قرص دوفاستون 12 بیماری را درمان می‌کند؛ حتی با وجود 17 عوارضش
قرص دوفاستون (Duphaston) یکی از نمونه‌های رایج قرص‌های هورمونی است. این دارو عملکردی شبیه هورمون زنان پروژسترون دارد و در درمان بیماری‌های متنوعی موثر است. از این بیماری‌ها می‌توان به قاعدگی نامنظم، سندروم پیش از قاعدگی، ناباروری زنان و آندومتریوز اشاره کرد. پس با این حساب این دارو در دوزهای مختلفی تجویز میشود و نباید از یک نسخه برای همه استفاده کرد.
البته این دارو در کنار مزایایی که در درمان بیماری‌های مختلف دارد، عوارضی نیز به همراه خواهد داشت. برای آشنایی با موارد مصرف، عوارض و دیگر مشخصات مهم قرص دوفاستون این مطلب از مجله پزشکی سیوطب را بخوانید.
قرص دوفاستون برای چیست؟ از این دارو برای چه مشکلاتی استفاده میشود؟
قرص دوفاستون نوعی دارو هورمونی است که عملکردی مشابه با هورمون زنانه معروف به پروژسترون دارد. دوفاستون با تقلید از فعالیت‌های هورمون طبیعی پروژسترون عمل می‌کند. در این حالت به درمان بیماری‌های ناشی از عدم تعادل هورمونی در بدن کمک خواهد کرد.
این دارو برای درمان شرایط قاعدگی مانند موارد زیر استفاده میشود:
- خونریزی یا درد غیرعادی قاعدگی
- قاعدگی نامنظم
- سندروم پیش از قاعدگی (تغییرات جسمی و احساسی که برخی از زنان چند روز قبل از قاعدگی تجربه می‌کنند)
بیشتر بدانید: قاعدگی نامنظم؛ چگونه زنان آشفتگی‌های دوران قائدگی را مهار کنند؟
از دوماستون برای درمان شرایط خاص و بیماری‌ها یا مشکلات حساس نیز استفاده میشود، مانند:
- درمان آندومتریوز (رشد بافت در خارج از رحم)
- ناباروری زنان
- سقط‌های تهدیدکننده (خونریزی واژینال در 20 هفته اول بارداری)
- سقط جنین معمولی (سه بار یا بیشتر از دست دادن حاملگی متوالی)
- دیسمنوره
- آمنوره ثانویه
- ناهنجاری‌های قاعدگی
- ناباروری ناشی از نارسایی لوتئال (ناباروری به دلیل کمبود هورمون پروژسترون)
- درمان جایگزینی هورمونی
همچنین باید اشاره کنیم که این دارو به عنوان یک جزء در درمان جایگزینی هورمونی (درمانی برای تسکین علائم یائسگی) استفاده میشود.
بیشتر بدانید: علائم کم کاری تیروئید در نوزادان؛ تغییرات هورمونی و عوارض نگران کننده
نحوه عملکرد قرص دوفاستون به چه صورتی است؟
دوفاستون دارای عملکردی شبیه به هورمون پروژسترون است. به همین دلیل در مواردی که بدن زنان دچار کمبود هورمون پروژسترون است از این دارو استفاده خواهد شد. باید اشاره کنیم که پروژسترون مصنوعی موجود در داروی دوفاستون که به آن دیدروژسترون می‌گویند، کمبود پروژسترون را جایگزین می‌کند.
به‌طورکلی در بدن یک زن پروژسترون در مقابل هورمون زنانه دیگر به نام استروژن متعادل خواهد شد. به همین دلیل از این دارو در کنار داروهای استروژنی دیگر استفاده می‌کنند تا سطح هورمون‌ها را در تعادل نگه دارد.
بیشتر بدانید: گرگرفتگی و معرفی ۷ داروی غیرهورمونی برای درمان این گرمای ناگهانی
طریقه مصرف قرص دوفاستون
به دلیل اینکه این قرص هورمونی برای شرایط مختلفی استفاده میشود، پس دوز و مدت زمان مصرف آن نیز متفاوت است. به عنوان مثال این دارو برای زنانی که خونریزی واژینال غیرمنتظره یا لکه بینی دارند، مصرف دوز 10میلی گرمی آن تجویز میشود.
بیشتر بدانید: اختلالات تخمک گذاری؛ مشکلات هورمونی و معضلات تشکیل لقاح
1- طریقه مصرف قرص دوفاستون برای تنبلی تخمدان و باروری
مصرف قرص دیدروژسترون در درمان بی‌نظمی قاعدگی ناشی از تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک بسیار موثر است. به همین دلیل نقش پررنگی در درمان ناباروری ناشی از تنبلی تخمدان یا کیست‌ها دارد. اما باید اشاره کرد که دوز و میزان مصرف این دارو به شدت مشکل بیمار بستگی دارد.
2- نحوه مصرف قرص دوفاستون در بارداری
طبق تحقیقات انجام‌شده تاکنون مصرف این دارو در دروان بارداری هیچ مشکلی برای مادر و جنین ایجاد نکرده است. اما طبق آمارها چندین گزارش در مورد کودکانی با نقص مادرزادی هیپوسپادیا (نقص در آلت تناسلی پسران) که مادران آن‌ها در دروان بارداری خود از دوفاستون استفاده کرده‌اند دیدهشده است. اما این نقص بنابر عوامل مختلفی ایجاد میشود و به همین دلیل نمی‌توان علت آن را به‌صورت کامل به مصرف دوفاستون ربط داد.
به همین دلیل پزشکان و حتی شرکت‌های تولیدکننده، مصرف دوفاستون را در دوران بارداری به میزان مشخصی محدود می‌کنند.
3- تاثیر مصرف دوفاستون در شیردهی
از مصرف قرص دوفاستون در دوران شیردهی مادر به کودک باید خودداری شود. زیرا هنوز به صورت کامل از اثراتی که این دارو بر شیر مادر و انتقال آن به کودک می‌گذارد، اطلاعاتی یافت نشده‌است.
درصورت فراموش کردن یک دوز دوفاستون چه باید کرد؟
در صورت فراموش کردن مصرف یک دوز دوفاستون، اگر کمتر از 12 ساعت از زمان آن می‌گذرد، آن را مصرف کنید. در این حالت دوز بعدی را در همان ساعت مقرر خود مصرف کنید. اما درصورتی که بیش از 12 ساعت از مصرف دوز فراموش‌شده می‌گذرد، صبر کنید و دوز بعدی را در زمان مقرر بخورید.
عوارض قرص دوفاستون چیست؟
مانند هر داروی دیگری مصرف دوفاستون عوارضی به دنبال دارد که با توجه به مزایای آن، پزشکان ترجیح می‌دهند که از آن استفاده کنند. از عوارض احتمالی ناشی از مصرف دوفاستون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حالت تهوع
- سردرد
- ترشحات غیرطبیعی واژن
- درد و حساسیت پستان
- درد شکم
- استفراغ
- اسهال
- دهان خشک
- سوء هاضمه
- خارش
- سرفه کردن
- درد سینه
- افسردگی
- نوسانات خلقی
- مشکلات خواب
- سرگیجه
- خواب آلودگی
این عوارض معمولا با گذشت زمان از بین می‌روند. اما با این حال در صورت تداوم یا بدتر شدن علائم با پزشک خود مشورت کنید. همچنین در صورت داشتن سرگیجه یا خواب آلودگی پس از مصرف از انجام کارهایی که به دقت و تمرکز حواس نیاز دارند خودداری کنید.
عوارض ناشایع و نادر دوفاستون
از عوارض ناشایع (1 نفر از 100 نفر) قرص دوفاستون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش وزن
- بثورات، خارش شدید یا کهیر
- احساس افسردگی
- سرگیجه
- استفراغ
این درحالی است که عوارض نادر (1 نفر از 1000 نفر) آن عبارتند از:
- واکنش‌های آلرژیک
- احتباس مایع
- تورم پستان
- احساس خواب آلودگی شدید
- افزایش اندازه تومورهای تحت تاثیر پروژسترون مانند مننژیوم
در صورت مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.
تداخلات داروی قرص دوفاستون را می‌دانید؟
مطالعات نشان می‌دهند که دیدروژسترون احتمالا به وسیله سیتوکروم P450 به‌طور اولیه متابولیزه می‌شوند. مصرف هم‌زمان پروژسترون‌ها با موادی که باعث افزایش کلیرانس (پاکسازی یا قابلیت دفع کلیه) پروژسترون می‌شوند، باعث کاهش اثر بخشی این داروها خواهد شد. از داروهایی که باعث افزایش کلیرانس پروژسترون می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- باربیتورات‌ها
- فنی توئین
- کاربامازپین
- پریمیدون
- ریفامپیسین
- داروهای ضد HIV مثل ریتوناویر و پروداکت‌های حاوی داروهای گیاهی
این داروها از جمله مهارکننده‌های مهم و قوی آنزیم سیتوکروم به شمار می‌روند.
موارد منع مصرف قرص دوفاستون را قبل از مصرف بدانید
استفاده از دوفاستون برای افراد خاصی مناسب نیست. به همین دلیل قبل از استفاده از آن موارد منع مصرف این دارو را مطالعه کنید. برخی از مهمترین شرایط منع مصرف دوفاستون عبارتند از:
- وجود توموری که با مصرف پروژستروژن‌ها حادتر میشود مانند مننژیوم
- قاعدگی‌های نامنظم یا غیر طبیعی و سنگین با علت نامشخص
- داشتن حساسیت به هر یک مواد تشکیل‌دهنده دوفاستون
- افسردگی
- داشتن مشکلات کبدی
- مشکل خونی نادر ارثی به نام پورفیری (porphyria)
- سرطان وابسته به پروژسترون مانند سرطان سینه یا رحم
- مصرف این دارو در کودکان زیر 18 سال به دلیل عدم وجود اطلاعات ایمنی و اثربخشی توصیه نمی‌شود.
- افرادی که به مصرف دوفاستون حساسیت دارند. از علائم آلرژی می‌توان به بثورات پوستی، خارش یا مشکل تنفسی اشاره کرد.
درصورت داشتن این موارد حتما قبل از تجویز قرص دوفاستون با پزشک خود مشورت کنید تا داروی جایگزین بهتری را برای شما تجویز کند. در مورد بیماری پورفیری باید اشاره کنیم که این بیماری نوعی ناهنجاری در تولید یک ماده شیمیایی حامل اکسیژن به نام هِم (haeme)، به دلیل تجمع پورفیرین‌ها در بدن است.
جمع بندی انتهایی
در این مطلب از مجله سلامت سیوطب به بررسی قرص دوفاستون پرداختیم. این قرص از جمله داروهای هورمونی است که تاثیری همچون هورمون طبیعی پروژسترون در بدن دارد. دوفاستون را می‌توان با یا بدون غذا مصرف کرد و برای سهولت به‌خاطر سپردن پیشنهاد میشود که هر روز در ساعت مشخصی مصرف شود. در حین مصرف دوفاستون توصیه‌های پزشک و موارد ذکرشده در بروشور دارو را رعایت کنید.
پرتکرارترین سوالات در مورد قرص دوفاستون
ایا قرص دوفاستون باعث بارداری میشود؟
مصرف دوفاستون تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک را درمان می‌کند و به همین دلیل مشکلات ناباروری خفیف تا متوسط را بهبود می‌بخشد.
قرص دوفاستون و چاقی ارتباطی باهم دارند؟
یکی از عوارض ناشایع قرص دوفاستون افزایش وزن است.
بهترین ساعت مصرف قرص دوفاستون چه موقع است؟
مصرف این دارو به میزان دوز تجویزشده برای بیمار بستگی دارد. همچنین توصیه میشود که برای پرهیز از فراموش کردن دوزهای آن، زمانی که تمرکز هواس بیشتری دارید آن را مصرف کنید.