تب کریمه کنگو با 5 عوارض عدم درمان این تب خونریزی دهنده
تب کریمه کنگو یک بیماری ویروسی است که در اثر نیش کنه به میزبان خود که انسان یا حیوانات اهلی و وحشی است منتقل می‌شود. این بیماری باعث آلوده شدن خون میزبان و انتقال آن به سایر افراد از طریق تماس با مایعات بدن و خون خواهد شد.
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یک دوره کمون یا نهفتگی دارد و که در اکثر افراد بین یک تا سه روز است و بعد از آن علائم بیماری پدیدار می‌شوند. بعد از طی شدن علائم اولیه، موارد شدیدتر بعد از روز چهارم ایجاد شده و شامل کبودیهای بزرگ و خونریزی از بینی و نواحی تزریق است.
این بیماری با مراقبت‌های حمایتی و استفاده از داروی ضدویروسی به نام ریباویرین قابل درمان است؛ اما تنها نکته مهم این است که دوره بهبودی بیمار به کندی پیش می‌رود.
در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی تب کریمه کنگو خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نگاهی کلی به موضوع تب کریمه کنگو
- تب کنگو از حیوان آلوده به انسان‌ها و همچنین از خون و مایعات فرد آلوده به سایر افراد منتقل می‌شود
- پس از عفونت ناشی از نیش کنه، دوره کمون یا نهفتگی تب کریمه کنگو معمولا 1 تا 3 روز است
- از داروی ضدویروسی ریباویرین برای دمان تب خونریزی دهنده کنگو استفاده می‌شود
- با راهکارهای ساده‌ای می‌توان از ابتلا به این بیماری در کشتارگاه‌ها و دامپروری‌ها جلوگیری کرد
بیشتر بخوانید: درمان تب کودکان و تاثیر شگفت انگیز مایعات و خوابیدن و گلاب
تب کریمه کنگو چیست؟
تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو یا CCHF (Crimean-Congo hemorrhagic fever) یک بیماری است که معمولا توسط حشره کنه منتشر می‌شود. این بیماری در مراحل بعد از آلودگی باعث کبودی، خونریزی شدید بینی یا خونریزی غیرقابل کنترل ناشی از تزریق خواهد شد.
کارشناسان برای اولین بار CCHF را در کریمه در سال 1944 کشف کرده‌اند. آن‌ها بعدا متوجه شدند که در سال 1969 در کنگو نیز دیده شده است.
اما این سوال که آیا تب کریمه کنگو واگیردار است یا خیر در بسیاری موارد شنیده می‌شود که در جواب به آن باید گفت: بله. این بیماری از طریق خون و دیگر مایعات بدن فرد یا حیوان آلوده به راحتی به بدن فرد سالم منتقل می‌شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که در صورت بروز این بیماری در بین دام‌ها یا افراد اصول بهداشتی رعایت شود.
بیشتر بخوانید : سردرد کودکان همراه تب، می‌تواند دلایلی جدی داشته باشد
نحوه ابتلا و گسترش تب کریمه کنگو
کنه‌‌های ایکسودید (Ixodid) یا سخت معمولا CCHF را پخش می‌کنند؛ اما روش دیگر انتقال این بیماری در حین یا بعد از ذبح حیوانات آلوده به این ویروس است. در این حالت فرد بعد از تماس با بافت حیوانی و خونی دارای ویروس تب کریمه کنگو به این بیماری مبتلا می‌شود.
باید گفت که بسیاری از حیوانات اهلی یا وحشی میزبان ویروس این تب خونریزی دهنده هستند؛ حتی گاو، گوسفند و بز. باید اشاره کرد که تب کریمه کنگو از طریق خون یا مایعات آلوده بدن فرد بیمار نیز به افراد سالم منتقل می‌شود.
به دلیل نوع انتشار این بیماری از افراد و حیوانات آلوده به افراد سالم، رعایت بهداشت و نکات ایمنی در مراکز نگه‌داری دام، کشتارگاه‌ها، دامداری‌ها و بیمارستان‌ها بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: عفونت در خون با ۵ روش درمانی برای جلوگیری از ابتلا به سپسیس
علائم تب کریمه کنگو
پس از عفونت ناشی از نیش کنه، دوره کمون یا نهفتگی تب کریمه کنگو معمولا 1 تا 3 روز است که در مواردی به حداکثر 9 روز می‌رسد. البته باید گفت که دوره کمون پس از تماس با خون یا بافت‌های آلوده حدود 5 تا 6 روز است و در مواردی تا 13 روز طول نیز طول می‌کشد.
توجه داشته باشید که علائم CCHF به سرعت ایجاد می‌شوند. اولین علائم رایج عبارتند از:
- سردرد
- سرگیجه
- تب شدید
- درد کمر یا گردن
- درد مفاصل
- دردهای عضلانی
- دل درد
- استفراغ
- اسهال
- چشم‌های قرمز یا دردناک
- فوتوفوبیا (حساسیت به نور)
- صورت برافروخته
- قرمزی یا گلودرد
- پتشی (لکه‌های قرمز) روی سقف دهان یا گلو
احتمال دارد برخی از افراد دچار زردی شوند. در موارد شدید ممکن است بیمار متوجه تغییرات خلقی، تغییرات ادراک حسی و سردرگمی شود. بعد از 2 تا 4 روز بیمار احساس خواب آلودگی و افسردگی می‌کند. همچنین درد معده ممکن است به دلیل بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) و حرکت به ناحیه بالا سمت راست ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: دیفتری؛ گلو درد شدید، تب و تورم غدد لنفاوی را جدی بگیرید
با بدتر شدن شرایط بیمار و پیشرفت بیماری، علائم تغییر خواهند کرد. در حدود روز چهارم بیماری (و تا حدود 2 هفته بعد از آن) علائم عبارتند از:
- مناطق بزرگ کبودی جدی
- خونریزی شدید بینی
- خونریزی غیرقابل کنترل ناشی از تزریق
کارشناسان علائم دیگری از جمله ضربان سریع قلب (تاکی کاردی)، بزرگ شدن غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) و هپاتیت را ذکر کرده‌اند. در افرادی با شرایط وخیم نارسایی در کلیه، کبد و ریه‌ها نیز پس از پنج روز بعد از شروع علائم ایجاد می‌شوند.
قابل ذکر است که دوره بهبودی برای این بیماری به کندی پیش می‌رود؛ اما باید گفت که شواهدی برای تایید اثرات یا عوارض طولانی مدت این بیماری بر بدن وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: تالاسمی بیماری ارثی خونی با ۳ روش درمانی تخصصی
عوارض ابتلا به تب کنگو
از عوارض احتمالی ابتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو این نمونه از بیماری‌های عفونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- علائم اختلالات سیستم عصبی مرکزی (این نمونه از اختلالات شامل تشنج، گیجی، اختلالات شدید رفتاری و کاهش سطح هوشیاری می‌شوند)
- علائم اختلالات شدید متابولیک (این اختلالات در اثر فشارخون سیستولیک کمتر از 9 میلی‌متر جیوه و PH زیر 1.7 ایجاد می‌شود که باعث بروز استفراغ شدید خواهد شد)
- کاهش پلاکت خون
- نارسایی کبدی
- نارسایی ریوی
بیشتر بخوانید: ۸ درمان آلرژی فصلی برای رفع خطرات نهفته در واکنش های آلرژیک
روش تشخیص تب کریمه کنگو
پزشکان از طریق آزمایشات زیر می‌توانند این بیماری را تشخیص دهند:
- سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم جذب آنتی‌ژن (ELISA)
- واکنش زنجیره‌ای پلیمراز بلادرنگ (RT-PCR)
- تلاش برای جداسازی ویروس
- تشخیص آنتی‌بادی با روش الایزا (IgG و IgM)
- رنگ آمیزیایمونوهیستوشیمی نیز روشی برای تشخیص سلول‌های غیرطبیعی است
در طول مرحله شدید بیماری، پزشکان می‌توانند از سابقه بالینی و سایر روش‌های آزمایشی برای تشخیص تب کریمه کنگو استفاده کنند. توجه داشته باشید که بعد از بهبودی بیمار امکان پیدا کردن آنتی بادی‌های تب کریمه کنگو در خون وجود دارد؛ اما آنتی‌ژن‌ها، RNA ویروسی و ویروس دیگر قابل شناسایی نیستند.
بیشتر بخوانید: بیماری های خود ایمنی؛ ۱۵ نمونه حمله به خودی توسط سیستم ایمنی بدن!
پیشگیری از تب کریمه کنگو
باید گفت که هیچ نوع واکسنی برای جلوگیری از ابتلای انسان‌ها و حیوانات به این بیماری تولید نشده است. به همین دلیل تنها راه‌حل جلوگیری از ابتلا به این بیماری، کاهش برخورد با عامل بیماری است. به این منظور می‌توان موارد زیر را در برخورد با حیوانات رعایت کرد:
- استفاده از دستکش و لباس محافظ در محیط‌های دامپروری و دام داری
- رعایت اصول بهداشت در زمان ذبح حیوانات
- استفاده از مواد دفع حشرات در دامپروری‌ها و دامداری‌ها
- پوشیدن لباس محافظ (آستین بلند و شلوار)
- استفاده از لباس‌های رنگ روشن برای تشخیص راحت کنه روی لباس
- اجتناب از تماس با مایعات و خون حیوانات؛ به ویژه حیوانات آلوده
- عدم سفر به مناطقی که کنه‌ها در آنجا بیشتر یافت می‌شوند
کاهش خطر انتقال انسان به انسان در جامعه:
- اجتناب از تماس فیزیکی نزدیک با افراد آلوده به CCHF
- هنگام مراقبت از افراد بیمار از دستکش و تجهیزات حفاظتی استفاده کنید
- پس از مراقبت یا ملاقات با افراد بیمار، دست‌ها را به طور مرتب بشویید
- کنترل عفونت در محیط‌های مراقبت بهداشتی
بیشتر بخوانید: مالاریا و هر چیزی که باید در مورد آن بدانید| علائم، درمان و پیشگیری
درمان تب کریمه کنگو
در اغب موارد بیمار مراقبت‌های حمایتی را دریافت می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:
- توجه دقیق به تعادل مایعات بدن فرد بیمار
- اصلاح ناهنجاری‌های الکترولیت
- اکسیژن رسانی و پشتیبانی همودینامیک
- مراقبت صحیح از عفونت‌های ثانویه
بیشتر بخوانید : واکسن پلی ساکارید و تاثیر آن در پیشگیری از عفونت‌های کشنده
برخی از پزشکان از یک داروی ضدویروسی به نام ریباویرین (Ribavirin) برای درمان تب کریمه کنگو استفاده می‌کنند که در بیشتر موارد مزایای زیادی دارد.
با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، میزان مرگ و میر ناشی از تب خونریزی دهنده کنگو حدود 50درصد است. در بیشتر موارد مرگ بیمار در هفته دوم بیماری مشاهده می‌شود؛ این در حالی است که روند بهبودی این بیماری حدود 10 روز پس از شورع علائم بیماری آغاز می‌شود.
بیشتر بخوانید: پایین آوردن تب کودک در سنین مختلف با ۵ روش عالی و کاربردی
این بیماری در کجا بیشتر یافت می‌شود؟
امروزه محققان تب کریمه کنگو را در اروپای شرقی؛ به ویژه اتحاد جماهیر شوروی سابق، اروپای جنوبی، در سراسر مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیا، آفریقا، خاورمیانه و شبه قاره هند یافته‌اند.
بیشتر بخوانید: برونشیت یک بیماری تنفسی شایع در بین افراد مختلف، حتی کودکان
آیا تب کریمه کنگو در ایران نیز شیوع داشته است؟
ایران نیز جزو مناطقی است که این بیماری در آن دیده می‌شود. طبق آمار سازمان بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور از فروردین تا تیر سال 1401 حدود 51 نفر در ایران به تب کریمه کنگو مبتلا شده‌اند که در این بین 3 بیمار جان خود را از دست داده‌اند.
بیشتر بخوانید: کزاز و عوارض تهدید کننده آن برای زندگی + ۵ مرحله مهم
یادداشت پایانی درباره تب کریمه کنگو
بیماری‌های مختلفی وجود دارد که از حشرات به انسان‌ها متتقل می‌شود، تب کریمه کنگو یکی از این بیماری‌ها است که از طریق نوعی کنه به انسان یا از کنه به حیوانات اهلی و سپس به انسان منتقل می‌شود.
این بیماری علائم زیادی ایجاد می‌کند که شروع آن‌ها حدودا یک تا سه روز بعد از آلودگی به ویروس است. در بیشتر موارد بیمار با علائمی همچون سردرد، سرگیجه، درد مفاصل، دل درد و اسهال و استفراغ مواجه می‌شود. این علائم به مرور بدتر شده و بعد از چند روز علائم شدید بیماری مانند کبودیهای زیاد و خونریزی از بینی ایجاد خواهند شد.
این بیماری در صورت تشخیص به موقع با مراقبت‌های حمایتی مانند حفظ مایعات بدن، اصلاح ناهنجاری‌های الکترولیتی و مراقبت در برابر عفونت‌های ثانویه بهبودی می‌یابد. همچنین در مواردی از داروی ضدویروسی ریباویرین برای درمان بیمار استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی ابله مرغان و ۱۰ راهکار عالی برای تسریع بهبودی کودکتان
سوالات متداول تب کریمه کنگو
آیا تب کریمه کنگو در ایران نیز وجود دارد؟
بله این بیماری در ایران نیز دیده شده است.
آیا تب کنگو همان تب مالت است؟
خیر. تب کنگو نوعی بیماری ویروسی ناشی از نیش کنه است. در صورتی که تب مالت نوعی بیماری مشترک بین انسان و دام است که عامل آن باکتری بروسلا است.
آیا تب کریمه کنگو نوعی تب خونریزی دهنده ویروسی است؟
بله. این تب نوعی بیماری ویروسی است که در مراحل شدید علائم خود باعث ایجاد کبودیهای شدید و خونریزی از بینی و خونریزی غیرقابل کنترل در ناحیه تزریق خواهد شد.