ناباروری مردان؛ عارضه‌ای مادرزادی یا اکتسابی با درمانی نوین+13 علت

ناباروری مردان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در بین مردان است که باعث عدم بچه‌دار شدن آن‌ها می‌شود. ناباروری در مردان مانند زنان علل مختلفی دارد که از مشکلات مادرزادی تا اکتسابی و تاثیر محیط و سبک زندگی متغیر هستند.

در بیشتر موارد علت ناباروری مشخص نمی‌شود و در مواردی هم چند مشکل با هم باعث ایجاد ناباروری خواهند شد. باید گفت که با پیشرفت علم و تکنولوژی‌های درمانی، بسیاری از مشکلات ناباروری مردان قابل درمان است.

در این مقاله از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی علل و درمان ناباروری مردان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

نگاهی کلی به موضوع این مقاله

• در بیشتر مواقع ناباروری مردان ناشی از تولید کم اسپرم، عملکرد غیرطبیعی اسپرم یا انسدادی است که از تحویل اسپرم جلوگیری می‌کند
• مصرف بعضی داروها بر تولید اسپرم اثر می‌گذارند و باعث ناباروری می‌شوند
• مردان سیگاری تعداد اسپرم کمتری نسبت به افرادی که سیگار نمی‌کشند دارند
• در صورت که که داروها و روش‌های درمانی ناباروری را درمان نکنند، روش‌های کمک باروری پیشنهاد خواهد شد

بیشتر بخوانید: ناباروری زنان؛ معرفی همه علل و درمان‌های متنوع ناباروری زنان

ناباروری مردان یعنی چه؟

تقریبا از هر 7 زوج، 1 زوج نابارور هستند، به این معنی که با وجود داشتن رابطه جنسی مکرر و محافظت نشده برای یک سال یا بیشتر، نتوانسته‌اند بچه‌دار شوند. در نیمی از این زوج‌ها، ناباروری مردان حداقل نقشی جزئی دارد.

ناباروری مردان ناشی از تولید کم اسپرم، عملکرد غیرطبیعی اسپرم یا انسدادی است که از تحویل اسپرم جلوگیری می‌کند. بیماری‌ها، جراحات، مشکلات مزمن سلامتی، انتخاب شیوه زندگی و سایر عوامل در ناباروری مردان نقش دارند.

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری به روش Zift چگونه انجام می‌شود؟معرفی 6 مرحله

علت ناباروری مردان چیست؟

باروری مردان فرآیندی پیچیده است که برای باردار شدن زنان باید موارد زیر انجام شوند:

• باید اسپرم سالم تولید شود

در ابتدا این شامل رشد و تشکیل اندام‌های تناسلی مردانه در دوران بلوغ است. حداقل یکی از بیضه‌ها باید به درستی کار کند و بدن باید تستوسترون و سایر هورمون‌ها را برای تحریک و حفظ تولید اسپرم تولید کند.

بیشتر بخوانید: ۱۵ درمان خانگی واریکوسل؛ از کمپرس یخ تا عسل و سیاه دانه

• اسپرم باید به داخل مایع منی منتقل شود

هنگامی که اسپرم در بیضه‌ها تولید می‌شود، لوله‌های ظریفی آن‌ها را حمل می‌کنند تا زمانی که با مایع منی مخلوط شوند و از آلت تناسلی خارج شوند.

 

• باید اسپرم کافی در مایع منی وجود داشته باشد

اگر تعداد اسپرم در مایع منی (تعداد اسپرم) کم باشد، احتمال اینکه یکی از اسپرم‌ها تخمک زن را بارور کند، کاهش می‌یابد. تعداد کم اسپرم به معنی تعداد کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی‌لیتر منی یا کمتر از 39 میلیون در هر انزال است.

بیشتر بخوانید: درمان ناباروری به روش gift چگونه انجام می‌شود؟ تفاوت این روش با IVF در چیست؟

• اسپرم باید عملکرد و قدرت حرکت داشته باشد

اگر حرکت یا عملکرد اسپرم غیرطبیعی باشد، ممکن است اسپرم نتواند به تخمک زن برسد یا به آن نفوذ کند.

 

شایع‌ترین علت‌های پزشکی ناباروری مردان

احتمال دارد مشکلات ناباروری مردان ناشی از تعدادی از مسائل بهداشتی و درمان‌های پزشکی باشد، از جمله:

 

1- واریکوسل

واریکوسل تورم سیاهرگ‌هایی است که خون را از بیضه تخلیه می‌کنند. این بیماری شایع‌ترین علت برگشت‌پذیر ناباروری مردان است که باعث جریان خون غیرطبیعی در بیضه‌ها و کاهش کیمیت و کیفیت اسپرم‌ها می‌شود.

بیشتر بخوانید: ۳ جراحی فتق بیضه؛ لاپاراسکوپی یا جراحی باز، کدام بهترین است؟

2- بیماری‌های عفونی

بعضی از عفونت‌ها در تولید اسپرم یا سلامت اسپرم اختلال ایجاد می‌کنند یا باعث ایجاد زخم می‌شوند که عبور اسپرم را مسدود می‌کند. این نمونه عفونت‌ها شامل التهاب اپیدیدیم (اپیدیدیمیت) یا بیضه‌ها (اورکیت) و بعضی از عفونت‌های مقاربتی، از جمله سوزاک یا HIV است. اگرچه بعضی از عفونت‌ها منجر به آسیب دائمی به بیضه می‌شوند؛ اما اغلب اسپرم هنوز قابل بازیابی است.

بیشتر بخوانید: پیشگیری از پروستات؛ از رژیم غذایی کم‌چرب تا کاهش وزن

3- مسائل مربوط به انزال

انزال برگشت‌دهنده زمانی اتفاق می‌افتد که منی در حین ارگاسم به جای بیرون آمدن از نوک آلت تناسلی وارد مثانه شود. بیماری‌های مختلفی باعث انزال پس‌رونده می‌شوند، از جمله دیابت، آسیب‌های ستون فقرات، داروها، و جراحی مثانه، پروستات یا مجرای ادرار.

بیشتر بخوانید: لگن درد مردان بیانگر مشکل در اندام‌های تناسلی + 15 علت

4- آنتی‌بادی‌هایی که به اسپرم‌ها حمله می‌کنند

آنتی‌بادی‌های ضداسپرم سلول‌های سیستم ایمنی هستند که به اشتباه اسپرم‌ها را به عنوان مهاجمان مضر شناسایی کرده و سعی در از بین بردن آن‌ها دارند.

 

5- تومورها

سرطان‌ها و تومورهای غیربدخیم به طور مستقیم بر اندام‌های تناسلی مردانه تاثیر می‌گذارند. امکان دارد که این تاثیر از طریق غددی که هورمون‌های مربوط به تولید مثل را آزاد می‌کنند مانند غده هیپوفیز یا از طریق علل ناشناخته دیگر ایجاد شوند.

بیشتر بخوانید : درمان ناباروری به روش IUI یک روش کم درد و بدون دردسر برای تلقیح داخل رحم

6- بیضه‌های که از حفره شکم خارج نشده‌اند

در برخی از مردان در طول رشد جنینی، یک یا هر دو بیضه از شکم به داخل کیسه‌ای که معمولا حاوی بیضه‌ها است (کیسه بیضه) وارد نمی‌شود. کاهش باروری در مردانی که این بیماری را داشته‌اند بیشتر است.

 

7- عدم تعادل هورمونی

احتمال دارد ناباروری مردان ناشی از اختلالات خود بیضه‌ها یا اختلالی باشد که بر سایر سیستم‌های هورمونی از جمله هیپوتالاموس، هیپوفیز، تیروئید و غدد فوق کلیوی تاثیر می‌گذارد. تستوسترون پایین (هیپوگنادیسم مردانه) و سایر مشکلات هورمونی تعدادی از علل زمینه‌ای احتمالی هستند.

هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک (Hypogonadotropic Hypogonadism) زمانی است که بیضه‌ها به دلیل تحریک ضعیف توسط هورمون‌های هیپوفیز، اسپرم نمی‌سازند. این به دلیل مشکل در هیپوفیز یا هیپوتالاموس است.

باید گفت که این بیماری علت ناباروری تعداد کمی از مردان به شمار می‌رود که امکان دارد از بدو تولد وجود داشته باشد و زمانی آشکار می‌شود که مرد جوان قرار است بلوغ را طی کند (مادرزادی) یا بعدا نشان داده شود (اکتسابی).

شکل مادرزادی که به عنوان سندروم کالمان نیز شناخته می‌شود، به دلیل مقادیر کمتر هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) ایجاد می‌شود. GnRH هورمونی است که توسط هیپوتالاموس ساخته می‌شود.

بیشتر بخوانید: اختلالات تخمک گذاری؛ مشکلات هورمونی و معضلات تشکیل لقاح

شکل اکتسابی توسط سایر مسائل بهداشتی مانند موارد زیر ایجاد خواهد شد:

• تومورهای هیپوفیز
• ضربه به سر
• استفاده از استروئید آنابولیک

 

8- نقص لوله‌های انتقال اسپرم

لوله‌های مختلفی اسپرم را حمل می‌کنند که هرگونه مشکل یا انسداد در آن‌ها از جمله آسیب ناخواسته ناشی از جراحی، عفونت‌های قبلی، تروما یا رشد غیرطبیعی مانند فیبروز کیستیک یا شرایط ارثی مشابه باعث ناکارآمدی و مشکل در انتقال اسپرم‌ها می‌شود.

احتمال دارد که انسداد در هر سطحی از جمله در داخل بیضه، در لوله‌هایی که بیضه را تخلیه می‌کنند، در اپیدیدیم، در مجرای دفران، نزدیک مجاری انزال یا در مجرای ادرار رخ دهد.

بیشتر بخوانید: تفسیر آزمایش پروستات و تحلیل مقدار نامتعارف psa

9- نقص کروموزومی

اختلالات ارثی مانند سندروم کلاین فلتر – که در آن یک مرد با دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y (به جای یک X و یک Y) متولد می‌شود – باعث رشد غیرطبیعی اندام‌های تناسلی مرد خواهد شد. سایر سندروم‌های ژنتیکی مرتبط با ناباروری شامل فیبروز کیستیک و سندروم کالمن است.

 

10- مشکلات در رابطه جنسی

این موارد شامل مشکل در حفظ نعوظ کافی برای رابطه جنسی (اختلال نعوظ)، انزال زودرس، مقاربت دردناک، ناهنجاری‌های آناتومیکی مانند داشتن سوراخ مجرای ادرار در زیر آلت تناسلی (هیپوسپادیاس) یا مشکلات روانی یا فعالیت‌هایی که در رابطه جنسی اختلال ایجاد می‌کنند، باشد.

بیشتر بخوانید: سرطان پروستات و آشنایی با مراحل مختلف پیشرفت سرطان

11- بیماری سلیاک

بیماری سلیاک اختلال گوارشی است که به دلیل حساسیت به پروتئین موجود در گندم به نام گلوتن ایجاد می‌شود. این وضعیت ممکن است به ناباروری مردان منجر شود و پس از اتخاذ رژیم غذایی بدون گلوتن مشکل و باوری بهبود یابد.

 

12- داروهای خاص

درمان جایگزین تستوسترون، استفاده طولانی مدت از استروئیدهای آنابولیک، داروهای سرطان (شیمی درمانی)، بعضی از داروهای زخم معده، بعضی داروهای آرتریت و داروهای دیگر تولید اسپرم را مختل می‌کنند و امکان دارد که باعث ناباروری مردان شوند.

 

13- جراحی‌های قبلی

احتمال دارد بعضی از جراحی‌ها از داشتن اسپرم در انزال جلوگیری کنند، از جمله وازکتومی، جراحی کیسه بیضه یا جراحی‌های پروستات و جراحی‌های بزرگ شکم که برای سرطان‌های بیضه و رکتوم انجام می‌شوند.

بیشتر بخوانید : اعتیاد جنسی؛ اعتیاد به سکس یا بیش‌فعالی جنسی یک بیماری است؟

علل محیطی در ناباروری مردان

قرار گرفتن بیش از حد در معرض بعضی از عناصر محیطی مانند گرما، سموم و مواد شیمیایی تولید اسپرم یا عملکرد اسپرم را کاهش می‌دهد. علل خاص عبارتند از:

 

• مواد شیمیایی صنعتی

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بعضی از مواد شیمیایی، آفت کش‌ها، علف کش‌ها، حلال‌های آلی و مواد رنگ آمیزی به کاهش تعداد اسپرم می‌انجامد.

 

• قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین

قرار گرفتن در معرض سرب یا سایر فلزات سنگین نیز ممکن است باعث ناباروری شود.

 

• اشعه ایکس

تابش اشعه ایکس تولید اسپرم را کاهش می‌دهد، اگرچه اغلب در نهایت به حالت عادی باز می‌گردد. با دوزهای بالای تابش، تولید اسپرم را می‌توان برای همیشه کاهش داد.

 

• گرم شدن بیش از حد بیضه‌ها

دمای بالای بدن تولید و عملکرد اسپرم را مختل می‌کند؛ به عنوان مثال استفاده مکرر از سونا یا جکوزی به طور موقت تعداد اسپرم‌ها را مختل خواهد کرد.

 

• نشستن طولانی مدت

پوشیدن لباس‌های تنگ یا کار با رایانه و لپ تاپ برای مدت طولانی نیز دمای کیسه بیضه را افزایش و تولید اسپرم را اندکی کاهش می‌دهد. باید گفت که این موضوع به صورت قطعی تایید نشده است.

بیشتر بخوانید: اعتیاد به پورنوگرافی و ۵ اثر مخرب آن که زندگی شما را مختل می‌کند

سلامتی، سبک زندگی و علل موثر دیگر در ناباروری مردان

برخی دیگر از علل ناباروری مردان عبارتند از:

 

• استفاده از مواد مخدر

استروئیدهای آنابولیک که برای تحریک قدرت و رشد عضلات مصرف می‌شوند، باعث کوچک شدن بیضه‌ها و کاهش تولید اسپرم خواهند شد. استفاده از کوکائین یا ماری جوانا ممکن است به طور موقت تعداد و کیفیت اسپرم را نیز کاهش دهد.

 

• مصرف الکل

نوشیدن الکل سطح تستوسترون را کاهش می‌دهد، باعث اختلال نعوظ و کاهش تولید اسپرم خواهد شد. همچنین بیماری کبد ناشی از نوشیدن زیاد الکل نیز ممکن است منجر به مشکلات باروری شود.

 

• سیگار کشیدن

مردان سیگاری تعداد اسپرم کمتری نسبت به افرادی که سیگار نمی‌کشند دارند. دود دست دوم نیز ممکن است بر باروری مردان تاثیر بگذارد.

بیشتر بخوانید: ترک سیگار را همین الان شروع کنید | اتفاقاتی که پس از ترک برایتان رخ می‌دهند

• وزن

چاقی باروری را از طرق مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد، از جمله تاثیر مستقیم بر خود اسپرم و همچنین با ایجاد تغییرات هورمونی که باعث کاهش باروری مردان می‌شود.

 

عوامل خطر در ناباروری مردان چیست؟

عوامل خطر مرتبط با ناباروری مردان عبارتند از:

• استفاده از داروهای غیرقانونی خاص
• داشتن عفونت‌های خاص در گذشته یا حال
• تجربه ضربه به بیضه‌ها
• انجام وازکتومی قبلی
• داشتن سابقه بیضه خارج نشده از کیسه شکمی
• متولد شدن با اختلال باروری یا داشتن یکی از خویشاوندان خونی مبتلا به اختلال باروری
• داشتن بعضی شرایط پزشکی از جمله تومورها و بیماری‌های مزمن مانند بیماری سلول داسی شکل
• مصرف بعضی داروها یا انجام درمان‌های پزشکی خاص مانند جراحی یا پرتو درمانی

بیشتر بخوانید: تخیلات جنسی و آشنایی با مزایا و عوارض این تصورات جنسی

علائم ناباروری در مردان چیست؟

نشانه اصلی ناباروری مردان ناتوانی در بچه‌دار شدن است. احتمال دارد که فرد هیچ علامت یا نشانه واضح دیگری نداشته باشد؛ با این حال در بعضی موارد یک مشکل زمینه‌ای مانند اختلال ارثی، عدم تعادل هورمونی، گشاد شدن سیاهرگ‌های اطراف بیضه یا شرایطی که عبور اسپرم را مسدود می‌کنند، علائم و نشانه‌هایی را ایجاد خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: بهداشت جنسی آقایان با ۹ نکته کلیدی و راهکارهایی برای تقویت عملکرد جنسی با روش های طبیعی و بدون دارو

علائم و نشانه‌هایی که ممکن است فرد متوجه شود عبارتند از:

• مشکلات عملکرد جنسی، به عنوان مثال مشکل در انزال یا حجم کم مایعات انزالی، کاهش میل جنسی یا مشکل در حفظ نعوظ (اختلال نعوظ)
• درد، تورم یا توده در ناحیه بیضه
• عفونت‌های تنفسی مکرر
• رشد غیرطبیعی سینه (ژنیکوماستی)
• کاهش موی صورت یا بدن یا سایر علائم ناهنجاری کروموزومی یا هورمونی
• تعداد اسپرم کمتر از حد طبیعی (کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی‌لیتر مایع منی یا تعداد کل اسپرم کمتر از 39 میلیون در هر انزال)

بیشتر بخوانید: علائم زگیل تناسلی در مردان، راه‌های درمان و چگونگی پیشگیری از آن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر بعد از یک سال مقاربت منظم و بدون محافظت زوج نتوانستند بچه‌دار شوند یا در صورت بروز مشکلات زیر (خیلی زودتر از یک سال) باید به پزشک مراجعه کنند:

• مشکلات نعوظ یا انزال، میل جنسی کم یا سایر مشکلات عملکرد جنسی
• درد، ناراحتی، توده یا تورم در ناحیه بیضه
• سابقه مشکلات بیضه، پروستات یا جنسی
• جراحی کشاله ران، بیضه، آلت تناسلی یا کیسه بیضه
• شریک زندگی بالای 35 سال

بیشتر بخوانید: جراحی ژنیکوماستی؛ درمانی برای مردانی که رشد بیش از حد سینه دارند

نحوه تشخیص ناباروری مردان

بسیاری از زوج‌های نابارور بیش از یک علت ناباروری دارند، بنابراین به احتمال زیاد هر دو زوج باید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است برای تعیین علت ناباروری چندین آزمایش لازم باشد. در بعضی موارد یک علت هرگز شناسایی نمی‌شود.

تشخیص مشکلات ناباروری مردان معمولا شامل موارد زیر هستند:

 بیشتر بخوانید: بهداشت جنسی بارداری؛ آیا در دوران بارداری می‌توان رابطه جنسی داشت؟

• معاینه فیزیکی عمومی و سابقه پزشکی

این شامل معاینه اندام تناسلی مرد و پرسیدن سوال در مورد هر گونه بیماری ارثی، مشکلات مزمن سلامت، بیماری‌ها، جراحات یا جراحی‌هایی است که بر باروری تاثیر می‌گذارد. همچنین ممکن است پزشک در مورد عادات جنسی و رشد جنسی در دوران بلوغ سوال کند.

 

• تجزیه و تحلیل مایع منی

نمونه‌های مایع منی را می‌توان به چند روش مختلف از جمله خودارضایی یا استفاده از کاندوم مخصوص انجام داد. سپس منی مرد به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا تعداد اسپرم‌های موجود را اندازه‌گیری کنند و هر گونه ناهنجاری در شکل (مورفولوژی) و حرکت (حرکت) اسپرم مورد بررسی قرار گیرند. آزمایشگاه همچنین مایع منی را برای مشاهده علائم مشکلاتی مانند عفونت بررسی خواهد کرد.

باید گفت که در اغلب موارد تعداد اسپرم‌ها در نمونه‌های مختلف تغییر می‌کند. در بیشتر موارد آزمایش آنالیز مایع منی در یک دوره زمانی انجام می‌شود تا نتایج دقیق حاصل شود.

 

• سونوگرافی اسکروتوم

سونوگرافی کیسه بیضه به پزشک کمک می‌کند تا ببیند آیا واریکوسل یا سایر مشکلات در بیضه‌ها و ساختارهای نگهدارنده وجود دارد یا خیر.

 

• سونوگرافی ترانس رکتال

در این روش پزشک یک وسیله کوچک را به رکتوم بیمار وارد می‌کند. این وسیله اجاز می‌دهد که پزشک پروستات بیمار را بررسی کرده و به دنیال انسدادهای حامل مایع منی باشد.

بیشتر بخوانید : علائم ایدز در مردان ۲ تا ۶ هفته بعد از ورود ویروس پدیدار می‌شود

انواع آزمایش ناباروری مردان عبارتند از:

 

• آزمایش هورمونی

هورمون‌های تولید شده توسط غده هیپوفیز، هیپوتالاموس و بیضه‌ها نقش کلیدی در رشد جنسی و تولید اسپرم دارند. ناهنجاری در سایر سیستم‌های هورمونی یا اندامی نیز به ناباروری کمک می‌کند. آزمایش خون سطح تستوسترون و سایر هورمون‌ها را اندازه‌گیری خواهد کرد.

 

• آزمایش ادرار پس از انزال

 اسپرم در ادرار نشان‌دهنده این است که اسپرم در حین انزال به جای خروج از آلت تناسلی به سمت عقب به داخل مثانه حرکت می‌کند (نحوه تشخیص انزال پس‌رونده).

بیشتر بخوانید: دلایل کمردرد در مردان بعد از ارضا شدن

• آزمایشات ژنتیکی

هنگامی که غلظت اسپرم بسیار کم است، امکان دارد که یک علت ژنتیکی وجود داشته باشد. آزمایش خون نشان می‌دهد که آیا تغییرات ظریفی در کروموزوم Y وجود دارد یا خیر – نشانه‌های یک ناهنجاری ژنتیکی. همچنین آزمایش ژنتیک برای تشخیص سندروم‌های مادرزادی یا ارثی مختلف تجویز می‌شود.

 

• بیوپسی بیضه

این آزمایش شامل برداشتن نمونه‌هایی از بیضه با سوزن است. اگر نتایج بیوپسی بیضه نشان دهد که تولید اسپرم طبیعی است، مشکل بیمار احتمالا ناشی از انسداد یا مشکل دیگری در حمل و نقل اسپرم است.

 

• تست‌های تخصصی عملکرد اسپرم

تعدادی از آزمایش‌ها برای بررسی اینکه اسپرم‌هایی که پس از انزال زنده می‌مانند، چقدر می‌توانند به تخمک نفوذ کنند و آیا مشکلی در چسبیدن به تخمک وجود دارد یا خیر، استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها اغلب مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و معمولا توصیه‌های درمانی را به‌طور قابل توجهی تغییر نمی‌دهند.

بیشتر بخوانید : درمان کلامیدیا؛ مبارزه با خطر ناباروری یا بارداری خارج از رحم

آیا ناباروری مردان قابل پیشگیری است؟

ناباروری مردان همیشه قابل پیشگیری نیست؛ با این حال افراد می‌توانند از برخی از علل شناخته شده ناباروری جلوگیری کنند. از راهکارهایی که از این بیماری جلوگیری می‌کنند می‌توان موارد زیر را نام برد:

• عدم مصرف سیگار
• محدود کردن یا پرهیز از مصرف مشروبات الکلی
• عدم مصرف مواد مخدر
• ورزش کردن
• رژیم غذایی سالم
• پرهیز از کارها و فعالیت‌هایی که باعث گرمای طولانی مدت بیضه‌ها می‌شود
• کاهش استرس
• پرهیز از قرارگرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین و سایر سموم

بیشتر بخوانید : درمان سوزاک؛ از اندام‌های تناسلی تا گلو و چشم

درمان قطعی ناباروری مردان

اغلب، علت دقیق ناباروری را نمی‌توان یافت؛ حتی اگر علت دقیق آن مشخص نباشد، پزشک ممکن است بتواند درمان‌ها یا روش‌هایی را توصیه کند که منجر به لقاح می‌شود.

در بیشتر موارد ناباروری مردان بعد از بررسی باروری در زنان توسط پزشک زنان و زایمان بررسی خواهد شد؛ اما در صورتی که به دلیل علائم و مشکل در مرد، سلامتی و باروری زن بررسی نشده باشد، پیشنهاد می‌شود که آزمایش‌هایی برای عملکرد دستگاه تناسلی و تولید مثلی زن انجام شود.

بیشتر بخوانید:  تبخال تناسلی در زنان و مردان

درمان‌های ناباروری مردان عبارتند از:

1. درمان عفونت‌ها

درمان آنتی‌بیوتیکی، عفونت دستگاه تناسلی را درمان می‌کند، اما همیشه باروری را بازیابی نمی‌کند.

 

2. درمان مشکلات رابطه جنسی

دارو یا مشاوره به بهبود باروری در شرایطی مانند اختلال نعوظ یا انزال زودرس کمک می‌کند.

 

3. درمان‌های هورمونی و داروها

در مواردی که ناباروری به دلیل بالا یا پایین بودن بعضی هورمون‌ها یا مشکلاتی در نحوه استفاده از هورمون‌ها توسط بدن ایجاد می‌شود، پزشک ممکن است جایگزینی هورمون یا داروها را توصیه کند.

 

4. فناوری کمک باروری (ART)

درمان‌های Assisted reproductive technology شامل گرفتن اسپرم از طریق انزال طبیعی، استخراج با جراحی یا استفاده از اسپرم افراد اهداکننده است. بعد از گرفتن اسپرم آن را به دستگاه تناسلی زن وارد می‌کنند یا برای انجام لقاح آزمایشگاهی یا تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم استفاده می‌کنند.

 

5. هیپرپرولاکتینمی

هیپرپرولاکتینمی زمانی است که غده هیپوفیز بیش از حد هورمون پرولاکتین تولید می‌کند و این هورمون عاملی برای ناباروری و اختلال نعوظ است. درمان این بیماری بستگی به این دارد که چه چیزی باعث افزایش تولید این هورمون شده است. در صورت امکان برای درمان تومورهای هیپوفیز از داروها یا در موارد نادر از جراحی استفاده می‌شود.

6. درمان هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک

بعد از تشخیص و ارزیابی غده هیپوفیز در صورتی که سطوح بالایی از پرولاکتین وجود داشته باشد، اما توموری در غده هیپوفیز وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک سعی کند ابتدا پرولاکتین را کاهش دهد. سپس درمان جایگزین گنادوتروپین گام بعدی خواهد بود. در طول درمان، سطح تستوسترون خون و مایع منی بررسی می‌شود. شانس بارداری در این روش درمانی خوب است، زیرا اسپرم‌های حاصل از این درمان طبیعی هستند.

 

7. درمان انزال پس‌رونده

برای اصلاح انزال پس‌رونده می‌توان از داروها استفاده کرد و اغلب با داروهای بدون نسخه مانند Sudafed درمان می‌شود. اگر داروها جواب ندهند، بیمار به تکنیک‌های کمک باروری (ARTs) نیاز پیدا می‌کند.

 

8. جراحی برای درمان ناباروری مردان به دلیل واریکوسل

به عنوان مثال واریکوسل را اغلب می‌توان با جراحی اصلاح کرد یا مجرای دفران انسدادی را ترمیم کرد. همچنین وازکتومی‌های قبلی را می‌توان معکوس کرد. در مواردی که هیچ اسپرمی در انزال وجود ندارد، اغلب می‌توان اسپرم را مستقیما از بیضه یا اپیدیدیم با استفاده از تکنیک‌های بازیابی اسپرم بازیابی کرد.

همچنین در مواردی که هیچ اسپرمی در انزال خارج نمی‌شود، پزشکان از داروها یا آمپول درمان ناباروری مردان استفاده می‌کنند. در صورت موثر نبودن از روش تحریک ارتعاشی آلت تناسلی یا انزال الکتریکی پروب رکتوم استفاده می‌شود.

 

9. وازواوستومی میکروسرژیک (Microsurgical Vasovasostomy)

وازواستومی برای خنثی کردن جراحی وازکتومی (جلوگیری از بارداری) استفاده می‌شود. از میکروسرجری برای اتصال 2 قسمت بریده شده مجرای دفران در هر بیضه استفاده می‌کنند.

 

10. وازواپیدیدیموستومی

وازواپیدیدیموستومی (Vasoepididymostomy) انتهای بالایی مجرای دفران را به اپیدیدیم پیوند می‌زنند. این رایج‌ترین روش میکروجراحی برای درمان بلوک‌های اپیدیدیم است.

 

11. برداشتن مجرای انزالی از طریق مجرای پیشابراه (TURED)

انسداد مجرای انزال را می‌توان با جراحی درمان کرد. یک سیستوسکوپ به مجرای ادرار (لوله داخل آلت تناسلی) عبور داده می‌شود و یک برش کوچک در مجرای انزال ایجاد می‌کنند. در مواردی دیده شده که انسداد در این مجرا دوباره بازگشته است.

 

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی ناباروری مردان

مردان می‌توانند با رعایت چندین نکته در خانه میزان باروری خود را افزایش دهند:

• افزایش تعداد رابطه جنسی
• انجام لقاح در زمان آزادسازی تخمک زنان
• استفاده از روان‌کننده‌ها برای راحتی در حرکت و عملکرد اسپرم‌ها
• سبک زندگی سالم
• خودداری از انواع غذاها، مواد مخدر و سیگار که بر تولید و کیفیت اسپرم‌ها اثر می‌گذارند

 

استفاده از طب جایگزین برای درمان ناباروری

شواهد نشان می‌دهند که گیاهان و داروهای مکمل در افزایش باروری مردان موثر هستند. باید گفت که این مکمل‌ها علت اصلی ناباروی را درمان نمی‌کنند؛ اما باعث افزایش میل جنسی مرد، تولید و کیفیت اسپرم می‌شوند.

مکمل‌هایی با مطالعاتی که مزایای احتمالی را برای بهبود تعداد یا کیفیت اسپرم نشان می‌دهد عبارتند از:

• کوآنزیم Q10
• ترکیب اسید فولیک و روی
• ال کارنیتین
• سلنیوم
• ویتامین سی
• ویتامین E

قبل از مصرف مکمل‌های غذایی برای ناباروری مردان باید با پزشک خود صحبت کنید.

 

وقتی درمان جواب نمی‌دهد

در موارد نادر مشکلات باروری مردان قابل درمان نیست و برای مرد غیرممکن است که صاحب فرزند شود. در چنین مواردی پزشک به زوج پیشنهاد می‌دهد که از اسپرم اهداکننده استفاده کنند یا فرزندی را به فرزندخواندگی قبول کنند.

 

عوارض ناباوری مردان چیست؟

عوارض ناباروری مردان شامل موارد زیر خواهد بود:

• استرس و مشکلات روابط زناشویی مربوط به ناتوانی در داشتن فرزند
• مشکلات مالی به دلیل صرف هزینه‌های گران قیمت و مرتبط با تولید مثل
• افزایش خطر ابتلا به سرطان بیضه، ملانوما، سرطان روده بزرگ و سرطان پروستات

 

یادداشت پایانی

به طور کلی به هر مشکل سلامتی در مرد که باعث مشکل در بارداری زن می‌شود، ناباروری مردان می‌گویند. دلایل زیادی برای ناباروری در مردان و زنان وجود دارد که در بیش از یک سوم موارد ناباروری، مشکل از مرد است. این اغلب به دلیل مشکلات تولید اسپرم یا تحویل اسپرم خواهد بود. باید گفت که علم و پزشکی به قدری پیشرفت کرده است که بسیاری از مشکلات ناباروری مردان قابل درمان خواهند بود.

 

سوالات متداول