سویه XBB، BF7 , BQ.1 ویروسی هزارچهره؛ در خان هشتم، کرونا بانقابی تازه به میدان آمدند

کرونا بازهم در چهره‌ای دیگر ظاهر می‌شود. چهره‌ای ناشناخته و البته پیش بینی نشده. شاید هنوز درباره طریقه مقابله قطعی با این ویروس اطلاعات کافی نداشته باشیم اما با توجه به تجربه‌های گذشته می توان راه‌های مقابله با سویه جدید امیکرون را هم یافت و احتمال ابتلا به بیماری را کاهش داد. تقریبا یک سال از شیوع امیکرون، بعد از اپیدمی کرونا در سال 2019 می‌گذرد و در این فرآیند امیکرون چندین جهش فرعی ایجاد کرده است که زیرسویه BF.7 و XBB جدیدترین آنها به شمار می‌رود.

گزارش‌هایی که تاکنون درباره این سویه از کشور چین منتشر شده نشان می‌دهد که ویژگی‌های این نوع سویه نگران‌کننده نیست اما به نظر می‌رسد که در سایر نقاط جهان رشد زیادی داشته باشد. در این مقاله از مجله سلامت سیوطب اطلاعات کاملی را درباره BQ.1 و XBB در اختیارتان قرار می‌دهیم تا با آگاهی کامل به میدان کارزار با این شکل تازه کرونا وارد شویم.

سویه جدید BF7 و XBB چگونه در جهان شیوع پیدا کرد؟

مبدا آغاز زیرسویه BF7 و XBB هم مانند سویه های پیشین کشور چین بوده است. به گونه‌ای که براساس اسناد ارائه شده به کمیته ملی بهداشت چین، که روز جمعه دوم دی فاش شد، حدود ۲۵۰ میلیون تن از مردم این کشور در ۲۰ روز نخست از ماه دسامبر به کرونا مبتلا شدند. هند نیز ممکن است در چند هفته آینده شاهد افزایش موارد کووید باشد.

آیا سویه جدید XBB و BF7 می‌توانند پاندمی جدید در جهان ایجاد کنند؟

کارشناسان معتقدند که این وضعیت ممکن است به اندازه آنچه در چین اتفاق می‌افتد نگران‌کننده نباشد. بر اساس برخی گزارش ها 1 تا 2 میلیون نفر ممکن است در ماه های آینده به این ویروس مبتلا شوند. کانگ گانگاندیپ ویروس شناس مشهور معتقد است که سویه جدید، تهدید مهمی برای کشور هند تلقی نمی‌شود.

 در ایالات متحده تخمین زده می‌شود که تا اوایل سال جدید میلادی 5.7 درصد از عفونت‌های مبتلا به کووید را این سویه تشکیل خواهد داد. طبق آمار اعلام شده توسط وزارت بهداشت کشورمان نیز تعداد مبتلایان جدید در کشور رو به افزایش است. تعداد شهرهای نارنجی و زرد نیز در روزهای آتی بیشتر خواهد شد. حالا بهترین واکنش در مقابل این سویه چیست؟ آیا باید بیش از پیش نگران باشیم یا با رعایت نکات ایمنی همچون گذشته می توان از شر این زیر سویه کرونا در امان ماند؟

سرعت انتشار سویه جدید XBB چگونه است؟

 همان‌گونه که گفتیم تحقیقات نشان داده‌ است علائم این سویه جدید مانند سویه‌های قبلی کرونا است. همچنین طبق مطالعاتی که بر روی این سویه جدید انجام شده، سویه XBB نسبت به سویه‌های قبلی سرعت انتقال بیشتری دارد. گزارش‌هایی که تاکنون درباره این سویه از کشور چین منتشر شده نشان می‌دهد که ویژگی‌های زیرسویه BF7 و XBB نگران‌کننده نیست؛ اما به نظر می‌رسد که در سایر نقاط جهان رشد زیادی داشته باشد.

انتشار ویروس در داخل مرزهای یک کشور  در کشورهای مجاور تأثیر خواهد داشت، حتی اگر هیچ ارتباط مستقیمی بین این دو وجود نداشته باشد. طبق برخی مطالعات، چین ممکن است طی ماه‌های آینده شاهد 2 تا 3 موج از عفونت‌ها باشد. اما کارشناسان معتقدند که وضعیت ممکن است در کشورهای دیگر به اندازه آنچه در چین اتفاق می‌افتد نگران‌کننده نباشد. براساس برخی گزارش ها 1 تا 2 میلیون نفر ممکن است در ماه‌های آینده به این ویروس مبتلا شوند.

تفاوت سویه جدید امیکرون با سویه های قبلی چیست؟

 سویه جدید زیرمجموعه‌ای از نوع Omicron BA.5 بسیار قابل انتقال است. این نوع دارای مقدار R 10- 18 همان عدد بازتولید است. این بدان معناست که یک فرد آلوده می‌تواند ویروس را به طور متوسط ​​به 10 تا 18 نفر دیگر منتقل کند. ویروس Omicron دارای مقدار R 1-5 بود. BF.7 دوره کمون و نهفتگی کوتاه‌تری دارد و ظرفیت بالاتری برای ایجاد عفونت مجدد یا آلوده کردن حتی کسانی که واکسینه شده‌اند خواهد داشت.

شباهت های سویه جدید کرونا با امیکرون ‌های قبلی چیست؟

سویه BF.7 مانند جهش‌های فرعی قبلی خطر جدی برای جمعیت ندارد. تقریبا علائم مشابه جهش‌های قبلی دارد و هچنان مسری است از اینرو پوشیدن ماسک صورت و اجتناب از شلوغی غیرضروری همیشه توصیه می‌شود.

سونامی زیرسویه جدید کرونا در جهان به کجا می رسد؟

هیچ‌کس دقیقا نمی‌داند که با وجود  انواع ویروس BQ چه اتفاقی خواهد افتاد. بسیاری از کارشناسان می‌گویند که امیدوارند که ما امواج بزرگ زمستان‌های گذشته را نبینیم، مطمئناً هیچ چیز شبیه نوع اصلی Omicron نیست. احتمال  اوج چشمگیر آن وجود دارد. اما از چند جهت می‌توان دلایلی برای خوش بینی پیدا کرد. اول، تجربه کشورهای دیگر است.
مایکل اوسترهولم، متخصص بیماری‌های عفونی که مرکز تحقیقات و سیاست‌گذاری بیماری‌های عفونی در دانشگاه مینه‌سوتا را مدیریت می‌کند، خاطرنشان می‌کند که مشکلی مشابه مشکل در فرانسه و آلمان در حال اتفاق است اما بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر کاهش یافته است. این سویه‌های جدید مقاومت قابل توجهی در برابر آنتی بادی نشان داده‌اند. از این منظر، چنانکه سیستم ایمنی افراد ضعیف باشد یا در کنار کسی که ناقل ویروس است قرار گیرند، باید محتاط باشند.  

امش آدالجا، متخصص بیماری‌های عفونی، محقق ارشد مرکز امنیت سلامت جانز هاپکینز، معتقد است که علائم BQ.1  و نوع‌های دیگر “همه در یک طیف عمومی” مانند انواع قبلی COVID-19 هستند. اما ایشان می‌افزایند میزان مصونیت یک فرد نقش عمده‌ای در میزان شدید و ضعیف بودن علایم دارد. به این معنا که اگر جدیدا واکسن‌های کووید-۱۹ را تزریق کرده‌اید یا اخیراً به ویروس اومیکرون مبتلا شده‌اید، به‌عنوان فردی که در برابر ویروس مصونیت پیدا کرده‌اید، احتمال اینکه دچارعلائم شدیدی شوید بسیار کم است.

در صورت ابتلا به سویه جدید امیکرون XBB و BF7 چه اقداماتی باید انجام دهیم؟

اگر در مناطقی که خطر ابتلا به بیماری در آنها بیشتر است ساکن هستید، نشانه‌های بیماری را در خود مشاهده  کرده‌اید و یا با افرادی که سرایت ویروس کرونای جدید به آنها ثابت شده است تماس داشته‌اید این موارد را رعایت نمایید:

• در صورت مشاهده نشانه‌های بیماری در خود، با استفاده از تلفن با پزشک خود تماس حاصل کنید. چنانچه پزشک در دسترس نبود، با خدمات آماده باش پزشکی به شماره تلفن ۱۱۶۱۱۷ تماس بگیرید. در موارد اضطراری با شماره تلفن ۱۱۲ تماس حاصل فرمایید.
• چنانچه با شخصی که مبتال به ویروس بوده است تماس مستقیم داشته‌‎اید، ولی نشانه‌های بیماری را در خود مشاهده نکرده‌اید، یا اگر از مناطق پرخطر بازگشته اید، اداره بهداشت مسئول را در جریان امر قرار دهید.
• چنانچه مبتال به بیماری‌های اولیه، نظیر فشار خون بالا، بیماری قند، بیماری های قلبی-عروقی یا بیماری‌های تنفسی مزمن هستید یا به واسطه بیماری یا معالجه خاصی دستگاه ایمنی بدن شما تضعیف شده است، پزشک خود را در جریان بگذارید.

علائم سویه جدید امیکرون XBB و BF7 چیست؟ 

علائم این زیر سویه مانند انواع دیگر COVID-19 شامل موارد زیر است:

• تب یا لرز
• سرفه کردن
• تنگی نفس
• مشکل در تنفس
• خستگی
• دردهای عضلانی
• سردرد
• احتمال از دست دادن حس چشایی یا بویایی
• گلو درد و احتقان
• آبریزش بینی
• حالت تهوع یا استفراغ ودر برخی موارد فرد مبتلا دچار اسهال نیز می‌گردد.

براساس جدیدترین داده‌های مطالعه بهداشتی ZOE از دانشگاه هاروارد علائم BQ.1 بیشتر شبیه علائم سرماخوردگی هستند که گلودرد، آبریزش بینی، بینی کیپ شده،  عطسه کردن، سرفه و درد عضلانی از متداول‌ ترین علائم گزارش شده است. برخی بیماران نیز ممکن است علائم گوارشی مانند اسهال و استفراغ را تجربه کنند. بر اساس تحقیقات  سویهBF.7 دارای یک جهش در پروتئین اسپایک خود است که باعث می‌شود بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تریدارند دچار عفونت بیشتر و ضعف عمومی و ناتوانی جسمی شوند.

 سویه XBB بر کودکان و جوانان چه تاثیراتی بجای می‌گذارد؟

طبق گزارشات در نمونه‌گیری هلیکس (مرجعی برای تمام اطلاعات پزشکی بیماری،  دارویی) سویه XBB در بین  جوانان 18 تا 24 ساله‌ بیشترین افزایش آمار مبتلایان را به خود اختصاص داده است. پس زیر سویه XBB بیشتر نوک پیکان خود را متوجه جوانان کرده است. لزوم رعایت نکات بهداشتی در میان جوانان ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به بالا بودن درصد جمعیت جوان کشورمان، احتمالا شاهد گسترش این ویروس در این قشر خواهیم بود. شواهد اولیه نشان می‌دهد خطر عفونت مجدد با ظرفیت بیشتری برای آلوده کردن افرادی که حتی  قبلاً عفونت کووید داشته یا واکسینه شده اند، وجود دارد.

چگونه از شیوع پیک هشتم کرونا جلوگیری کنیم؟

تصمیم جدید دولت چین برای حذف سیاست کووید صفر و ابتلای میلیون‌ها نفر چینی به کووید با اعلام پایان قرنطینه در این کشور آن هم در آستانه تعطیلات سال نو میلادی، کشورهای بسیاری را نسبت به اتخاذ دوباره سیاست‌های پیشگیرانه در مقابله با کووید ترغیب کرده است. آمریکا از تاریخ ۵ ژانویه ۲۰۲۲ انجام تست کووید را برای همه مسافران ورودی از چین اجباری کرد. کمیسیون اروپا نیز صبح پنج‌شنبه ۲۹ دسامبر 2022 با تشکیل کمیته‌ای اضطراری از نمایندگان بهداشت بیست و هفت کشور اروپایی، درباره اقدامات احتمالی هماهنگ اروپا در این زمینه تصمیم‌گیری کرده است. اما چه اقداماتی می تواند نقش پیشگیرانه داشته باشد.

آیا واکسن های تزریق شده برای مقابله با سویه XBB و BF7 کافی است؟

هنوز هیچ واکسنی برای پیشگیری از ویروس کرونای جدید وجود ندارد. هم اکنون متخصصان با تمام قوا مشغول تحقیق برای عرضه یک واکسن هستند. واکسن‌های دیگر ضد بیماری‌های مجاری تنفسی، قابلیت حفاظت از انسان در برابر ویروس کرونای جدید را ندارند. البته این واکسن‌ها می‌توانند از بروز دیگر بیماری های مجاری تنفسی) آنفولانزا، سینه پهلو بوسیله پنوموکوک‌ها (جلوگیری کرده و به کاهش فشار وارده بر سیستم بهداشتی – درمانی کشور) کمک کنند.

تحقیقات نشان داده‌است افرادی که حداقل دو دوز واکسن کرونا دریافت کرده‌اند به نسبت افرادی که واکسن تزریق نکرده‌اند کمتر به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند یا در صورت ابتلا نیز به نوع خفیف آن دچار شده‌اند. همچنین مرگ و میر ناشی از کرونا در افراد واکسینه به‌طور محسوسی کمتر است.

در کشور ایران مانند دیگر کشورهای جهان بیشتر مردم یک یا دو دوز واکسن کرونا تزریق کرده‌اند و به آن اکتفا نموده‌اند؛ اما حال که خبرهای ناشی از وقوع پیک جدید در میان است، سازمان جهانی بهداشت و مسئولین بهداشتی بر تزریق دوز سوم و دوز چهارم تاکید زیادی کرده‌اند.

در مجموع ظهور BF.7 و سایر انواع سویه جدید ویروس نگران کننده است. اما همچنان واکسیناسیون بهترین سلاح برای مبارزه با کووید بوده و تایید اخیر سازمان تنظیم کننده داروهای بریتانیا برای تقویت کننده های دو ظرفیتی، که امیکرون را در کنار سویه اصلی SARS-CoV-2 هدف قرار می دهد، بسیار امیدوار کننده است.

استفاده از ماسک برای مقابله با زیر سویه جدید کرونا توصیه می‌شود؟

 توجه به دستورالعمل‌های بهداشتی هنگام سرفه کردن و عطسه زدن یا در هنگام شستشوی دست‌ها، اهمیت خیلی بیشتری دارد. البته کسانی‌که به این بیماری مبتلا هستند، می‌توانند با استفاده از حفاظ های مورد استفاده بر روی بینی و دهان خطر انتقال بیماری به دیگران را کاهش دهند.

افراد مبتلا می‌توانند حتی بدون اینکه علائم بیماری در آنها مشهود باشد بیماری را به دیگران انتقال دهند. در بعضی از مواقع امکان رعایت فاصله 1/5متری وجود ندارد. در اینگونه مواقع، استفاده پیشگیرانه از ماسک می‌تواند به کندسازی روند گسترش این زیر سویه کمک کند. ماسک می‌بایست صورت را بخوبی بپوشاند و در صورت خیس شدن عوض شود. زیرا ماسک‌های خیس به هیچ وجه مانع ویروس نمی‌شوند.

ضدعفونی کردن و شستن دست‌ها؛ اصلی ترین گزینه مقابله با سویه XBB

شستشوی متناوب و اساسی دست‌ها معمولا به نحو موثری از سرایت بیماری جلوگیری می‌کند. اگر افرادی که بیش از دیگران در معرض خطر سرایت بیماری هستند در محیط ساکن باشند، ضدعفونی کردن دست‌ها می تواند یک اقدام مفید باشد که بایستی با مواد استاندارد و به شکل سفارش شده انجام گیرد.

برای رهایی از سویه XBB و BF7 کی و چه مدت باید قرنطینه شویم؟

در صورتی که ابتلای شما به ویروس کرونای جدید اثبات شده است یا با شخصی که به این بیماری مبتلا بوده است ارتباط نزدیک داشته‌اید یا اگر اداره بهداشت دستور قرنطینه صادر کند این مرحله ضروری خواهد بود. طبق نظر مراجع بهداشتی حداقل مدت زمان قرنطینه مورد نیاز برای زیر سویه جدید پنج روز است و این دو زیر سویه حداقل تا 5 روز قابل انتقال هستند. درصورتی که امکان قرنطینه کردن خود را ندارید حتما توجه داشته باشید که تا 10 روز از ماسک مناسب استفاده کنید و در مکان های عمومی شلوغ حاضر نشوید.

نقش ویتامین D در پیشگیری و درمان کرونای جهش یافته XBB و BF7

طبق مطالعات، ویتامین D از ابتدای شیوع کرونا تا پیدایش جهش‌های فرعی آن ارتباط مستقیمی با شدت بیماری داشته است. مبتلایانی که دارای سطح ویتامین D پایین تر از حد نرمال بوده‌اند علایم شدیدتر این ویروس را تجربه می‌کنند؛ چراکه ویتامین D نقش مهمی در کنترل التهاب سیستم ایمنی دارد. شواهد اولیه نشان می‌دهد که ممکن است خطر عفونت مجدد با ظرفیت بیشتری برای آلوده کردن افرادی که حتی  قبلاً عفونت کووید داشته یا واکسینه شده اند، وجود دارد.

اگر به سویه XBB مبتلا شدیم چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر پنج تا شش روز پس از شروع علائم، کاهشی در شدت علائم احساس نکردید یا  مواردی همچون تنگی نفس، بریده بریده نفس کشیدن، تعداد تنفس بالا، تب ادامه دار و خستگی بسیار شدید به علائم قبلی اضافه شد، حتما با پزشک متخصص برای چک کردن سطح اکسیژن خون و بررسی درگیری ریه مشورت نمایید و طبق دستور پزشک روند درمان را ادامه دهید.

درمان های موثر برای زیرسویه BF.7 و XBB

تیمی از محققان واحد زیست شناسی عفونت در موسسه تحقیقاتی لایبنیتز آلمان این موضوع را بررسی کردند که درمان‌های آنتی بادی تایید شده تا چه حدی بطور موثر سویه‌های در حال گردش ویروس اومیکرون را مهار می‌کنند. این محققان دریافتند که زیرسویه جدید از سویه اومیکرون که در سرتاسر جهان رو به افزایش است، نسبت به تمام درمان‌های آنتی بادی موجود مقاوم است. به نظر می‌رسد توصیه‌های مطرح شده در زمینه سویه‌های پیشین را باید در این زیر سویه نیز به کار گرفت.

• تاثیر ویتامین c در پیشگیری از کرونا: ویتامین c نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن دارد البته میزان اثربخشی ویتامین c  بر پیشگیری و درمان ویروس کرونا اثبات نشده است. این ویتامین می‌تواند باعث خفیف‌تر شدن علائم ویروس کرونا و طول مدت بستری در ICU  را کاهش دهد.
• مکمل تقویتی سیستم ایمنی برای مقابله با XBB: برخی مکمل‌های تقویت سیستم ایمنی حاوی انواع مواد معدنی و ویتامین‌های موثر در عملکرد سیستم ایمنی برای پیشگیری از مبتلا شدن به ویروس هستند.
• نقش خواب در دوران کرونا: خواب برای حفظ سلامتی جسمی و روحی و تقویت و تنظیم سیستم ایمنی بدن ضروری است. حین خواب سیستم ایمنی پروتئین‌هایی به نام سایتوکاینها را آزاد می‌کند که برای مبارزه با عفونت‌ها و التهاب‌ها مهم می‌باشد.
• تاثیر گیاه میخک بر روی کرونا: گیاه میخک دارای خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی و محافظتی از دستگاه گوارش است که در ایمن سازی این بخش از بدن و به ویژه درمان گلودرد در زمان وجود ویروس در بدن نقش موثری دارد.
• شربت سرخارگل یا اکیناسه بر بیماری کرونا ویروس: گیاه سرخارگل دارای اثرات ضد ویروسی و تعدیل سیستم ایمنی است. این گیاه باعث از بین رفتن ویروس یا سلول‌های آلوده به ویروس می‌شود.

داروهای بالا به همراه برخی دیگر داروهای توصیه شده ممکن است در کاهش عوارض این ویروس موثر باشند؛ اما همچنان همگان بر این باورند که این بیماری دوره خاصی دارد و بهبودی کامل در هر صورت پس از یک دوره استراحت به دست خواهد آمد.

سویه جدید امیکرون و نگرانی‌ها از گسترش این ویروس در ایران

همگان واقفند که بهترین راه پیشگیری است. پس نگران نباشید و پروتکل‌های بهداشتی را طبق برنامه‌ریزی سازمان بهداشت جهانی رعایت کنید. علاوه‌‎بر این با تزریق به موقع دوزهای واکسن، شدت علایم را کاهش دهیم و  بدنمان را  در مقابل عفونت ویروس ایمن کنیم. در این مطلب از مجله پزشکی سیوطب،  به بررسی سویه‌های جدید کرونا ویروس BF7، BQ.1 و XBB و علایم آن‌ها و میزان تهدید و همچنین پیشگیری از علائم شدید این گونه‌های فرعی پرداختیم. اگر شما هم در این باره اطلاعاتی دارید با ما و مخاطبان سیوطب به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول درباره زیر سویه جدید امیکرون