اختلال یادگیری ریاضی یا Dyscalculia با ضریب هوشی مرتبط است؟
اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکلکولیا Dyscalculia–Math Learning Disability در کودکان شایع بوده و به معنی عدم توانایی برخی از آنها در یادگیری محاسبات با اعداد است.
اختلال یادگیری ریاضی باعث میشود کودکان در این درس از سایر همکلاسیهای خود عقب بیفتند و نمرات کمتری کسب کنند. اختلال ریاضی در دانش آموزان ابتدایی فقط مشاهده نمیشود و اغلب تا دبیرستان نیز ادامه پیدا میکند.
یعنی با وجود اینکه دانشآموز به اندازه سایر همکلاسیهای خود تلاش میکند اما در دروس ریاضی از آنها عقبتر است و در یادگیری آنها مشکل دارد. این در حالی است که همین دانشآموز ممکن است در بقیه دروس نمرات بالایی داشته باشد. در مورد این ناتوانی یادگیری ریاضی، از جمله علل بالقوه و درمان آن در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب بیشتر خواهیم گفت.
اختلال یادگیری
اختلال یادگیری ریاضی اغلب به عنوان یک اختلال مادامالعمر تلقی میشود و میتواند بر اعصاب و روان فرد تاثیر بگذارد. این اختلال شامل افرادی که دچار معلولیتی خاص و عقبماندگی ذهنی هستند یا به دلایل محیطی، آموزش با کیفیتی نداشتهاند، نمیشود.
این اختلال، درک، پردازش و محاسبات اعداد را دشوار میسازد. در واقع کودکان دچار این مشکل، در یادگیری تمام زمینههای ریاضیات، تاخیر معناداری دارند.
علائم، از مشکل در شمارش و محاسبات ذهنی اولیه تا مشکل در بیان زمان و جهتها، متغیر است. اختلال حساب در حدود 11 درصد از کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی بیشفعال وجود دارد.
بیشتر بخوانید : بیماری ویلسون؛ از زرد شدن پوست و تورم پاها تا کبودی و خونریزی طولانی
بررسی اختلال یادگیری ریاضی
افراد مبتلا به دیسکالکلولیا در تمام زمینههای ریاضی مشکل دارند؛ معضلاتی که با فقدان آموزش مناسب، ناتوانیهای ذهنی یا سایر شرایط توضیح داده نمیشوند.
اختلال یادگیری، جنبههای روزمره زندگی را که شامل مفاهیم ریاضی میشود، پیچیده و از مسیر خارج میکند مانند بیان زمان، شمارش پول و انجام محاسبات ذهنی.
دانشآموزان و بزرگسالان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی، محاسبات ریاضی را گیجکننده، خستهکننده و یادگیری آن را دشوار میدانند. مغز این دسته اشخاص به آموزش بیشتر، تجربیات یادگیری هدفمندتر و تمرین بیشتر برای توسعه این شبکهها نیاز دارد.
نارساخوانی که یک ناتوانی یادگیری در خواندن است نیز حدود نیمی از کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی را شامل میشود. در حالی که ارقام متفاوت است، تخمین زده شده که شیوع دیسکالکلولیا در میان دانشآموزان، 3 تا 6 درصد است.
بیشتر بخوانید: فلج مغزی یا سی پی؛ انواع فلج مغزی کدام است و علائم هر یک چیست؟
علائم اختلال ریاضی
نشانههای دیسکالکولیا چیست؟ علائم و شاخصها عبارتند از:
مشکلات پردازش اعداد و مقادیر، از جمله:
- اتصال یک عدد به کمیتی که نشان میدهد
- شمارش در جهت عقب و جلو
- مقایسه دو مقدار
- مشکل در تشخیص مقادیر غیرقابل شمارش مثل شکر یا برنج
- مشکل در یادآوری موضوعات پایه ریاضی مانند جداول ضرب
- مشکل در پیوند دادن اعداد و نمادها به مقادیر
- مشکل در ریاضیات ذهنی و حل مسئله
- مشکل در درک پول و تخمین مقدار
- مشکل در گفتن زمان در ساعت آنالوگ
- جهتگیری بصری و فضایی ضعیف
- مشکل در مرتب کردن فوری جهت راست و چپ
- مشکلات در شناخت الگوها و ترتیب اعداد
شمارش انگشت به طور معمول با دیسکالکلولیا مرتبط است اما همیشه نشانگر این وضعیت نیست. انگشتشماری مداوم، به ویژه برای محاسبات آسان و مکرر، ممکن است نشاندهنده وجود مشکل باشد.
محاسبه اشتباه به تنهایی نشاندهنده اختلال در محاسبه نیست. تنوع، تداوم و فراوانی اشتباهات در تعیین وجود دیسکالکولیوم، کلیدی هستند.
بیشتر بخوانید: درمان تشنج، انواع، عوارض و ۴ علت اصلی این اختلال
علل ایجاد اختلال یادگیری ریاضی
دلایل دقیق دیسکولیا ناشناخته است، اگرچه تحقیقات به مسائل مربوط به اختلالات رشدی و مغز و ژنتیک (از آنجایی که ناتوانی در خانوادهها هم سابقه دارد) به عنوان دلایل احتمالی اشاره میکند.
اختلال حساب اکتسابی که گاهی به آن آکالکولیا میگویند، از دست دادن مهارت در مفاهیم ریاضی به دلیل اختلالاتی مانند آسیب مغزی و سایر اختلالات شناختی است.
دو دلیل احتمالی دیسکالکلی وجود دارد:
ژنها و وراثت
دیسکالکولیا در خانواده ریشه دارد. تحقیقات نشان میدهد که ژنتیک امکان دارد در مسائل ریاضی نقش داشته باشد.
رشد مغز
مطالعات تصویربرداری مغز، تفاوتهایی را بین افراد با و بدون دیسکالولیا نشان داده است. تفاوتها به نحوه ساختار مغز و نحوه عملکرد آن در مناطقی که با مهارتهای یادگیری مرتبط هستند، مربوط میشود.
محققان فقط به دنبال این نیستند که چه چیزی باعث دیسکالکیولیا میشود. آنها در تلاشند تا بیاموزند که استراتژیهایی وجود دارد که بتواند به مغز کمک کند تا ریاضیات را آسانتر کند یا خیر.
بیشتر بخوانید: آزمایش اوتیسم چیست و چرایی نیاز به انجام تست غربالگری
تشخیص و تست اختلال یادگیری ریاضی
افراد مبتلا به دیسکالکلولیا حداقل یکی از شش علامت مشخص شده مربوط به مشکلات یادگیری و استفاده از مهارتهای تحصیلی را نشان میدهند. مشکلات تسلط بر حس اعداد و استدلال ریاضی در لیست گنجانده شده است.
مهارتهای ریاضی فردی که دچار این معضل است، کمتر از حد انتظار برای سن فرد است که همچنین باعث ایجاد مشکل در مدرسه، کار یا زندگی روزمره میشود.
مشکلات یادگیری از مدرسه شروع میشود، حتی اگر مشکلات فقط در بزرگسالی حاد شود. سایر شرایط و عوامل از جمله ناتوانیهای ذهنی و اختلالات عصبی، ناملایمات روانی اجتماعی و عدم آموزش به این مشکل مرتبط نیستند.
ارزیابیهای تشخیصی برای دیسکالکلولیا معمولا توسط روانشناسان مدرسه انجام میشود، اگرچه روانپزشکان کودک و خدمات بهداشتی مدرسه و کارکنان ممکن است در ارزیابی نقش داشته باشند.
هیچ آزمایش واحدی برای دیسکالولیا وجود ندارد. پزشکان با بررسی سوابق تحصیلی و عملکرد در آزمونهای استاندارد، پرسش در مورد سابقه خانوادگی و یادگیری بیشتر در مورد چگونگی بروز مشکلات بیمار در مدرسه و کار، این اختلال را ارزیابی میکنند.
مشاوران همچنین شاید ارزیابیهای تشخیصی را انجام دهند که نقاط قوت و ضعف را در مهارتهای اساسی ریاضی آزمایش میکند.
بیشتر بخوانید: درمان لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان با روشها و تکنیکها استاندارد
درمان اختلال یادگیری ریاضی
مانند سایر ناتوانیهای یادگیری، دیسکالکلولیا هیچ درمانی ندارد و با دارو قابل درمان نیست. اکثر افرادی که تشخیص داده میشوند، پایه ریاضی متزلزلی دارند؛ بنابراین، اهداف درمان، پر کردن هرچه بیشتر شکافها و ایجاد مکانیسمهای مقابلهای است که میتواند در طول زندگی مورد استفاده قرار گیرد.
این کار معمولا از طریق آموزشهای ویژه، تسهیلات و سایر مداخلات انجام میشود. موارد زیر میتواند به دانشآموزان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی کمک کند:
- اعطای زمان بیشتر برای انجام تکالیف و تستها
- امکان استفاده از ماشینحساب
- تفکیک مشکلات پیچیده به مراحل کوچکتر
- استفاده از پوستر برای یادآوری مفاهیم پایه ریاضی به دانش آموزان
- آموزش برای هدف قرار دادن مهارتهای اصلی و اساسی
- ارائه اطلاعات تکمیلی
- حضور در درسهای تعاملی مبتنی بر کامپیوتر
- انجام پروژههای عملی
در صورت درمان نشدن، دیسکالکولیا تا بزرگسالی ادامه مییابد و بسیاری را در مورد تحصیلات عالی و موفقیت در محل کار در مضیقه قرار میدهد. با این حال، بزرگسالان مبتلا به این اختلال میتوانند به تنهایی یا با کمک یک روانشناس آموزشدیده، مهارتهای ریاضی خود را تقویت کنند.
حتی ابتداییترین پیشرفتها در مهارتهای ریاضی میتواند تاثیرات طولانی مدتی بر زندگی روزمره داشته باشد.
بیشتر بخوانید: درمان سندروم داون از دوران جنینی تا بزرگسالی با کاردرمانی
نکات مهم در ارتباط با اختلال یادگیری ریاضی
بزرگسالان مبتلا به دیسکالکلولیا معمولا هنگام کار با اعداد، زمان بیشتری صرف میکنند و ممکن است بیشتر در معرض اشتباه در محاسبات باشند. آنها همچنین میتوانند سطوح بالاتری از اضطراب و ناامیدی را تجربه کنند.
شاید یادگیری و یادآوری حقایق ریاضی، مانند جدول زمان، برای بزرگسالان مبتلا به اختلال محاسبه سختتر باشد. مهارتهای تخمین نیز میتواند تحت تاثیر قرار گیرد.
دیسکالکلولیا بازتابی از هوش پایین نیست و همچنین به این معنا نیست که یک فرد بزرگسال در کار با استدلالهای ریاضی درجه بالاتر، موفق نخواهد بود. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به دیسکالکلولیا معتقدند که در ریاضیات، بد هستند.
بیشتر بخوانید: انواع لکنت زبان و آشنایی با علل پیدایش لکنت کودکان و بزرگسالان
از آنجایی که ریاضیات در زمینههای مختلف برنامه درسی مدرسه، از شیمی گرفته تا فیزیک، دخیل است، این افراد در دوران کودکی شاید احساس کنند توانایی کمتری برای دستیابی به موفقیت در کلاس درس دارند.
با گذشت زمان این احساسات میتواند به اعتماد به نفس و عزت نفس پایین تبدیل شود. بزرگسالانی که مهارتهای ریاضی ضعیفی دارند بیشتر از نظر فرصتهای شغلی و مدیریت امور مالی شخصی آسیب میبینند.
علاوه بر این، احتمال بیشتری وجود دارد که آنها با بیش از یک مشکل یادگیری، مانند مشکل در خواندن به ویژه خواندن اعداد و محاسبات، دست و پنجه نرم کنند.
به همین دلیل است که برای افراد مبتلا به اختلال حسابرسی تشخیص داده نشده، مهم است که پیگیری کرده و در صورت ابتلا حتما از آن آگاه شوند؛ تا بتوانند به کمک و پشتیبانی مورد نیاز برای موفقیت دسترسی پیدا کنند.
واقعیت این است که امروزه، دیگر نمیتوان اختلال یادگیری ریاضی را نادیده گرفت. برای برخی از بزرگسالان، فقط اذعان به وجود مشکل یادگیری، میتواند تفاوت بزرگی در افزایش عزت نفس ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: درمان اوتیسم؛ بازی اثرگذارترین شیوه درمان
این امر به آن دلیل است که بخشی از شرم ناشی از عملکرد ضعیف را از بین میبرد. هنگامی که اختلال حسابرسی به طور رسمی تشخیص داده میشود، میتواند دسترسی بزرگسالان را به امکانات مناسب، مانند ماشین حساب برای استفاده در امتحانات استاندارد، فراهم کند.
این آزمونها احتمالا قبلا مانع از دنبال کردن اهداف آموزش عالی یا ارتقای شغلی افراد میشد. برای برخی دیگر، تشخیص دیسکولیا به معنای فرصتی برای یادگیری راهبردهای مقابلهای جدید برای مقابله با اعداد است که میتواند منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی شود.
به عنوان مثال، برنامههایی وجود دارند که میتوانند به مدیریت روزانه امور مالی، ردیابی خودکار هزینهها و آسانتر کردن برنامهریزی و پرداخت قبوض عادی کمک کنند.
برخی از بزرگسالان مبتلا به اختلال ریاضی متوجه میشوند که تشخیص این معضل، آنها را تشویق میکند تا یک دوره آنلاین یا کلاس درس را برای ایجاد مهارتهای خود شروع کنند تا برای یک حرفه رضایت بخشتر آماده شوند.
مهارتهای ریاضی در موقعیتهای مدیریت و فروش، صندوقدار و دفتری، پرستاری، علوم دارویی و دندانپزشکی و حتی در مشاغلی مانند لولهکشی و برقکاری، محوطهسازی و کارهای ساختمانی ضروری است.
بیشتر بخوانید : اوتیسم یا اختلال درخودماندگی چیست؟
تمرین برای درمان اختلال ریاضی
تعدادی گردو را در دو گروه کم و زیاد بچینید و سپس از کودک بخواهید گردوها را به هم بریزد و دوباره آنها را در دو گروه کم و زیاد بچیند. همچنین برای آموزش مفاهیم کوچک و بزرگ میتوانید از یک سیب بزرگ و یک سیب کوچک یا هر میوه مشابه دیگری استفاده کنید.
بازی برای درمان اختلال ریاضی
- شمارش اعداد و تکرار معکوس آنها
- توپ بازی ضمن تکرار اعداد
- شنیدن موسیقی
- قرار دادن چشم بند و راه رفتن در جهتهای مختلف
- تغییر حرکت چشم با نور چراغ قوه
- چرخش توپ روی بدن
بیشتر بخوانید: سندروم داون یا نشانگان داون چیست؟ آیا سندروم داون ارثی است؟
یادداشت پایانی
اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکالکولیا، یک ناتوانی یادگیری است که پردازش و درک ریاضی را چالشبرانگیز میکند. در واقع، دیسکالکولیا یک ناتوانی در یادگیری ریاضی است که توانایی فرد را برای درک مفاهیم مربوط به اعداد، انجام محاسبات ریاضی دقیق، حل مسئله و استدلال و سایر مهارتهای ریاضی پایه مختل میکند.
تخمین زده میشود 5 تا 10 درصد از افراد، احتمالا اختلال یادگیری ریاضی داشته باشند. مشخص نیست که آیا دیسکالکلولیا در دختران به اندازه پسران شایع است یا خیر. اکثر کارشناسان فکر میکنند هیچ تفاوتی وجود ندارد و این موضوع که پسرها در ریاضیات بهتر از دخترها هستند نیز یک افسانه است. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.