بواسیر یا هموروئید، رگ‌های متورم شده دردناک راست روده
بواسیر که به آن هموروئید نیز گفته می‌شود، نام رگ‌های متورم شده در مقعد و قسمت راست روده است. می‌توان بواسیر را به رگ‌های واریسی تشبیه کرد. بواسیر می‌تواند داخل راست روده (داخلی) یا زیر پوست اطراف مقعد (خارجی) ایجاد شود. در نهایت این بیماری در مسیر گوارش انسان پدید می‌آید و جزء بیماری‌های گوارش به شمار می‌رود.
تقریبا از هر چهار فرد بزرگسال، سه نفر گاه به گاه دچار بواسیر می‌شوند. این بیماری علل مختلفی دارد، اما اغلب علت آن ناشناخته است. خوشبختانه گزینه‌های موثری برای درمان بواسیر در دسترس است. بسیاری از مردم با درمان‌های خانگی و تغییر شیوه زندگی تسکین می‌یابند.
هموروئید چقدر شایع است؟
تخمین زده می‌شود که از هر 20 آمریکایی 1 نفر دچار بواسیر می‌شود. این بیماری افراد را در هر سن، جنس، نژاد و قومیتی تحت تاثیر قرار می‌دهد. شیوع این بیماری در سنین بالا بیشتر است و بیش از نیمی از افراد بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چه کسانی ممکن است دچار بواسیر شوند؟
همه می‌توانند به این بیماری مزمن مبتلا شوند. این بیماری حتی در نوجوانان هم رخ می‌دهد. از آنجا که بواسیر مدتی طول می‌کشد، در کودکان غیر معمول است. اگر فردی موارد زیر را تجربه کند، باید احتمال ابتلا به این بیماری را در نظر داشته باشد:
- اضافه وزن دارد یا چاق است
- باردار است
- رژیم کم فیبر دارد
- یبوست مزمن یا اسهال دارد
- مرتبا اجسام سنگین را بلند می‌کند
- زمان زیادی را صرف نشستن روی توالت فرنگی می‌کند
- هنگام انجام حرکات روده، فشار وارد می‌کند
علائم بواسیر
علائم و نشانه‌های بواسیر معمولا بستگی به نوع آن دارند. در ادامه انواع این بیماری و علائم آن‌ها را بیان می‌کنیم.
بواسیر خارجی
این مورد زیر پوست اطراف مقعد به وجود می‌آید. علائم و نشانه‌های بواسیر خارجی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- درد یا ناراحتی
- تورم در اطراف مقعد
- خونریزی
بواسیر داخلی
بواسیر داخلی، داخل راست روده قرار دارد. افراد معمولا نمی‌توانند آن را ببینند یا احساس کنند و در کل این عارضه به ندرت باعث ناراحتی می‌شود. اما فشار یا تحریک هنگام دفع مدفوع می‌تواند باعث موارد زیر شود:
خونریزی بدون درد هنگام حرکات روده، ممکن است مقدار کمی خون قرمز روشن در زمان دفع دیده شود.
هموروئید برای عبور از طریق دهانه مقعد (بواسیر افتاده یا بیرون‌زده) که منجر به درد و سوزش می‌شود.
بواسیر ترومبوز شده
اگر خون در یک بواسیر خارجی جمع شود و لخته (ترومبوز) ایجاد کند، می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- درد شدید
- تورم
- التهاب
- یک توده سخت نزدیک مقعد
علل بواسیر
بواسیر می‌تواند در اثر افزایش فشار در راست روده تحتانی ایجاد شود که در این حالت رگ‌های اطراف مقعد تحت فشار کشیده می‌شوند و ممکن است برآمده یا متورم گردند:
- فشار هنگام حرکات روده
- نشستن طولانی مدت روی توالت
- داشتن اسهال مزمن یا یبوست
- چاق بودن
- باردار بودن
- داشتن مقاربت مقعدی
- خوردن رژیم غذایی کم فیبر
- بلند کردن وسایل سنگین
بیشتر بخوانید: انواع سنگ کلیه به همراه علائم، تشخیص، درمان
عوامل خطر
با افزایش سن، خطر ابتلا به بواسیر افزایش می‌یابد. این موضوع به این دلیل است که بافت‌های نگهدارنده رگ‌های راست روده و مقعد می‌توانند ضعیف و کشیده شوند. این امر می‌تواند در زمان بارداری نیز اتفاق بیفتد، زیرا وزن نوزاد بر ناحیه مقعد فشار می‌آورد.
عوارض
عوارض بواسیر نادر است اما شامل موارد زیر می‌شود:
کم خونی
به ندرت از دست دادن خون مزمن ناشی از بواسیر ممکن است باعث کم خونی شود. در این حالت فرد به اندازه کافی گلبول قرمز سالم برای حمل اکسیژن به سلول‌های خود ندارد.
فتق هموروئید
اگر خون‌رسانی به هموروئید داخلی قطع شود، ممکن است بواسیر «خفه شود» که می‌تواند درد شدیدی را ایجاد کند.
لخته خون
گاهی اوقات، یک لخته می‌تواند در بواسیر ایجاد شود (بواسیر ترومبوز شده). اگرچه این اتفاق خطرناک نیست، اما می‌تواند بسیار دردناک باشد و گاهی اوقات نیاز به فرآیندهای درمانی دارد.
جلوگیری
بهترین راه برای پیشگیری از این نوع بیماری این است که مدفوع را نرم نگه دارید تا به راحتی دفع شود. برای جلوگیری از بواسیر و کاهش علائم آن، نکات زیر باید رعایت شود:
غذاهای پر فیبر بخورید
میوه، سبزیجات و غلات کامل بیشتر بخورید. انجام این کار باعث نرم شدن مدفوع و افزایش حجم آن می‌شود که به فرد کمک می‌کند از فشار ناشی از بواسیر جلوگیری کند. فیبر را به آرامی به رژیم غذایی اضافه کنید تا از مشکلات گاز معده جلوگیری کنید.
بیشتر بخوانید: خارش مقعد چقدر شایع است ۹ علت اصلی که باید حتما بدانید
به مقدار زیاد مایعات بنوشید
هر روز شش تا هشت لیوان آب و سایر مایعات (بدون الکل) بنوشید تا به نرم شدن مدفوع کمک کند.
مکمل‌های فیبر را در نظر بگیرید
اکثر مردم از مقدار توصیه شده فیبر 20 تا 30 گرم در روز رژیم غذایی خود استفاده نمی‌کنند. مطالعات نشان داده است که مکمل‌های فیبر بدون نسخه، مانند psyllium (Metamucil) یا متیل سلولز (Citrucel)، علائم کلی و خونریزی ناشی از بواسیر را بهبود می‌بخشند.
اگر از مکمل‌های فیبر استفاده می‌کنید، هر روز حداقل هشت لیوان آب یا مایعات دیگر بنوشید. در غیر این صورت، مکمل‌ها می‌توانند باعث یبوست یا تشدید آن شوند.
فشار نیاورید
فشار آوردن و حبس نفس هنگام تلاش برای دفع مدفوع باعث ایجاد فشار بیشتر در رگ‌ها می‌شود.
به محض احساس نیاز، به دستشویی بروید
اگر منتظر دفع مدفوع باشید و حس نیاز به این کار برطرف شود، مدفوع خشک می‌شود و دفع آن سخت‌تر خواهد شد.
ورزش
برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار بر رگ‌ها که می‌تواند با ایستادن یا نشستن طولانی مدت اتفاق بیفتد، فعال بمانید. ورزش همچنین می‌تواند به افراد در کاهش وزن اضافی کمک کند. این اتفاق برای این بیماری مفید است.
از نشستن طولانی مدت خودداری کنید
نشستن طولانی مدت، به ویژه روی توالت، می‌تواند فشار روی رگ‌های مقعد را افزایش دهد.
تشخیص
ممکن است پزشک بتواند بواسیر خارجی را مشاهده کند. اما تشخیص هموروئید داخلی امکان دارد شامل معاینه مجرا و راست روده باشد.
معاینه دیجیتال رکتوم
پزشک یک انگشت دستکش‌دار و روان شده را داخل راست روده قرار می‌دهد تا رگ‌های متورم احساس شوند.
آنوسکوپی
پزشک از آنوسکوپ (لوله روشن) برای مشاهده پوشش مقعد و راست روده استفاده می‌کند.
سیگموئیدوسکوپی
پزشک از سیگموئیدوسکوپ (لوله روشن با دوربین) برای مشاهده داخل قسمت پایین (سیگموئید) روده بزرگ و راست روده استفاده می‌کند. انواع روش‌ها شامل سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و سیگموئیدوسکوپی سفت (پروکتوسکوپی) است.
این آزمایش‌ها ممکن است ناراحت کننده باشند اما دردناک نیستند. آن‌ها معمولا در مطب پزشک یا مرکز سرپایی بدون بیهوشی انجام می‌شوند و فرد همان روز به خانه می‌رود.
پزشک ممکن است بخواهد کل روده بزرگ را با استفاده از کولونوسکوپی مورد بررسی قرار دهد، اگر:
- علائم و نشانه‌ها نشان دهد که ممکن است بیماری گوارشی دیگری وجود داشته باشد
- عوامل خطر برای سرطان روده بزرگ مشاهده شود
- فرد میانسال است و اخیرا کولونوسکوپی انجام نداده
بیشتر بخوانید: سنگ مثانه چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟ + راه‌های درمان
روش‌های درمان بواسیر
درمان‌های خانگی
اغلب می‌توان درد خفیف، تورم و التهاب بواسیر را با درمان‌های خانگی تسکین داد.
غذاهای پر فیبر بخورید
میوه، سبزیجات و غلات کامل بیشتر بخورید. انجام این کار باعث نرم شدن مدفوع و افزایش حجم آن می‌شود که به فرد کمک می‌کند از فشار ناشی از فشار خون جلوگیری کند. عدم انجام این کار می‌تواند علائم بواسیر موجود را بدتر کند. فیبر را به آرامی به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا از مشکلات گاز معده جلوگیری کنید.
از درمان‌های موضعی استفاده کنید
از کرم یا شیاف هموروئید بدون نسخه که حاوی هیدروکورتیزون است، استفاده کنید یا از پدها یا ماده بی‌حس کننده سود ببرید.
مرتبا در حمام گرم محل را خیس کنید
2 تا 3 بار در روز ناحیه مقعد خود را به مدت 10 تا 15 دقیقه در آب گرم و معمولی خیس کنید.
از مسکن‌های خوراکی استفاده کنید
می‌توانید به طور موقت از استامینوفن (تیلنول و…)، آسپرین یا ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) برای تسکین ناراحتی خود استفاده کنید.
با این درمان‌ها، علائم هموروئید اغلب در عرض یک هفته از بین می‌روند. در صورت عدم بهبودی یا در صورت درد شدید و خونریزی زودتر به پزشک مراجعه کنید.
داروی بواسیر
اگر بواسیر فقط ناراحتی خفیفی ایجاد می‌کند، پزشک ممکن است کرم، پماد، شیاف یا پد بدون نسخه را پیشنهاد دهد. این محصولات حاوی موادی مانند هیدروکورتیزون و لیدوکائین هستند که می‌توانند درد و خارش را به طور موقت تسکین دهند.
بیش از یک هفته از کرم استروئیدی بدون نسخه استفاده نکنید، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد. زیرا می‌تواند پوست شما را نازک کند.
روش‌های حداقل تهاجمی
در صورت خونریزی مداوم یا بواسیر دردناک، پزشک ممکن است یکی از روش‌های دیگر با حداقل تهاجم را توصیه کند. این درمان‌ها را می‌توان در مطب پزشک یا سایر محیط‌های سرپایی انجام داد و معمولا نیازی به بیهوشی ندارد.
بستن بند لاستیکی
پزشک یک یا دو نوار لاستیکی کوچک را در اطراف قاعده بواسیر داخلی قرار می‌دهد تا گردش خون آن قطع شود. با این کار قسمت معین شده در طول یک هفته خشک می‌شود و می‌افتد.
بسته شدن هموروئید می‌تواند ناراحت کننده باشد و باعث خونریزی شود که امکان دارد دو تا چهار روز پس از عمل شروع شود، اما به ندرت شدید است. گاهی اوقات عوارض جدی‌تری نیز ممکن است رخ دهد.
تزریق (اسکلروتراپی)
پزشک محلولی شیمیایی را به بافت هموروئید تزریق می‌کند تا آن را کوچک کند. در حالی که تزریق، درد کمی ایجاد می‌کند یا بدون درد است، ممکن است نسبت به بستن نوار لاستیکی موثرتر باشد.
انعقاد (مادون قرمز، لیزر یا دوقطبی)
در تکنیک‌های انعقادی از لیزر، نور مادون قرمز یا گرما استفاده می‌شود. آن‌ها باعث خونریزی، سفت شدن و کوچک شدن می‌شوند. انعقاد عوارض جانبی کمی دارد و معمولا ناراحتی زیادی ایجاد نمی‌کند.
ترومبکتومی هموروئید خارجی
اگر یک لخته خون دردناک (ترومبوز) در داخل هموروئید خارجی ایجاد شده باشد، پزشک می‌تواند بواسیر را خارج کند که موجب می‌شود تا تسکین سریع را ارائه دهد. این روش که با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، در صورتی که در 72 ساعت پس از ایجاد لخته انجام شود، موثرتر است.
روش‌های جراحی
تنها درصد کمی از افراد مبتلا به بواسیر نیاز به جراحی دارند. با این حال، اگر سایر روش‌ها موفقیت‌آمیز نبوده یا فرد هموروئید بزرگ دارد، پزشک ممکن است یکی از موارد زیر را توصیه کند:
برداشتن بواسیر (هموروئیدکتومی)
با انتخاب یکی از تکنیک‌های مختلف، جراح بافت اضافه را که باعث خونریزی می‌شود را برمی‌دارد. جراحی را می‌توان با بی‌حسی موضعی همراه با آرام‌بخش، بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام داد.
هموروئیدکتومی
موثرترین و کامل‌ترین روش برای درمان بواسیر شدید یا عودکننده است. عوارض آن می‌تواند شامل مشکل موقتی تخلیه مثانه باشد که شاید منجر به عفونت ادراری شود. این عارضه عمدتا پس از بی‌حسی نخاعی ایجاد می‌شود. اکثر افراد بعد از عمل کمی درد دارند که داروها می‌توانند آن را تسکین دهند. غوطه‌ور شدن در حمام گرم نیز ممکن است مفید باشد.
منگنه هموروئید
این روش که هموروئیدوپکسی منقبض شده نامیده می‌شود، جریان خون به بافت هموروئید را مسدود می‌کند و معمولا فقط برای بواسیر داخلی استفاده دارد.
استپلینگ معمولا درد کمتری نسبت به هموروئیدکتومی دارد و اجازه می‌دهد فرد زودتر به فعالیت‌های عادی برگردد. در مقایسه با هموروئیدکتومی، منقبض شدن با خطر بیشتر عود و افتادگی رکتوم همراه است که در آن قسمتی از راست روده از مقعد بیرون زده است.
عوارض این روش می‌تواند شامل خونریزی، احتباس ادرار و درد و همچنین به ندرت عفونت خون تهدید کننده زندگی (سپسیس) باشد. با پزشک در مورد بهترین گزینه صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: درمان سنگ کیسه صفرا بدون عمل
زمان مراجعه به پزشک
اگر حین دفع مدفوع خونریزی داشته یا شاهد هموروئیدی هستید که پس از یک هفته مراقبت در خانه بهبود نمی‌یابد، با پزشک مشورت کنید.
تصور نکنید که خونریزی مقعدی به دلیل بواسیر است، به ویژه اگر تغییراتی در عادات روده دارید یا رنگ و قوام مدفوع شما تغییر می‌کند. خونریزی مقعدی می‌تواند با بیماری‌های دیگر از جمله سرطان روده بزرگ و سرطان مقعد رخ دهد.
در صورت داشتن مقدار زیادی خونریزی مقعدی، بی‌حالی، سرگیجه یا ضعف به دنبال اورژانس باشید.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
در صورت مشکوک بودن به بواسیر و تجربه موارد زیر، باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد شکم
- یبوست مزمن یا اسهال
- تب و لرز
- تهوع و استفراغ
- خونریزی و درد شدید مقعدی
سخن آخر
در این مقاله به صورت کامل درباره بیماری بواسیر صحبت کردیم و موارد بسیاری را مورد بررسی قرار دادیم. در هر صورت این بیماری ممکن برای تمامی افراد رخ دهد، اما جای نگرانی نیست. چراکه در اکثر مواقع بواسیر با درمان‌های خانگی و بدون مشکل از بین می‌رود. اما در مواردی که این بیماری باعث رنجش بیمار شود، باید روش درمانی مناسب آن را در نظر گرفت. درمان بواسیر می‌تواند از موارد ساده تا عمل جراحی را شامل شود. در هر صورت مراجعه به پزشک و مشورت با او باعث تشخیص درست و در نتیجه درمان خواهد شد.