وسواس فکری و عملی
همه‌ی افراد کم و بیش درباره اختلال وسواس فکری – عملی که در اصطلاح عامیانه “وسواس” نامیده می‌شود چیزهایی شنیده‌اند. اما دقیقاً چه موقع می‌توان گفت که فردی به اختلال وسواس مبتلا است؟ اکثر ما گاهی اوقات رفتارهای وسواسی از خود بروز می‌دهیم که علل مختلفی دارد اما چگونه می‌توان تشخیص داد که این رفتارها حالت بیمارگونه به خود گرفته است یا خیر؟ در این مقاله به بررسی نشانه‌های اختلال وسواس فکری و عملی و تعریف دقیق آن می‌پردازیم.
تعریف وسواس فکری و وسواس عملی
وسواس‌های فکری افکار، امیال، یا تصورات عود کننده هستند که به صورت مداوم و ناخواسته تجربه می‌شوند. مانند تصور آلودگی و میل به شستشوی مکرر.
درحالی که وسواس‌های عملی رفتارهای مشهود یا اعمال ذهنی مکرری هستند که در پاسخ به وسواس‌های فکری در فرد ظاهر می‌شوند و فرد احساس می‌کند باید با قاطعیت اجرا شوند و درواقع وادار به انجام دادن آنها میباشد.
معمولاً اختلال وسواس با اعمال تکراری در نظافت و ترس از آلودگی شناخته می‌شوند درصورتی که بسیاری از انواع وسواس مانند چک کردن بیش از بیست بار اجاق گاز، یا مثلاً دوری کردن از هرچیزی که رنگ قهوه‌ای داشته باشد، یا چک کردن مکرر قفل در، بسته بودن پنجره و… وجود دارند.
اختلال وسواس فکری – عملی می‌تواند تا جایی پیش برود که زندگی شخص را به طور کامل مختل کند. در موارد بالینی دیده شده که فرد هر روز صبح سه تا چهار ساعت از زمان خود را صرف حمام کردن می‌کرده و زمان غذا خوردنش نیز ساعت‌ها طول می‌کشید چون هر لقمه از غذا را سیصد بار می‌جویده تا کاملاً میکروب‌زدایی شود. منزل را ترک نمی‌کرده و با کسی هم مکالمه تلفنی نداشت. دلیل انجام تمام این کارها، رهایی از رنج و تنش ناشی از افکار وسواسی میباشد.
چگونه بفهمیم که مبتلا به اختلال وسواس هستیم یا خیر؟
بسیاری از ما ممکن است تجارب زودگذر مشابهی داشته باشیم. به‌خصوص با شرایط کنونی که بخاطر شیوع ویروس کرونا بر جهان حاکم شده‌است، یکی از نگرانی‌های اصلی اکثر افراد، مبتلا شدن به اختلال وسواس یا به اصطلاح همان ” وسواس شدن ” است.
یکی از نشانه‌های وسواس‌های فکری این است که این افکار لذت‌بخش نیستند و به‌صورت کاملاً غیر ارادی تجربه می‌شوند. آنها مزاحم و ناخواسته‌اند و در اکثر افراد موجب به وجود آمدن ناراحتی و اضطراب می‌شوند و هدف از انجام دادن اعمال مکرر و بیمارگونه، کاهش دادن این اضطراب و ناراحتی است.
کسانی که مبتلا به ابن اختلال هستند اغلب تصور می‌کنند که اگر اعمال تکراری مانند شمردن دفعات جویدن را انجام ندهند رویدادی ناخوشایند مانند بیماری یا مرگ یکی از عزیزان برایشان اتفاق می‌افتد. اگر چنین افکاری هر روزه به سراغ شما می‌آیند و نمی‌توانید از دست آنها رهایی پیدا کنید، بهتر است با یک روانشناس مشورت کنید و کمک حرفه‌ای بگیرید.
اختلال وسواس فکری – عملی در بین زنان شایع‌تر از مردان است و معمولاً از اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. این اختلال اغلب به دنبال رویدادی تنش‌زا مانند بارداری، زایمان، کشمکش‌های خانوادگی، یا مشکلات شغلی بروز می‌کند. عامل وراثت نیز بر ابتلا به این اختلال تاثیر زیادی دارد.
ارتباط اختلال وسواس با سایر اختلال‌های روانی
گاهی در خلال یک دوره‌ی افسردگی، بیماران دچار اختلال وسواس فکری – عملی می‌شوند و همچنین در بیماران مبتلا به وسواس، غالباً افسردگی آشکاری دیده می‌شود. همچنین از نظر علمی ثابت شده‌است که این اختلال معمولاً با اختلالات اضطرابی دیگر مانند وحشتزدگی و فوبی‌ها و انواع اختلالات شخصیتی همایندی دارد.
بیشتر بخوانید: پرخوری عصبی چیست؟
وسواس فکری
وسواس فکری بیماری مزمن روانی و است که منجر به رفتارهای اجباری برای احساس امنیت می شود، رفتارهایی مانند بررسی چندباره ی قفل در یا تمرین های مکرر در مورد مسائل بیهوده. این بیماری معمولاً در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می شود. افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری اقدامات تکراری و غیر منطقی بیش از حد وقت گیر و ناراحت کننده انجام می دهند. مسئله ای که در مورد افراد وسواسی وجود دارد اینکه این افراد فکر می کنند قادر به کنترل وسواس خود نیستند و ملزم به انجام آن هستند.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره کودکان
وسواس فكري چیست؟
اجبار و وسواس فکری ساعات زیادی از روز فرد را اشغال می کند به طوری که در روابط خانوادگی و اجتماعی ،تحصیل و اشتغال آنها تداخل ایجاد می کند . با شدیدتر شدن وسواس فکری اجتناب از آن به یک مشکل فزاینده تبدیل می شود و انجام کارهای روزمره مانند غذا خوردن ، آشامیدن ، خرید یا مطالعه برای افراد دشوار کند. این بیماری اغلب با افسردگی و سایر اختلالات اضطرابی ، از جمله اضطراب اجتماعی ، اختلال و وحشت همراه است.
علائم وسواس فكري چیست؟
- تمیز کردن مکرر
این نوع علائم شامل موارد زیر است:
- نگرانی مداوم در مورد میکروب یا بیماری
- نگرانی در مورد کثیف شدن یا ناپاکی (از نظر جسمی یا روحی)
- ترس مداوم برای قرار گرفتن در معرض خون ، مواد سمی ، ویروس ها یا سایر منابع آلودگی
- اجتناب از منابع احتمالی آلودگی
- خلاص شدن اجباری از شر چیزهایی که کثیف می دانند (حتی اگر کثیف نباشند)
- شستن یا تمیز کردن اجباری موارد آلوده
- تشریفات خاص برای نظافت یا شستشو ، مانند شستن دستها یا پاک کردن های مکرر سطوح به تعداد مشخص
- رعایت تقارن
این نوع علائم شامل موارد زیر است:
- نیاز به اینکه اشیا یا وسایل به روشی خاص چیدمان شده باشند.
- نیاز شدید به تقارن یا سازماندهی در وسایل خانه و محل کار
- نیاز به تقارن در کارها به عنوان نمونه اگر زانوی چپ خود را بخارند ، باید زانوی راست خود را نیز بخاراند.
- شمارش بیش از حد تعداد مشخص
- همه چیز باید به روش صحیح مرتب یا منظم باشد.
- افکار مزاحم
بیشتر بخوانید: درمان زانودرد، معالجه درد زانو با روش های موثر خانگی و دارویی
این نوع علائم شامل موارد زیر است:
- افکار مزاحم مکرر که اغلب جنسی یا خشونت آمیز هستند.
- احساس گناه ، شرم و ناراحتی درباره افکار خود
- نگرانی مداوم از اینکه به افکار خود عمل کنید و باعث دوری خانواده تان شوید.
- نگرانی مکرر مبنی بر اینکه بدون هیچ معنایی به خود یا شخص دیگری آسیب می رسانید.
- وسواس در مورد عقاید مذهبی و احساس کفر
- احساس مسئولیت مداوم برای اتفاقات بد
- سرزنش خود برای از بین بردن یا لغو افکار
- مرور مرتب فعالیت های روزمره برای اطمینان از اینکه به کسی آسیب نرساندید.
- اجبار در بررسی چیزها
- نگرانی مداوم از دور ریختن چیزها
- نیاز به جمع آوری تعداد مشخصی از وسایل برای محافظت از خود در برابر آسیب دیدن
- بررسی مکرر وسایل خود
درمان وسواس فکری
- درمانهای روانشناختی مانند رفتار درمانی شناختی
- روشهای مدیریت اضطراب
- شرکت در گروهها و آموزش
- داروها
- تکنیک های کنترل اضطراب
- در موارد حاد بستری شدن
وسواس فکری بیماری مزمن روانی و است که منجر به رفتارهای اجباری برای احساس امنیت می شود، رفتارهایی مانند بررسی چندباره ی قفل در یا تمرین های مکرر در مورد مسائل بیهوده. این بیماری معمولاً در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می شود. افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری اقدامات تکراری و غیر منطقی بیش از حد وقت گیر و ناراحت کننده انجام می دهند. مسئله ای که در مورد افراد وسواسی وجود دارد اینکه این افراد فکر می کنند قادر به کنترل وسواس خود نیستند و ملزم به انجام آن هستند.
وسواس فكري چیست؟
اجبار و وسواس فکری ساعات زیادی از روز فرد را اشغال می کند به طوری که در روابط خانوادگی و اجتماعی ،تحصیل و اشتغال آنها تداخل ایجاد می کند . با شدیدتر شدن وسواس فکری اجتناب از آن به یک مشکل فزاینده تبدیل می شود و انجام کارهای روزمره مانند غذا خوردن ، آشامیدن ، خرید یا مطالعه برای افراد دشوار کند. این بیماری اغلب با افسردگی و سایر اختلالات اضطرابی ، از جمله اضطراب اجتماعی ، اختلال و وحشت همراه است.
علائم وسواس فكري چیست؟
- تمیز کردن مکرر
این نوع علائم شامل موارد زیر است:
- نگرانی مداوم در مورد میکروب یا بیماری
- نگرانی در مورد کثیف شدن یا ناپاکی (از نظر جسمی یا روحی)
- ترس مداوم برای قرار گرفتن در معرض خون ، مواد سمی ، ویروس ها یا سایر منابع آلودگی
- اجتناب از منابع احتمالی آلودگی
- خلاص شدن اجباری از شر چیزهایی که کثیف می دانند (حتی اگر کثیف نباشند)
- شستن یا تمیز کردن اجباری موارد آلوده
- تشریفات خاص برای نظافت یا شستشو ، مانند شستن دستها یا پاک کردن های مکرر سطوح به تعداد مشخص
- رعایت تقارن
این نوع علائم شامل موارد زیر است:
- نیاز به اینکه اشیا یا وسایل به روشی خاص چیدمان شده باشند.
- نیاز شدید به تقارن یا سازماندهی در وسایل خانه و محل کار
- نیاز به تقارن در کارها به عنوان نمونه اگر زانوی چپ خود را بخارند ، باید زانوی راست خود را نیز بخاراند.
- شمارش بیش از حد تعداد مشخص
- همه چیز باید به روش صحیح مرتب یا منظم باشد.
- افکار مزاحم
این نوع علائم شامل موارد زیر است:
- افکار مزاحم مکرر که اغلب جنسی یا خشونت آمیز هستند.
- احساس گناه ، شرم و ناراحتی درباره افکار خود
- نگرانی مداوم از اینکه به افکار خود عمل کنید و باعث دوری خانواده تان شوید.
- نگرانی مکرر مبنی بر اینکه بدون هیچ معنایی به خود یا شخص دیگری آسیب می رسانید.
- وسواس در مورد عقاید مذهبی و احساس کفر
- احساس مسئولیت مداوم برای اتفاقات بد
- سرزنش خود برای از بین بردن یا لغو افکار
- مرور مرتب فعالیت های روزمره برای اطمینان از اینکه به کسی آسیب نرساندید.
- اجبار در بررسی چیزها
- نگرانی مداوم از دور ریختن چیزها
- نیاز به جمع آوری تعداد مشخصی از وسایل برای محافظت از خود در برابر آسیب دیدن
- بررسی مکرر وسایل خود
درمان وسواس فکری
- درمانهای روانشناختی مانند رفتار درمانی شناختی
- روشهای مدیریت اضطراب
- شرکت در گروهها و آموزش
- داروها
- تکنیک های کنترل اضطراب
- در موارد حاد بستری شدن
وسواس فکری و عملی ممکن است هر کسی را درگیر خود کند و بهترین روش مقابله با آن کسب اطلاعات و مشورت با پزشک میباشد.