شوره سر یک بیماری شایع است که باعث پوسته‌پوسته شدن پوست سر و در مواردی خارش آن می‌شود. این عارضه مسری یا جدی نیست، اما درمان آن می‌تواند با دشواری و سختی‌هایی همراه باشد. اکثر مردم شوره سر را در برخی مواقع زندگی تجربه می‌کنند، اما بروز آن از سنین نوجوانی تا میانسالی شایع‌تر است.
شوره‌های خفیف را معمولا می‌توان با یک شامپوی ملایم روزانه درمان کرد. اگر درمان خانگی شوره سر بعد از چند هفته موثر واقع نشود، باید برای دریافت مراقبت پزشکی به متخصص پوست و زیبایی مراجعه کنید. در این شرایط تجویز یک شامپوی دارویی ممکن است کمک‌کننده باشد.
برای اینکه بدانید شوره سر چیست؟ عوامل و علت شوره سر و بدن را بشناسید و با راه‌های درمان آن آشنا شوید با این مطلب از سیوطب همراه شوید.
شوره سر چیست؟
شوره سر یکی از مشکلات شایع پوستی است و در واقع شکل خفیف درماتیت سبورئیک است. پوسته‌های زرد روشن یا سفیدی که روی شانه‌ها یا موهایتان می‌بینید، نشانه‌های آشکار شوره سر هستند. پوسته‌های شوره سر، سلول‌های مرده پوستی هستند که از پوست سر می‌ریزند. هنگامی که شوره دارید، پوست سر شما ممکن است پوسته‌پوسته یا قرمز به نظر برسد و احساس خارش یا ناراحتی داشته باشد. خاراندنن یا مالش سر، پوسته‌ها را شل می‌کند و باعث جدا شدن آن‌ها از بسترشان می‌شود. هنگامی که لباس‌های تیره می‌پوشید ممکن است بیشتر متوجه آن‌ها شوید.
بیشتر بخوانید:10 بافت مو مناسب؛ آشنایی با ساده‌ترین و زیباترین روش‌ها
چه چیزی باعث شوره سر می‌شود؟
علت شوره سر و بدن هنوز به طور دقیق مشخص نیست. با اینکه نمی‌توان با اطمینان گفت که چه چیزی باعث این عارضه می‌شود؛ اما احتمالا ناشی از وجود یک نوع قارچ است که روی پوست انسان زندگی می‌کند. فولیکول‌های مو و غدد چربی، روغنی به نام سبوم می‌سازند که می‌تواند محل رشد و پرورش قارچ یا مخمر باشد. قارچ‌ها به طور معمول روی پوست زندگی می‌کنند، اما قارچ بیش از حد می‌تواند به شوره سر منجر شود.
همچنین سبوم هم اگر بیش از اندازه باشد، ممکن است باعث ایجاد شوره در سر شود. از طرف دیگر، قرار گرفتن در معرض هوای خشک نیز باعث خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست می‌شود که به شوره سر شبیه است.
عواملی که در شوره موثر هستند، عبارت‌اند از:
- درماتیت سبورئیک
- پوست تحریک شده یا چرب
- پوست خشک
- رشد بیش از حد یک قارچ مخمر (مانند مالاسزیا) که از روغن‌های موجود در پوست سر بزرگسالان تغذیه می‌کند
- واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت به محصولات مراقبت از پوست و مو (درماتیت تماسی)
- سایر بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس و اگزما
- رژیم غذایی نامناسب
چه کسانی بیشتر در معرض هستند؟
تقریبا هر کسی ممکن است به شوره سر مبتلا شود، اما برخی از عوامل می‌توانند شخص را مستعدتر کنند. این موارد عبارت‌اند از:
سن: معمولا در سنین جوانی شروع می‌شود و تا میانسالی ادامه می‌یابد. البته این به معنی مصون بودن افراد جوان‌تر یا مسن نیست. برای برخی افراد، ممکن است این مشکل به صورت مادام‌العمر باشد. (البته نوعی از شوره سر که نوزادان به آن دچار می‌شوند نیز شایع است.)
مرد بودن: شیوع شوره سر در مردان بیشتر از زنان است. به نظر می‌رسد عوامل هورمونی در بروز این عارضه موثر هستند.
بیماری‌های خاص: به نظر می‌رسد بیماری پارکینسون و سایر بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند نیز خطر شوره را افزایش می‌دهند. همین‌طور ضعف سیستم ایمنی بدن و بیماری‌های مانند اچ‌آی‌وی نیز در بالا رفتن خطر ابتلا موثرند.
شوره سر در نوزادان
نوزادان اغلب دارای نوعی شوره هستند که به عنوان کلاه گهواره‌ای شناخته می‌شود. لکه‌های زرد، چرب و پوسته‌پوسته روی پوست سر نوزادان نشانه‌های ابتلا به این عارضه هستند.
این عارضه اغلب در دو ماه اول پس از تولد ظاهر می‌شود و چند هفته یا چند ماه طول می‌کشد. شستن ملایم پوست سر با شامپو بچه و استفاده از روغن بچه می‌تواند به جلوگیری از ایجاد پوسته‌ها کمک کند.
در صورت بروز موارد زیر، نوزاد را به پزشک ببرید:
- ترک خوردن پوست
- عفونت
- خارش
- تورم
- خون‌ریزی
- گسترش علائم به سایر قسمت‌های بدن
محرک‌های شوره سر
شوره سر در ماه‌های خشک بدتر می‌شود، به ویژه در هوای سرد و خشک زمستانی که معمولا با بدتر شدن آن همراه است. همچنین استرس و خستگی نیز از عوامل تحریک کننده این بیماری به حساب می‌آیند.
بیشتر بخوانید: ریزش مو و پیشگیری با آسان‌ترین، ماندگارترین و ارزان‌ترین روش‌ها
شرایطی که منجر به پوسته‌پوسته شدن پوست سر می‌شوند
مشکلات پوستی مانند آکنه، اگزما و پسوریازیس می‌توانند باعث تجمع سلول‌های مرده پوست در ناحیه سر شوند. همچنین افرادی که مشکلات پزشکی جدی مانند صرع، اچ‌آی‌وی و پارکینسون دارند نیز مستعد ابتلا به شوره سر هستند.
از طرف دیگر و به دلایل نامشخص، افرادی که سکته مغزی، حمله قلبی یا آسیب به سر را تجربه کرده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
آیا نحوه مراقبت از موها باعث شوره سر می‌شود؟
شوره سر به معنای داشتن موهای کثیف نیست، اما اگر فردی موهای خود را مرتب نشوید یا برس نکشد، پوسته‌پوسته‌ها بیشتر قابل مشاهده هستند. همچنین روشی که موهای خود را حالت می‌دهید یا محصولاتی که استفاده می‌کنید نیز ممکن است باعث پوسته‌پوسته شدن پوست سر شود. برخی از محصولات رنگ‌آمیزی و حالت‌دهنده مو می‌توانند پوسته‌پوسته شدن و خشکی باقی بگذارند یا باعث واکنش پوستی شبیه شوره شوند.
اگر در حال حاضر شوره سر دارید، شست‌وشوی ناکافی ممکن است آن را بدتر کند. امکان دارد بخواهید محصولات مختلف مو را امتحان کنید تا بببنید آیا آن‌ها به رفع شوره در سر شما کمک می‌کنند یا خیر. با این حال توجه داشته باشید که مواد شیمیایی می‌توانند باعث تحریک بیشتر این عارضه شوند.
علائم شوره سر را بشناسید
پوسته‌پوسته شدن پوست سر را اصلی‌ترین علامت شوره سر معرفی می‌کنند. به طور کلی علائم و نشانه‌های این عارضه شامل موارد زیر است:
- پوست در نواحی سر، مژه‌ها، ابروها، ریش، سبیل، شانه یا قفسه سینه پوسته‌پوسته می‌شود
- خارش پوست سر
- پوسته‌پوسته شدن سر در نوزادان که با عبارت «کلاه گهواره» شناخته می‌شود
توجه: استرس، خشکی و سرمای هوا می‌توانند علائم شوره سر را تشدید کنند.
علائم می‌توانند در مکان‌های دیگر ظاهر شود
شوره سر ممکن است در قسمت‌هایی از بدن به غیر از پوست سر، مانند پیشانی، ابروها، مژه‌ها یا گوش‌ها به وجود بیاید. پوسته‌پوسته شدن پوست روی سینه- یا هر جایی که موی بدن دارید- نیز می‌تواند نشانه این عارضه باشد. همچنین اگر پوست بدن‌تان چرب است یا قرمزی خفیفی دارد نیز باید احتمال شوره سر را در نظر بگیرید. در صورت مشاهده این علائم با پزشک خود برای درمان مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: شپش سر، روش تشخیص و راه‌های پیشگیری از شیوع
زمان مراجعه به پزشک
اکثر افراد مبتلا به شوره نیازی به مراقبت پزشکی ندارند. با این حال اگر پس از چندین هفته استفاده از شامپوی شوره سر، تاثیری مبنی بر بهبودی مشاهده نشود، باید برای درمان به متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین در صورت مشاهده قرمزی یا متورم شدن پوست سر، ریزش مو، پوسته‌پوسته شدن یا قرمزی در سایر نواحی بدن، مراجعه به پزشک ضروری است. در موارد شدید ممکن است برای درمان شوره سر به یک شامپوی قوی، داروهای ضد قارچ یا یک کرم استروئیدی برای پوست سر یا بدن احتیاج باشد.
درمان شوره سر چگونه است؟
شوره سر یک وضعیت پزشکی است که برای انتخاب درمان مناسب آن باید به علل زمینه‌ای آن توجه شود. با اینکه این عارضه قابل درمان است، اما درمان قطعی آن ممکن است با آزمون و خطا همراه باشد. همچنین ممکن است پس از یک دوره درمانی، علائم مجددا عود کنند.
دو دلیل رایج که شامل غدد چربی بیش از حد فعال و خشکی پوست سر هستند، می‌توانند باعث پوسته‌پوسته شدن پوست سر شوند. در مواقعی حتی ترکیبی از این دو شرایط، باعث بروز این عارضه در یک فرد می‌شود. با این حال هر دو نوع شوره سر با شامپوهای مخصوصی که برای کاهش سوزش، خشکی و آبرسانی مجدد به پوست سر طراحی شده‌اند، قابل درمان هستند.
می‌توان گفت برخی از درمان‌های شوره، یک بیماری زمینه‌ای مانند پسوریازیس را هدف قرار می‌دهند. هدف برخی دیگر اما لایه‌برداری سلول‌های مرده پوست یا مقابله با تولید مخمر است که می‌تواند شوره را تحریک کند.
با این حال روتین‌های مبارزه با شوره می‌توانند با گذشت زمان اثرگذاری اولیه خود را از دست بدهند. بنابراین برخی از متخصصین پیشنهاد می‌دهند که برنامه درمانی، توسط سه شامپو ضدشوره و به طور چرخشی دنبال شود.
از شامپوهای ضدشوره استفاده کنید
برای شوره‌های خفیف سر که بدون علتی خاص ایجاد می‌شوند، شامپوهای مخصوصی در داروخانه‌ها موجود است که در درمان شوره سر موثر هستند.
ترکیبات این شامپوها متفاوت هستند و میزان استفاده از هر کدام به رنگ پوست، نوع پوست و شدت شوره وابسته است. اکثر شامپوهای ضدشوره یا ضدقارچ حاوی عناصر فعالی هستند که در درمان نقش دارند. این موارد عبارت‌اند از:
- کتوکونازول (Ketoconazole): با قارچ‌های عامل شوره سر مبارزه می‌کند. کتوکونازول یک ماده ضد قارچ است که برای هر سنی مناسب است
- اسید سالیسیلیک (Salicylic acid): می‌تواند پوسته‌پوسته شدن سر را کنترل کند، اما ممکن است باعث خشکی و در مواردی منجر به خارش بیشتر پوست سر شود
- سولفید سلنیوم (Selenium sulfide): تولید چربی توسط غدد پوست سر را کاهش می‌دهد. همچنین تجمع سلول‌های مرده پوست را کند کرده و با قارچ‌ها مقابله می‌کند
- کل تار (Coal Tar): محصولات دارای قطران ذغال سنگ (کل تار) دارای یک عامل ضد قارچ طبیعی هستند. این ماده تجمع پوست مرده را کند می‌کند، اما ممکن است باعث تغییر رنگ موهای بلوند، خاکستری و رنگ‌شده شود. استفاده از این شامپوها ممکن است حساسیت پوست سر به نور خورشید را افزایش دهند، بنابراین بهتر است بیرون از خانه، با کلاه از خود محافظت کنید
- زینک پیریتیون (Zinc pyrithione): با مخمر و قارچ‌هایی که ممکن است باعث ایجاد شوره سر شوند، مقابله می‌کند
برخی متخصصان پیشنهاد می‌کنند که برای شناسایی شامپوی مناسب، از یک شامپو به مدت یک ماه استفاده کنید تا میزان اثربخشی آن را ببینید. در صورتی که بهبودی حاصل نشد با مشورت پزشک، دیگر انواع شامپوها را امتحان کنید.
اغلب این شامپوها برای رسیدن به بهترین نتیجه، باید بیشتر از پنج دقیقه روی موها باقی بمانند. البته این مدت زمان برای محصولات مختلف متفاوت است و برای استفاده از آن‌ها باید دستورالعمل روی بسته‌بندی را به دقت دنبال کنید.
طریقه درست استفاده از شامپو ضدشوره
دستورالعمل‌های روی برچسب شامپو شوره سر را دنبال کنید. با استفاده از سر انگشتان خود، شامپو را به آرامی به پوست سر خود بمالید. قبل از آبکشی موها، شامپو را به مدت پنج دقیقه- یا طبق دستوالعمل- روی سر نگه دارید. اگر بوی شامپو یا نرم‌کننده معمول خود را ترجیح می‌دهید، می‌توانید بعد از شامپودرمانی، از آن‌ها استفاده کنید.
موها را برای پاک شدن کامل شامپوها، به خوبی آبکشی کنید. همان‌طور که شوره سر بهتر می‌شود و وضعیت پوست سر بهبود پیدا می‌کند، ممکن است دیگر به استفاده از شامپوهای مخصوص نیازی نداشته باشید.
هر چند وقت یکبار باید از شامپو شوره سر استفاده شود؟
این می‌تواند از روزانه تا چند بار در هفته متفاوت باشد، با این حال رنگ و نوع پوست در این مورد موثر است. در مورد آسیایی‌ها گفته می‌شود که بهترین روش این است که هر روز موها را بشویند اما از شامپو شوره سر، فقط دو بار در هفته استفاده کنند.
در صورتی که پس از استفاده از یک نوع شامپو به نتیجه مطلوب نرسیدید، ممکن است مجبور باشید شامپوهای دیگر را که ترکیبات درمانی متفاوتی دارند، امتحان کنید.
بیشتر بخوانید: برای درمان موخوره، راهی جز کوتاه کردن مو وجود دارد؟
راه‌حل‌های طبیعی پیشگیری و درمان خانگی شوره سر
برخی تحقیقات از درمان‌های طبیعی شوره سر حمایت می‌کنند، اما همچنان مطالعه معتبری اثرگذاری آن‌ها را تایید نکرده است.
با این حال استراتژی مناسب برای درمان، به سن فرد، هرگونه بیماری زمینه‌ای و شدت آن بستگی دارد. از آنجایی که مواد طبیعی نیز می‌توانند باعث حساسیت و واکنش‌های آلرژیک شوند، قبل از استفاده از آن‌ها، با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از تغییرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی که ممکن است به مدیریت شوره سر کمک کند، عبارت‌اند از:
- مدیریت استرس
- اجتناب از محصولاتی که حاوی مواد شوینده و مواد شیمیایی قوی هستند
- برس زدن مرتب موها
- راهنمایی گرفتن از یک متخصص پوست در مورد استراتژی روزانه مراقبت از پوست سر و مو
راه‌حل‌های طبیعی که ممکن است در درمان خانگی شوره سر موثر باشند، عبارت‌اند از:
- روغن درخت چای
- روغن نارگیل
- آلوئه‌ورا
- سرکه سیب
- آسپرین (به علت وجود اسید سالیسیلیک موجود در آن)
- جوش شیرین
- آب لیمو
- ماست (درمان شوره سر با ماست را به صورت ماسک مو و همچنین اضافه کردن آن به رژیم غذایی انجام می‌دهند)
بیشتر بخوانید: علت آسیب های مو
تغییر رژیم غذایی
رژیم غذایی شما ممکن است در بروز شوره سر موثر باشند. با تغییر رژیم غذایی خود و استفاده از مواد مغذی و مفید برای سلامت پوست و مو، ممکن است در مدیریت این عارضه موفق‌تر باشید. این مواد مغذی که کمبود آن‌ها در ایجاد این عارضه موثر هستند، عبارت‌اند از:
- روی
- ویتامین‌های گروه B
- اسید چرب امگا 3
- اسید چرب امگا 6 معروف به گاما لینولنیک اسید که در روغن گل مغربی وجود دارد
با این حال، شواهد تحقیقاتی کافی برای اثبات اثرگذاری این‌گونه اقدامات تغذیه‌ای بر علائم این بیماری، وجود ندارد.
از آفتاب کمک بگیرید
برای مبارزه با شوره سر، از تابش آفتاب کمک بگیرید. نور خورشید به سرکوب قارچی که باعث شوره سر و درماتیت سبورئیک می‌شود کمک می‌کند. البته توجه داشته باشید که چند دقیقه در روز برای این منظور کافی است، اما همچنان مهم است که با استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، از نواحی دیگر بدن خود در معرض نور خورشید محافظت کنید.
توجه: بعضی محصولات ضدشوره (مانند شامپوهای مبتنی بر کل تار) باعث حساسیت پوست به آفتاب می‌شوند. در صورت استفاده از آن‌ها، ملاحظات بیشتری را در نظر بگیرید.
آیا شوره سر خطرناک است؟
اگرچه داشتن شوره سر می‌تواند خجالت‌آور باشد، اما خوشبختانه بی‌ضرر است و غالبا عوارضی برای سلامتی به همراه ندارد. شوره به معنای بهداشت فردی ضعیف نیست و همچنین به دیگران سرایت نمی‌کند. در حقیقت شوره سر را نمی‌توان از کسی گرفت یا به شخصی دیگر منتقل کرد.
شوره سر و ریزش مو
در بیشتر موارد، شوره سر مستقیما باعث ریزش مو نمی‌شود، اما خاراندن زیاد پوست سر می‌تواند باعث ریزش موی موقت شود. با کنترل علائم می‌توانید خارش سر را کم کرده و با نخاراندن پوست سرتان، از فولیکول‌های موهای خود محافظت کنید.
بیشتر بخوانید: سفیدی مو ، روش های رفع سفید شدن مو با ویتامین ها
عوارض شوره سر
به ندرت ممکن است که شوره سر با عوارض جدی همراه باشد و معمولا نیاز به مراجعه به پزشک نیست. با این حال در مواقعی، شوره سر می‌تواند نشان‌دهنده یک وضعیت پزشکی جدی‌تر باشد.
افراد باید به دنبال کمک پزشکی باشند اگر:
- علائم عفونت مانند قرمزی، حساسیت، یا تورم وجود دارد
- شوره سر شدید است و درمان خانگی کمکی نمی‌کند
- علائمی از اگزما، پسوریازیس یا سایر بیماری‌های پوستی وجود دارد
- پوست سر بسیار خارش دارد
گاهی اوقات ممکن است در اثر درمان شوره سر، عوارضی ایجاد شود. در صورتی که شامپو یا درمان پوست سر باعث سوزش شود، فرد باید بلافاصله مصرف را متوقف کرده و برای ادامه درمان، محصول دیگری را امتحان کند. برای پیشگیری از عوارض شامپوهای ضدشوره، طریقه مصرف را به دقت مورد مطالعه قرار داده و در صورت لزوم با پزشک مشورت کنید. در صورتی که سابقه حساسیت‌های پوستی یا آلرژی دارید، همچنین اگر حامله هستید یا داروهای خاص مصرف می‌کنید، تمام روندهای درمانی را با پزشک خود در میان بگذارید.
بیشتر بخوانید: مزوتراپی روشی برای افزایش حجم مو، زیبایی پوست و لاغری
خلاصه
شوره سر علل مختلفی دارد و راه‌های درمان آن به عوامل ایجادکننده وابسته است. عوامل مختلفی از جمله سن، آب‌وهوا، سطح استرس، محصولات پوست و مو، شرایط پزشکی و نحوه مراقبت از موها خطر ابتلا به شوره سر را افزایش می‌دهند.
معمولا بهداشت فردی ضعیف عامل شوره سر نیست، با این حال اگر فردی موهای خود را مرتبا نشوید یا برس نکشد، ممکن است پوسته‌پوسته‌ها بیشتر نمایان شوند.
شوره سر خفیف را معمولا می‌توان با شامپوهای ضدشوره معمول که در داروخانه‌ها و بدون نسخه ارائه می‌شوند، درمان کرد. با این حال اگر پس از یک دوره مصرف، شاهد بهبودی نبودید به پزشک مراجعه کنید. شناسایی علت بیماری در انتخاب درمان مناسب موثر است.