مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی؛ تمام مادرها باید این 21 نکته را بدانند
مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی
مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی موردی است که بسیاری از مادران به آن بی‌توجه هستند. بازگشت سریع به فعالیت‌های روزانه حتی با وجود حال مساعد به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. مادران باید توجه داشته باشند که بدن آنها از تغییرات اساسی و فشارهای سنگین عبور کرده است، بنابراین باید فرصت ریکاوری داشته باشد تا بتواند پاسخگوی نیازهای نوزاد باشد.
به خاطر داشته باشید اگر گوش شنوای بدن خود نباشید یا به عبارت دیگر به خوبی استراحت نکنید پس از مدت کوتاهی عوارض زایمان به سراغ‌تان می‌آید. همان‌طور که می‌دانید پس از زایمان فعالیت‌های مادر بیشتر می‌شود؛ علاوه‌بر این مادرانی که به کودکان خود شیر می‌دهند باید انرژی لازم را داشته باشند. تمامی این عوامل نشان میدهد مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی و حتی زایمان سزارین بسیار مهم است.
زایمان طبیعی
بارداری بدن شما را بیشتر از آنچه انتظار دارید تغییر میدهد و با تولد نوزاد این تغییرات متوقف نمی‌شود. حقیقت صادقانه این است که هفته‌های پس از زایمان سخت است. اغلب مادران تازه وارد از استرس و درد ناشی از بهبودی پس از زایمان غافلگیر می‌شوند.
در ادامه چند راه طبیعی و موثر برای مبارزه با درد پس از زایمان و استرس یا اضطراب پس از زایمان، آورده شده است. توجه داشته باشید در این نوشتار دردهای احتمالی که ممکن است مادران تجربه کنند و راه حل درمان آنها که در برنامه مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی قرار دارد بیان می‌شود.
بیشتر بخوانید: ترک‌های پوستی بعد از زایمان؛ اجتناب‌ناپذیر اما قابل درمان
درد واژن
اگر در حین زایمان پارگی واژن داشتید یا پزشک شما برشی ایجاد کرده است، ممکن است جای زخم برای چند هفته درد داشته باشد. برای کاهش ناراحتی در دوران نقاهت به مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی نیاز دارید که به روش زیر است:
- روی یک بالش یا حلقه بالشتکی بنشینید
- ناحیه را با یک کیسه یخ خنک کنید یا یک پد خنک را بین نوار بهداشتی و ناحیه بین دهانه واژن و مقعد (پرینه) قرار دهید
- هنگام دفع ادرار از یک بطری برای ریختن آب گرم روی پرینه استفاده کنید
- به مدت پنج دقیقه در یک حمام آب گرم بنشینید که باسن شما را بپوشاند. اگر به نظرتان آرامش بخش‌تر است از آب سرد استفاده کنید
- یک مسکن بدون نسخه مصرف کنید. در صورت نیاز از پزشک خود در مورد اسپری یا کرم بی‌حس کننده سوال کنید
- در مورد استفاده از نرم کننده مدفوع یا ملین برای جلوگیری از یبوست با پزشک خود صحبت کنید
- اگر درد شدید، مداوم یا فزاینده‌ای را تجربه می‌کنید که می‌تواند نشانه عفونت باشد، به پزشک خود اطلاع دهید
ترشحات واژن
پس از زایمان، بدن شروع به ریختن غشای مخاطی سطحی می‌کنید که در دوران بارداری روی رحم شما قرار گرفته است. هفته‌ها ترشحات واژن و خون خواهید داشت. ترشحات در روزهای اول قرمز و سنگین خواهد بود. سپس مخروطی و به طور فزاینده‌ای آبکی می‌شود و از قهوه‌ای مایل به صورتی به سفید مایل به زرد تغییر رنگ میدهد.
اگر خونریزی شدید واژن دارید – خیس کردن پد در کمتر از یک ساعت – به خصوص اگر همراه با درد لگن، تب یا حساسیت باشد با پزشک خود تماس بگیرید که این مشکل شاید با مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی خانگی برطرف نشود.
بیشتر بخوانید: عفونت واژن و شناخت علائم اختصاصی بیماری
انقباضات
ممکن است در چند روز اول پس از زایمان احساس انقباضات گاه به گاه داشته باشید که گاهی اوقات پس درد نامیده می‌شود. این انقباضات – که اغلب شبیه دردهای قاعدگی هستند – با فشرده کردن رگ‌های خونی در رحم به جلوگیری از خونریزی بیش از حد کمک می‌کند. دردهای بعد از شیردهی به دلیل ترشح هورمون اکسی توسین شایع است. پزشک شما ممکن است یک مسکن بدون نسخه را توصیه کند.
بی‌اختیاری
با بارداری، زایمان و زایمان طبیعی ممکن است عضلات کف لگن که از رحم، مثانه و رکتوم حمایت می‌کنند، کشیده شوند یا آسیب ببیند. این موضوع می‌تواند باعث نشت چند قطره ادرار در هنگام عطسه، خنده یا سرفه شود. این مشکلات معمولا در عرض چند هفته بهبود می‌یابند؛ اما ممکن است در دراز مدت باقی بمانند.
در این دوران از پد بهداشتی استفاده کنید و تمرینات عضلات کف لگن (Kegels) را انجام دهید تا به تقویت عضلات کف لگن و کنترل مثانه کمک کند. برای انجام «کگل»، تصور کنید روی یک تیله نشسته‌اید، ماهیچه‌های لگن خود را سفت کنید انگار که دارید تیله را بلند می‌کنید. هر بار سه ثانیه آن را امتحان کنید، سپس با سه شمارش استراحت کنید. تمرین را 10 تا 15 بار پشت سر هم و حداقل سه بار در روز انجام دهید.
بیشتر بخوانید: بررسی کامل بی اختیاری ادرار سالمندان + راههای درمان
هموروئید و حرکات روده
اگر در حین حرکات روده احساس درد و در نزدیکی مقعد احساس تورم کردید، ممکن است سیاهرگ‌های مقعد یا پایین رکتوم (بواسیر) متورم شده باشید. برای کاهش ناراحتی در حین بهبود هموروئید به مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی نیاز دارید:
- از کرم یا شیاف بدون نسخه هموروئید حاوی هیدروکورتیزون استفاده کنید
- از پدهای حاوی آرام‌بخش یا یک عامل بی‌حس کننده استفاده کنید
- ناحیه مقعد خود را دو تا سه بار در روز به مدت 10 تا 15 دقیقه در آب گرم ساده خیس کنید
- اگر متوجه شدید که به دلیل ترس از صدمه زدن به پرینه یا تشدید درد بواسیر یا زخم اپیزیوتومی از حرکات روده اجتناب می‌کنید، اقداماتی را انجام دهید تا مدفوع خود را نرم و منظم نگه دارید. غذاهای سرشار از فیبر، از جمله میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بخورید و مقدار زیادی آب بنوشید. در صورت نیاز از پزشک خود در مورد نرم کننده مدفوع سوال کنید
بیشتر بخوانید: بواسیر یا هموروئید، رگ‌های متورم شده دردناک راست روده
بهبود سینه‌های حساس با مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی
چند روز پس از تولد، ممکن است سینه‌های پر، سفت و حساس (احتقان) را تجربه کنید. شیر دادن مکرر در هر دو سینه برای جلوگیری یا به حداقل رساندن گرفتگی توصیه می‌شود.
اگر سینه‌های شما – از جمله دایره‌های تیره پوست اطراف نوک سینه‌ها – پر شده باشد، ممکن است کودک شما در گرفتن سینه مشکل پیدا کند. برای کمک به کودک خود، می‌توانید قبل از شیر دادن به نوزاد، مقدار کمی شیر را بدوشید یا از پمپ سینه استفاده کنید. برای کاهش ناراحتی سینه، قبل از شیردهی از پارچه‌های گرم استفاده کنید یا دوش آب گرم بگیرید که می‌تواند تخلیه شیر را آسان‌تر کند. بین شیردهی، پارچه‌های سرد را روی سینه‌های خود قرار دهید. مسکن‌های بدون نسخه نیز ممکن است کمک کنند.
اگر به نوزاد خود شیر نمی‌دهید، از یک سینه بند حمایت کننده مانند سوتین ورزشی استفاده کنید. سینه‌های خود را ندوشید و شیر را بیرون نیاورید؛ چراکه باعث می‌شود سینه‌های شما شیر بیشتری تولید کند.
بیشتر بخوانید: دانسته‌هایتان در مورد سرطان سینه را تکمیل کنید
ریزش مو و تغییرات پوستی
در دوران بارداری، افزایش سطح هورمون به این معنی است که موهای شما سریع‌تر رشد می‌کنند، اما اکنون زمان بازگشت است. پس از زایمان، تا پنج ماه ریزش مو را تجربه خواهید کرد.
علائم کشش پوست بعد از زایمان ناپدید نمی‌شوند، اما در نهایت از قرمز به نقره‌ای تغییر رنگ می‌دهند. انتظار داشته باشید هر پوستی که در دوران بارداری تیره شده است، مانند لکه‌های تیره روی صورت شما نیز به آرامی محو شود.
بیشتر بخوانید: ریزش مو بعد از زایمان؛ آیا موهای از دست رفته باز می‌گردد؟
تغییرات خلق و خوی
زایمان باعث ایجاد مجموعه‌ای از احساسات قدرتمند می‌شود. بسیاری از تازه مادران دوره‌ای از احساس افسردگی یا اضطراب را تجربه می‌کنند که به آن افسردگی بعد از زایمان می‌گویند. علائم شامل نوسانات خلقی، گریه، اضطراب و مشکل در خوابیدن است. افسردگی معمولا در عرض دو هفته فروکش می‌کند. با مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی از خود محافظت کنید، احساسات خود را به اشتراک بگذارید و از شریک زندگی، عزیزان یا دوستان خود کمک بخواهید.
اگر در مدت کوتاهی پس از زایمان دچار نوسانات خلقی شدید (از دست دادن اشتها، خستگی شدید و عدم شادی در زندگی) ممکن است افسردگی پس از زایمان داشته باشید. اگر فکر می‌کنید امکان دارد افسرده باشید، به ویژه اگر علائم شما به خودی خود از بین نرود، در مراقبت از کودک یا انجام کارهای روزانه مشکل دارید یا به فکر آسیب رساندن به خود یا کودک‌تان هستید، با پزشک زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
کاهش وزن
بعد از زایمان، ممکن است به نظر برسد که هنوز باردار هستید، این طبیعی است. اکثر زنان در طول زایمان شش کیلو‌گرم (13 پوند) از دست می‌دهند که شامل وزن نوزاد، جفت و مایع آمنیوتیک می‌شود. در روزهای پس از زایمان، وزن بیشتری از مایعات باقیمانده را از دست خواهید داد. پس از آن، یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به شما کمک کند که به تدریج به وزن قبل از بارداری خود بازگردید.
بیشتر بخوانید: راههای کاهش اندازه دور کمر
معاینه پس از زایمان
متخصصین زنان و زایمان توصیه می‌کنند که مراقبت پس از زایمان باید یک فرآیند مداوم باشد. در سه هفته اول پس از زایمان با پزشک خود تماس بگیرید. در عرض 12 هفته پس از زایمان، برای ارزیابی جامع پس از زایمان به پزشک مراجعه کنید.
در طول این قرار ملاقات، پزشک خلق و خوی و بهزیستی عاطفی شما را بررسی می‌کند. در مورد پیشگیری از بارداری و فاصله زمان تولد صحبت کرده، اطلاعات مربوط به مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی و تغذیه نوزاد را مورد بررسی قرار میدهد.
در مورد عادات خواب و مسائل مربوط به خستگی باش ما صحبت خواهد کرد و یک معاینه فیزیکی انجام میدهد که ممکن است شامل چک کردن شکم، واژن، دهانه رحم و رحم باشد تا مطمئن شوید که در حال بهبودی هستید.
این زمان بسیار خوبی برای صحبت در مورد نگرانی‌هایی است که ممکن است داشته باشید، از جمله از سرگیری فعالیت جنسی و نحوه سازگاری شما برای زندگی با یک نوزاد جدید.
نکات طلایی مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی
یخ و گرما
بعد از بچه‌دار شدن بدن به نوعی به هم می‌ریزد. یک راه بسیار ساده برای کمک به کاهش درد ناشی از تورم، درد یا حتی تورم سینه، استفاده از کیسه یخ است. احساس خنک شدن در روند مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی باعث تسکین درد می‌شود و می‌تواند تورم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و منجر به درد کمتر شود.
به همین ترتیب، گرما یک راه عالی و آسان برای درمان درد در دوران نقاهت و مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی است. از یک پد حرارتی یا کمپرس گرم برای تسکین آرام درد و درد عضلانی استفاده کنید.
ماساژ
اگر به دلیل استرس یا مشکلات فیزیکی زایمان دچار تنش شدید شده‌اید، یک ماساژ آرامش‌بخش را امتحان کنید. ماساژ می‌تواند برای بدن، ذهن و حتی شیر مادر معجزه کند. شل شدن و رهاسازی برخی از این عوامل استرس‌زا راه خوبی برای جلوگیری از ایجاد درد و ناامیدی است.
بیشتر بخوانید:ماساژ درمانی برای مفاصل، بی‌رقیب و اثربخش
روغن ضروری
اگر در سه ماهه اول بعد از بارداری احساس می‌کنید که در شرایط سختی قرار گرفته‌اید و به یک تقویت‌کننده خلق و خو نیاز دارید، سعی کنید روغن‌ها را برای کاهش استرس و افزایش روحیه‌تان استفاده کنید.
اسطوخودوس یکی از بهترین روغن‌ها برای آرامش است. چند قطره را در مواقع استرس‌زا استفاده کنید.
یکی دیگر از راههای فوق العاده برای استفاده از روغن‌های ضروری در دوران نقاهت پس از زایمان این است که اسپری طبیعی خود را برای پس از زایمان درست کنید. چندین دستورالعمل مختلف برای ایجاد یک اسپری شفابخش وجود دارد:
در یک بطری اسپری شیشه‌ای مقداری از مواد زیر را مخلوط کنید:
- 5-6 قطره اسانس اسطوخودوس
- 5-6 قطره اسانس کندر
- 5-6 قطره اسانس هلیکریسم
سپس با روغن حامل مورد علاقه خود (مانند روغن نارگیل) یا آب تصفیه شده پر کنید. برای تسکین درد و التیام بیشتر، می‌توانید آلوئه ورا را نیز به مخلوط خود اضافه کنید.
بیشتر بخوانید: روغن مورینگا چیست؟ 6 مورد از فواید و عوارض جانبی روغن مورینگا
چقدر خونریزی بعد از زایمان طبیعی است؟
خونریزی پس از زایمان می‌تواند تا شش هفته ادامه یابد که دقیقا مانند یک دوره بسیار سنگین خواهد بود که از خون باقی مانده، بافت رحم و مخاط شما تشکیل شده است. خونریزی برای 3 تا 10 روز اول شدید است، سپس کاهش می‌یابد و خون از قرمز به صورتی تا قهوه‌ای و زرد مایل به سفید تغییر رنگ میدهد.
اگر لخته‌های بزرگ را مشاهده کردید یا هر ساعت بیش از یک پد خونریزی داشتید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید تا خونریزی پس از زایمان را رد کنید. در این مدت، استفاده از تامپون ممنوع است، بنابراین باید به پدها تکیه کنید.
بیشتر بخوانید: قاعدگی بعد از زایمان و تاثیر شیردهی بر زمان بازگشت
چگونه می‌توانید روند بهبودی پس از زایمان را تسریع کنید؟
نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند تا بهبودی پس از زایمان خود را تسریع کنید و احساس بهتری داشته باشید:
به بهبود پرینه خود کمک کنید
در 24 ساعت اول پس از زایمان، هر چند ساعت در ناحیه پرینه خود یکبار یخ بگذارید. قبل و بعد از ادرار کردن، آب گرم را روی ناحیه مورد نظر اسپری کنید تا ادرار از تحریک پوست پاره شده جلوگیری شود. برای تسکین درد، چند بار در روز حمام نشستن آب گرم را به مدت 20 دقیقه امتحان کنید. سعی کنید از ایستادن یا نشستن طولانی مدت خودداری کنید و به پهلو بخوابید.
تسکین درد
اگر درد دارید، استامینوفن مصرف کنید. درد کلی را با دوش آب گرم یا پد گرم کننده کاهش دهید.
صبور باشید
اولین اجابت مزاج شما پس از زایمان ممکن است زمان ببرد، غذاهای غنی از فیبر (غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات) زیاد بخورید، پیاده‌روی کنید و از نرم کننده‌های ملایم مدفوع استفاده کنید. از زور زدن خودداری کنید که برای پارگی پرینه یا اسکار سزارین خوب نیست.
بیشتر بخوانید: حمام بچه ها ، چگونه کودک خود را حمام کنیم؟
استفاده از ورزش کگل استفاده در مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی
کگل بهترین راه برای بازگرداندن فرم واژن، لذت بخشیدن به رابطه جنسی برای خود و همسرتان و رفع بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان است. بنابراین به محض اینکه راحت‌تر شدید تمرینات کگل را پس از زایمان شروع کنید.
قرار ملاقات‌های دکتر خود را فراموش نکنید
حتی اگر مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی خوبی دارید، معاینه با پزشک ضروری است؛ زیرا کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که همه چیز همان‌طور که انتظار می‌رود پیش برود. متخصص زنان و زایمان شما همچنین می‌تواند از نظر عاطفی با شما تماس بگیرد و در صورت لزوم نحوه دریافت کمک برای سازگاری با شرایط جدید را پیشنهاد دهد.
برای رفع خستگی و مبارزه با یبوست خوب غذا بخورید
همان‌طور که در دوران بارداری رعایت کرده‌اید، به جای سه وعده بزرگ‌تر سعی کنید در طول روز پنج وعده غذایی کوچک‌تر بخورید. برای کمک به پیشگیری از بواسیر، ترکیبی از کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین به‌علاوه مقدار زیادی فیبر (که در میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار یافت می‌شود) بخورید.
نان تست سبوس‌دار با کره بادام‌زمینی، سبزیجات با هوموس یا ماست با یک مشت توت را در نظر بگیرید. هر روز حداقل حدود هشت لیوان آب بنوشید و سعی کنید از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید که می‌تواند بر خلق و خوی شما تاثیر بگذارد و خوابیدن را سخت‌تر کند.
بیشتر بخوانید: معنی انواع گریه نوزاد، گریه های مختلف نوزاد به چه معناست؟
به حرکت ادامه دهید
به خاطر داشته باشید که فورا به برنامه‌های تمرینی سخت قبل از بارداری باز نخواهید گشت. اما قطعا با پزشک خود در مورد اینکه چه زمانی و چگونه می‌توانید ورزش را در برنامه مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی قرار دهید، صحبت کنید.
با پیاده‌روی شروع کنید. در اطراف خانه خود و در نهایت در اطراف محله قدم بزنید. پیاده‌روی به رفع گاز و یبوست کمک می‌کند و با افزایش گردش خون و توان عضلانی به بهبودی سرعت می‌بخشد. به علاوه خلق و خوی شما را تقویت و به کاهش علائم افسردگی کمک می‌کند.
یادداشت پایانی
مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی می‌تواند از آسیب‌های احتمالی در سال‌های آینده جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید طبیعی بودن زایمان به معنای راحتی پس از آن و شروع سریع فعالیت‌های روزانه به مانند گذشته نیست. نبود جای زخم نباید شما را به اشتباه بیندازد که بدن شما نیاز به مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی ندارد.