علت تیرگی پوست دور دهان از ملاسما تا عوارض دارویی و آسیب پوستی متغیر است. شرایط و عوامل مختلفی باعث این لکه‌های تیره اطراف دهان، گونه، چانه و دیگر نقاط بدن می‌شوند که هر کدام از آن‌ها روش درمانی خاصی دارند.
علت تغییر رنگ پوست اطراف دهان هر چه که باشد باعث کاهش اعتماد به نفس، استرس و نگرانی به ویژه در بین خانم‌ها خواهد شد. از همین رو خانم‌ها به طور پیوسته به دنبال درمان آن هستند. گاهی این روش‌ها، به صورت ساده و با کمترین هزینه مانند انواع ماسک‌های خانگی انجام می‌شوند و گاهی روش‌های درمانی پیچیده‌تر هستند.
در این مطلب از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی علت تیرگی پوست دور دهان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نگاهی کلی به موضوع علت تیرگی پوست دور دهان
- بعضی عوامل مانند نوسانات هورمونی باعث تغییر در تولید ملانین و ایجاد لکه‌های پوستی می‌شود
- افرادی که پوست تیره دارند به طور کلی بیشتر در معرض هایپرپیگمانتاسیون قرار دارند
- بعضی از اشکال تغییر رنگ در اطراف دهان ممکن است با گذشت زمان یا پس از قطع مصرف بعضی داروها محو شوند
- به دلیل حساس بودن بیشتر پوست صورت نسبت به سایر نواحی بدن، درمان لکه‌های تیره در صورت دشوارتر است
بیشتر بخوانید: روش های موثر از بین رفع تیرگی پوست
علت تیرگی پوست دور دهان چیست؟
پوست رنگ طبیعی خود را از رنگدانه‌ای به نام ملانین می‌گیرد. قرار گرفتن در معرض نور خورشید، نوسانات هورمونی، داروها و بعضی شرایط زمینه‌ای ممکن است تغییراتی را در تولید ملانین، به ویژه در صورت ایجاد کنند. این تغییرات باعث ایجاد لکه‌های هایپرپیگمانتاسیون (hyperpigmentation) می‌شوند که ممکن است به صورت تغییر رنگ در اطراف دهان ظاهر شوند.
شایع‌ترین علت تیرگی پوست دور دهان عبارتند از:
1. ملاسما
ملاسما (Melasma) که آن را با عنوان ماسک بارداری نیز می‌شناسند، از لکه‌های قهوه‌ای تیره و قهوه‌ای مایل به خاکستری روی پیشانی، گونه‌ها و لب بالایی تشکیل شده است.
این لکه‌ها معمولا به دلیل تغییرات هورمونی در زنان ایجاد می‌شوند. به همین دلیل در اکثر موارد، زنان در دوران بارداری، مصرف قرص‌های ضدبارداری یا در حین درمان جایگزین هورمونی دچار این تیرگی‌های پوستی می‌شوند.
ملاسما اغلب در صورت و نواحی اطراف لب بالایی، چانه و همچنین گونه‌ها، بینی و پیشانی ایجاد می‌شود. توجه داشته باشید که قرار گرفتن در معرض نور خورشید، علت تیرگی پوست دور دهان و شدیدتر شدن لکه‌های ملاسما است.
باید اشاره کرد که این نوع لکه‌های پوستی در بین مردان کمتر شایع بوده و در کل 10درصد از علت تیرگی پوست دور دهان را تشکیل می‌دهد.
بیشتر بخوانید: برنز کردن بدن با آفتاب با 9 راهکار بدون آسیب به پوست
2. عوارض دارویی
در حالی که داروهای ضدبارداری خوراکی ممکن است باعث ملاسما شوند، داروهای دیگری نیز وجود دارند که خطر هاپرپیگمانتاسیون را افزایش می‌دهند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- جایگزین‌های هورمونی، به ویژه استروژن
- داکسی سایکلین، نوعی آنتی‌بیوتیک که حساسیت به نور خورشید را افزایش می‌دهد
- داروهای شیمی درمانی
3. قرارگیری در معرض نور خورشید
اشعه ماوراء بنفش (UV) ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و تخت‌های برنزه کننده خطر ابتلا به لکه‌های تیره را با بالا رفتن سن افزایش می‌دهد. باید گفت که این لکه‌ها شامل لکه‌های ناشی از افزایش سن می‌شوند که به عنوان لکه‌های خورشیدی یا کبدی شناسایی خواهند شد.
این نوع لکه‌ها بیشتر در صورت، سینه و بازوها ایجاد شده و با قرارگیری در معرض نور خورشید بیشتر می‌شوند.
بیشتر بخوانید: کهیر حاد و مزمن چیست؟ ۵ درمان خانگی و کلیدی خارش پوست ناشی از کهیر
4. آسیب به پوست، علت تیرگی چانه و دور لب
اگر آسیب جدی، آکنه، سوختگی یا عفونت در اطراف دهان ایجاد شود، احتمال دارد که پس از بهبودی پوست دچار هایپرپیگمانتاسیون با لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه شود. پس می‌توان علت تیرگی پوست دور دهان را آسیب‌های جدی در این ناحیه دانست. توجه داشته باشید که به این نوع لکه‌ها، هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب می‌گویند.
گاهی این تغییر رنگ‌ها در اثر درماتیت اطراف لب یا درماتیت تماسی ناشی از استفاده از بالم لب یا خمیر دندان ایجاد می‌شوند. به طور معمول این تغییر رنگ پس از چند ماه محو می‌شود.
بیشتر بخوانید: زنیان؛ 14 خواص از بیماری‌های قلبی تا مشکلات پوست و کلیه را درمان می‌کند
5. علت لک دور دهان به دلیل کمبود ویتامین‌ها
احتمال دارد که تغییرات رنگدانه پوست با کمبود ویتامین‌ها از جمله ویتامین B12 و ویتامین D مرتبط باشد. یک مطالعه در سال 2018 نشان داده است که کمبود ویتامین D در افراد مبتلا به ملاسما نیز برجسته است.
کمبود ویتامین D به احتمال زیاد به دلیل دوری از نور خورشید ثانویه است، زیرا آفتاب ملاسما را تشدید می‌کند.
چه کسانی بیشتر در معرض تغییر رنگ اطراف دهان هستند؟
افرادی که پوست تیره دارند به طور کلی بیشتر در معرض هایپرپیگمانتاسیون قرار دارند. این موضوع به دلیل نرخ بالاتر تولید ملانین در مقایسه با پوست‌های روشن در این افراد است.
افراد مختلف با افزایش سن لکه‌های بیشتری در اطراف صورت، قفسه سینه و سایر نواحی که بیشتر در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار داشته‌اند، مشاهده خواهند کرد. اگر در این نواحی از کرم ضد آفتاب استفاده نکنید، خطر تغییر رنگ پوست اطراف دهان و دیگر نواحی در معرض در اثر آسیب آفتاب بیشتر می‌شود.
بیشتر بخوانید: زرد بودن سقف دهان و ۹ علتی که بهتر است بدانید!
مراجعه به پزشک برای یافتن علت تیرگی پوست دور دهان و درمان آن
بعضی از اشکال تغییر رنگ در اطراف دهان ممکن است با گذشت زمان یا پس از قطع مصرف بعضی داروها محو شوند. احتمال دارد که علل دیگر مانند لکه‌های خورشیدی و ملاسما مزمن‌تر باشند و نیاز به درمان توسط متخصص پوست داشته باشند.
همچنین در صورت عدم تغییر در ظاهر و رنگ لکه‌ها با درمان‌های خانگی، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشکان مراقبت‌های اولیه برای رفع مشکل و علت تیرگی پوست دور دهان را بررسی و تجویز می‌کند.
بیشتر بخوانید: پاکسازی پوست و آشنایی با 9 مزایا انجام آن در خانه و کلینیک‌های تخصصی
جلوگیری از ایجاد رنگدانه در اطراف دهان
احتمال دارد که بسته به علت زمینه‌ای، بتوان به پیشگیری از لکه‌های تیره اطراف دهان کمک کرد. این اقدامات عبارتند از:
- تغییر داروها به دلیل تجویز پزشک
- استفاده از ضد آفتاب حاوی اکسید آهن به صورت روزانه
- اجتناب از برنزه کردن با دستگاه‌های مصنوعی و آفتاب گرفتن زیر نور خورشید
- استفاده از کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی
- رسیدگی به پوست و رفع کمبودهای تغذیه‌ای مناسب برای آن
درمان تیرگی اطراف دهان
به دلیل ماهیت ظریف پوست در این ناحیه، درمان هایپرپیگمانتاسیون اطراف دهان ممکن است در مقایسه با سایر نواحی صورت دشوارتر باشد. با این حال گزینه‌های درمانی موثر شامل درمان‌های خانگی و درمان پزشکی توسط متخصص پوست است.
همچنین در مواردی پزشک به دنبال علت تیرگی پوست دور دهان می‌گردد و در صورت یافتن علت اصلی (به عنوان مثال مصرف قرص‌های ضدبارداری)، اجتناب از عوامل ایجادکننده را پیشنهاد می‌دهد. در ادامه بیشتر با روش‌های درمان و جایگزین کردن علت تیرگی پوست دور دهان آشنا خواهیم شد.
بیشتر بخوانید: پوست مرغی و ۳ روش درمان قطعی کراتوز پیلاریس با کرم و لیزر
درمان‌های خانگی برای تیرگی دور دهان
برای درمان این لکه‌های تیره افراد باید اقدامات محافظتی و کمکی را انجام دهند. این روش‌ها عبارتند از:
1. مصرف روزانه کرم ضدآفتاب
افراد باید در صورت قرارگیری در معرض نور خورشید از کرم‌های ضدآفتاب با حداقل SPF بالای 30درصد استفاده کنند.
2. استفاده از سرم‌های لایه‌بردار و روشن‌کننده پوست
این سرم‌ها حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C هستند که به کاهش ظاهر هایپرپیگمانتاسیون‌ها کمک می‌کند.
3. استفاده از رتینوئیدها
رتینوئیدها (Retinoids) ممکن است به روشن شدن پوست کمک کنند. توصیه می‌شود که از این محصولات به تدریج استفاده کنید، به عنوان مثال از یک روز در میان شروع کنید تا پوست عادت کند.
رتینوئیدها معمولا باعث خشکی و تحریک پوست می‌شوند و از جمله عوارض جانبی آن‌ها می‌توان به قرمزی، خارش و لایه برداری پوست اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: پی آر پی صورت راهکاری مطمئن برای جلوگیری از پیری پوست
4. مصرف محصولات ویتامینه
مصرف ویتامین‌های مختلف باعث تقویت پوست، جوان‌سازی و تحریک کلاژن‌سازی خواهند شد؛ اما برخی افراد به بعضی از ویتامین‌ها مانند E حساسیت دارند. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که مقداری از این مواد را در ابتدا در داخل آرنج خود امتحان کرده و بعد از 48 تا 72 ساعت بعد، در صورت عدم حساسیت از آن استفاده کنید.
5. لایه‌برداری پوست با محصولات بهداشتی
با کمک ماسک‌های مختلف می‌توان به صورت هفتگی پوست اطراف دهان و دیگر نقاط صورت را لایه‌برداری ملایم کرد. با این کار سلول‌ها به صورت ملایمی لایه‌برداری شده و پوست روشن‌تر خواهد شد.
6. استفاده از کرم‌های روشن‌کننده پوست بدون نسخه
برای رفع تیرگی پوست اطراف دهان می‌توان از کرم‌های روشن‌کننده استفاده کرد. این کرم‌ها در اکثر موارد حاوی موادی مانند گلابیدین (عصاره شیرین بیان)، اسید کوجیک، ویتامین C، عصاره هسته انگور، اسید آزلائیک، آربوتین، کورکومین یا نیاسینامید هستند.
این مواد تولید تیروزیناز را که برای ساخت ملانین مورد نیاز پوست است، مسدود می‌کند و از این رو باعث روشن‌تر شدن پوست می‌شوند.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی میخچه با ۹ روش ساده؛ از سنگ پا تا جوش شیرین
7. اسکراب بلغور جو دوسر
با بلغور جو دوسر، تفاله گوجه فرنگی و روغن زیتون می‌توان یک ماسک مناسب برای صورت تهیه کرد. پس از تهیه این ماسک، آن را به صورت خود بمالید و به آرامی و با حرکات دایره‌ای مالش دهید. این ماسک به روش شدن پوست و حذف سلول‌های مرده کمک می‌کند.
8. استفاده از آبلیمو برای تیرگی‌های پوست
آب لیمو یک درمان عالی برای روشن کردن پوست است؛ زیرا اسید سیتریک موجود در لیمو، نواحی تیره پوست را روشن و از عود آن جلوگیری می‌کند. برای استفاده از این روش یک لیمو را نصف کنید و نصف آن را به مدت 10 تا 15 دقیقه روی لکه‌های تیره اطراف لب خود بمالید و سپس آن را شستشو دهید.
حتی می‌توانید کمی عسل را با آب لیمو مخلوط کرده و در اطراف پوست تیره بمالید. بگذارید یک شب بماند و صبح روز بعد بشویید. این روش برای کسانی که پوست خشک تا خیلی خشک دارند موثر است. استفاده از خیار رنده شده با آب لیمو نیز به عنوان ماسک برای رفع لکه‌های تیره اطراف دهان مفید است.
9. سیب زمینی و خواص سفیدکنندگی آن
برای از بین بردن لکه‌های تیره اطراف دهان، نصف سیب زمینی خام را روی نواحی تیره با حرکات دایره‌ای حدود 20 دقیقه ماساژ دهید. سیب زمینی دارای خواص سفیدکننده است و برای درمان تیرگی پوست افرادی که پوست حساسی دارند ایده‌آل است.
10. پاپایا، میوه‌ای سرشار از ویتامین‌های مهم
پاپایا سرشار از ویتامین A و C است و از آن می‌توان برای کاهش لکه‌های تیره اطراف دهان استفاده کرد. چند برش پاپایای خام بردارید و با گلاب مخلوط کنید تا خمیر غلیظی به دست بیاید. سپس خمیر را به صورت خود بمالید و بگذارید نیم ساعت بماند و بعد آن را به آرامی با آب سرد بشویید.
بیشتر بخوانید: درمان خشکی پوست و 10 درمان خانگی سدی محکم در مقابل باکتری‌های مهاجم
11. آلوئه ورا؛ معجزه‌ای طبیعی
ماده‌ای در آلوئه ورا وجود دارد که آلوئزین (Aloesin) نام دارد و به روشن شدن پوست اطراف دهان کمک می‌کند.
12. استفاده از زردچوبه برای رفع تیرگی‌های پوست
با پودر زردچوبه و گلاب خمیر ملایمی درست کنید و آن را روی صورت، به ویژه روی نواحی تیره اطراف دهان برای 10 دقیقه بمالید و با آب گرم بشویید. استفاده از این ماسک باعث کاهش رنگدانه‌ها و همچنین خطوط و چین و چروک می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی قارچ سر با ۱۱ راهکار موثر؛ از سیر تا آلوئه ورا
درمان پزشکی برای رفع علت تیرگی پوست دور دهان
افرادی که به دنبال رفع دائمی تغییر رنگ پوست خود هستند، باید با مشورت متخصص پوست و زیبایی یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب کنند:
- رتینوئیدهای تجویزی یا هیدروکینون
- آزلائیک اسید (azelaic acid) برای کاهش تغییر رنگ و التهاب
- اسید کوجیک (kojic acid) برای ملاسما و لکه‌های پیری
- لیزر درمانی لکه‌های تیره
لیزر درمانی روشی موثر برای خلاص شدن از شر نواحی تیره اطراف دهان است. اگرچه این روش، درمان دائمی برای رفع علت تیرگی پوست دور دهان نیست؛ اما پوست را روشن می‌کند. باید گفت که نتایج حاصل از این روش به رعایت روتین پوستی مناسب بیمار بستگی دارد.
برای درمان رنگدانه‌ها از روش خاصی به نام درمان لیزر فراکسل استفاده می‌کند. این روش نوعی لیزر موضعی و میکروسکوپی است که باعث بازسازی الاستین و کلاژن می‌شود و در کاهش لکه‌های تیره و ایجاد رنگ پوست موثر است.
- لایه‌برداری اسیدی
متخصص پوست ممکن است از سالیسیلیک اسید یا لایه‌بردار اسید گلیکولیک برای درمان پوست تیره اطراف دهان استفاده کند. با این حال این لایه‌برداری‌ها راه‌حل دائمی ارائه نمی‌دهند و درمان اصلی برای علت تیرگی پوست دور دهان نیستند، فقط رنگدانه‌های ایجاد شده را کم رنگ یا از بین می‌برند.
این لایه‌بردارها به عمق پوست نفوذ می‌کنند تا سلول‌های آسیب‌دیده را ترمیم کنند. اقدامات احتیاطی پس از درمان با این روش شامل دور ماندن از نور خورشید، استفاده از کرم ضد آفتاب و محافظت از پوست است که بر نتایج حاصل از این روش اثر مستقیم دارند.
یادداشت پایانی درباره موضوع علت تیرگی پوست دور دهان
علت تیرگی پوست دور دهان متفاوت است و از تغییرات هورمونی زنان در دوران بارداری تا صدمات ناشی از نور آفتاب متغیر است. به همین دلیل روش‌های درمان برای رفع علت تیرگی دور دهان نیز متفاوت خواهد بود.
از جمله روش‌های پرکاربرد برای رفع و درمان علت تیرگی پوست دور دهان می‌توان به استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، کرم‌های لایه‌بردار، ماسک‌های تقویت‌کننده و لیزردرمانی اشاره کرد.
سوالات متداول علت تیرگی پوست دور دهان
علت تیره شدن پوست صورت چیست؟
عوامل مختلفی در تیره شدن پوست صورت و دور دهان نقش دارند، مانند نور خورشید، تغییرات هورمونی، ملاسما و عوارض جانبی.
آیا رفع سیاهی پشت لب با راهکارهای طبیعی امکان‌پذیر است؟
بله با استفاده از ماسک‌های خانگی می‌توان تیرگی‌های پوست دور دهان را کاهش داد.
علت پوسته شدن اطراف دهان چیست؟
در بیشتر موارد علت، استفاده از محصولات لایه‌برداری پوست است که باعث پوسته پوسته شدن می‌شوند.
آیا ماسک‌های خانگی جهت درمان تیرگی اطراف لب موثر هستند؟
بله. استفاده از ماسک‌های خانگی در درمان و روشن کردن پوست موثر است.