افسردگی سالمندان چیست، شناخت تمامی علائم روحی و فیزیکی
افسردگی سالمندان یا افسردگی سالمندی یک اختلال روانی و احساسی است که افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. احساس غم، اندوه و همچنین خلق‌وخوی پایین در این دوران طبیعی است؛ با این حال افسردگی پایدار بخشی معمول از روند پیری نیست.
افراد مسن بیشتر دچار افسردگی ساب سندرم می‌شوند. این نوع افسردگی شامل تمام معیارهای افسردگی نیست با این حال در صورتی که به آن توجه نشود یا برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد، می‌تواند به افسردگی سالمندان آن هم به صورت شدید تغییر ماهیت دهد.
افسردگی سالمندان می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را کاهش داده و خطر خودکشی را افزایش دهد. توجه به نشانه‌ها و علائم این بیماری می‌تواند در تشخیص زودهنگام و درمان افسردگی در سن بالا موثر باشد.
افسردگی سالمندان و تفاوت آن با افسردگی در جوانان چیست؟
به طور کلی می‌توان این را گفت که افسردگی بر افراد مسن تاثیری متفاوت با افراد جوان می‌گذارد. افسردگی سالمندان اغلب با سایر بیماریها و شرایط پزشکی همراه است و همچنین بیشتر طول می‌کشد.
افسردگی در افراد مسن با خطر بالای بیماری‌های قلبی و مرگ ناشی از بیماری ارتباط دارد. در عین حال افسردگی توانایی بهبود و بازپروری افراد مسن را کاهش می‌دهد. مطالعات روی بیماران یک خانه سالمندان مبتلا به بیماری‌های جسمی نشان داده است که وجود افسردگی احتمال مرگ ناشی از این بیماریها را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
افسردگی همچنین با افزایش خطر مرگ پس از حمله قلبی مرتبط است. به همین دلیل بسیار مهم است که مطمئن شوید فرد مسنی که نگران آن هستید مورد ارزیابی و درمان قرار بگیرد، حتی اگر افسردگی او خفیف باشد.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی سالمندان و آرامش ذهن
علت افسردگی سالمندان چیست؟
هیچ دلیل واحدی برای افسردگی وجود ندارد و این شامل تمام گروه‌های سنی است. به طور کلی می‌توان گفت عوامل ژنتیکی در کنار سایر عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانی در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
تحقیقات نشان می‌دهند که موارد زیر ممکن است در ابتلا به افسردگی موثر باشند:
- پایین بودن سطح مواد شیمیایی انتقال‌دهنده عصبی کلیدی در مغز (مانند سروتونین و نوراپی‌نفرین)
- سابقه افسردگی خانوادگی
- حوادث ناگوار زندگی مانند تجربه مورد سوء استفاده قرار گرفتن یا مرگ یکی از عزیزان
- استفاده از داروهای خاص
عوارض مرتبط با افزایش سن نیز می‌توانند باعث افسردگی در سالمندان شوند. این مشکلات و عوامل خطر افسردگی سالمندان می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تحرک محدود
- انزوا و تنهایی
- مواجهه نزدیک با مرگ
- گذار از مرحله فعال به بازنشستگی
- مشکلات مالی
- سوء مصرف بلند مدت الکل و مواد
- تجربه موارد استرس‌زای زندگی مانند مرگ عزیزان و دوستان یا مراقبت از فردی که دارای بیماری مزمن بوده است
- از دست دادن همسر یا طلاق
- شرایط پزشکی مزمن
بیشتر بخوانید: پوکی استخوان سالمندان چیست و چگونه می‌توان از آن مطلع شد؟
عوامل خطر افسردگی در سالمندان
اگرچه بیشتر موارد افسردگی در افراد جوان تشخیص داده می‌شود اما افسردگی در هر سنی ممکن است رخ دهد. برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی در سن بالا هستند. موارد زیر از جمله عوامل خطر افسردگی در سالمندان محسوب می‌شوند:
- زنان بیشتر در معرض خطر هستند
- وجود بیماری‌های مزمن پزشکی مانند سرطان، دیابت یا بیماری‌های قلبی
- معلولیت
- مشکلات مرتبط با خواب
- تنهایی یا انزوای اجتماعی
علائم افسردگی سالمندان را بشناسید
علائم افسردگی در تمام گروه‌های سنی یکسان است. با این حال می‌توان گفت احساس غم و ناراحتی همیشه علامت اصلی افسردگی سالمندان نیست. آن‌ها ممکن است دیگر علائم افسردگی که کمتر قابل تشخیص هستند را بروز دهند یا مایل نباشند در مورد احساسات خود صحبت کنند.
افسردگی علائم زیادی دارد که می‌توانند شامل علائم جسمی نیز باشند. اگر حداقل به مدت دو هفته چندین مورد از علائم افسردگی ادامه داشته باشد باید برای تشخیص دقیق آن اقدام شود. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- غمگین بودن
- خستگی
- احساس بی‌ارزشی
- تحریک‌پذیری و زودرنجی
- گریه‌های دوره‌ای
- بی‌تفاوتی
- بی‌قراری
- کندی در انجام کارها
- گیجی
- عدم تمرکز
- انصراف از فعالیت‌ها
- مشکلات خواب
- تغییرات اشتهایی
- افکار خودکشی
- مشکلات و دردهای جسمانی
افسردگی می‌تواند علت دردهای جسمانی در افراد مسن باشد. در مواقعی که سایر شرایط پزشکی توضیحی برای این دردها نداشته باشند این احتمال وجود دارد که افسردگی باعث ایجاد آن‌ها شده باشد.
بیشتر بخوانید: بررسی کامل بی اختیاری ادرار سالمندان + راه‌های درمان
تشخیص افسردگی سالمندان چگونه است؟
تشخیص دقیق افسردگی سالمندان می‌تواند با دشواری‌هایی همراه باشد. در صورت مشاهده تغییرات خلق‌وخو یا دیگر علائم شایع افسردگی در سالمندان، باید برای تشخیص و درمان آن اقدام شود. یک متخصص می‌تواند با ارزیابی علائم، خلق‌وخو، رفتار، فعالیت روزمره، سابقه سلامت خانوادگی فرد و پرسیدن سوالاتی به تشخیص افسردگی برسد.
سوالاتی که ممکن است توسط متخصص مطرح شوند شامل موارد زیر است:
- چه مدت است که احساس افسردگی می‌کنید؟
- چه چیزی باعث افسردگی شده است؟
- آیا در گذشته سابقه افسردگی داشته‌اید؟
در صورتی که علائم افسردگی بیش از دو هفته ادامه یابند باید برای تشخیص و درمان افسردگی در سن بالا اقدام شود.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی سالمندان چیست و چرا اهمیت دارد؟
آیا درمان افسردگی در سن بالا امکان‌پذیر است؟
خوشبختانه درمان افسردگی در سن بالا ممکن است. بیشتر افراد پس از تشخیص و دریافت یک برنامه درمانی مناسب، علائم بهبودی را پس از دو تا چند هفته بعد از شروع درمان مشاهده می‌کنند. با این حال همان‌طور که برای افسردگی نمی‌توان یک دلیل واحد معرفی کرد، هیچ کدام از درمان‌های افسردگی را هم نمی‌توان برای همه مبتلایان به کار برد.
یافتن درمان مناسب افسردگی اغلب به صرف زمان نیاز دارد. با این حال ترکیبی از درمان‌های پزشکی و تغییر سبک زندگی می‌تواند در بهبود و کنترل آن موثر باشد. درمان افسردگی شامل دارو، روان درمانی یا مشاوره، درمان با شوک الکتریکی (ECT) یا سایر اشکال جدیدتر تحریک مغزی (مانند تحریک مغناطیسی مکرر جمجمه‌ای یا rTMS) است.
گاهی اوقات ترکیبی از این درمان‌ها ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. گزینه‌ای که پزشک ممکن است توصیه کند بستگی به نوع و شدت علائم افسردگی، درمان‌های گذشته و سلامت کلی و سایر عوامل دارد.
داروهای موثر برای درمان افسردگی عبارت‌اند از:
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین-نوراپی‌نفرین (SNRIs)
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- بوپروپیون
- میرتازاپین
بیشتر بخوانید: بحران تنهایی سالمندان
تغییرات سبک زندگی که می‌توانند در درمان افسردگی موثر باشند عبارت‌اند از:
- افزایش فعالیت بدنی
- یافتن یک سرگرمی یا علاقه‌مندی جدید
- مشارکت در دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه
- خواب کافی
- رژیم غذایی متعادل و سالم
سایر روش‌های درمانی نیز می‌توانند به درمان افسردگی در سن بالا کمک کنند. به طور مثال در هنردرمانی افراد می‌آموزند که چطور احساسات خودشان را به شکلی خلاقانه بیان کنند یا در روان‌درمانی این امکان برای آن‌ها فراهم می‌شود تا در محیطی آرام و ایمن با یک درمانگر صحبت کنند.
درمان‌های مکمل
یوگا، ورزش و مصرف برخی مکمل‌های غذایی می‌توانند در درمان افسردگی سالمندان موثر باشند. همچنین می‌توان از روش‌های درمانی مکمل برای کنترل علائم و پیشگیری از افسردگی استفاده کرد. با این حال توجه داشته باشید که درمان‌های مکمل نمی‌توانند جایگزین روش‌های درمانی معمول شوند.
فراتر از درمان
افراد افسرده با ادامه درمان احتمالا به تدریج احساس بهتری خواهند داشت. توجه داشته باشید که مشاهده تاثیرات داروهای ضدافسردگی ممکن است چندین هفته طول بکشد. اگر اولین دارویی که تجویز شده موثر واقع نشد به پزشک اطلاع دهید و دارویی دیگر را امتحان کنید.
به طور کلی ممکن است برای یافتن دارویی که بهترین اثرگذاری را دارد مجبور به امتحان کردن چندین داروی مختلف شوید. همچنین اگر تاثیر داروی ضدافسردگی فقط «تا حدی» باشد، ممکن است افزودن داروی دوم از نوعی دیگر نیز مفید باشد.
سعی کنید به کارهایی بپردازید که قبل از افسردگی از انجام آن‌ها لذت می‌بردید. مطالعات مختلفی نشان داده‌اند مشغولیت به این قبیل فعالیت‌ها حتی در شرایطی که انتظار لذت بردن از انجام آن‌ها را ندارید می‌تواند به افزایش روحیه کمک کند. راحتی و آرامش خود را در اولویت قرار دهید و برای رضایت خود حرکت کنید. همچنین موارد زیر می‌توانند در مدیریت این شرایط کمک‌کننده باشند:
- کارهای بزرگ را به کارهای کوچک تقسیم کنید و آن‌ها را تا جایی انجام دهید که می‌توانید. از کار کردن زیاد و انجام دادن هم‌زمان چند مسئولیت اجتناب کنید
- با دیگران وقت بگذرانید و در مورد احساسات خود با خانواده و دوستان خود صحبت کنید
- به برنامه درمانی خود پایبند باشید. برای نتیجه گرفتن از روند درمانی زمان لازم است
- در مورد تصمیمات خود با افرادی که شما را به خوبی می‌شناسند بحث کنید. از تصمیم‌گیری در مورد مسائل مهم تا زمانی که احساس بهتری ندارید خودداری کنید
بیشتر بخوانید: قدم به قدم با پیاده روی سالمندان
زندگی با افسردگی سالمندان
افسردگی سالمندان می‌تواند سایر مشکلات مرتبط با افزایش سن را وخیم‌تر کند. تشخیص افسردگی همیشه آسان نیست اما درمان افسردگی در سن بالا نیز مانند دیگر گروه‌های سنی از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر در مورد افسردگی عزیزان‌تان نگران هستید لازم است بدانید که این شرایط قابل کنترل و بهبودی است و با حمایت، تشویق و یافتن درمان مناسب می‌توان کیفیت زندگی آن‌ها را تا حد زیادی افزایش داد.
برای کمک به افسردگی سالمندان چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
اگر فردی را می‌شناسید که افسردگی دارد ابتدا به او کمک کنید تا به پزشک و متخصص روان مراجعه کند. همچنین موارد زیر در بهبود شرایط و کاهش عوامل خطر افسردگی سالمندان موثرند:
- پیشنهاد کمک دهید. پشتیبانی، درک، صبر و تشویق در این مورد بسیار مهم است
- وقت ملاقات با پزشک و مصرف داروها را به او یادآوری کنید. بسیاری از سالمندان مبتلا به افسردگی تمرکز لازم برای به خاطر سپردن این موارد را ندارند
- از روند درمان و مراجعه به پزشک اطمینان حاصل کنید
- با او صحبت کنید و به دقت حرف‌های او را بشنوید
- هرگز نظرات و مکالمات مرتبط با خودکشی را نادیده نگیرید و آن‌ها را به یک پزشک یا درمانگر مورد اعتماد ارجاع دهید
- او را به پیاده‌روی و گردش بیرون از منزل دعوت کنید یا آن‌ها را برای انجام امور منزل شریک کنید
- به او یادآوری کنید که با گذشت زمان و درمان می‌توان افسردگی را پشت سر گذاشت
بیشتر بخوانید: تغذیه سالمندان با چه موادی بهتر است؟
خلاصه
ممکن است افسردگی را در مورد جوان‌ها بیشتر به کار ببرند اما افراد در همه سنین می‌توانند به افسردگی مبتلا شوند. با افزایش سن تغییرات زیادی را تجربه می‌کنیم. این تغییرات شامل مرگ عزیزان، بازنشستگی، رویدادهای استرس‌زای زندگی یا مشکلات پزشکی است. احساس ناراحتی و استرس در مواجهه با مسائل غیرقابل کنترل در زندگی طبیعی است و معمولا پس از گذراندن زمان لازم برای مدیریت آن‌ها برطرف می‌شوند.
افسردگی اما متفاوت است. افسردگی یک بیماری است که زندگی روزمره و عملکرد طبیعی افراد را مختل می‌کند. افسردگی سالمندان یک قسمت طبیعی از پیری، نشانه ضعف یا نقص شخصیت افراد نیست بلکه یکی از انواع بیماری سالمندان است. بسیاری از افراد مسن مبتلا به افسردگی، برای احساس بهتر و بهبود، نیاز به حمایت نزدیکان و درمان دارند.
اگر در مورد افسردگی خود یا یکی از عزیزان‌تان نگران هستید می‌توانید به یک درمانگر مراجعه کنید یا از طریق تماس با شماره 148 مشاوره تلفنی بگیرید.
همچنین اگر افکار خودکشی دارید یا نگران خودکشی شخصی از افراد سالمند در اطرافیان‌تان هستید خط تلفن اورژانس اجتماعی با شماره 123 و اورژانس روانپزشکی با شماره 44508200-021 آماده کمک‌رسانی به افراد است.
همچنین بسیاری از عوامل خطر افسردگی سالمندان ناشی از شرایط زندگی افراد در سنین بالا است که در صورت تغییر سبک زندگی می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد.