سرماخوردگی کودکان؛ چرا بچه ها بیشتر مریض می‌شوند؟
سرماخوردگی کودکان یکی از معضلاتی است که والدین با آن درگیر هستند و یکی از شایع‌ترین عواملی به شمار می‌رود که آن‌ها فرزند خود را نزد پزشک می‌برند. سرماخوردگی در کودکان شایع‌تر است یعنی فواصل بین بیمار شدن آن‌ها در مقایسه با بزرگسالان، کمتر خواهد بود. در ادامه این مقاله می‌خواهیم برای شما بیشتر در مورد سرماخوردگی کودکان، علل، عوامل، علائم، راه‌های پیشگیری و درمان آن بگوییم.
درباره سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی در انسان یعنی عفونت واگیردار از ابتدای بینی تا انتهای گلو که کوچک و بزرگ ندارد؛ اما چرا سرماخوردگی کودکان بیشتر مورد توجه است؟
دلیل این حساسیت به خاطر آن است که بچه‌ها بیشتر از بزرگسالان سرما می‌خورند.
علت اینکه کودکان بیشتر از بزرگسالان سرما می‌خورند این است که آن‌ها در طول روز به دلیل ساعت زیادی که بازی می‌کنند مدام با اسباب‌بازی و میکروب‌ها و ویروس‌های سطح زمین و اجسام مختلف در خانه یا بیرون از خانه در ارتباط هستند.
خردسالان در حین بازیگوشی فراوان، در طول روز مدام دست‌های خود را به صورت‌شان می‌مالند یا وارد دهان‌شان می‌کنند که همین ریسک ابتلای آن‌ها به سرماخوردگی را افزایش می‌دهد.
کودکان ممکن است از علائم سرماخوردگی شکایت کنند و آن را به شما اطلاع دهند، اما دقت کنید گاهی ممکن است کودک از علائم خود چیزی به شما نگوید.
اگر کودک دچار گلودرد باشد شاید سخت‌تر بتوان متوجه آن شد، هرچند که از نشانه‌هایی مثل سخت غذا خوردن او یا گرفتگی خلق و خوی کودک شاید بتوان به آن پی برد.
برخی علائم سرماخوردگی کودکان مثل عطسه و سرفه برخلاف گلودرد مشهود هستند. علائمی نظیر تب نیز با تماس بدنی با کودک و احساس داغ بودن بدن او تا حدودی قابل تشخیص است.
هرچند سرماخوردگی کودکان امکان دارد در همه فصول سال اتفاق بیفتد، اما در پاییز و زمستان شایع‌تر است.
در این فصول بروز علائم سرماخوردگی، والدین را نیز نگران‌تر می‌کند، زیرا ممکن است تصور کنند کودکشان به بیماری‌هایی نظیر آنفولانزا یا در مواقع گسترش پاندمی مانند اکنون، به کرونا مبتلا شده است.
به یاد داشته باشید، تنها پزشک است که می‌تواند نوع بیماری کودک شما و اینکه آیا عارضه او سرماخوردگی است یا منشا آن ویروسی یا باکتریایی بوده را تشخیص دهد.
مراجعه به پزشک اهمیت بالایی دارد، زیرا درمان بیماری با توجه به نوع و منشا آن، متفاوت است.
مثلا آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ تاثیری در بیماری‌هایی با منشا ویروسی ندارند. در سوی دیگر اگر کودک دچار عفونت گلو باشد و آن را از شما مخفی کند، ممکن است این عفونت عوارضی را در آینده برای او ایجاد کند.
پس اگر از حالات کودک خود احساس کردید که او گلودرد دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا او را معاینه و در صورت وجود عفونت، داروهای مورد نیاز را تجویز کند.
دقت کنید که نباید خودتان در خانه برای کودک‌تان دارو تعیین کنید، زیرا مصرف داروهای بدون نسخه به ویژه برای کودکان زیر 6 سال می‌تواند خطرناک باشد.
دقت کنید که داروهای سرماخوردگی تاثیری روی عارضه‌های آلرژیک ندارند و این پزشک است که تشخیص می‌دهد کودک شما عفونت ویروسی یا باکتریایی دارد یا دچار حساسیت شده است.
بیشتر بخوانید: آبله مرغان کودکان و بیش از 10 علامت تشخیص بیماری
آیا سرماخوردگی مسری است؟
سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری عفونی در ایالات متحده است. این ویروس بسیار مسری بوده، به خصوص در 2 تا 4 روز اول پس از شروع علائم. ویروس‌ها حتی می‌توانند تا چند هفته پس از شروع احساس بیماری در فردی پخش شوند.
سرماخوردگی از طریق تماس فرد به فرد یا از طریق تنفس ذرات ویروس منتقل می‌شود، این ذرات می‌توانند در هنگام سرفه یا عطسه فرد مبتلا به سرماخوردگی تا 4 متر در هوا حرکت کنند.
دست زدن به دهان یا بینی پس از تماس با سطح آلوده نیز می‌تواند سرماخوردگی را گسترش دهد.
سرماخوردگی کودکان چقدر طول می کشد؟
علائم سرماخوردگی معمولا 2 یا 3 روز پس از قرار گرفتن در معرض منبع عفونت ظاهر می‌شوند. اکثر سرماخوردگی‌ها در طول یک هفته از بین می‌روند، اما برخی از آن‌ها کمی بیشتر طول می کشد.
بیشتر بخوانید: عفونت گوش کودکان و علت عفونت گوش میانی، خارجی و داخلی کودکان
علت سرماخوردگی کودکان
بیشتر سرماخوردگی ها توسط راینوویروس‌هایی ایجاد می‌شوند که به صورت قطرات نامرئی در هوا یا روی چیزهایی که لمس می‌کنیم حمل می‌شوند.
این ویروس‌ها می‌توانند به پوشش محافظ بینی و گلو نفوذ کنند و واکنش سیستم ایمنی را ایجاد کرده که می تواند باعث گلودرد، سردرد و مشکل در تنفس از طریق بینی شود.
هوای خشک داخل خانه یا خارج از آن می‌تواند مقاومت مقابل عفونت توسط ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می‌شوند را کاهش دهد.
سیگاری بودن یا بودن در کنار کسی که سیگار می‌کشد نیز همین‌طور است. احتمال سرماخوردگی در افراد سیگاری نسبت به افرادی که سیگار نمی‌کشند بیشتر است و علائم آن‌ها احتمالا بدتر و طولانی‌تر خواهد بود و حتی می‌تواند منجر به برونشیت یا ذات‌الریه شود.
اما علیرغم برخی داستان‌های اشخاص مسن، نپوشیدن ژاکت در هوای سرد، نشستن یا خوابیدن در هوا و بیرون رفتن در حالی که موهایتان خیس است باعث سرماخوردگی نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: سرخک در کودکان، زمان واکسیناسیون و تفاوتش با سرخجه
علائم سرماخوردگی کودکان
اولین علائم سرماخوردگی اغلب سوزش در گلو، آبریزش بینی یا گرفتگی بینی و عطسه است. کودکان مبتلا به سرماخوردگی نیز ممکن است احساس خستگی زیادی کنند و گلودرد، سرفه، سردرد، تب خفیف، دردهای عضلانی و از دست دادن اشتها داشته باشند.
مخاط بینی ممکن است زرد یا سبز غلیظ شود. در ادامه علائم سرماخوردگی کودکان را به صورت موردی می‌خوانید:
- عطسه
- احتقان
- ترشحات بینی
- گلودرد
- سرفه
- تب با درجه پایین
- سردرد
- ناخوشی
تشخیص سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟ پزشک شما نمی‌تواند تشخیص دهد که کدام ویروس باعث بیماری شده است؛ اما می‌تواند گلو و گوش‌های فرزندتان را بررسی کند تا مطمئن شود که علائم مربوط به بیماری دیگری نیست که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
اگر علائم به جای بهتر شدن بعد از 3 روز، بدتر شوند، مشکل می‌تواند گلودرد استرپتوکوکی، سینوزیت، ذات الریه یا برونشیت باشد.
اگر علائم بیش از یک هفته طول بکشد یا هر سال در همان زمان ظاهر می‌شود یا زمانی که کودک شما در اطراف گرده، گرد و غبار یا حیوانات است، ممکن است آلرژی مقصر باشد.
کودکانی که هنگام سرماخوردگی دچار مشکل تنفسی یا خس خس سینه می‌شوند ممکن است آسم داشته باشند.
پیشگیری از سرماخوردگی کودکان
آیا می‌توان از سرماخوردگی پیشگیری کرد؟ از آنجایی که بسیاری از ویروس‌ها باعث سرماخوردگی می‌شوند، واکسنی برای محافظت مقابل آن‌ها وجود ندارد. برای کمک به جلوگیری از ابتلا، کودکان باید:
- از هر کسی که سرماخورده است، دوری کنند
- اجتناب از دود سیگار
- دست‌های خود را به خوبی بشویند، به خصوص پس از تخلیه بینی
- در دستمال کاغذی یا آرنج خود عطسه یا سرفه کنند، نه در دستانشان
- حوله، لیوان نوشیدنی یا ظروف غذا خوردن را با کسی که سرماخورده است به اشتراک نگذارند
- دستمال کاغذی استفاده شده دیگران را نگیرند
متخصصان مطمئن نیستند که مصرف روی یا ویتامین C اضافی می‌تواند طول مدت علائم سرماخوردگی یا شدت آن را محدود کند اما دوزهای زیاد مصرف هر روز می‌تواند عوارض جانبی منفی ایجاد کند.
مطالعات روی داروهای گیاهی مانند اکیناسه یا منفی هستند یا قطعی نیستند. مطالعات علمی کمی در مورد این درمان‌ها در بیماری کودکان انجام شده است.
قبل از دادن هرگونه داروی گیاهی یا بیشتر از مقدار توصیه شده روزانه از هر ویتامین یا مکمل با پزشک خود صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: کم خوابی کودکان، مشکلی غم‌انگیز که کودکان را آزار می‌دهد
زمان مراجعه به پزشک برای سرماخوردگی کودکان
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟ اگر فکر می‌کنید کودک شما ممکن است بیش از حد سرماخوردگی داشته باشد یا کودک شما به جای بهتر شدن، بدتر می‌شود، با پزشک تماس بگیرید یا اگر کودک شما حالات زیر را دارد:
- مقدار زیادی مخاط را سرفه می‌کند
- تنگی نفس دارد
- به طور غیرعادی خسته است
- نمی‌تواند غذا یا مایعات را پایین بدهد یا در نوشیدن مشکل دارد
- سردرد دارد که بدتر می‌شود
- درد صورت یا گلو دارد که بدتر می‌شود
- گلو درد شدیدی دارد که بلع را سخت می‌کند
- تب 39.3 درجه سانتیگراد (103 درجه فارنهایت) یا بالاتر، یا تب 38.0 درجه سانتیگراد (101 درجه فارنهایت) یا بالاتر که بیش از یک روز طول بکشد
- درد قفسه سینه یا معده دارد
- دارای غدد متورم (غدد لنفاوی) در گردن است
- گوش درد دارد
مانند بسیاری از عفونت‌های ویروسی، سرماخوردگی فقط باید دوره خود را طی کند. استراحت زیاد و نوشیدن مایعات زیاد آبمیوه و آب می‌تواند به کودک شما کمک کند در هنگام بهبودی احساس بهتری داشته باشد.
انجام فعالیت‌های منظم مانند رفتن به مدرسه احتمالا سرماخوردگی را بدتر نمی‌کند. اما احتمال سرایت بیماری به همکلاسی‌ها یا دوستان را افزایش می‌دهد.
بنابراین ممکن است بخواهید برخی از کارهای روزمره را کنار بگذارید تا زمانی که کودک‌تان احساس بهتری کند.
بیشتر بخوانید: سردرد کودکان همراه تب، می‌تواند دلایلی جدی داشته باشد
درمان سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی به خودی خود بدون درمان دارویی خاص برطرف می‌شود. دارو نمی‌تواند سرماخوردگی را درمان کند اما می‌تواند علائمی مانند دردهای عضلانی، سردرد و تب را کاهش دهد.
می‌توانید بر اساس دستورالعمل دسته‌بندی سن یا وزن به کودک خود استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید.
هرگز آسپرین را به کودکان یا نوجوانان ندهید زیرا مصرف آن با سندرم ری مرتبط است، یک بیماری نادر اما جدی که می‌تواند کشنده باشد.
بسیاری از کارشناسان اکنون بر این باورند که معمولا هیچ دلیلی برای دادن داروهای ضداحتقان و آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه (OTC) به کودکان زیر 6 سال وجود ندارد.
شواهد کمی مبنی بر اثربخشی این داروها وجود دارد و داروهای ضداحتقان می‌توانند باعث توهم، تحریک‌پذیری و ضربان قلب نامنظم شوند.
برای کمک به کاهش ناراحتی سرماخوردگی، می‌توانید:
- برای رفع گرفتگی بینی، قطره نمک (آب نمک) را در سوراخ‌های بینی بریزید
- برای افزایش رطوبت هوا، یک دستگاه مرطوب‌کننده خنک‌کننده بکار ببرید
- پمادهای مخصوص روی پوست زیر بینی بمالید تا خشکی آن را تسکین دهید
- برای تسکین گلودرد (فقط برای بچه‌های بزرگ‌تر از 6 سال) آب نبات یا شربت‌های ضد سرفه بدهید
- برای تسکین دردها از یک حمام آب گرم استفاده کنید یا از پد گرم‌کننده استفاده سود ببرید
- دوش آب گرم بگیرید یا حمام پر از بخار ایجاد کنید که کودک شما بتواند در آن بنشیند تا به رفع گرفتگی کمک کند
سوپ مرغ برای سرماخوردگی کودکان مفید است؟
مدارک زیادی وجود ندارد که خوردن سوپ مرغ می‌تواند سرماخوردگی را درمان کند اما بیش از 800 سال است از آن برای کمک به درمان سرماخوردگی کودکان استفاده می‌شود.
با این وجود، سوپ مرغ حاوی یک آمینواسید رقیق‌کننده مخاط به نام سیستئین است و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که سوپ مرغ به کنترل گلبول‌های سفید ایجاد کننده احتقان به نام نوتروفیل کمک می‌کند.
با این حال، بهترین برنامه این است که نگران سرماخوردگی کودکان نباشید. فقط مطمئن شوید که کودک شما هنگام گرسنگی غذا می‌خورد و مایعات زیادی مانند آب یا آبمیوه می‌نوشد تا به جایگزینی مایعات از دست رفته در طول تب یا تولید مخاط کمک کند.
کودک شما گلودرد، سرفه و تب بالا دارد. آیا COVID-19 است؟ ممکن است آنفولانزا یا فقط سرماخوردگی باشد؟
همه این بیماری‌ها توسط ویروس‌هایی ایجاد می‌شوند که مجاری تنفسی را آلوده می‌کنند. همه مسری هستند و می‌توانند به راحتی از فردی به فرد دیگر سرایت کنند و برخی علائم مشابه را نشان می‌دهند.
بنابراین تشخیص آن‌ها از هم می‌تواند سخت باشد.
در اینجا مواردی وجود دارد که در صورت بیمار شدن کودک باید به آن‌ها توجه کنید.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد کودکان با روش‌هایی فوق‌العاده
سرماخوردگی معمولی (ناشی از ویروس‌های مختلف)
علائم سرماخوردگی معمولا خفیف هستند. آن‌ها اغلب شامل خارش گلو، آبریزش یا گرفتگی بینی و عطسه می‌شوند.
تب هم جزء علائم است به شرطی که بالا نباشد. کودک مبتلا به سرماخوردگی معمولا احساس خوب و اشتهای خوبی دارد و سطح انرژی طبیعی را نشان می‌دهد.
هیچ آزمایشی و درمان خاصی برای سرماخوردگی وجود ندارد. فقط باید مسیر خود را طی کند.
آنفولانزا (ناشی از ویروس آنفولانزا)
آنفولانزا نیز می‌تواند خفیف باشد. با این حال، معمولا کودکان مبتلا به آنفولانزا نسبت به سرماخوردگی احساس بدتری دارند.
ممکن است تبی داشته باشند که ناگهانی همراه با لرز، سردرد و بدن درد باشد.
آن‌ها می‌توانند گلودرد، آبریزش بینی و سرفه داشته باشند. به طور کلی احساس بدحالی و خستگی می‌کنند و اشتهای زیادی ندارند.
برخی از کودکان حتی شکم درد، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال دارند.
پزشک می‌تواند با انجام آزمایشی که ویروس آنفولانزا را بررسی می‌کند، بررسی کند که آیا فردی به آنفولانزا مبتلا شده است یا خیر.
اکثر کودکان مبتلا به آنفولانزا در خانه با مایعات فراوان و استراحت بهتر می‌شوند. در برخی موارد، پزشک ممکن است یک داروی ضدویروسی برای کاهش علائم و کوتاه کردن بیماری تجویز کند.
برخی افراد بسیار بیمار می‌شوند و نیاز به درمان در بیمارستان دارند. با تزریق واکسن آنفولانزا هر ساله می‌توان از بسیاری از موارد آنفولانزا پیشگیری کرد.
COVID-19 (ناشی از یک نوع ویروس کرونا)
کودکان آلوده به ویروس کرونا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا علائم آن‌ها مانند سرماخوردگی خفیف باشد. برخی ممکن است علائم شدیدتری شبیه آنفولانزا داشته باشند.
بنابراین علائم COVID-19 می‌تواند بسیار شبیه علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دیده شود. اما یکی از علائمی که بیشتر در COVID-19 رخ می‌دهد، از دست دادن چشایی یا بویایی است.
برای اینکه ببینند فردی به ویروس کرونا مبتلا شده است یا خیر، پزشکان می‌توانند آزمایشی را انجام دهند که تکه‌ای از ویروس را در دستگاه تنفسی جستجو می‌کند.
آن‌ها همچنین می‌توانند با انجام یک آزمایش خون که به دنبال آنتی‌بادی است، عفونت قبلی را بررسی کنند.
هیچ داروی خاصی برای COVID-19 وجود ندارد. اکثر افرادی که آن را دارند در خانه با مایعات فراوان و استراحت بهتر می‌شوند.
برخی افراد بسیار بیمار می‌شوند و نیاز به درمان در بیمارستان دارند.
واکسن‌های کووید-۱۹ اکنون برای افراد ۱۲ سال و بالاتر در دسترس است. مطالعاتی در حال انجام است تا ببیند آیا واکسن‌ها در کودکان کوچک‌تر نیز ایمن و مؤثر هستند یا خیر.
بیشتر بخوانید: گلودرد کودکان را جدی بگیرید |سرماخوردگی یا کووید 19
خلاصه سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی یک عفونت ویروسی واگیردار در دستگاه تنفسی فوقانی است. بیشتر بزرگسالان هر از گاهی سرما می‌خورند اما بچه‌ها می‌توانند هشت بار در سال یا بیشتر سرما بخورند.
سرماخوردگی کودکان مهم‌ترین دلیلی هستند که بچه‌ها به دکتر مراجعه می‌کنند و مدرسه را از دست می‌دهند. هیچ آزمایشی برای سرماخوردگی وجود ندارد و درمان خاصی وجود ندارد.
سرماخوردگی کودکان باید مسیر خود را طی کند اما همان‌طور که گفتیم اگر علائم بدتر شد باید به پزشک مراجعه کنید.