گرگرفتگی و معرفی 7 داروی غیرهورمونی برای درمان این گرمای ناگهانی
گرگرفتگی یکی از رایج‌ترین علائم یائسگی است که باعث آزار تعداد زیادی از زنان می‌شود. این علامت معمولا با برافروختگی صورت، تعریق، احساس کلافگی و گرما همراه است که مدت و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.
گرگرفتگی معمولا با یائسگی شروع می‌شود و پس از آن از بین می‌رود؛ البته در مواردی دیده شده که تا پایان عمر زنان همراه آن‌ها بوده است. برای درمان و کاهش شدت گرگرفتگی‌ها پزشکان از روش‌های داروهای تجویزی و درمان‌های غیرهورمونی و تغییر سبک زندگی استفاده می‌کنند.
باید اشاره کنیم که گرگرفتگی همیشه به درمان نیاز ندارد؛ تنها زمانی که شدت و علائم آن آزارهنده باشند و باعث اختلال در روند زندگی زنان شوند، به درمان نیاز خواهند داشت. در این مقاله از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی گرگرفتگی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نگاهی کلی به موضوع مقاله
- گرگرفتگی یک بیماری کلیه و مجاری ادراری نیست، بلکه رایج‌ترین علامت یائسگی است
- این عارضه همیشه به درمان نیاز ندارد
- معمولا این احساس گرمای ناگهانی پس از یائسگی پایان می‌یابد
- داروهای غیرهورمونی مختلفی برای رفع گرگرفتگی وجود دارد
بیشتر بخوانید: ۷ درمان خشکی واژن و عوارض بی‌توجهی و عدم درمان آتروفی واژن
گرگرفتگی چیست؟
گرگرفتگی شامل احساس گرمای ناگهانی، تعریق و ناراحتی است که از جمله شایع‌ترین علائم یائسگی زنان به شمار می‌رود. به طور معمول نوع و شدت علائم یائسگی در زنان بسیار متنوع است که از آن‌ها می‌توان به خشکی واژن، فوریت ادرار، بی‌خوابی و تغییرات خلقی اشاره کرد.
گرگرفتگی برای همه به صورت یکسان رخ نمی‌دهد، برخی متوجه آن می‌شوند و برخی دیگر ممکن است متوجه نشوند. برای تعدادی از زنان به قدری این حالت شدید و آزاردهنده است که باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره آن‌ها می‌شود.
باید گفت که دلیل بروز گرگرفتن مشخص نیست. با این حال راه‌هایی برای مدیریت و بهبود زندگی در دوران یائسگی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری های زنان و ۵ نکته طلایی پیشگیری خانگی
سن شروع گرگرفتگی
به طور متوسط یائسگی از اواخر دهه 40 تا اوایل 50 سالگی اتفاق می‌افتد. در این دوران گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی ایجاد می‌شوند. همچنین این علامت رایج یائسگی معمولا پس از چند ثانیه از بین می‌رود. البته در مواردی ممکن است بیش از 10 دقیقه ادامه داشته باشد. باید اضافه کرد که به طور متوسط این حس حدود 4 دقیقه طول می‌کشد.
بیشتر بخوانید: درد لگن در زنان چیست و چه عواملی در بروز آن دخیل است؟
آیا گرگرفتگی از علائم سندروم کارسینوئید است؟
در جواب به این سوال باید بگوییم که گرگرفتگی از علائم تعداد زیادی از بیماری‌ها است که یکی از آن‌ها سندروم کارسینوئید است.
زمانی که تومور سرطانی که تومور کارسینوئید نام دارد ترکیبات شیمیایی خاصی را به جریان خون ترشح می‌کند، این سندروم رخ می‌دهد. این تومورهای سرطانی معمولا در مسیر گوارشی یا ریه‌ها ایجاد و باعث بروز علائمی می‌شوند.
بیشتر بخوانید : انواع کیست تخمدان و شناخت علائم هر کدام از کیست‌ها
آیا گرگرفتگی بعد از یائسگی از بین می‌رود؟
مدت زمان ماندگاری این حس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. امکان دارد که زنی تنها در طول یائسگی این علائم را تجربه کند؛ در حالی که زنی دیگر تا چندین سال یا پایان عمر این علائم را داشته باشد. توجه داشته باشید که اگر گرگرفتگی مدت طولانی ادامه یابد، در اغلب موارد با گذشت زمان شدت آن کمتر می‌شود.
به طور معمول گرگرفتن پس از یائسگی پایان می‌یابد.
بیشتر بخوانید : اولین علامت یائسگی، نشانه‌ها، فواید و مدت زمان
گرگرفتگی چه حسی دارد؟
اگرچه افراد مختلف ممکن است کمی متفاوت آن را تجربه کنند، اما گرگرفتگی معمولا حس کردن گرما در سراسر بدن است. هنگامی که شخص دچار احساس گرمای ناگهانی می‌شود، برافروخته شده و شروع به عرق کردن می‌کند. در مواردی بعد از گرما ممکن است افراد احساس سرما کنند.
همچنین امکان دارد که گرگرفتگی در فردی برای مدت زمانی متفاوت باقی بماند و شدت آن نیز متفاوت باشد.
بیشتر بخوانید: یائسگی زودرس؛ چه زنانی در معرض ابتلا هستند؟
دلایل ایجاد گرگرفتگی یائسگی
عوامل متعددی در زندگی عادی باعث ایجاد احساس گرمای ناگهانی می‌شوند؛ اما هنوز به صورت دقیق مشخص نشده که علت آن چیست. به طور کلی دانشمندان معتقدند که تغییرات هورمونی در بدن باعث این رخداد می‌شوند.
همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که سندروم متابولیک و افزایش وزن باعث بروز گرگرفتگی خواهند شد. البته محرک‌های دیگری برای آن وجود دارند که بعضی از آن‌ها عبارتند از:
- آب و هوای گرم
- حرارت
- سیگار کشیدن
- کافئین
- الکل
- غذاهای ادویه‌دار
- لباس تنگ
- فشار روحی و روانی
در مواردی اجتناب از محرک‌هایی که باعث احساس گرمای ناگهانی می‌شوند اغلب به کنترل و کاهش علائم آن کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: عوارض کیست تخمدان؛ از پیچ‌خوردگی تخمدان تا خونریزی داخلی
علائم گرگرفتگی
در زمان گرگرفتگی معمولا زنان این علائم را تجربه می‌کنند:
- سوزن سوزن شدن در انگشتان دست یا پا
- افزایش ضربان قلب تندتر از حد معمول
- گرم شدن پوست به صورت ناگهانی
- قرمز یا برافروخته شدن صورت
- عرق کردن، به ویژه در قسمت فوقانی بدن
بیشتر بخوانید: ۱۱درمان خانگی کیست تخمدان؛ خودتان می‌توانید کیست‌ها را نابود کنید؟
جلوگیری از گرگرفتگی در شب
در مواردی احتمال دارد که این حالت خواب را مختل کند و باعث بی‌خوابی شود. چند تغییر ساده در سبک زندگی به زنان یائسه کمک می‌کند که از این تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خنک نگه داشتن اتاق خواب
- مصرف‌های قرص‌های خواب‌آور در صورت مشکلات بی‌خوابی شدید و با مشورت پزشک
- ورزش روزانه
- عدم مصرف کافئین و الکل در شب
- حمام یا دوش آب گرم قبل از خواب
- مصرف یک لیوان شیر هنگام خواب یا در طول شب
بیشتر بخوانید: عوارض بعد از یائسگی؛ نگران نباشید و از میانسالی لذت ببرید
درمان گرگرفتگی
گرگرفتگی ممکن است مانند علامت اجتناب‌ناپذیر یائسگی به نظر برسد که فقط باید با آن مقابله کرد؛ اما گزینه‌های درمانی برای بهبود این عارضه وجود دارد که برای افرادی که این علامت باعث مختل شدن فعالیت‌های روزمره آن‌ها می‌شود، بسیار عالی است.
بیشتر بخوانید : درمان بوی بد واژن با روش‌های پزشکی و خانگی
به طور کلی دو دسته از گزینه‌های درمانی برای این حالت وجود دارد:
1. داروهای تجویزی
داروهای تجویزی معمولا موثرتر از درمان‌های بدون نسخه هستند. این داروها شامل موارد زیر می‌شوند:
درمان جایگزینی هورمونی (HRT)
درمان جایگزینی هورمونی (Hormone replacement therapy) سطح هورمون‌ها را افزایش و برخی از علائم یائسگی را تسکین می‌دهد. در هنگام تجویز درمان جایگزینی هورمونی، پزشک بررسی می‌کند که آیا بیمار رحم خود را حفظ کرده یا در اثر شرایطی مجبور به خارج کردن آن شده است.
سپس پزشک داروهای زیر را برای درمان این بیماری بی‌خطر تجویز خواهند کرد:
- استروژن و پروژسترون، اگر هنوز رحم داشته باشد
- استروژن اگر بیمار جراحی هیسترکتومی (خارج کردن رحم) را انجام داده باشد
بیشتر بخوانید: عفونت واژن و شناخت علائم اختصاصی بیماری
داروهای غیر هورمونی
برخی از داروهای ضدافسردگی به نام مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین یا SSRIs (selective serotonin reuptake inhibitors)، تعداد دفعات ابتلا به گرگرفتگی یائسگی را کاهش می‌دهند.
این داروها عبارتند از:
- ونلافاکسین (Venlafaxine): اثربخشی این دارو در چندین مطالعه به خوبی ثابت شده است. برخی از عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از تهوع، تغییر در عادات روده، سردرد (عارضه جانبی موقت برای اکثر افراد) و افزایش فشار خون (در دوزهای بالا)
- دسوونلافاکسین (Desvenlafaxine): این دارو جدیدتر از ونلافاکسین است، بنابراین مطالعات کمتری در مورد آن در دسترس است و عوارض جانبی شایع این دارو دقیقا مانند عوارض ونلافاکسین است
- فلوکستین (Fluoxetine): این دارو گرگرفتگی را بهبود می‌بخشد و برخی از عوارض جانبی آن عبارتند از حالت تهوع، تغییر در عادات روده، کاهش میل جنسی و بی‌خوابی است. توجه داشته باشید که اگر تاموکسیفن مصرف می‌کنید باید از مصرف این دارو خودداری کنید
- پاروکستین (Paroxetine): این دارو برای درمان گرگرفتگی توسط سازمان غذا و دارو آمریکا شده است. عوارض جانبی شایع آن عبارتند از تهوع، تغییر در عادات روده، کاهش میل جنسی، خشکی دهان و افزایش وزن (که شایع نیست). اگر تاموکسیفن مصرف می‌کنید باید از مصرف این دارو خودداری کنید
- اسیتالوپرام (Escitalopram): برای زنانی که همراه با احساس گرمای ناگهانی، بی‌خوابی را نیز تجربه می‌کنند، این دارو موثر است. عوارض جانبی آن شایع شامل حالت تهوع، تغییر در عادات روده و کاهش میل جنسی خواهد بود
- گاباپنتین (Gabapentin): گاباپنتین برای رفع بی‌خوابی و گرگرفتگی موثر است. عوارض جانبی رایج آن شامل خستگی، سرگیجه، حالت تهوع، بی‌حسی، تورم و افزایش وزن می‌شود
- کلونیدین (Clonidine): این دارو احساس گرمای ناگهانی را در برخی افراد از بین می‌برد؛ اما پزشکان کمتر از سایر گزینه‌ها از آن استفاده می‌کنند. عوارض جانبی شایع این دارو شامل خشکی دهان، خواب آلودگی، خستگی، یبوست و فشار خون پایین است
بیشتر بخوانید : تنبلی تخمدان و شناخت عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
2. درمان های بدون نسخه
درمان‌های بدون نسخه، گیاهی و طب سنتی از دیگر گزینه‌های درمانی برای گرگرفتگی یائسگی هستند. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
-
کوهوش سیاه (Black cohosh)
بعضی از مطالعات به مزایای درمانی این گیاه پی برده‌اند و آن را پیشنهاد می‌دهند. مصرف این گیاه یک عارضه جانبی رایج دارد که آن هم ناراحتی خفیف معده است.
بیشتر بخوانید: سرطان رحم + مواردی که خانم‌ها باید به آن‌ها توجه کنند
-
سویا (استروژن گیاهی)
این گزینه درمانی به عنوان فیتواستروژن نیز شناخته می‌شود که در بیشتر موارد، نتایج مطالعات بالینی نشان می‌دهند که برای درمان گرگرفتگی موثر نیست. مصرف سویا در غذاها بی‌خطر است؛ اما در مکمل‌ها، دوز و کیفیت آن نگران‌کننده خواهد بود.
-
جینسینگ
مصرف جنسینگ به بی‌خوابی و بهبود خلق و خوی کمک می‌کند.
-
طب سوزنی
برای برخی افراد طب سوزنی باعث کاهش علائم گرگرفتگی و شدت آن می‌شود.
-
ویتامین E
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین E در درمان گرگرفتگی موثر است. عوارض جانبی این روش شامل افزایش 13درصدی خطر نارسایی قلبی است.
بیشتر بخوانید: سرطان تخمدان | در این مورد حتی جوانان هم باید علائم را جدی بگیرند
استفاده از روش بلوک عصبی برای درمان گرگرفتگی
از این روش که به آن بلوک عصبی یا stellate ganglian block می‌گویند برای درمان گرگرفتگی متوسط تا شدید استفاده می‌کنند. در این روش ماده‌ای بی‌حس‌کننده به خوشه عصبی در گردن تزریق می‌شود.
از این درمان برای مدیریت درد استفاده می‌کنند و عوارض جانبی آن شامل درد و کبودی در محل تزریق است.
بیشتر بخوانید : میگرن قاعدگی | چرا در دوره دردناک پریود باید میگرن هم بگیریم؟
آیا ایجاد تغییرات در سبک زندگی بر گرگرفتگی اثر دارد؟
ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی عادی گاهی اوقات به محدود کردن دفعات و شدت گرگرفتگی کمک می‌کند. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- عدم استفاده از لباس‌های تنگ
- پوشیدن لباس‌های خنک و به اندازه در فصل‌های مختلف
- استفاده از کولر و دیگر وسایل خنک‌کننده در فصل گرما
- مصرف نوشیدنی‌های سرد
- کاهش وزن
- عدم مصرف سیگار
ورزش از جمله عادات زندگی سالم است که برای افراد یائسه نیز پیشنهاد می‌شود. این کار نه تنها باعث حفظ تناسب اندام، بلکه به فعالیت و رفع کم تحرکی افراد نیز کمک می‌کند. زنانی که زندگی کم تحرکی دارند، بیشتر دچار گرگرفتگی خواهند شد.
بیشتر بخوانید : علت کمردرد در زنان یائسه چیست؟
مصرف چه غذاهایی به درمان گرگرفتگی کمک می‌کند؟
بسیاری از زنان سعی می‌کنند استروژن گیاهی بیشتری را به رژیم غذایی خود اضافه کنند تا با تغییرات هورمونی که همراه با یائسگی رخ می‌دهد مبارزه کنند. تصور عموم این است که افزودن استروژن گیاهی به کاهش گرگرفتگی کمک می‌کند. استروژن‌های گیاهی مانند ایزوفلاون‌ها، اثرات ضعیفی شبیه استروژن طبیعی بدن دارند که ممکن است گرگرفتگی را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید : درمان خانگی کمردرد زنان و رمز و رازهای آن را یاد بگیرید
نمونه‌هایی از غذاهای حاوی ایزوفلاون عبارتند از:
- سویا
- نخود
- عدس
- بذر کتان
- لوبیا
- میوه‌ها
- شبدر قرمز
- سبزیجات
به طور کلی، سویا، نخود و عدس قوی‌ترین استروژن‌های گیاهی را دارند. البته به خاطر داشته باشید که اثرات این غذاها به اندازه استروژن انسانی قوی نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: دانسته‌هایتان در مورد سرطان سینه را تکمیل کنید
یادداشت پایانی
یائسگی یکی از مراحل طبیعی و غیرقابل جلوگیری در زندگی زنان است که باعث توقف چرخه‌های قاعدگی و باروری آن‌ها می‌شود. این دوره معمولا از اواخر 40 تا اوایل 50 سالگی رخ می‌دهد.
یائسگی علائم مختلفی دارد که یکی از رایج‌ترین آن‌ها احساس گرگرفتگی است. زمانی که این احساس رخ می‌دهد، فرد دچار گرمای ناگهانی می‌شود که ممکن است باعث برافروختگی صورت، تعریق یا احساس کلافگی شود.
گرگرفتگی یک علامت رایج برای یائسگی است و در دسته بیماری‌ها قرار ندارد؛ البته در مواردی که با شدت بالا و برای مدت طولانی رخ دهد، باعث آزار و اختلال در فعالیت‌های روزمره و خلق و خوی زنان خواهد شد. به همین دلیل در مواردی پزشکان با روش‌های دارویی یا گیاهی اقدام به رفع آن می‌کنند. سپاس از اینکه تا انتها با ما همراه بودید.