سردرد در زنان | هورمونی،قاعدگی،بارداری،یائسگی
سردرد در زمره شایع‌ترین دردهای زنان است. دلیل این عارضه در زنان، اغلب تغییرات هورمونی است که بیشتر خانم‌ها به صورت ماهانه آن را تجربه می‌کنند. در بعضی از خانم‌ها، این سردردها معمولا بعد از دوران باروری و رسیدن به یائسگی رفع می‌شوند. در ادامه بیشتر به بررسی سردرد در زنان، انواع و علل آن می‌پردازیم.
سردردهای هورمونی
زنان ممکن است قبل و موقع عادت ماهانه سردرد شدید -معمولاً در یکی از سمت‌های سر- داشته باشند. طوریکه حس کنند سمت چپ یا راست سرشان سرد است و با گرم نگه داشتن آن حس بهتری داشته باشند. اما علت سردرد ناگهانی و سردرد مداوم زنان چیست؟
کاهش میزان استروژن در مقابل پروژسترون سبب بروز سردردهای هورمونی می‌شود. هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و بارداری دارند و همچنین ممکن است وضعیت شیمیایی مربوط به سردرد در مغز را تحت تأثیر قرار دهند. هنگامی که سطح این دو هورمون دچار نوسان می‌شود، انتقال دهنده‌های عصبی در مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرند و منجر به این عارضه می‌شوند.
بیشتر بخوانید: گردن درد عصبی، شناخت عوامل خطر و راهکارهای تشخیص
ثابت بودن سطح استروژن ممکن است سردردها را بهبود بخشد
اما متغیر بودن سطح آن می تواند باعث شدیدتر شدن این معضل شود. سردردهای هورمونی امکان دارد به علل گوناگونی همچون فاکتورهای ژنتیکی و محرک‌های تغذیه‌ای هم در بانوان بروز کنند. نوسان میزان هورمون‌ها، عنصر اساسی در سردرد و میگرن قاعدگی است. میزان هورمون‌ها در بازه قاعدگی و زمان بارداری و یائسگی تغییر می‌کند.
مقدار هورمون‌ها در اثر مصرف داروهای هورمونی مثل قرص‌های جلوگیری از بارداری هم تغییر می‌کند و باعث این عارضه می‌شود. این نوع سردرد در زنان خود را با حالت تهوع یا استفراغ نمایان می‌کند و اغلب بعد از دوران بارداری یا رسیدن به یائسگی رفع می‌شود. بعضی از علائم این اختلال شامل ازدست‌دادن اشتها، حالت تهوع، خستگی، آکنه، دردهای مفصلی، کم شدن ادرار، اختلال در تکلم و پلک‌زدن، یبوست و تمایل به خوردن نمک یا شکلات است.
بیشتر بخوانید : تفاوت میگرن و سردرد | چگونه تفاوت میگرن و سردرد را تشخیص دهیم ؟
علت سردرد بعد از قاعدگی
فیزیولوژی بدن زنان به گونه‌ای است که عادت ماهانه دارند. هنگامی که چرخه قاعدگی شروع می شود، یک زن تغییرات هورمونی زیادی را تجربه می‌کند. این پدیده فقط قبل از قاعدگی اتفاق نمی‌افتد و گاهی اوقات در طول و بعد از چرخه قاعدگی نیز ادامه می‌یابد. بنابراین، اگر در تمام این مراحل دچار سردرد شدید، تنها نیستید. مهم اینجاست که بدانید چرا به این سردردها دچار می‌شوید. سردردهای قاعدگی ممکن است دلیل‌های گوناگونی داشته باشد که رایج‌ترین آن آنمی (کم خونی) است.
البته سردرد در زنان حتی آنهایی که آنمی ندارند هم ممکن است ایجاد شود. دقت کنید که وقتی شما قبل از قاعدگی احساس سردرد می‌کنید، یعنی میزان استروژن کاهش یافته است.
بیشتر بخوانید: انواع میگرن را با این راهنمای عالی بشناسید
میگرن قاعدگی
حدود دوسوم اشخاصی که دچار این مشکل می‌شوند را زنان تشکیل می‌دهند، در سوی دیگر حدود هفتاد درصد مبتلایان به میگرن هم خانم‌ها هستند. بیش از شصت درصد سردرد در زنان با چرخه قاعدگی در ارتباط است و به همین علت به این نوع میگرن، میگرن قاعدگی می‌گویند. حدود هفتاد درصد زنانی که به میگرن دچار می‌شوند، در زمان بارداری سردرد آنها دیگر ایجاد نمی‌شود. بعضی از خانم‌ها در سه ماه ابتدایی بارداری هم به میگرن مبتلا می‌شوند.
درمان‌های ثابت شده برای میگرن اغلب برای درمان میگرن قاعدگی هم موثرند. افرادی که مرتبا به حملات میگرنی مبتلا می شوند، در دوران قاعدگی خود مستعد ابتلا به این نوع میگرن هستند. قرص‌های ضدبارداری می‌توانند سبب بروز میگرن شوند، بنابراین این نوع سردرد در زنان که از این قرص استفاده می‌کنند، شدیدتر است. این بیماری در بانوانی که قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژسترون استفاده می‌کنند، اتفاق نمی‌افتد.
میگرن که با هیچ داروی خوراکی برطرف نمی‌شوند با تزریق آمپول به عضلات سر تا حدود زیادی بهبود می‌یابند. اثر این روش دو هفته بعد ظاهر می‌شود و دوازده تا شانزده هفته باقی می‌ماند.
بیشتر بخوانید: بهترین تغذیه دوران قاعدگی چیست؟
سردرد در بارداری
میزان شیوع انواع سردرد در زنان در دوران بارداری که حتی یک مورد حاملگی تا بعد از هفته بیستم نداشته اند، کمتر است. در زنان حامله، دو سوم سردردها دارای علل اولیه (بیش از ۹۰% از نوع میگرن) بوده و یک سوم علل ثانویه دارند که علت بیش از ۵۰% آنها ناشی از بیماری‌های فشار خون است.
بیشتر بخوانید: درمان ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس با داروهای بهبودبخش
یائسگی
نوسانات میزان هورمون در یائسگی سبب سردرد بعضی از بانوان می‌شود. حدودا دو سوم خانم‌هایی که میگرن دارند می‌گویند با رسیدن به یائسگی نشانه‌های آنها رفع شده یا بهبود پیدا کرده است. اگر بعد از یائسگی هم علائم میگرن شما به همان شکل ادامه داشته باشند ممکن است دلیل این امر این باشد که پیش از این برای درمان میگرن از روش هورمون درمانی استفاده کرده‌اید.
سروتونین
سروتونین در سردرد نقش دارد؛ وقتی سروتونین کمتری در مغز شما وجود دارد، رگ‌های خونی می‌توانند منقبض شوند و سردرد ایجاد کنند. قبل از پریود، ممکن است با کاهش سطح استروژن، سطح سروتونین در مغز شما کاهش یابد که این پدیده ممکن است سبب بروز نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی شود. اگر در حین سیکل قاعدگی میزان سروتونین شما کاهش یابد، به احتمال زیاد سردرد خواهید گرفت.
بیشتر بخوانید: با درمان سردرد عصبی، بالا رفتن چشمگیر بازدهی خود را تجربه کنید
مقایسه میگرن قاعدگی با سردرد هورمونی
شدت سردرد هورمونی از خفیف تا متوسط است که باعث ایجاد احساس ناخوشایند می‌شود اما مانعی در فعالیت‌های روزانه شما ایجاد نمی‌کند. در حالی که میگرن قاعدگی می‌تواند غیرقابل تحمل باشد. در طول میگرن قاعدگی، شخص قبل از شروع درد ضربان دار؛ چشمک زدن، خطوط زیگزاگ یا سایر مشکلات حسی را تجربه می‌کند. این امر مانع فعالیت‌های روزانه شما می‌شود زیرا نمی‌توانید چشم های خود را باز کنید، فکر کنید یا حتی کار کنید. میگرن قاعدگی غالبا با تهوع، استفراغ، حساسیت به نور روشن و صدا همراه با درد ضربان دار همراه است.
بیشتر بخوانید : سردرد کودکان و توصیه‌هایی برای کنترل و درمان آن
پیشگیری
دوری از فاکتورهای تاثیرگذار در ایجاد بیماری مذکور، رژیم غذایی مناسب، انجام حرکات ورزشی مناسب و دوری از فاکتورهای استرس زا در پیشگیری از عارضه مزبور نقشی کلیدی ایفا می‌کند.
بیشتر بخوانید: راه های افزايش جریان خون در مغز
درمان سردرد در زنان
دارو
بسته به شدت میگرن قاعدگی و سردرد هورمونی، اولین اقدام شما مسکن‌های بدون نسخه و درمان خانگی سردرد قاعدگی است. آنها اغلب برای تسکین درد و التهاب بسیار موثر هستند. برخی از داروهای برجسته عبارتند از ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، آسپرین و استامینوفن.
بیشتر بخوانید: سردرد تنشی را اینگونه به زباله‌دان تاریخ بفرستید
کافئین
نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای درمان سردردهای هورمونی بهترین هستند. کافئین همچنین یکی از عناصر محوری برخی از داروها برای کنترل سندرم پیش از قاعدگی در زنان است. حتی خوردن شکلات ناراحتی سردرد هورمونی را از بین می‌برد. با این حال، باید در مورد مصرف کافئین مراقب باشید زیرا اعتیادآور است و کافئین زیاد بی خوابی می‌آورد. قطع ناگهانی کافئین پس از قاعدگی نیز می‌تواند باعث ایجاد سردرد شود.
بیشتر بخوانید: درمان لرزش در تمام اعضای بدن و دلایل رعشه در جوانی و کهنسالی
هورمون درمانی
اگر میگرن قاعدگی شما حتی پس از مصرف داروهای ذکر شده ادامه پیدا کرد، ممکن است لازم باشد تحت هورمون درمانی قرار بگیرید. تجویز این درمان قبل از چرخه قاعدگی به حفظ تعادل هورمون‌ها کمک می‌کند. گاهی اوقات ممکن است پزشکان از شما بخواهند تا مکمل‌های استروژن را برای رفع عدم تعادل هورمونی مصرف کنید. در صورت بروز استفراغ شدید یا حالت تهوع همراه با میگرن قاعدگی، علاوه بر درد میگرن، از پزشک خود در مورد تجویز داروهای ضد تهوع سوال کنید.
بیشتر بخوانید: علت سردرد مداوم و چندین راه برای بهبود و درمان آن
تمرینات تمدد اعصاب
می‌توانید یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق را در دوران قاعدگی تمرین کنید. همه این تمرینات ماهیچه‌های شما را شل کرده، استرس را از بین می‌برد و علائم سردرد را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: بیماری پارکینسون؛ معرفی 4 عامل موثر در ابتلا به این عارضه
استراحت کافی
استراحت کافی یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با سردرد است، گاهی اوقات اختلالات خواب منجر به این بیماری می‌شود. سعی کنید هر شب هفت تا نه ساعت بی وقفه بخوابید.
بیشتر بخوانید: از صرع نترسید | مهم‌ترین چیزهایی که باید در مورد صرع بدانید
منیزیم
اکسید منیزیم در جلوگیری و رفع سردردهای مربوط به قاعدگی کاربرد دارد. غذاهای حاوی منیزیم شامل بادام، شیر، تخم مرغ، بلغور جوی دوسر، تخمه آفتابگردان و کره بادام زمینی است. البته اگر مکمل منیزیم می‌خورید، باید دوزهای کمی از آن را استفاده کنید تا بر دستگاه گوارش تاثیر منفی نگذارد.
بیشتر بخوانید: سردرد خوشه‌ای (کلاستر)، سردردی با شیوع باورنکردنی
غلات فیبردار
گنجاندن غلات فیبردار در رژیم غذایی به کاهش سردرد در دوران قاعدگی خانم‌ها کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: درد دست چپ و رابطه آن با بروز سکته و بیماری قلبی
تریپتان‌ها
تریپتان‌ها داروهایی هستند که اغلب موقعی استفاده می‌شوند که شخص احساس می‌کند در آستانه حمله میگرنی قرار دارد. بعضی از تریپتان‌ها به زمان بیشتری برای اثر کردن نیاز دارند و برای جلوگیری از حملات میگرن یا کاستن از شدت آنها ساخته شده اند.
بیشتر بخوانید: گز گز دست و بررسی 9 علل و علائم مور مور شدن دست
طب سوزنی برای درمان میگرن
تسکین میگرن یکی از دلایلی است که مردم به متخصصان طب سوزنی مراجعه می‌کنند. طبق یک بررسی در سال 2016، حدود 50 درصد از افرادی که به متخصص طب سوزنی مراجعه می‌کنند، می‌گویند که پس از دریافت درمان، وابستگی خود را به مسکن کاهش داده‌اند. شواهد نشان می‌دهد که طب سوزنی ممکن است تعداد میگرن را کاهش داده یا حتی از بروز آنها جلوگیری کند. افرادی که از طب سوزنی در کنار سایر درمان‌ها استفاده می‌کنند بیشترین شانس موفقیت را دارند.
همین الان با خبر شو : دلکوویو چگونه ما را از شر میگرن راحت کرده و کیفیت خوابمان را بهتر می‌کند؟
مصرف ویتامین
مصرف ویتامین E، امگا 3 و ب6 را به صورت یک روز در میان و بعد از وعده ناهار در برنامه‌تان داشته باشید. با نظر پزشک از درمان‌های طب سنتی استفاده کنید. مواد غذایی سرشار از فیبر مانند میوه و سبزیجات مصرف کنید و مراقب مصرف چربی هم باشید. برای تسکین علائم سندروم پیش از قاعدگی مکمل های گیاهی مانند فمودین و قطره خوراکی رازیانه مفید هستند.
بیشتر بخوانید: سندروم پای بی قرار و روش‌های درمانی خانگی و دارویی
سردردهایی که جدی نیستند
بخشی از سردرد در زنان گواه اتفاقی ناخوشایند یا مشکلی جدی نیستند. اگر زنی به تناسب اندام، میزان کافی خواب، نوشیدن کافی آب و رژیم غذایی سالم دقت کافی نداشته باشد ممکن است دچار سردرد شود که با اصلاح سبک زندگی و مواردی که بیان شد، این معضلات هم برطرف خواهند شد.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد صبحگاهی | با این روش‌ها موقع بیدار شدن دیگر سردرد نخواهید داشت
خلاصه
همانطور که گفتیم نوسانات میزان هورمون تا میزان زیادی روی الگوهای سردرد تاثیر می‌گذارند. با این وجود نمی‌توان جهت پیشگیری از سردرد در زنان در زمان قاعدگی، هورمون‌ها را ثابت نگه داشت بلکه می‌توان نوسانات را تحت مدیریت قرار داد. خانم‌هایی که میگرن قاعدگی دارند این وضعیت را معمولا دو روز پیش از آغاز بازه قاعدگی یا سه روز پس از آغاز آن تجربه می‌کنند.