انواع سنگ کلیه به همراه علائم، تشخیص، درمان
سنگ کلیه، رسوبات سختی است که معمولاً به دلیل افزایش غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آید. این سنگ‌ها معضلاتی نظیر نارسایی کلیه را برای یکی از مهمترین اندام‌های بدن ایجاد می‌کنند. کلیه‌ها مایعات اضافه و سموم را تبدیل به ادرار می‌کند. ادرار از کلیه به مثانه رفته و در آنجا از بدن خارج می‌شود. سنگ کلیه میتواند در عملکرد این عضو حیاتی اختلال ایجاد کرده و درد و مشکلات دیگری را برای شخص ایجاد کند که در ادامه بیشتر در مورد آن می‌خوانیم:
سنگ کلیه؛ رایج در 30 تا 60 ساله‌ها
سنگ کلیه در اشخاص سی تا شصت ساله شیوع بیشتری دارد. کم آبی بدن یکی از فاکتورهای اساسی در ایجاد این عارضه است. سنگ سبب ایجاد درد شدید در زیر دنده‌ها می‌شود.
علائم سنگ کلیه
- تب بالا
- احساس بی رمقی
- حالت تهوع یا استفراغ
- وجود خون در ادرار
- عفونت ادراری
دردی که می‌آید و می‌رود
درد نشأت گرفته از سنگ اغلب به شکل موج‌هایی از درد ایجاد می‌شود. این درد ممکن است بیاید و برود، کمی بدتر شود و کمی بهتر. دلیل این نوسان این است که عضلات میزنای تلاش می‌کنند سنگ را به سمت جلو برانند. این وضعیت امکان دارد سبب شود امیدوار شوید که درد عادی است اما وقتی درد با شدت بیشتری برمی‌گردد می‌توانید مطمئن شوید که مشکل جدی است.
بیشتر بخوانید: درمان سنگ کیسه صفرا بدون عمل
عوامل ایجادکننده سنگ کلیه
- ژنتیک
- خوردن بیش از حد گوشت
- مصرف بیش از حد مکمل‌های ویتامین C
- مصرف کم کلسیم
- خوردن بیش از حد سبزیجات تیره رنگ
- کم آبی بدن
- مصرف زیاد نمک
- کافئین
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون و گرفتگی عروق
سنگ میتواند عملکرد کلیه را در معرض خطر قرار دهد
یکی از راه‌های پیشگیری از سنگ کلیه، نوشیدن مقدار زیادی آب است. اگر درد شدیدی را در کمر، پهلو، پایین شکم یا کشاله ران احساس می‌کنید یا خون در ادرار شما وجود دارد، ممکن است دچار سنگ شوید. شرایطی که شایع و در حال افزایش است. سنگ علاوه بر درد شدید، میتواند عوارض جدی ایجاد کند. در حالی که درمان به موقع میتواند از آسیب دائمی جلوگیری کند.
سنگ، متشکل از قطعاتی سخت و سنگریزه‌ای است که هنگامی که مقدار زیادی مواد معدنی در ادرارتان وجود دارد در یک یا هر دو کلیه شما تشکیل می‌شود. سنگ از نظر اندازه و شکل میتواند مثل یک دانه شن یا یک نخود و به ندرت مثل یک توپ گلف باشد.
بیشتر بخوانید: درمان کمردرد چیست؟ روش های معالجه درد کمر
اندازه سنگ کلیه
یک سنگ کلیه کوچک ممکن است به تنهایی از مجاری ادراری شما عبور کند و باعث درد کم شده یا علائمی بروز ندهد. سنگ کلیه بزرگتر ممکن است در طول راه گیر کرده و جریان ادرار را مسدود کند. اگر سنگ کلیه درمان نشود، میتواند باعث ایجاد خون در ادرار، درد شدید، عفونت‌های دستگاه ادراری و کلیوی و از کار افتادن کلیه شود.
سنگ کلیه میتواند بسیار دردناک و ناتوان کننده باشد. خوشبختانه روش‌های زیادی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد که اکثر آنها می‌توانند به صورت سرپایی و با حداقل زمان بهبودی انجام شوند. با این حال، بهترین راه مراقبت، آزمایش، چکاپ و درمان زودهنگام است. تعلل در درمان میتواند منجر به بدتر شدن درد، عفونت و آسیب طولانی مدت کلیه شود.
بیشتر بخوانید: کبد| انواع بیماری کبد| علت تا درمان
سنگ کلیه چقدر شایع است؟
بنیاد ملی کلیه در کشور آمریکا گزارش می‌دهد که سالانه بیش از نیم میلیون نفر برای مشکلات سنگ کلیه به اورژانس مراجعه می‌کنند. تخمین زده می‌شود که از هر ده نفر یک نفر در برخی از مراحل زندگی خود دچار سنگ کلیه می‌شود.
اگر سابقه خانوادگی سنگ کلیه داشته باشید، احتمال ابتلا به آن بیشتر است. همچنین اگر قبلاً به سنگ کلیه دچار شده اید یا مشکل فشار خون بالا، دیابت یا چاقی دارید و البته اگر مایعات کافی نمی‌نوشید، احتمال ابتلای مجدد به سنگ کلیه بالا می‌رود.
پزشکان برای تشخیص سنگ کلیه، عمدتاً به سی تی اسکن متکی هستند که در تشخیص سنگ کلیه بسیار موثر است. CT اسکن همچنین میتواند با اطلاعاتی که به پزشک می‌دهد، به او کمک کند تا تشخیص دهد که آیا می‌شود این سنگ‌ها را با دارو درمان کرد یا باید عمل جراحی انجام داد. هنگامی که سنگ‌ها درمان شوند، افزایش مصرف مایعات و تغییرات رژیم غذایی معمولاً میتواند از عود سنگ‌ها جلوگیری کند.
چهار توصیه
چهار توصیه در مورد رژیم غذایی از سوی بنیاد ملی کلیه آمریکا میتواند به شما در پیشگیری از سنگ کلیه دردناک کمک کند.
- هنگام ورزش و تعریق، مایعات فراوان بنوشید. از دست دادن آب و عرق کردن منجر به تولید کمتر ادرار شده و باعث می‌شود مواد معدنی سنگ ساز در کلیه‌ها و مجاری ادراری ته نشین شده و به هم متصل شوند.
- خوردنی‌های غنی از کلسیم و اگزالات مصرف کنید. سطوح بالای اگزالات در بادام زمینی، ریواس، اسفناج، چغندر، شکلات و سیب زمینی شیرین یافت می‌شود.
- مصرف کلسیم خود را حفظ کنید اما سدیم را کاهش دهید. رژیم غذایی کم کلسیم خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.
- میوه و سبزیجات بیشتری بخورید و پروتئین حیوانی کمتری برای کاهش اسیدیته ادرار استفاده کنید؛ چون این شاخص میتواند شانس تشکیل سنگ را کاهش دهد.
اگر مشکوک به وجود سنگ کلیه هستید، با اورولوژیست یا پزشک مراقبت‌های اولیه تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی DNA، بهترین رژیم غذایی بر حسب دی ان ای
تشخیص مشکل
شایع‌ترین علامت سنگ کلیه درد شدید به نام قولنج کلیه است. ممکن است مدت زمان این درد در افراد مختلف متفاوت باشد. این درد معمولاً بسته به اندازه سنگ، در کنار بدن یا میانه کمر احساس می‌شود.
از آنجا که کلیه‌ها، مثانه و حالب برای تشخیص سنگ کلیه نیاز به بررسی دارند، سی تی اسکن اغلب راه خوبی است. اشعه‌هایی که در طی سی تی اسکن استفاده می‌شوند، در دوران بارداری می‌توانند به جنین آسیب برسانند، بنابراین تشخیص سنگ در زنان باردار ممکن است مشکل باشد.
سونوگرافی کلیه
سونوگرافی کلیه و مثانه، معمولاً برای زنان باردار استفاده می‌شود. این کار برای بررسی وجود تورم و اطمینان از این که کلیه هنوز میتواند ادرار را به مثانه منتقل کند یا خیر، انجام می شود. اما سونوگرافی نیز بی عیب نیست. نوزاد ممکن است روی حالب نشسته باشد که میتواند باعث ایجاد مایع پشتیبان در کلیه‌ها شود. سونوگرافی همچنین بیشتر بخش‌های حالب (لوله‌ای که کلیه را به مثانه متصل می‌کند) را نشان نمی‌دهد در حالی که بیشتر سنگ‌هایی که باعث درد می‌شوند در این مکان یافت می‌گردند.
چند توصیه
اگرچه سنگ کلیه ناراحت کننده و دردناک است اما می‌توان آن را با موفقیت درمان کرد. در اینجا مواردی را بیان می‌کنیم که می‌توانید برای تسکین ناراحتی انجام دهید:
مقدار زیادی آب بنوشید تا از هیدراتاسیون کافی خود اطمینان حاصل کنید. این کار به شما کمک می‌کند که سنگ‌ها را راحت‌تر عبور دهید و از تشکیل سنگ‌های جدید جلوگیری می‌کند.
برای تسکین قولنج کلیه از داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید.
قبل از استفاده از داروهای سنگ کلیه، به ویژه اگر باردار هستید، با پزشک خود مشورت کنید. در صورت احساس تهوع، استفراغ، تب، لرز یا خون در ادرار همراه با درد مداوم فوراً به اورژانس مراجعه کرده و با اورولوژیست مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: خون دماغ یا اپیستاکسی، بررسی علت های خون دماغ
4 نوع سنگ کلیه
چهار نوع سنگ کلیه وجود دارد. رایج ترین آنها سنگ‌های کلسیم است. نوع دوم سنگ‌های اسید اوریک است. برنامه‌های رژیم غذایی فردی و درمان دارویی به نوع سنگ شما بستگی دارد. درمان با هدف جلوگیری از بازگشت سنگ‌ها انجام می‌شود. هیچ برنامه رژیم غذایی منحصر به فردی برای پیشگیری از سنگ وجود ندارد. با این حال، اقدامات خاصی وجود دارد که می‌توانید به صورت فردی انجام دهید تا خطر ایجاد سنگ کلیه را به حداقل برسانید. سنگ های استروویت نوع دیگر سنگ کلیه هستند که به دلیل عفونت دستگاه ادراری شکل می‌گیرند. سنگ‌های سیستئین هم در افراد مبتلا به اختلالات ارثی خاص یافت می‌شوند. اختلالاتی که موجب دفع بیش از حد سیستئین (یک اسید آمینه در کلیه‌ها) و تشکیل سنگ می‌شوند.
80 درصد سنگ‌های کلیه، کلسیمی هستند
حدوداً هشتاد درصد موارد سنگ‌های کلیه از گونه کلسیمی هستند. دلایلی همچون کم کاری تیروئید، کم تحرکی، باقی ماندن در حالت خوابیده در بلند مدت یا مصرف بیش از حد کلسیم ممکن است در ایجاد این سنگ‌ها مؤثر باشند.
پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه
- برای پیشگیری از سنگ کلیه، باید روزانه حداقل دوازده لیوان آب بنوشید
- مصرف ویتامین C را با نوشیدن آب مرکبات مانند آب پرتقال و غیره افزایش دهید
- در روز، غذاهای غنی از کلسیم را در وعده غذایی قرار دهید
- مصرف پروتئین حیوانی را محدود کنید
- نمک کمتری مصرف کنید، همچنین از افزودن شکر و محصولات با فروکتوز بالا به رژیم غذایی‌تان خودداری کنید
- از خوردن غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی فسفات و اگزالات هستند خودداری کنید
- از فعالیت‌هایی که باعث کم آبی بدن می‌شوند مانند ورزش زیاد، حمام سونا یا نوشیدن الکل خودداری کنید
غذاهای آماده
سنگ کلیه میتواند منشاء درد شدیدی برای فرد مبتلا باشد. با این حال، می‌توان آن را از طریق رژیم غذایی مدیریت و از آن جلوگیری کرد. وعده‌های غذایی غنی از کلسیم و اگزالات سه بار در روز از عناصر مهم رژیم سنگ کلیه هستند. به یاد داشته باشید که هیدراته بمانید و از خوردن غذاهای حاوی نمک و شکر بیش از حد خودداری کنید.
بیشتر بخوانید: ریفلاکس معده چیست و چه علائمی دارد
روش‌های درمانی
سنگ کلیه به خودی خود از بین نمی‌رود، اگر سنگ‌ها هیچ مزاحمتی برای شما ایجاد نکنند، لزوماً نیازی به درمان ندارند. ممکن است آنها را با اشعه ایکس مهار کرده و اگر بعد از مدتی تغییری در آنها ایجاد نشد کاملا به حال خود رها کنند. در مواردی که سنگ حدود یک و نیم سانتی متر باشد پزشک بدون ایجاد سوراخ درون کمر و دسترسی به کلیه، به تخلیه سنگ می‌پردازد. اگر سنگ کلیه با روش سنگ‌شکنی از طریق امواج درمان نشد، پزشک از یک جراحی کوچک استفاده می‌کند و یک سوراخ کوچک را درون ناحیه لومبر بیمار ایجاد می‌کند. پزشک از این طریق به کلیه دسترسی پیدا می‌کند و از یک ابزار مداد مانند برای شکستن سنگ کلیه توسط لیزر استفاده خواهد کرد. سپس قطعات شکسته شده سنگ از طریق همان سوراخ خارج می‌شوند.
خلاصه
سنگ کلیه یک بیماری شایع است که بار زیادی را بر دوش بیماران و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی تحمیل می‌کند. شیوع سنگ کلیه در سطح جهان متفاوت است و از 4 تا 20 درصد متغیر است. توانایی امواج برای خرد کردن سنگ ها و اثربخشی آن به برخورد درست امواج به سنگ‌ها بستگی دارد. جراحی داخل کلیه هم گزینه دیگر درمان برای سنگ کلیه است.