.
بیشتر بخوانید :عفونت گوش کودکان و علت عفونت گوش میانی، خارجی و داخلی کودکان
عوامل روانشناسی شب ادراری کودکان
اگرچه کودکان ممکن است پس از یک دوره استرس عاطفی شروع به خیس کردن تخت کنند، اما مشکلات روانی عاملی در کودکانی که از اوایل کودکی رختخواب را خیس کرده‌اند، نیست.
نمونه‌هایی از موقعیت‌های استرس‌زا که می‌توانند باعث شب ادراری شوند عبارتند از انتقال به خانه جدید، تغییر مدرسه یا مرگ یکی از عزیزان. خیس شدن معمولا زمانی برطرف می‌شود که استرس از بین برود.
بیشتر بخوانید: درمان زردی نوزاد در خانه با لامپ مخصوص
اختلالات پزشکی
کمتر از 3درصد از کودکانی که شب ادراری دارند، مشکل فیزیکی و پزشکی داشتند که زمینه‌ساز خیس شدن آن‌ها است.
شب ادراری با آپنه خواب، بیماری سلول داسی شکل، عفونت‌های دستگاه ادراری، دیابت و مشکلات عصبی گزارش می‌شود.
در بیشتر موارد، این مشکلات باعث شب ادراری در کودکانی شده که قبلا در شب خشک بوده‌اند.
بیشتر بخوانید: واکسن آبله مرغان و ضرورت تزریق آن
انواع بی‌اختیاری
چهار نوع بی‌اختیاری وجود دارد. یک کودک ممکن است یک یا چند نوع از این موارد را داشته باشد:
- شب ادراری: این پدیده به معنای خیس شدن در طول شب است. اغلب به آن شب ادراری می‌گویند. این عارضه شایع‌ترین نوع شب ادراری است
- بی‌اختیاری روزانه: این پدیده، خیس شدن در طول روز است
- شب ادراری اولیه: زمانی اتفاق می‌افتد که کودک به آموزش دفع به طور کامل تسلط نداشته باشد
- شب ادراری ثانویه: این پدیده زمانی است که کودک یک دوره خشکی دارد، اما پس از آن به دوره‌های خیس شدن برمی‌گردد
بیشتر بخوانید: سرخک در کودکان، زمان واکسیناسیون و تفاوتش با سرخجه
علائم شب ادراری کودکان
علائم شب ادراری در کودک چیست؟ علائم ممکن است برای هر کودک کمی متفاوت باشد. علامت اصلی زمانی است که کودک 5 ساله یا بزرگتر رختخواب یا لباس خود را 2 بار در هفته یا بیشتر به مدت حداقل 3 ماه خیس می‌کند.
از هر 10 کودک 7 ساله، 1 نفر؛ از هر 20 کودک 10 ساله، 10 نفر و از هر نوجوان بزرگتر از 15 سال؛ حداقل یک مورد شب ادراری را تجربه کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: درمان پا درد کودکان؛ معرفی همه راه‌های رفع درد پای خردسالان در خانه
شیوع شب ادراری کودکان
اگرچه شب ادراری در میان بیماری کودکان کوچک‌تر شایع‌تر است اما کودکان در هر سنی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند:
- 30درصد از کودکان 3 ساله
- 40درصد از کودکان 4 ساله
- 20درصد از کودکان 5 ساله
- 12درصد از کودکان 6 ساله
- 5درصد از کودکان 10 ساله
- 3درصد از نوجوانان 12 ساله
فرزندتان را برای تشخیص نزد پزشک ببرید.
بیشتر بخوانید: سرماخوردگی کودکان؛ چرا بچه ها بیشتر مریض می‌شوند؟
عوارض شب ادراری کودکان
عوارض احتمالی شب ادراری کودکان چیست؟ مشکلات احتمالی ناشی از شب ادراری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- استرس عاطفی و خجالت
- اختلال‌های پوستی ناشی از لباس زیر خیس
بیشتر بخوانید: پماد هیدروکورتیزون نوزادان از فواید تا جایگزین آن
تشخیص شب ادراری کودکان
بسیاری از کودکان ممکن است هر از گاهی شب ادراری داشته باشند. ممکن است برخی از کودکان بیشتر از سایرین طول بکشد تا کنترل مثانه خود را یاد بگیرند.
شب ادراری در دختران زودتر از پسران تشخیص داده می‌شود. ممکن است دختران در سن 5 سالگی تشخیص داده شوند. پسران حداقل تا سن 6 سالگی تشخیص داده نمی‌شوند.
پزشک فرزند شما در مورد سابقه سلامت کودک‌تان سوال خواهد کرد. این موارد را به پزشک بگویید:
- اگر سایر اعضای خانواده شب ادراری داشته‌اند
- کودک شما چند بار در طول روز ادرار می‌کند
- چقدر کودک شما در شب می‌نوشد
- اگر کودک شما علائمی مانند درد یا سوزش هنگام ادرار کردن دارد
- اگر ادرار تیره یا کدر است یا خون در آن وجود دارد
- اگر فرزند شما یبوست دارد
- اگر فرزند شما اخیرا در زندگی خود استرس داشته است
پزشک ممکن است فرزند شما را معاینه فیزیکی کند. امکان دارد فرزندتان به آزمایشاتی مانند آزمایش ادرار یا آزمایش خون نیز نیاز داشته باشد.
این کارها برای بررسی یک مشکل سلامتی مانند عفونت یا دیابت انجام می‌شوند.
بیشتر بخوانید: سردرد کودکان همراه تب، می‌تواند دلایلی جدی داشته باشد
زمان مراجعه به پزشک
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟ اگر فرزندتان موارد زیر را دارد با پزشک تماس بگیرید:
- علائمی که بهتر نمی‌شوند یا بدتر می‌شوند
- ظهور علائم جدید
درمان شب ادراری کودکان
شب ادراری در کودک چگونه درمان می‌شود؟ در بیشتر موارد، شب ادراری به مرور زمان از بین می‌رود و نیازی به درمان ندارد.
در صورت نیاز به درمان، بسیاری از روش‌ها می‌توانند کمک کنند. این موارد شامل:
تغییرات در مصرف مایعات
تغییرات در مصرف مایعات می‌تواند مفید واقع شود. ممکن است به شما گفته شود که در ساعات معینی از روز یا عصرها به کودک‌تان مایعات کمتری بدهید.
بیشتر بخوانید: درمان کوچکی اندام تناسلی در کودکان و ضرورت جراحی فالوپلاستی
دور نگه داشتن کافئین از رژیم غذایی کودک
دور نگه داشتن کافئین از رژیم غذایی کودک هم تاثیر مثبتی دارد. کافئین را می‌توان در کولا و بسیاری از نوشابه‌ها یافت. کافئین همچنین در چای سیاه، نوشیدنی‌های قهوه و شکلات یافت می‌شود.
بیداری شدن در شب
بیدار شدن در خواب به آن معنا است که کودک خود را در شب بیدار کنید تا ادرار کند.
تقویت مثانه
آموزش مثانه شامل تمرینات و ادرار کردن بر اساس برنامه است.
داروها
داروها می‌توانند عضلات مثانه را آرام کنند. به هیچ عنوان خودسر اقدام به دادن دارو به کودک خود نکنید و با مشورت و تجویز پزشک این کار را انجام دهید.
مشاوره
مشاوره با یک درمانگر می‌تواند به کودک شما کمک کند تا با تغییرات زندگی یا استرس‌های دیگر کنار بیاید.
برای یافتن بهترین گزینه‌هایی که ممکن است به کودک شما کمک کند، با پزشک کودک‌تان به طور مستمر تا زمان حل نشدن مشکل، در ارتباط باشید.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد کودکان با روش‌هایی فوق‌العاده
چگونه می‌توانم به فرزندم کمک کنم تا با شب ادراری زندگی کند؟
به یاد داشته باشید که کودک شما نمی‌تواند بدون کمک مشکل را کنترل کند.
- آن‌ها را سرزنش نکنید
- اطمینان حاصل کنید که فرزند شما توسط خانواده یا دوستان مورد تمسخر قرار نمی‌گیرد
- تخت و تشک کودک خود را با یک ملحفه پلاستیکی نصب شده محافظت کنید
- هنگام بیرون رفتن از خانه یک لباس اضافه برای تعویض داشته باشید
نکات کلیدی در مورد شب ادراری کودکان
بی‌اختیاری ادرار (شب ادراری) از دست دادن کنترل مثانه است. در کودکان زیر 3 سال، ناتوانی در کنترل کامل مثانه طبیعی است.
با بزرگتر شدن، کودکان توانایی کنترل مثانه خود را افزایش می‌دهند.
شب ادراری کودکان ممکن است در روز یا شب اتفاق بیفتد. دلایل احتمالی زیادی برای این بیماری وجود دارد که در همین مقاله به آن‌ها اشاره کردیم. این عوامل شامل اضطراب، یبوست، ژن‌ها و کافئین و ادرار کردن بر اساس برنامه است.
مراحل بعدی
نکاتی که به شما کمک می‌کند از مراجعه به پزشک بیشترین بهره را ببرید:
- قبل از مراجعه، سوالاتی را که می‌خواهید به آن‌ها پاسخ داده شود، یادداشت کنید
- در ویزیت، نام عارضه و هرگونه دارو، درمان یا آزمایش جدید را یادداشت کنید
- هر دستورالعمل جدیدی را که پزشک برای فرزندتان به شما می‌دهد یادداشت کنید
- بدانید که چرا یک دارو یا درمان جدید تجویز می‌شود و چگونه به کودک شما کمک می‌کند
- بپرسید داروها چه عوارضی دارند
- بپرسید که آیا می‌توان وضعیت فرزندتان را به روش‌های دیگری درمان کرد، یعنی درمان‌های جایگزین دیگر چیست؟
- بدانید چرا یک آزمایش یا روش توصیه می‌شود و نتایج چه معنایی می‌تواند داشته باشد
- بدانید که اگر فرزندتان دارو را مصرف نکند یا آزمایش یا روش درمان را انجام ندهد، چه انتظاری باید داشته باشید
- اگر فرزندتان قرار ویزیت بعدی دارد، تاریخ، زمان و هدف آن ویزیت را یادداشت کنید
- بدانید چگونه می‌توانید پس از ساعات اداری با پزشک فرزندتان تماس بگیرید. اگر فرزندتان بیمار شود و سؤالی دارید یا نیاز به مشاوره دارید، این کار مهم است
بیشتر بخوانید: گلودرد کودکان را جدی بگیرید |سرماخوردگی یا کووید 19
سخن آخر
شب ادراری به عنوان بی‌اختیاری متناوب ادرار در طول خواب در یک کودک حداقل پنج ساله تعریف می‌شود.
تقریبا 5 تا 10درصد از تمام کودکان 7 ساله شب ادراری دارند و تخمین زده می‌شود که 5 تا 7 میلیون کودک در ایالات متحده به شب ادراری مبتلا هستند.
پاتوفیزیولوژی شب ادراری اولیه شامل ناتوانی در بیدار شدن از خواب در پاسخ به مثانه پر، همراه با تولید بیش از حد ادرار در شب یا کاهش ظرفیت عملکردی مثانه است.
ارزیابی اولیه باید شامل شرح حال، معاینه فیزیکی و آزمایش ادرار باشد. شرایط متعددی مانند یبوست، آپنه انسدادی خواب، دیابت، بیماری مزمن کلیوی و اختلالات روانپزشکی با شب ادراری مرتبط هستند.
در صورت شناسایی، این شرایط باید ارزیابی و درمان شوند. درمان شب ادراری تک علامتی اولیه (یعنی تنها علامت شبانه شب ادراری در کودکی است که هرگز خشک نشده است) با مشاوره کودک و والدین در مورد اصلاحات رفتاری مؤثر شروع می‌شود.
درمان‌های اولیه برای شب ادراری شامل انتخاب درمان بر اساس سن کودک و الگوهای دفع ادرار شبانه و خواسته‌های کودک و خانواده است.
ارجاع به اورولوژیست اطفال برای کودکان مبتلا به شب ادراری اولیه مقاوم به درمان‌های استاندارد و ترکیبی و برای کودکانی که برخی از علل ثانویه شب ادراری از جمله ناهنجاری های دستگاه ادراری، عفونت های مکرر دستگاه ادراری یا اختلالات عصبی دارند، لازم است.
شب ادراری کودکان در پسران شایع‌تر است. تنها 2 تا 3درصد از کودکان علائم را در بزرگسالی دارند.
