واکسن آبله مرغان و ضرورت تزریق آن

واکسن آبله مرغان از شکل زنده و ضعیف ویروس واریسلا ساخته شده است. این به آن معنا است که ویروس قادر خواهد بود بدون ایجاد بیماری، در بدن ایمنی ایجاد کند.

به علت شدت سرایت آبله مرغان، میزان شیوع این بیماری بسیار بالا است. هر بزرگسالی را که از میان جمعیت انتخاب کنید، به احتمال زیاد تجربه ابتلا به آبله مرغان را دارد. امروزه اما با وجود واکسن آبله مرغان، میزان این احتمال در حال تغییر است.

واکسیناسیون در واقع بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به آبله مرغان است. این واکسن از سال 1995 در بیشتر کشورهای توسعه یافته در دسترس است و می‌توان آن را از پزشک عمومی یا مراکز درمانی دریافت کرد.

این واکسن در پیشگیری از ابتلا بسیار موثر بوده و در حدود 70 تا 90 درصد افرادی که آن را دریافت می‌کنند، در برابر این بیماری مصونیت خواهند داشت.

درعین حال اگر یک فرد واکسینه به این بیماری مبتلا شود، علائم بسیار خفیفی را تجربه خواهد کرد که فقط چند روز طول می‌کشند.

با توجه به عوارض احتمالی آبله مرغان که می‌توانند سال‌ها بعد از بهبودی بروز پیدا کنند، بهتر است واکسن در کودکی و قبل از ابتلا به بیماری، دریافت شود.

بیشتر بخوانید: درمان عفونت گوش کودکان؛ از تجویز آموکسی‌سیلین تا قطره گوش

واکسن آبله مرغان چیست؟

واکسن آبله مرغان تزریقی است و می‌تواند از هر کسی که آن را دریافت می‌کند، در برابر ابتلا به بیماری آبله مرغان محافظت کند.

این واکسن را با توجه به ویروس عامل ایجادکننده آبله مرغان، واکسن واریسلا نیز می‌نامند. این واکسن از ویروس زنده اما ضعیف‌شده واریسلازوستر ایجاد شده است.

ویروس‌‌های ضعیف‌شده، خطر کمتری از ویروس‌های زنده‌ای که ضعیف نشده‌اند برای بدن ایجاد می‌کنند. اگرچه ویروس موجود در واکسن آبله مرغان به طور کلی قادر به ایجاد بیماری نیست؛ اما همچنان می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و وادار به پاسخ کند.

این پاسخ و عکس‌العمل سیستم ایمنی بدن، همان چیزی است که باعث مصونیت و حفاظت آن در برابر بیماری می‌شود.

بیشتر بخوانید: علت عفونت گوش کودکان؛ پشت پرده چه خبر است؟

چرا به واکسن آبله مرغان نیاز داریم؟

اکثر موارد ابتلا به آبله مرغان نسبتا خفیف هستند و دوره خود را طی 5 تا 10 روز طی می‌کنند. اما در درصد کمی از مبتلایان، بروز عوارض جدی می‌تواند باعث به خطر افتادن جان آن‌ها شود.

قبل از صدور مجوز واکسن آبله مرغان در ایالات متحده در سال 1995، تقریبا 100 مرگ و میر و بیش از 11000 بستری در سال برای این بیماری وجود داشت.

آمارها طی سال‌های اخیر در حال تغییر بوده و این ناشی از بالا رفتن افراد واکسینه در جامعه است. خطر عوارض جدی و تهدیدکننده زندگی در میان نوزادان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر است.

با این حال هر کسی امکان دارد دچار عوارض خطرناک آبله مرغان شوند و هیچ راهی برای پیش‌بینی وجود ندارد.

دلیل دیگری که برای تزریق واکسن آبله مرغان وجود دارد، میزان مسری بودن این بیماری کودکان است. این بیماری به شدت قابلیت سرایت دارد و بدون واکسینه بودن- چه از طریق تزریق واکسن، چه ابتلا به آن در گذشته- می‌تواند از طریق تماس مستقیم یا از طریق هوا انتقال پیدا کند.

بیشتر بخوانید: درمان کوچکی اندام تناسلی در کودکان و ضرورت جراحی فالوپلاستی

قطرات تنفسی که به واسطه عطسه و سرفه بیمار در محیط منتشر می‌شوند و همچنین مایعات ناشی از تاول‌های آبله مرغان، عوامل اصلی سرایت این بیماری عفونی هستند.

برای جلوگیری از انتشار این بیماری، کودکان مبتلا به آبله مرغان را برای حدود یک هفته یا بیشتر از مدرسه و حضور در فعالیت‌های خارج از خانه دور نگه می‌دارند.

این دوره تا وقتی که تمامی تاول‌ها خشک و پوسته‌پوسته شوند ادامه خواهد داشت. بثورات خارش‌دار و تاول‌های آبله مرغان می‌توانند بسیار گسترده شده و کل بدن را درگیر کنند.

سردرد، تب، سرفه، بدن‌درد، گیجی و چیزی در حدود 500 تاول شکننده که باید از خاراندن آن‌ها اجتناب شود، دلایل دیگری برای استفاده از واکسن آبله مرغان به شمار می‌آیند.

بیشتر بخوانید: شب ادراری کودکان و 6 دلیل اصلی این ماجرا

چه کسانی باید با واکسن آبله مرغان واکسینه شوند؟

واکسن آبله مرغان برای همه کودکان یک تا 13 ساله که به این بیماری دچار نشده‌اند، توصیه می‌شود. همچنین تزریق این واکسن را برای نوجوانان و بزرگسالانی که واکسن نزده‌اند و در کودکی به آبله مرغان دچار نشده‌اند نیز پیشنهاد می‌کنند.

اشخاصی که به این بیماری مبتلا شده‌اند، نیازی به تزریق واکسن آبله مرغان ندارند.

از سال 2005 این واکسن به عنوان بخشی از واکسن ترکیبی MMRV که باعث محافظت در برابر سرخک، اوریون، سرخجه و آبله مرغان می‌شود، قابل ارائه است.

بیشتر بخوانید: پماد هیدروکورتیزون نوزادان از فواید تا جایگزین آن

واکسن آبله مرغان به چه کسانی توصیه نمی‌شود؟

در زمان تزریق واکسن آبله مرغان نباید به این بیماری مبتلا باشید. شدید یا متوسط بودن میزان عفونت در این مورد تفاوتی ایجاد نمی‌کند.

در واقع برای برنامه‌ریزی تزریق واکسن، باید تا زمان از بین رفتن کامل بیماری صبر کنید. همچنین افرادی که به تزریق دوز اول واکنش آلرژیک داشته‌اند، نباید تزریق دوم را انجام دهند.

بیشتر بخوانید: درمان شب ادراری کودکان به روش‌های پزشکی، روان‌درمانی و طب سنتی

علاوه بر این موارد کلی، سایر افرادی که نباید واکسن آبله مرغان را دریافت کنند، عبارت‌اند از:

• زنان باردار
• اشخاصی که به ژلاتین حساسیت دارند
• وجود حساسیت به نئومایسین
• افرادی که به بیماری سیستم ایمنی دچار هستند
• هر کسی که دوزهای بالای استروئید دریافت می‌کند
• بیمارانی که برای سرطان با اشعه ایکس، دارو یا شیمی‌درمانی تحت درمان هستند
• کسانی که ظرف پنج ماه قبل از تصمیم برای تزریق واکسن، سابقه دریافت خون یا فرآورده‌های خونی دارند

بیشتر بخوانید: درمان آبله مرغان و پیشگیری از آن به کمک واکسیناسیون

آیا تمام کودکان باید واکسن آبله مرغان را دریافت کنند؟

در جوامعی که واکسیناسیون عمومی را در برنامه بهداشت عمومی خود جای داده‌اند، برای ورود کودکان به مهدکودک‌ها، مدارس و حتی کالج‌ها و دانشگاه‌ها، ارائه شواهدی مبنی بر مصونیت آن‌ها نسبت به آبله مرغان ضروری است.

این می‌تواند شامل مستندات ابتلا در گذشته یا تزریق واکسن آبله مرغان باشد.

بیشتر بخوانید: آبله مرغان کودکان و بیش از 10 علامت تشخیص بیماری

واکسن آبله مرغان در چند نوبت تزریق می‌شود؟

واکسن آبله مرغان برای کودکان و بزرگسالان در دو دوز تزریق می‌شود. فاصله بین تزریق این دو دوز برای کودکان، بیشتر از افراد بالای یک سال است.

کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان نیز باید تزریق این دو دوز را با فاصله 4 تا 8 هفته از همدیگر انجام دهند.

بیشتر بخوانید: علت بوی بد دهان کودک؛ از التهاب لوزه‌ها تا بیماری لثه

واکسن آبله مرغان در چندماهگی تزریق می‌شود؟

کودکان باید اولین دوز واکسن را در سنین 12 تا 18 ماهگی دریافت کند. دوز دوم واکسن نیز باید در فاصله چهار تا شش سالگی تزریق شود.

بیشتر بخوانید: درمان تب کودکان و تاثیر شگفت انگیز مایعات و خوابیدن و گلاب

بزرگسالان چه زمانی باید علیه آبله مرغان واکسینه شوند؟

تمام بزرگسالانی که در گذشته به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند یا واکسن آن را دریافت نکرده‌اند، باید علیه این بیماری واکسینه شوند. تزریق دو دوز واکسن آبله مرغان باید با فاصله حداقل چهار هفته انجام بگیرد.

اگر هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید، واکسن آن را تا به حال دریافت نکرده‌اید و در حال حاضر در خطر ابتلا به آن هستید، واکسیناسیون می‌تواند بلافاصله، خطر ابتلا به بیماری را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد.

مطالعات نشان داده‌اند که دریافت واکسن آبله مرغان در فاصله سه روز پس از قرار گرفتن در معرض بیماری، تا 90درصد می‌تواند موثر باشد.

پس از گذشت پنج روز، دریافت واکسن اورژانسی می‌تواند تا 70درصد از ابتلا به آبله مرغان جلوگیری کند.

بیمارانی که با وجود دریافت واکسن، به آبله مرغان دچار می‌شوند، معمولا علائم خفیف‌تر و کوتاه‌تری را تجربه خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: درمان زردی نوزاد در خانه با لامپ مخصوص

آیا تزریق واکسن آبله مرغان با عوارض همراه است؟

همه داروها می‌توانند با عوارض احتمالی همراه باشند، اما به طور کلی می‌توان گفت عوارض جانبی مرتبط با واکسن آبله مرغان معمولا خفیف هستند.

شایع‌ترین عوارض آبله مرغان که عموما در اطراف محل تزریق بروز پیدا می‌کنند، عبارتند از:

• درد
• قرمزی
• تورم

همچنین درصد کمی از افراد ممکن است بثورات پوستی خفیف مرتبط با بیماری را بعد تزریق واکسن تجربه کنند. به طور کلی عوارض جانبی شدید بعد از تزریق واکسن آبله مرغان بسیار نادر است.

بیشتر بخوانید: گلودرد کودکان را جدی بگیرید |سرماخوردگی یا کووید 19

اگر ویروس موجود در واکسن زنده باشد، آیا می‌تواند باعث آبله مرغان شود؟

حدود 2درصد از کودکانی که واکسینه می‌شوند، ممکن است به نوع خفیفی از آبله مرغان مبتلا شوند. این موارد خفیف معمولا بیش از 5 تا 6 تاول به همراه نخواهند داشت.

از طرف دیگر ممکن است فردی که برای آبله مرغان واکسینه شده است، سال‌ها بعد و در مراحل دیگر زندگی، به این بیماری مبتلا شود.

با این حال در تمامی موارد ابتلا، بیماری همیشه خفیف‌تر است و بهبودی سریع‌تر از افرادی که واکسن دریافت نکرده‌اند رخ می‌دهد.

این شرایط بر علائم بیماری اثرگذار است، به طوری که ضایعات پوستی از الگوی کلی پیروی نکرده و شاهد تجمع کمتر مایعات در وزیکول‌ها خواهیم بود.

در نهایت اما به خاطر داشته باشید که 70 تا 90درصد از افرادی که واکسن آبله مرغان را دریافت می‌کنند، در برابر این بیماری مصونیت 100درصدی خواهند داشت.

بیشتر بخوانید: سرخک در کودکان، زمان واکسیناسیون و تفاوتش با سرخجه

آیا خطراتی مرتبط با واکسن آبله مرغان وجود دارد؟

شایع‌ترین عوارض جانبی واکسن آبله مرغان شامل تورم، درد یا قرمزی در محل تزریق است. تعداد کمی از افراد نیز ممکن است بعد از واکسیناسیون دچار بثورات خفیف یا تب خفیف شوند.

واکنش‌های جدی به واکسن آبله مرغان بسیار نادر است، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تشنج
• عفونت مغزی
• پنومونی
• از دست دادن تعادل
• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)

بیشتر بخوانید: سرماخوردگی کودکان؛ چرا بچه ها بیشتر مریض می‌شوند؟

اگر فکر می‌کنید ممکن است واکنش جدی به واکسن آبله مرغان داشته باشید، فورا با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرید.

رویدادهای نامطلوب یا علائمی را که تجربه می‌کنید یادداشت کنید و آن‌ها را به پزشک گزارش دهید.

ابتلا به آبله مرغان در دوران بارداری، می‌تواند باعث نقایص مادرزادی نوزاد شود، بنابراین ممکن است این خطر وجود داشته باشد که واکسن آبله مرغان نیز باعث ایجاد همان نقایص مادرزادی شود.

مانند سایر واکسن‌ها، خطرات مرتبط با واکسن آبله مرغان بسیار کمتر از خطرات مربوط به خود بیماری است.

بیشتر بخوانید: اوریون، ویروسی با عوارضی ساده تا احتمال خطر ناشنوایی و مرگ

چه کسانی بیشتر در معرض خطرات واکسن آبله مرغان هستند؟

واکسن آبله مرغان می‌تواند برای برخی افراد با عوارضی همراه باشد، این افراد که نباید واکسن دریافت کنند، عبارت‌اند از:

• در زمان مورد نظر برای دریافت واکسن، به این بیماری -به طور متوسط تا شدید- مبتلا هستند
• زنان باردار
• افرادی که به ژلاتین، آنتی‌بیوتیک نئومایسین یا دوز قبلی واکسن آبله مرغان، واکنش آلرژیک داشته‌اند
• کسانی که در انتظار پیوند عضو هستند

بیشتر بخوانید: مکیدن انگشت؛ رایج و کم‌خطر برای کودکان زیر 4 سال

علاوه بر موارد گفته شده، این افراد نیز باید در مورد دریافت واکسن آبله مرغان با پزشک خود مشورت کنند:

• بیمارانی که برای مقابله با سرطان، تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستند
• افرادی که داروهای استروئیدی یا سایر سرکوب‌کننده‌های ایمنی، مصرف می‌کنند
• افراد مبتلا به HIV یا بیماری‌های دیگری که سیستم ایمنی را به خطر می‌اندازد
• بیمارانی که اخیرا تزریق خون انجام داده‌اند یا سایر فرآورده‌های خونی دریافت کرده‌اند

بیشتر بخوانید: سردرد کودکان همراه تب، می‌تواند دلایلی جدی داشته باشد

خلاصه

واکسن آبله مرغان بهترین راه برای جلوگیری از انتشار ویروس واریسلا است. کودکانی که هرگز آبله مرغان نگرفته‌اند باید دو نوبت از واکسن را دریافت کنند. دوز اول در 12 تا 18 ماهگی و دومی بین 4 تا 6 سالگی تزریق می‌شود.

همچنین تمامی افراد بالای 13 سال که هرگز آبله مرغان نداشتند و در گذشته واکسینه نشده‌اند نیز باید دو نوبت واکسن آبله مرغان دریافت کنند.

تزریق این دو دوز واکسن باید با فاصله حداقل 28 روز انجام بگیرد. تزریق واکسن آبله مرغان برای برخی افراد با ملاحظاتی همراه است و در شرایطی نیز نباید انجام بگیرد.

موارد منع تزریق را بررسی کرده و درصورت وجود احتمال خطر برای شما یا فرزندتان، موارد را با پزشک در میان بگذارید.