درد استخوان دنبالچه؛ نگاهی به 11 نشانه کوکسیدینیا +7 علت
درد استخوان دنبالچه می‌تواند در هر سن و جنسیتی رخ دهد، اما در زنانی که در بازه سنی 40 سالگی قرار دارند، شایع‌تر است. استخوان دنبالچه در ایجاد تعادل در ستون فقرات نقش مهمی ایفا می‌کند. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب می‌خواهیم به علل، عوامل، علائم و درمان درد استخوان دنبالچه بپردازیم.
آناتومی استخوان دنبالچه
استخوان دنبالچه (coccyx) یا استخوان دم (Tailbone)، یک استخوان کوچک با مسئولیت‌های فراوان است. شاید بتوان گفت که استخوان دنبالچه مصداق ضرب‌المثل فلفل نبین چه ریز است، بشکن ببین چه تیز است؛ خواهد بود.
دنبالچه شما از سه تا پنج مهره (استخوان) جوش خورده تشکیل شده است. زیر استخوان خاجی، یک ساختار استخوانی در پایه ستون فقرات شما قرار دارد. چندین تاندون، عضله و رباط به آن متصل می‌شوند.
هر دو استخوان دنبالچه و ایسکیال (دو استخوانی که قسمت پایینی لگن شما را تشکیل می‌دهند) وزن شما را هنگام نشستن تحمل می‌کنند. اصطلاح «دنباله» از کلمه یونانی «فاخته» گرفته شده زیرا شبیه منقار پرنده با نوک آن به سمت پایین است.
بیشتر بخوانید: 14 درمان درد لگن در زنان؛ از جراحی لاپاروسکوپی و هیسترکتومی تا توانبخشی و درمان خانگی
«Dynia» به معنای «درد» است و بنابراین «coccydynia» در لغت به معنای «درد دنبالچه» است. از آنجایی که استخوان با محل دم در حیوانات شبیه است، به آن «دنباله» می‌گویند.
دو سوم بزرگسالان دنبالچه‌ای دارند که به جای اینکه مستقیما به سمت پایین باشد، کمی خمیده می‌شود، اما انحنای بیش از حد آن غیرطبیعی و در نتیجه دردناک است.
درد استخوان دنبالچه یا کوکسیدینیا در پایین‌ترین نقطه ستون فقرات کمر، بالای لگن به دلایل گوناگونی ایجاد می‌شود. در صورت بروز درد استخوان دنبالچه، علاوه بر درد، در اغلب مواقع این استخوان به لمس هم حساس خواهد شد.
بیشتر بخوانید: لگن درد؛ معرفی 10 نشانه مربوط به درد لگن و 10 راه تشخیص
درد استخوان دنبالچه
دردی که در اطراف ساختار استخوانی در پایین ستون فقرات (دنباله) رخ می‌دهد، می‌تواند ناشی از ضربه به دنبالچه در هنگام زمین خوردن، نشستن طولانی‌مدت روی یک سطح سخت یا باریک، تغییرات دژنراتیو (فرسایشی تخریبی) مفصل، بیماری‌های مفصلی یا زایمان طبیعی باشد.
درد دنبالچه می‌تواند کسل‌کننده و دردناک باشد اما معمولا در طول فعالیت‌های خاص، مانند نشستن، بلند شدن از حالت نشسته به حالت ایستاده یا ایستادن طولانی‌مدت، تشدید می‌شود.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی تعویض مفصل لگن و 4 مرحله اثر گذار توانبخشی لگن و ران
اجابت مزاج و رابطه جنسی نیز شاید دردناک شود. برای زنان، درد دنبالچه می‌تواند قاعدگی را نیز آزار دهنده کند. همان‌طور که گفتیم، به درد دنبالچه کوکسیدینیا یا کوکسیگودینا نیز می‌گویند.
درد استخوان دنبالچه معمولا طی چند هفته یا چند ماه خود به خود از بین می‌رود. برای کاهش درد استخوان دنبالچه، احتمالا موارد زیر مفید باشد:
- در حالی که نشسته‌اید، به جلو خم شوید
- روی یک بالش دونات شکل یا کوسن V شکل بنشینید
- روی ناحیه آسیب‌دیده گرما یا یخ بمالید
- مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپرین مصرف کنید
بیشتر بخوانید: درد لگن در زنان چیست و چه عواملی در بروز آن دخیل است؟
علل درد استخوان دنبالچه
همان‌طور که گفتیم، درد دنبالچه از یک درد مبهم تا یک ضربه خنجر شدید متغیر است و شاید هفته‌ها، ماه‌ها یا گاهی اوقات بیشتر طول بکشد. سه نوع رویداد وجود دارد که باعث درد دنبالچه می‌شود:
- ترومای (ضربه) خارجی: دنبالچه شکسته یا دررفته ناشی از زمین خوردن
- ترومای داخلی: ضربه یا آسیب ناشی از زایمان سخت یا نشستن طولانی‌مدت روی یک سطح باریک یا سخت
- سایر موارد: عفونت، آبسه و تومور
جالب است که برای یک سوم از مبتلایان به کوکسیدینیا، علت ناشناخته است. درد دنبالچه به ندرت مادام‌العمر است. درد دنبالچه شایع بوده . زنان پنج برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به کوکسیدینیا هستند.
بزرگسالان و نوجوانان بیشتر از کودکان به آن مبتلا می‌شوند. افراد چاق سه برابر افراد دارای وزن ایده‌آل بر اساس مقیاس BMI (شاخص توده بدن)، مستعد ابتلا هستند. همچنین اگر خیلی سریع وزن کم کنید، آسیب‌پذیرتر هستید.
بیشتر بخوانید: 3 درمان در رفتگی لگن؛ نجات مفصلی که وزن بدن ما را تحمل می‌کند
1- زمین خوردن یا افتادن از ارتفاع
شاید پاهایتان روی یخ سر خورده، شاید از نردبان افتاده‌اید یا شاید خیلی روی صندلی اداری خود نشسته‌اید. اگر یک زمین خوردن خیلی بد داشته باشید، احتمالا استخوان دنبالچه (دنباله) شکسته یا دررفتگی دارد.
بیشتر بخوانید: لگن درد مردان بیانگر مشکل در اندام‌های تناسلی + 15 علت
2- آسیب فشاری مکرر (RSI)
ورزش‌هایی مانند دوچرخه سواری و قایقرانی نیاز دارد که به جلو و عقب خم شوید و ستون فقرات خود را کشش دهید. انجام بیش از حد این حرکات به شکل مکرر می‌تواند بافت‌های اطراف دنبالچه را تحت فشار قرار دهد.
بیشتر بخوانید: درمان درد لگن بارداری و شناسایی 9 عامل اصلی لگن درد
3- بارداری و زایمان
در طول سه ماهه سوم بارداری، بدن زن هورمون‌هایی ترشح می‌کند که ناحیه بین ساکروم و دنبالچه را نرم خواهد کرد. این امر باعث می‌شود دنبالچه در هنگام زایمان حرکت کند.
این یک فرآیند طبیعی است اما متاسفانه چنین حرکتی شاید عضلات و رباط‌های اطراف دنبالچه را بیش از حد کشیده و باعث درد اضافی شود. چنین فشاری روی بافت‌های نرم، آن‌ها را از حمایت از دنبالچه شما در زاویه صحیح باز می‌دارد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی پا درد و روش های ساده تسکین درد پا
4- چاقی و درد استخوان دنبالچه
وزن اضافی، فشار بیشتری به دنبالچه وارد می‌کند. این امر می‌تواند باعث شود که دنبالچه به عقب متمایل شود. دنبالچه شما اگر از موقعیت خارج شود، صدمه خواهد دید.
بیشتر بخوانید: درمان پا درد؛ از داروهای ضدالتهابی،کیسه‌های یخ و کفش طبی
5- کمبود وزن
اگر چربی کافی در باسن وجود نداشته باشد تا از ساییدگی دنبالچه روی عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها جلوگیری کند، می‌تواند باعث درد استخوان دنبالچه شود. مالش مداوم، بافت‌های نرم را ملتهب می‌کند.
بیشتر بخوانید: خار پاشنه پا و 9 راه درمانی بدون جراحی و درمان آن با 7 حرکت ورزشی
6- نشستن زیاد و درد استخوان دنبالچه
نشستن زیاد می‌تواند درد دنبالچه را افزایش دهد، به خصوص اگر روی یک سطح سخت یا باریک نشسته باشید. تمام تلاش خود را انجام دهید که بلند شوید، کشش دهید و کمی پیاده‌روی کنید.
با این حال بهتر است برای خود جای نرم‌تر و راحت‌تری برای نشستن پیدا کنید یا از یک صندلی بالشتک‌دار استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: پا درد، شناخت 16 دلیل و بررسی 10 روش درمان خانگی درد پا
7- سرطان و درد استخوان دنبالچه
تنها در موارد نادر، درد دنبالچه نشانه سرطان است هرچند بسیار بعید خواهد بود.
علائم درد استخوان دنبالچه (کوکسیدینیا) چیست؟
علائم کوکسیدینیا عبارتند از:
- درد در دنبالچه
- درد شدیدتر هنگام تغییر حالت نشسته به ایستادن
- درد شدیدتر هنگام نشستن طولانی‌مدت
- درد در هنگام اجابت مزاج
- درد هنگام رابطه جنسی
سایر علائم مرتبط که شاید با کوکسیدینیا رخ دهد عبارتند از:
- افسردگی
- اضطراب
- خواب بد
- درد در ناحیه باسن
- کمر درد
بیشتر بخوانید: درمان درد ساق پا با کمک روش‌های خانگی، سنتی و جراحی
تشخیص دلایل درد استخوان دنبالچه
اگر درد دنبالچه شما بهبود نیافت (کوکسیدینی مزمن)، با پزشک خود مشورت کنید. او شاید یک معاینه مقعدی برای رد هرگونه شرایط دیگر انجام دهد. پزشک احتمالا استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را برای تشخیص شکستگی، تغییرات دژنراتیو یا در موارد نادر برای تومور توصیه کند.
بیشتر بخوانید: درد پاشنه پا؛ معرفی 12 درمان برای این عارضه
درمان درد استخوان دنبالچه
درمان‌های احتمالی برای درد مزمن دنبالچه احتمالا شامل موارد زیر باشد:
1- فیزیوتراپی و ماساژ
یک فیزیوتراپ شاید به شما نشان دهد که چگونه تکنیک‌های بهبود شرایط کف لگن را انجام دهید. ماساژ دادن عضلات متصل به دنبالچه احتمالا به کاهش درد کمک کند.
بیشتر بخوانید: صافی کف پا، روش تشخصی و عوارضی که برای بدن ایجاد می‌کند
2- دارو برای درمان درد استخوان دنبالچه
تزریق یک بی‌حس‌کننده موضعی به دنبالچه می‌تواند درد را برای چند هفته تسکین دهد. برخی از داروهای ضدافسردگی یا داروهای ضدصرع نیز احتمال دارد که درد دنبالچه را تسکین دهند.
3- عمل جراحی برای درمان درد استخوان دنبالچه
در طی یک روش به نام کوکسیژکتومی، دنبالچه با جراحی برداشته می‌شود. این گزینه معمولا تنها زمانی توصیه خواهد شد که سایر درمان‌ها با شکست مواجه شوند و اغلب هم نادر هستند. گزینه‌های جراحی عبارتند از:
- کوکسیژکتومی جزئی (برداشتن بخشی از دنبالچه؛ بسیار نادر)
- کوکسیژکتومی کامل (برداشتن کل دنبالچه؛ بسیار نادر)
- زمان نقاهت بعد از کوکسیژکتومی شاید چند ماه تا یک سال طول بکشد. متاسفانه، هیچ تضمینی وجود ندارد که درد حتی در صورت برداشتن استخوان، از بین برود.
بیشتر بخوانید: درمان صافی کف پا؛ ارائه بهترین روش‌ها برای بازگرداندن قوس طبیعی پا
4- درمان خانگی درد استخوان دنبالچه
درمان‌های خانگی برای درد دنبالچه (کوکسیدینیا) عبارتند از:
- مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و تورم
- کاهش زمان نشستن؛ اگر مجبور به نشستن هستید به جلو خم شوید
- گرفتن حمام آب گرم برای شل شدن عضلات و کاهش درد
- هنگام نشستن از یک بالشتک نرم یا کوسن دونات شکل استفاده کنید
- مصرف ملین مدفوع برای کاهش درد در هنگام اجابت مزاج
- کشش و تقویت عضلات کمر و لگن
- استفاده از بسته‌های سرد یا گرم در قسمت پایین کمر. بیش از 20 تا 30 دقیقه، چند بار در روز استفاده کنید
- پوشیدن لباس‌های گشاد
بیشتر بخوانید: 8 ورزش برای کف پای صاف و حرکات اصلاحی قوس افتاده پا
5- درمان‌های سرپایی برای درد دنبالچه (کوکسیدینیا)
درمان‌های سرپایی برای درد دنبالچه (کوکسیدینیا) عبارتند از:
- مسدود کردن عصب دنبالچه با استفاده از داروهای بی‌حس‌کننده و استروئیدها برای کاهش التهاب
- ماساژ درمانی (معمولا فقط تسکین موقتی ایجاد می‌کند)
- تمرینات کششی و بهبود وضعیت بدن با هدایت فیزیوتراپیست
- طب سوزنی
- TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست)
بیشتر بخوانید: ورم ساق پا یا ادم؛ تجمع مایعات و التهاب در بدن
پیشگیری از درد استخوان دنبالچه
چگونه می‌توانیم خطر درد دنبالچه (کوکسیدینیا) را کاهش دهیم؟
شما می‌توانید خطر درد دنبالچه خود را با موارد زیر کاهش دهید:
- مطمئن شوید که تمام پله‌ها به خوبی روشن شده و دارای محافظ هستند تا از افتادن احتمالی جلوگیری کنید
- در حالی که با تلفن همراه خود کار می‌کنید، راه نروید
- اجتناب از فعالیت‌هایی که علائم را بدتر می‌کند مانند دوچرخه‌سواری و نشستن برای مدت طولانی
بیشتر بخوانید: علت درد ساق پا در شب، خستگی تا بیماری + بهترین درمان های خانگی
چه مدت درد دنبالچه (کوکسیدینیا) ادامه پیدا می‌کند؟
معمولا فقط چند روز یا چند هفته ادامه دارد. اگر از داروهای خانگی خود استفاده می‌کنید زمان کمتری درد خواهید داشت.
چه زمانی می‌توانم به سر کار برگردم؟
درد دنبالچه ناخوشایند است اما نباید شما را از فعالیت‌های روزانه باز دارد. اگر چنین شد، با پزشک خود تماس بگیرید. درد دنبالچه چیزی نیست که با آن زندگی کنید.
توصیه‌های درمانی در خانه را دنبال کرده و با پزشک خود در مورد گزینه‌های سرپایی مشورت داشته باشید.
بیشتر بخوانید: 8 علت درد کف پا از خار پاشنه تا متاتارسالژی،نوروپاتی محیطی و نوروما
آیا درد استخوان دنبالچه (کوکسیدینیا) نشانه بارداری است؟
همان‌طور که جنین رشد می‌کند، وزن آن بر فضای لگن شما فشار می‌آورد و باعث ایجاد درد در آن ناحیه می‌شود. وقتی باردار هستید، داشتن درد دنبالچه طبیعی است.
درد ناشی از نشستن برای مدت طولانی است، اما می‌تواند در هنگام ایستادن و راه رفتن نیز ایجاد شود. این امر به این دلیل است که جنین در حال رشد به استخوان فشار می‌آورد.
فیزیوتراپیست‌ها توصیه می‌کنند هنگام خواب به پهلو دراز بکشید و روی بالشتک دنبالچه بنشینید. هر دو با برداشتن فشار از دنبالچه به تسکین بخشی از درد کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: تشخیص صافی کف پا؛ معرفی 6 روش اصلی برای بررسی قوس کف پا
آیا درد دنبالچه (کوکسیدینیا) می‌تواند باعث درد رکتوم (راست‌روده) شود؟
بله، کوکسیدینیا مزمن یکی از علل درد رکتوم است.
آیا قاعدگی باعث درد دنبالچه (کوکسیدینیا) می‌شود؟
درد دنبالچه معمولا زمانی که زن در حال قاعدگی است، بدتر می‌شود.
آیا پیاده‌روی به رفع درد دنبالچه (کوکسیدینیا) کمک می‌کند؟
ایستادن و راه رفتن، فشار روی دنبالچه را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: درمان در رفتگی مچ پا به روش‌های مختلف به همراه شیوه تشخیص
چگونه باید با درد دنبالچه (کوکسیدینیا) بخوابیم؟
نشستن، رانندگی، خم شدن و خواب، همگی تحت تاثیر درد دنبالچه هستند. درد استخوان دنبالچه در موارد شدید می‌تواند کیفیت زندگی شما را به شدت کاهش دهد. برای کاهش درد دنبالچه به پهلو دراز بکشید.
آیا کایروپراکتیک می‌تواند به درد دنبالچه (کوکسیدینیا) کمک کند؟
کایروپراکتیک می‌تواند به اصلاح ناهماهنگی دنبالچه که خیلی به جلو یا عقب خم می‌شود کمک کند. کایروپراکتیک دانشی است که در کنار استخوان‌درمانی و فیزیوتراپی به رفع کمردرد، گردن‌درد و انواع بیماری ستون فقرات یاری می‌رساند.
بیشتر بخوانید: علت پا درد از زانو به پایین و بهترین روش‌های درمان خانگی و پزشکی
چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
- علت درد دنبالچه من چیست؟
- به نظر شما چقدر طول می‌کشد تا درد من از بین برود؟
- چه داروهای بدون نسخه‌ای را توصیه می‌کنید؟
- چه نوع و برندی را برای کوسن دونات پیشنهاد می‌کنید؟
- کدام درمان‌های خانگی را توصیه می‌کنید؟
- به نظر شما نیاز به جراحی دارم؟
- چه کار دیگری می‌توانم برای کاهش درد انجام دهم؟
- آیا روش کایروپراکتیکی وجود دارد که شما توصیه کنید؟
- چه متخصصان پزشکی دیگری می‌توانند به درد دنبالچه من کمک کنند؟
بیشتر بخوانید: پا درد کودکان، چگونگی تشخیص و روش های درمانی درد پا
یادداشت پایانی در ارتباط با درد استخوان دنبالچه
درد دنبالچه (کوکسیدینیا) می‌تواند کارهای روزمره را ناراحت‌کننده یا حتی غیرقابل تحمل کند. دنبالچه یک استخوان مثلثی کوچک در پایین ستون فقرات است که شاید شکسته شود.
نشستن درد را افزایش می‌دهد در حالی که راه رفتن آن را تسکین خواهد داد. استفاده از درمان‌های خانگی و تغییر رفتارهایی مانند نشستن بیش از حد طولانی، بزرگ‌ترین تفاوت‌ها را ایجاد می‌کند.
درد استخوان دنبالچه که کوکسیدینیا نامیده می‌شود، دردی است که داخل و اطراف استخوان مثلثی کوچک در انتهای ستون فقرات، بالای شکاف باسن قرار دارد.
برای تشخیص علت درد استخوان دنبالچه، پس از گرفتن سابقه پزشکی عمومی، پزشکان از شما در مورد هرگونه آسیب اخیر از جمله زمین خوردن یا زایمان سوال می‌کنند. سپس آن‌ها یک معاینه بصری از ناحیه را برای بررسی شکستگی آشکار، تغییر شکل، توده یا آبسه (عفونت) انجام می‌دهند.
برای مدت طولانی بدون ایستادن؛ ننشینید، کمی پیاده‌روی کنید یا چند حرکت کششی سریع انجام دهید. اگر دوست دارید دوچرخه‌سواری کنید، فعلا این کار را کاهش دهید.
هنگام خواب به پهلو دراز بکشید. به جای نشستن زمان بیشتری را روی پاهای خود بگذرانید. از داروهای خانگی استفاده کنید و با پزشک خود در تماس باشید.
اگر درد استخوان دنبالچه شدید شد، ظرف چند هفته بهبود نیافت یا درمان‌های خانگی شما موثر نبود، به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی، درد استخوان دنبالچه ناخوشایند اما موقتی است.
هوشیار باشید داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. کیسه‌های یخ و حمام آب گرم استفاده کنید، یک کوسن دونات شکل برای نشستن به کار ببرید. زمان بیشتری را روی پاهای خود به حالت ایستاده به جای نشستن طولانی‌مدت، بگذرانید و پاها را در حرکت نگه دارید.
باز هم تاکید می‌کنیم که قبل از اینکه درد استخوان دنبالچه، غیرقابل تحمل شود، به پزشک مراجعه کنید.