علت سوزش ادرار ؛ هشدارهایی که خبر از ناباروری زنان و مردان می‌دهد

علت سوزش ادرار را بیشتر افراد در عفونت دستگاه ادراری تحتانی یا التهاب دستگاه ادراری می‌دانند. اما عفونت در هر قسمتی از دستگاه ادراری دور از ذهن نیست. کلیه‌ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار اندام‌هایی هستند که تحت تاثیر عفونت می‌توانند منشا سوزش ادرار باشند. عفونت دستگاه ادراری که علت سوزش ادرار به حساب می‌آید اغلب توسط باکتری‌هایی ایجاد خواهد شد که از طریق مجاری وارد دستگاه ادراری می‌شوند.

زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادرار (UTI) هستند چون مجرای ادرار زنان کوتاه‌تر از مردان است. مجرای ادرار کوتاه‌تر یعنی باکتریها مسافت کمتری برای رسـیدن به مثانه دارند. این مقاله از مجله سلامت سیوطب علت سوزش ادرار و شرایطی که باعث ایجاد آن می‌شود را مورد بررسی قرار می‌دهد. برای اینکه سریع‌ترین روش درمان سوزش ادرار را انتخاب کنید ادامه مقاله را مطالعه کنید.

علت سوزش ادرار در زنان و مردان ناشی از بیماری‌های مقاربتی

سوزش ادرار اغلب از نشانه‌های عفونت محسوب می‌شود، به‌ ویژه زمانی که با علائم دیگری مانند‌ ترشح غیرطبیعی یا خونریزی ظاهر گردد. اگر شخصی مشکوک به بیماری مقاربتی باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کند تا در اسرع وقت از عوارض بیشتر برای سلامتی خود جلوگیری کند. بیماری‌های مقاربتی که علت سوزش ادرار محسوب می‌شوند عبارتند از:

• کلامیدیا: علائم این بیماری‌ ترشحات غیر‌معمول از واژن، آلت تناسلی، راست‌روده، درد شکم، خونریزی بعد از رابطه جنسی و درد یا تورم در بیضه‌ها است.
• سوزاک: تکرر ادرار، ‌ترشحات سبز یا زرد از آلت تناسلی یا واژن، درد شکم و درد حین مقاربت از علائم این بیماری به شمار می‌رود.
• تریکوموناس واژینالیس: زنان بیشتر از مردان علائمی این بیماری ‌را تجربه می‌کنند. مهم‌ترین نشانه آن تغییر در ‌ترشحات واژن مانند بوی قوی، رنگ سبز یا زرد، قوام غلیظ، نازک یا کف‌آلود است. خارش شدید، سوزش ادرار و درد هنگام رابطه جنسی نیز از دیگر علائم ابتلا به این وضعیت محسوب خواهد شد. تریکوموناس واژینالیس را باید اصلی‌ترین علت سوزش ادرار در زنان دانست.
• مایکوپلاسما ژنیتالیوم: ‌ترشح غیرمعمول از واژن، آلت تناسلی یا راست‌روده، درد شکم، خونریزی بعد از رابطه جنسی و درد یا تورم در بیضه‌ها از نشانه‌های ابتلا به این بیماری است.
• تبخال تناسلی: علائم در درجه اول شامل تاول یا زخم در اندام تناسلی است. بسیاری از بیماران علائم عمومی ‌دیگری مانند احساس ناخوشی، تب، گلودرد، تورم غدد لنفاوی، خستگی و بدن درد در خود نشان می‌دهند.

آیا علت سوزش ادرار در مردان و زنان همیشه ناشی از بیماری‌های مقاربتی است؟

خیر. علل احتمالی زیادی برای ادرار دردناک وجود دارد، از جمله علل عفونی و غیر عفونی. از دیگر عواملی که علت سوزش ادرار محسوب می‌شوند باید به موارد زیر اشاره کرد:

عفونت دستگاه ادراری (UTI) یک اصطلاح عمومی ‌برای توصیف عفونت در دستگاه ادراری فوقانی و تحتانی است.

• عفونت‌های دستگاه ادراری تحتانی: بر مثانه و مجرای ادرار تاثیر می‌گذارد. عفونت مثانه سیستیت و عفونت لوله میزنای اورتریت نامیده می‌شود. UTI‌های تحتانی عموما در اثر عفونت‌های غیر مقاربتی ایجاد می‌شوند.

عفونت‌های ادراری در زنان شایع‌تر است و اغلب در اثر ورود باکتری به مجرای ادرار ایجاد می‌شود. علائم UTI شامل ادرار دردناک، ادرار کدر، افزایش تکرر ادرار، تیره یا با بوی قوی و همچنین علائم عمومی ‌مانند خستگی و درد است.

• عفونت‌های دستگاه ادراری فوقانی: بر کلیه‌ها، لگن و حالب تاثیر می‌گذارد. این به طور کلی به صورت درد کمر، حساسیت در یک طرف پایین ستون فقرات و تب ظاهر می‌شود. UTI‌های فوقانی توسط عفونت‌های مقاربتی ایجاد نمی‌شوند، بلکه توسط سایر عفونت‌های عمومی به وجود می‌آیند.

UTIهای فوقانی عفونت‌های جدی‌تری نسبت به UTI‌های تحتانی هستند زیرا اولی اگر به موقع درمان نشود یا اگر عفونت‌های مکرر باشد، به کلیه‌ها آسیب می‌رساند.

• سیستیت: نوعی عفونت مثانه است که معمولا در اثر ورود باکتری به مجرای ادرار به وجود می‌آید. امکان دارد حین رابطه جنسی، در افرادی که پس از رفتن به توالت از پشت به جلو پاک می‌کنند. حتی از طریق عدم تعادل باکتری‌های طبیعی واژن نیز امکان بروز دارد. خطر سیستیت را می‌توان با ادرارکـردن بعد از رابطه جنسی کاهش داد. سیستیت به دلیل کوتاهتر بودن مجرای ادرار در زنان شیوع بیشتری دارد. در مردان مسن، عفونت مثانه معمولا با بزرگ شـدن پروستات، التهاب یا عفونت همراه خواهد بود.
• اورتریت: التهاب مجرای ادرار (لوله‌ای دفع ادرار) است که به طور معمول در اثر عفونت (چه از راه مقاربتی یا غیر مقاربتی) ایجاد می‌شود. هنگامی‌که اورتریت ناشی از سوزاک نباشد، به عنوان اورتریت غیر گنوکوکی (یا NGU) نیز شناخته می‌شود. زمانی که علت سوزش ادرار واضحی شناسایی نشده باشد، ممکن است به عنوان اورتریت غیر اختصاصی (NSU) شناخته شود. اورتریت شایع‌ترین بیماری مردان در کلینیک‌های سلامت جنسی محسوب می‌شود.

مردان و زنان هر دو امکان ابتلا به اورتریت را دارند. کلامیدیا، سوزاک،‌ تریکوموناس واژینالیس و مایکوپلاسما ژنیتالیوم می‌توانند مجرای ادرار را آلـوده و باعث ایجاد اورتریت شوند.

• اورتریت غیراختصاصی: یک علت سوزش ادرار که در آن بیمار با علائم و نشانه‌های التهاب در لوله آب از جمله درد هنگام دفع ادرار مراجعه می‌کند. با این حال، نتایج آزمایش برای همه STIهای رایج ممکن است منفی باشد. بیماران اورتریت غیر اختصاصی معمولا با یک دوره آنتی بیوتیک درمان می‌شوند.
• ولویت و واژینیت (در زنان): هنگامی‌که ادرار با مخاط ملتهب فرج تماس پیدا ‌کند، می‌تواند علت سوزش ادرار و ناراحتی در دفع ادرار می‌شود. این در اصل دیسوری تماسی است. به همین دلیل است که یک زن مبتلا به برفک دهان، واژینوز باکتریایی و اگزما می‌تواند ادرار دردناک را به دلیل التهاب زمینه‌ای واژن و مخاط واژن گزارش کند. ترشح غیرمعمول، افزایش ‌ترشحات، تغییر بوی ‌ترشحات، خارش واژن، درد هنگام ادرار و تورم در ناحیه واژن از دیگر علائم مبتلایان به این بیماری است.

ولویت و واژینیت می‌تواند در اثر عفونت‌های مختلف و قرارگیری در معرض آلرژن‌ها مانند اسپرم‌کش‌ها، حمام‌های بسیار معطر یا محصولات بهداشتی به وجود آید. کمبود استروژن در زنان یائسه نیز دور از ذهن نیست که یک علت سوزش ادرار باشد.

چند علت سوزش بعد از ادرار که ریشه غیر عفونی دارند

• بیماری‌های پوستی (اگزما، لیکن اسکلروزوس)
• جسم خارجی یا سنگ در مجاری ادراری
• ضربه
• هیپرتروفی خوش‌خیم پروستات
• تومورها
• سیستیت بینابینی
• داروهای خاص
• ناهنجاری‌های آناتومیک خاص
• واژینیت آتروفیک (یائسگی)

عوارض سوزش ادرار در مردان که دانستن آن ضروری است

طیف گسترده‌تری از عوارض ناشی از بیماری‌های مقاربتی درمان‌نشده وجود دارد، اما در صورت انجام آزمایش و درمان فوری، می‌توان از این عوارض جلوگیری کرد. در صورت شناسایی علت سوزش ادرار می‌توان از رویارویی با این عوارض در امان ماند.

• آرتریت واکنشی اکتسابی جنسی (SARA) می‌تواند از کلامیدیا و سوزاک درمان نشده ‌ایجاد شود. این بیماری در مردان شایع‌تر و معمولا در چند هفته اول پس از ابتلا به عفونت ایجاد می‌شود. می‌تواند باعث التهاب در چشم‌ها، مفاصل و مجرای ادرار شود.
• ‌تریکوموناس واژینالیس و مایکوپلاسما ژنیتالیوم درمان‌نشده فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا و انتقال سایر عفونت‌های مقاربتی مانند HIV قرار می‌دهند.
• اگر عفونت و عوارض بعدی درمان نشود، خطر ناباروری در مردان و زنان وجود دارد.
• در مردان اپیدیدیمیت یا اپیدیدیم ارکیت شرایط دردناکی هستند که باعث التهاب بیضه‌ها و لوله حامل اسپرم از بیضه‌ها خواهد شد. این اغلب در نتیجه کلامیدیا، سوزاک و مایکوپلاسما ژنیتالیوم درمان نشده رخ می‌دهد.
• تنگی مجرای ادرار: اورتریت درمان‌نشده گاهی منجر به زخم یا التهاب بافت مجرای ادرار می‌شود و جریان ادرار را محدود یا مسدود می‌سازد. این علت سوزش ادرار باعث می‌شود بیمار مستعد التهاب و عفونت گردد. با توجه به شدت تنگی، عوارض جانبی متعددی از جمله علائم مشابه UTI و درد لگنی،‌ ترشح، تورم و هماچوری (خون در ادرار) ایجاد می‌کند. به دلیل ابتلا به سوزاک بروز می‌یابد و خطر ابتلا به عفونت‌های مکرر و تاخیر در درمان بیشتر خواهد شد.

عوارض سوزش ادرار در زنان؛ هشدارهایی که صدای مرگ می‌دهند

• کلامیدیا، سوزاک و مایکوپلاسما ژنیتالیوم همگی می‌توانند باعث بیماری التهابی لگن (PID) در زنان شوند. درد مزمن لگن، مشکل در باردار شدن و حتی پیشرفت به سمت ناباروری از جمله عوارض برخاسته از این بیماری است.
• افزایش خطر حاملگی خارج رحمی‌: با کلامیدیا، سوزاک و مایکوپلاسما جنتالیوم و همچنین زایمان زودرس همراه است.
• کلامیدیا، سوزاک و مایکوپلاسما ژنیتالیوم خطر انتقال عفونت به نوزاد را در حین زایمان طبیعی افزایش می‌دهد
• مایکوپلاسما ژنیتالیوم ممکن است با سقط جنین و مرده زایی در نوزادان همراه باشد.
• وزن کم هنگام تولد در نوزادان می‌تواند با عفونت‌های سوزاک و‌ تریکوموناس درمان‌نشده در مادر مرتبط باشد.

عوارض ادرار دردناک غیر مرتبط با عفونت‌های جنسی (STI)

• عفونت و آسیب کلیه: اگر درمان نشود، باکتری‌های عامل عفونت ادراری بیشتر از مجرای ادرار و کلیه‌ها حرکت می‌کنند و باعث عفونت کلیه (پیلونفریت) می‌شوند. اگر این علت سوزش ادرار درمان نشود، ممکن است عواقب جدی از جمله اسکار کلیه و بیماری یا نارسایی کلیه به همراه داشته باشد.
• اوروسپسیس: نوعی مسمومیت خونی است که در اثر عفونت در دستگاه ادراری به وجود می‌آید. سپسیس بسیار جدی و تهدیدی برای زندگی به شمار می‌رود. علائم فیزیکی شامل درد کلیه، تهوع یا استفراغ، کاهش حجم ادرار، مشکلات تنفسی، خستگی مفرط و تعریق می‌شود. همچنین تغییرات در ضربان قلب، نبض ضعیف، تب و علائم عصبی شامل مه مغزی، گیجی و سطوح غیرعادی اضطراب نیز باید از علائم سپسیس دانست. این بیماری یک علت سوزش ادرار است که عدم توجه به آن می‌تواند منجر به نارسایی ارگان‌های متعدد شود. به صورت کلی سپسیس یک وضعیت اضطراری پزشکی محسوب می‌شود.
• نوعی عفونت چند مقاوم و بسیار جدی به نام بتا-لاکتامازهای با طیف گسترده اشریشیاکلی، اخیرا به‌دلیل استفاده گسترده از آنتی بیوتیک‌ها رایج شـده است. این امر مستلزم توجه فوری متخصص است زیرا می‌تواند باعث سپتی سمی‌ و عواقب جدی شود.
• عفونت مکرر: زمانی است که زنان دو یا چند UTI را در یک دوره چهار یا 6 ماهه یا بیشتر در یک سال تجربه کنند.
• در بارداری: زنان باردار مبتلا به UTI درمان‌نشده امکان دارد در معرض خطر زایمان زودرس یا تولد نوزادی با وزن کم باشند.

راه‌های درمان خانگی سریع سوزش ادرار در زنان

دو راه برای درمان ادرار دردناک وجود دارد:

• نوشیدن مایعات فراوان
• درمان علت زمینه‌ای، خواه STIیا عفونت عمومی

به همین دلیل ضروری است که قبل از تجویز آنتی بیوتیک، علت سوزش ادرار شناسایی شود.

 

درمان سریع سوزش ادرار با قویترین قرص سوزش ادرار

• نیتروفورانتوئین (ماکروبید)
• تری متوپریم-سولفامتوکسازول
• فسفومایسین (مونورول)
• نیتروفورانتوئین
• فنازوپیریدین
• سولفامتوکسازول

برداشتی کلی درباره علت سوزش ادرار

علت سوزش ادرار ریشه در عفونت مجاری ادراری دارد. وضعیت سلامت، شدت علائم، سابقه پزشکی و عوامل ایجادکننده عفونت ادراری تحتانی و فوقانی را باید مرتبط با هرگونه علت سوزش ادرار دانست. با توجه به اینکه باکتری‌ها عامل ایجاد اکثر عفونت‌های ادراری هستند پس برای دستیابی به علت سوزش ادرار باید سراغ آزمایشات مرتبط با آن‌ها رفت.

پزشکان با شناسایی علت سوزش ادرار معمولا آنتی بیوتیک‌ها را به عنوان قدم اول درمان توصیه می‌کنند. برای بهبودی ادرار دردناک و درمان علت سوزش ادرار مهم است که دوره درمان را کامل به پایان رساند.

انصراف ناگهانی از مصرف دارو امکان‌دارد مانع کشتن تمام باکتری‌های دستگاه ادراری شود و دور از ذهن نیست که باکتری‌ها نسبت به دارو مقاوم شوند. برای اطلاع از علت سوزش ادرار و انتخاب درمان درست به متن مقاله رجوع کنید.

سوالات متداول