علت بی اشتهایی یا آنورکسیا (Anorexia)، عامل ایجادکننده عدم تمایل به مصرف غذا است که می‌تواند دلایل مختلفی را در کودکان و بزرگسالان در بر بگیرد. یافتن علت بی اشتهایی بسیار حائز اهمیت بوده، زیرا باعث می‌شود مواد غذایی کافی در طول روز به بدن فرد نرسد. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب می‌خواهیم به بررسی علت بی اشتهایی و از دست دادن میل به مصرف غذا بپردازیم.
درباره بی اشتهایی
بی اشتهایی، میل به غذا را تضعیف یا نابود می‌کند و می‌تواند باعث کاهش بیش از حد وزن و لاغری شدید شود. بی اشتهایی در واقع پدیده‌ای آشنا برای همه ما است، زیرا دست‌کم یک بار در طول عمر خود به این معضل دچار شده‌ایم.
مشکل بی اشتهایی باعث می‌شود گاهی حتی وقتی فرد گرسنه است هم نتواند به درستی و به میزانی که بدنش نیاز دارد، غذا بخورد. با وجود اینکه بی اشتهایی مرد و زن و کودک و بزرگسال نمی‌شناسد و همه را درگیر خود می‌کند، اما در کودکان 2 تا 5 سال شایع‌تر است.
اما در این مقاله تمرکز ما بر بی اشتهایی بزرگسالان است. بی‌اشتهایی احتمال دارد سبب اختلالات رشد، اختلالات استخوانی، آسیب به قلب و در نوع حاد درمان نشده، مرگ شود.
علت بی اشتهایی می‌تواند فیزیکی یعنی مربوط به یک بیماری در بدن یا روانی باشد که به آن بی اشتهایی عصبی می‌گویند. در بزرگسالان بی اشتهایی عصبی زیاد دیده می‌شود و گاهی از آن به عنوان بی اشتهایی نیز یاد می‌شود که در ادامه به این موضوع بیشتر می‌پردازیم. چنانچه مثل سابق تمایلی به غذا خوردن ندارید، این مطلب را در مورد علت بی اشتهایی تا پایان مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید: سنگ کیسه صفرا؛ ۱۵ عامل خطرساز را بشناسید
علت بی اشتهایی
علل دقیق بی اشتهایی ناشناخته است. با این حال، این وضعیت گاهی اوقات در خانواده‌ها مشاهده می‌شود. زنان جوانی که والدین یا خواهر یا برادرشان دچار اختلال خوردن هستند، احتمال دارد که خودشان به این اختلال مبتلا شوند.
سپس عوامل روانی، محیطی و اجتماعی وجود دارند که احتمالا در ایجاد بی اشتهایی نقش داشته باشند. افراد مبتلا به بی اشتهایی به این باور می‌رسند که اگر لاغرتر بودند زندگی آن‌ها بهتر می‌شد.
این افراد تمایل دارند کمال‌گرا و بیش از حد موفق باشند. بسیاری از کارشناسان فکر می‌کنند که بی اشتهایی بخشی از تلاش ناخودآگاه برای کنار آمدن با درگیری‌های حل نشده یا تجربیات دردناک دوران کودکی است. سوء استفاده جنسی با ایجاد بی اشتهایی مرتبط نیست. دلایل شناخته شده بی اشتهایی عبارتند از:
بیشتر بخوانید: درمان سندروم روده تحریک پذیر؛ راه‌هایی برای کاهش درد و دل‌پیچه
اضافه وزن
یک فرد به دلیل وزن، شکل یا عادات غذایی خود مورد سرزنش قرار یا مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد.
تجارب دردناک
تجارب بسیار دردناک یا آسیب‌زا از زندگی، مانند جدایی والدین یا مشکل در مدرسه می‌تواند یکی از دلایل بی اشتهایی حتی در آینده و بزرگسالی باشد.
بیشتر بخوانید: درمان سیروز کبدی؛ راه‌های مقابله با تنبلی کبد
خطر ژنتیکی
اگر یکی از بستگان نزدیک شما بی اشتهایی داشته یا بیماری روانی در خانواده وجود داشته باشد، خطر ژنتیکی برای ابتلا به اختلال در خوردن افزایش می‌یابد. اگر والدین به وزن، تناسب اندام و مصرف غذا اهمیت زیادی بدهند، این امر می‌تواند به علل احتمالی بی‌اشتهایی کمک کند.
اگر در فعالیت‌های خاصی مانند باله، دو و میدانی و مدلینگ درگیر هستید، خطر بی اشتهایی افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: علائم کبد چرب، علت‌ها و درمان این بیماری مرموز
اختلال اوتیسم
افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) در معرض افزایش خطر بی اشتهایی هستند.
عوامل روحی و روانی
اعتماد به نفس پایین، اضطراب، اختلال وسواس فکری عملی و کمال‌گرایی همگی با ایجاد بی اشتهایی مرتبط هستند.
بیشتر بخوانید: جراحی سرطان معده؛ درمان بیماری که اغلب دیر تشخیص داده می‌شود
علت بی اشتهایی عصبی
برای درک علل بی اشتهایی، ابتدا تعریف روشنی از خود بی اشتهایی را باید ارائه کنیم. بی اشتهایی عصبی، ترس از چاق بودن نیست. بی اشتهایی یک فوبی شدید از داشتن وزن طبیعی است.
ترس قانع‌کننده‌ای که فرد را وادار به محدود کردن شدید مصرف غذا تا حد خطرناکی می‌کند. بی اشتهایی و ترس از چاقی، احتمالا به رفتارهای دیگری مانند ورزش بیش از حد، استفراغ و استفاده از ملین‌ها به دلیل یبوست، نیز منجر شود.
علت دقیق بی اشتهایی ناشناخته است. مانند بسیاری از بیماری‌های گوارش، احتمالا ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی و محیطی در آن دخیل است.
بیشتر بخوانید: درمان زخم معده؛ درمان دیرهنگام مساوی با جراحی
علل بیولوژیکی
اگرچه هنوز مشخص نیست که کدام ژن‌ها در علت بی اشتهایی عصبی درگیر هستند، اما احتمالا تغییرات ژنتیکی وجود داشته باشد که برخی افراد را در معرض خطر ابتلا به بی اشتهایی قرار دهد.
برخی از افراد احتمال دارد که تمایل ژنتیکی به کمال‌گرایی، حساسیت و پشتکار داشته باشند؛ همه ویژگی‌های مرتبط با بی اشتهایی است.
بیشتر بخوانید: درمان سریع مسمومیت غذایی در 10 دقیقه!
دلایل روانشناسی
برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی احتمالا دارای ویژگی‌های شخصیتی وسواسی باشند که باعث می‌شود با وجود گرسنگی، به رژیم‌های سخت پایبند شده و از خوردن غذا صرف نظر کنند.
آن‌ها احتمالا تمایل شدیدی به کمال‌گرایی داشته باشند که باعث می‌شود فکر کنند هرگز به اندازه کافی لاغر نیستند. این افراد امکان دارد که سطح بالایی از اضطراب داشته و برای کاهش آن به غذا خوردن محدود بپردازند.
بیشتر بخوانید: درمان کبد چرب با روش پزشکی و خانگی و تغییر سبک زندگی
علل محیطی
فرهنگ غربی بر لاغری تاکید دارد. موفقیت و ارزش اغلب با لاغر بودن برابر است. فشار همسالان احتمالا به تقویت تمایل به لاغری، به ویژه در بین دختران جوان منجر شود.
بی اشتهایی ورزشکاران
بی اشتهایی ورزشکاران که با نام بی اشتهایی ورزشی نیز شناخته می‌شود، پدیده‌ای است که بیشتر مورد بحث قرار گرفته، زیرا بسیاری از محققان و متخصصان اختلال خوردن بر این باورند که شیوع آن نیاز به تشخیص رسمی دارد.
این اصطلاح به افرادی اطلاق می‌شود که ورزش بیش از حد یا اجباری انجام می‌دهند و کالری لازم برای بدن در تغذیه خود، مصرف نمی‌کنند.
درمان برای رفع علت بی اشتهایی
بسیار مهم است که بی اشتهایی در اولین مرحله ممکن شناسایی شده و درمان شروع شود. برای اکثر بیماران مبتلا به بی‌اشتهایی، درمان می‌تواند به صورت خانگی انجام بگیرد، بنابراین فرد می‌تواند در مدرسه، دانشگاه، محل کار و مکان‌های اجتماعی بماند.
برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی به سطح بالاتری از حمایت و درمان نیاز دارند و بنابراین به مراقبت‌های روزانه یا بستری نیازمند هستند. در هر نوع مراقبتی، بسیار مهم است که خدمات توسط متخصصان اختلالات خوردن و بی اشتهایی در محیطی ارائه شود که در آن درمان‌ها و نتایج به دقت برای اثربخشی سنجیده می‌شوند.
بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ؛ هر علائم و نشانه‌ای را جدی بگیرید
کمبود کدام ویتامین باعث بی اشتهایی می‌شود؟
- ویتامین D
- ویتامین B12
- ویتامین A
علت بی اشتهایی و حالت تهوع
بی اشتهایی گاهی به این شکل بروز می‌کند که شخص در هنگام غذا خوردن دچار تهوع می‌شود و همین عامل باعث شده تا نتواند غذا بخورد. گاهی حالت تهوع با خستگی هم همراه خواهد بود.
برخی مواقع پزشک داروهایی را برای رفع تهوع تجویز می‌کند تا شخص بتواند راحت‌تر غذا بخورد و دچار سوتغذیه نشود.
بیشتر بخوانید: سرطان معده، علائم، تشخیص و هفت نوع درمان استاندارد
احساس سیری و بی اشتهایی
در صورتی که در بلند مدت همیشه در زمان غذا خوردن، احساس سیری سریع دارید و نمی‌توانید زیاد غذا بخورید، حتما به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.
احساس سیری همیشگی و زود سیر شدن، احتمال دارد جزء علائم سرطان لوزالمعده، تخمدان یا معده باشد.
بیشتر بخوانید: ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
آمار در مورد علت بی اشتهایی و شیوع آن
- از هر 200 زن یک نفر از بی اشتهایی رنج می‌برد
- بی اشتهایی معمولا در دوران نوجوانی یا جوانی شروع می‌شود
- بی اشتهایی سومین بیماری مزمن شایع در نوجوانان است
- بی اشتهایی در مردان کمتر از زنان است، با نسبت تقریبی 10 زن به یک مرد
- اکثر افرادی که با بی اشتهایی دست و پنجه نرم می‌کنند، در صورت درمان مناسب، طی 5 سال پس از بروز بیماری، بهبودی را تجربه می‌کنند
- حدود 20درصد از افراد مبتلا به بی اشتهایی، اگر در بلندمدت درمان نشوند، احتمالا می‌میرند
- نرخ مرگ و میر برای بی اشتهایی 12 برابر بیشتر از نرخ مرگ و میر همه علل مرگ برای زنان 15 تا 24 ساله است
- مرگ ناشی از بی اشتهایی عصبی معمولا به دلیل عوارض پزشکی مرتبط با خود اختلال یا خودکشی رخ می‌دهد
با توجه به پیچیدگی‌های رفتارهای غذایی آشفته، تعیین دقیق علت بی اشتهایی دشوار است.
بیشتر بخوانید: چگونه اسید معده را کاهش دهیم ؟
عوارض بی اشتهایی
بی اشتهایی عصبی منجر به سوءتغذیه شدید می‌شود که می‌تواند از راه‌های مختلفی غیر از کاهش وزن؛ قابل شناسایی باشد، مانند:
- از دست دادن چربی بدن و عضلات
- زردی و خشکی پوست
- رشد موهای ریز در سراسر بدن
- از دست دادن یا بی نظمی در چرخه قاعدگی
- یبوست
- درد شکم و مشکلات گوارشی
- تضعیف سیستم ایمنی
- مشکل در تنظیم دما یا تحمل سرما
- بی حالی و کمبود انرژی
- آسیب به دندان
- علائم رفتاری و عاطفی
بیشتر بخوانید: امپرازول چیست؟موارد استفاده و عوارض امپرازول
سخن پایانی در ارتباط با علت بی اشتهایی
اوج دورانی که نوجوانان و بزرگسالان در معرض بالاترین خطر ابتلا به بی اشتهایی هستند، بین 15 تا 19 سالگی است، اگرچه شروع آن می‌تواند در سنین پایین یا بالاتر باشد.
متخصصان تخمین می‌زنند که 125000 نفر در بریتانیا به بی اشتهایی مبتلا هستند (یعنی حدود 10درصد از 1.25 میلیون نفری که دارای انواع اختلالات خوردن هستند).
البته علل بی اشتهایی یکسان نخواهد بود. هر فردی تاثیرات و عوامل خطر خاص خود را دارد. علل بی اشتهایی در کودکی احتمال دارد کمی با علل بی اشتهایی در بزرگسالی متفاوت باشد. در این مطلب، ما خطرات، تاثیرات و عوامل تشدیدکننده اصلی را که احتمالا علت بی اشتهایی باشد، شرح دادیم.