تخم شربتی محبوبترین شربت ایرانیها با 13 نمونه خاصیت درمانی
تخم شربتی یکی از پرکاربرترین مواد غذایی در تهیه انواع شربتهای خوشمزه و مفید است. این ماده به دلیل خاصیت ژلهای که در برخورد با آب دارد باعث رفع تشنگی و همچنین کاهش سرعت هضم و آزادسازی انرژی و قند مواد غذایی در معده و سیستم گوارشی میشود و باعث افزایش مدت زمان سیری خواهد شد.
تخم ریحان کوهی خواص دیگری دارد که از آنها میتوان به تاثیر در آرامش اعصاب، درمان عفونتها، محافظت و سفیدی پوست و کاهش فشار و قندخون اشاره کرد. در این مقاله از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی خواص تخم شربتی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: خارشتر و ۱۳ خواص بینظیر عرق، ریشه و دمنوش این گیاه
نگاهی کلی به موضوع این مقاله
- بذر ریحان با کند کردن سرعت آزادسازی قند و انرژی موجود در مواد غذایی، باعث کنترل و درمان دیابت و کاهش وزن خواهد شد.
- مصرف این ماده در درمان نفخ بسیار موثر است
- بذر ریحان ارزش غذایی بالایی دارد و جزء مواد غذایی و مفردات دارویی پرکاربرد قرار میگیرد
- زیادهروی در مصرف تمامی مواد، حتی آب عوارضی برای سلامتی ایجاد میکند؛ تخم شربتی نیز از این قاعده مستثنی نیست
بیشتر بخوانید : ۱۹خواص زنجبیل از تسکین درد قاعدگی تا شکست چربی در بدن
آشنایی با تخم شربتی
خیلی از افراد اطلاع دارند که این ماده در اصل تخم گیاه ریحان کوهی است که نام علمی آن Ocimum album L یا Ocimum basilicum L است. خاستگاه اصلی این گیاه هند بوده و در طب سنتی هندوستان از این گیاه و تخم آن زیاد استفاده میکنند.
ریحان کوهی مانند سبزی ریحان معمولی، برگهای ریزی دارد و بوی آن نسبت به ریحان ساده، تندتر است. به همین دلیل محققین معتقدند که مواد شیمیایی موجود در ریحان کوهی باعث کاهش درد و تورم خواهد شد.
بذر یا دانههای این گیاه را میتوان با مخلوط کردن در آب یا تهیه شربت استفاده کرد. باید گفت این دانهها مقدار زیادی آب را دور خود جذب میکنند و همین کار باعث حجیمتر شدن آنها و رفع تشنگی و ذخیره آب در تابستانها میشود.
میتوان گفت که تخم شربتی یکی از قدیمیترین شربتهای سنتی ایران است که در فصل تابستان مصرف زیادی دارد.
بیشتر بخوانید : انیسون؛ درمانی گیاهی برای کاهش علائم یائسگی و تعدیل قند خون
خواص تخم شربتی و تاثیر آن بر درمان بیماریها
تخم ریحان خواص و فواید بینظیری دارد که در ادامه با چند نمونه از آنها آشنا خواهیم شد:
1. رفع تشنگی در روزهای گرم تابستان
همانطور که گفته شد تخم شربتی مقدار زیادی آب را به خود جذب میکند. این فرآیند باعث ژلهای و لعابدار شدن تخمها میشود؛ به همین دلیل با نوشیدن این شربت فرد میتواند مقدار مناسبی آب را در بدن خود ذخیره کند.
مصرف این شربت در روزهای گرم تابستان و مناطق گرمسیری بسیار مناسب است.
بیشتر بخوانید: ۷خواص زیره برای زنان و کاهش میل جنسی در آقایان با مصرف زیاد
2. درمان بیماریهای تنفسی با تخم شربتی
مصرف تخم شربتی با مخلوط زنجبیل، عسل و آب در درمان آسم، سرفههای سرماخوردگی، آنفولانزا و برونشیت ریه موثر و مفید است.
بیشتر بخوانید : زنیان؛ ۱۴ خواص از بیماریهای قلبی تا مشکلات پوست و کلیه را درمان میکند
3. کاهش سردرد و استرس با این شربت
کاهش منیزیم در بدن باعث بروز سردرد و خستگی میشود. تخم شربتی به میزان کافی منیزیم دارد که در درمان کاهش سردرد مفید است. همچنین منیزیم موجود در این ماده به کاهش کورتیزول (هورمون استرس) کمک میکند و استرس را کاهش میدهد.
باید اشاره کرد که این بذرها تریپتوفان و آمینو اسید دارند که باعث افزایش تولید سروتونین در بدن خواهند شد. سروتونین در بدن برای مبارزه با اضطراب مهم و موثر است.
بیشتر بخوانید: گلنار فارسی؛ معجزهای برای پیشگیری و درمان بیماریهای مختلف
4. خواص و فواید تخم شربتی در درمان درد معده و گوارش
در طب سنتی به افرادی که درد معده، نفخ، یبوست و سوءهاضمه دارند پیشنهاد میشود که از تخم شربتی برای درمان این بیماریها و ناراحتیها استفاده کنند. از این ماده در کشور چین برای درمان عفونت، درد معده، پایین آوردن دمای بدن، گزیدگی مار و حشرات استفاده میکنند.
یکی دیگر از خواص فوقالعاده این ماده برای سیستم گوارشی، داشتن فیبر بالا است. همچنین پتاسیم موجود در تخم شربتی دو برابر میزان این ماده در موز است و به همین دلیل در رفع و درمان نفخ تاثیر بسیار بالایی دارد.
بیشتر بخوانید: عفونت آپاندیس و آشنایی با علائم و نحوه درمان آپاندیسیت در افراد مختلف
5. تاثیر تخم شربتی در لاغری و کاهش وزن طبیعی
مصرف تخم شربتی محلول در آب تاثیر بسزایی در کاهش وزن دارد. این ماده اگر حدود 30 دقیقه در آب بماند، از مشکی به خاکستری تغییر رنگ داده و اطراف آن را هالهای ژلهای و لغزنده میگیرد. این ماده لغزنده در داخل معده نیز همین کار را انجام میدهد و با داشتن فیبر بالا و ژلهای کردن مواد غذایی، سرعت تجزیه کربوهیدراتها را کاهش میدهد. به همین دلیل فرد مدت زمان بیشتری سیر میماند.
تاثیری که تخم شربتی بر هضم و آزادسازی انرژی و قند مواد غذایی دارد در کنترل و درمان دیابت نیز بسیار موثر است.
بیشتر بخوانید: ۱۱ عرقیات سرد پرکاربرد در درمان خانگی بیماری|کلینیک سیار خانه شما!
6. آرامش اعصاب با تخم شربتی
نوشیدن شربت این ماده همراه با عرق بادرنجبویه و عسل تاثیر بسیار بالایی در بهبود خلق و خوی افراد دارد. باید گفت که بذر ریحان در رفع خستگی مفرط، تنشهای عصبی، افسردگی، میگرن و مالیخولیا موثر است.
7. تاثیر و درمان مشکلات دهان و دندان
بذر ریحان خواص ضدمیکروبی و ضدباکتریایی دارد و از این رو در پیشگیری از پوسیدگی دندانها موثر است. این ماده در از بین بردن بوی بدن دهان و خوشبو کردن آن نیز مفید خواهد بود.
بیشتر بخوانید: علت بوی بد دهان کودک؛ از التهاب لوزهها تا بیماری لثه
8. درمان فشارخون با تخم شربتی
همانطور که گفته شد تخم شربتی به دلیل خاصیت ژلهای که دارد باعث کند شدن هضم غذا و کاهش آزادسازی قندخون میشود. این خاصیت بذر ریحان بعد از خوردن غذاهای پرنشاسته که فشارخون را بالا میبرند، بسیار مفید است و باعث آزادسازی تدریجی قند در خون خواهد شد.
بیشتر بخوانید: درمان فشار خون سالمندان؛ مبارزه با یک بیماری شایع اما قابل کنترل
9. درمان عفونت مثانه و واژن با بذر ریحان
این ماده با خاصیت آنتی باکتریالی خود در درمان عفونت مثانه و واژن در زنان و دختران موثر است. همچنین این ماده به دلیل خاصیت ادرارآور یا مدر بودن، با افزایش ادرار درمان عفونت مثانه را تسریع میبخشد.
بیشتر بخوانید: 11 درمان خانگی ترشحات واژن؛ نابودی مایعات آزاردهنده ناحیه تناسلی در منزل
10. درمان اسهال و یبوست
خاصیت ژلهای و فیبر بالای این ماده در درمان یبوست و اسهال مفید است و باعث پاکسازی روده خواهد شد.
11. درمان سرماخوردگی و رفع چین و چروک صورت با تخم شربتی
این ماده مقادیر بالایی فلاونوئید و آنتیاکسیدان دارد که در تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری یا درمان سرماخوردگی مناسب هستند. فلاونوئیدها و آنتیاکسیدانهای موجود در این ماده با کنترل رادیکالهای آزاد باعث جوانسازی و رفع چین و چروک روی پوست خواهند شد.
12. مناسب برای پوست و ضدآفتابی قوی
بذر ریحان آنتیاکسیدانهای قوی است که اغلب آن را به عنوان ضدآفتابی قوی میشناسند. از این ماده به صورت موضعی به عنوان ضدآفتاب و محافظت از پوست در برابر اشعههای مضر خورشید استفاده میکنند.
بیشتر بخوانید : 8 عوارض برنزه کردن بدن که افراد نمیدانند و قربانی آن میشوند
13. تاثیر تخم شربتی در سفید شدن پوست
این ماده مقادیر غنی از اسیدهای چرب و آنتیاکسیدان دارد که در صورت استفاده به صورت ماسک باعث روشنتر شدن پوست صورت خواهد شد. برای تهیه ماسک صورت از این بذرها میتوان یک قاشق چایخوری تخم شربتی را آسیاب و همراه با یک قاشق چایخوری لیموترش و یک قاشق چایخوری آب ولرم ترکیب کرد. سپس ترکیب تهیه شده را برای 30 دقیقه روی پوست قرار داده و با آب سرد شست.
بیشتر بخوانید: جاوشیر چیست، بررسی فواید آن بر اعصاب و بیماری های سرد بلغمی
انواع دمنوشها و شربتهای تهیه شده با تخم شربتی
با استفاده از تخم شربتی دمنوشها و شربتهای خوشمزه و مفیدی میتوان تهیه کرد. در ادامه چند نمونه از این شربتها و دمنوشها را معرفی و طرز تهیه بعضی از آنها را توصیح خواهیم داد.
بیشتر بخوانید: چای آلبالو و ۱۳ خاصیت دارویی؛ از درمان بیخوابی تا فشار خون
شربت لیمو زعفران با تخم شربتی
برای تهیه این شربت باید حدود 4 قاشق غذاخوری تخم شربتی را برای 10 دقیقه در داخل کاسهای آب بریزید تا لعاب بیاندازد. سپس از صافی رد کرده و روی تخم شربتیها آب بریزید تا تمیز شوند.
در مرحله بعد تخم شربتیها را در داخل پارچ آب ریخته و آب یک لیموترش تازه و شکر به میزان دلخواه به آن آن اضافه کنید. سپس یک قاشق غذاخوری زعفران دم شده به شربت اضافه کرده و هم بزنید. پس از ترکیب شدن مواد و حل شدن شکر، شربت را در یخچال قرار دهید تا خنک شود.
بیشتر بخوانید: سردی کردن معده و درمان آن با ۷ روش درمانی خانگی و سنتی
شربت خاکشیر و تخم شربتی با گلاب
برای تهیه این شربت کافی است که تخم شربتی را برای 10 دقیقه در آب بخیسانید و دانههای خاکشیر را خوب بشویید. سپس میزان دلخواه از این دو ماده را با کمی گلاب، شکر و آب مخلوط کنید.
شربت لیمو و تخم ریحان
با چند لیموترش تازه، شکر، آب و مقداری تخم ریحان میتوان شربتی دلچسب، مقوی و خوشمزه تهیه کرد.
بیشتر بخوانید: ۱۵ درمان گرمی بدن با راهکارهای ساده خانگی،خوراکی و طب سنتی
تهیه قالبهای یخی از تخم شربتی
برای تهیه قالبهای یخی از این ماده کافی است که تخم شربتیها را به خوبی شسته و 10 دقیقه در آب بخیسانید. سپس از صافی رد کرده و در قالب یخی مدنظر قرار دهید. میتوانید از آب لیموترش یا غنچههای گل سرخ نیز در این قالبها استفاده کنید. سپس در فریزر قرار داده تا یخ ببندند.
بعد از تهیه نمونههای مختلف شربتهای میوهای یا گیاهی، قالبهای یخی تخم شربتی را به آنها اضافه کنید.
روشهای دیگر مصرف
این ماده به قدری خوشمزه و مقوی است که از آن میتوان در تهیه انواع مختلفی از دسرها مانند انواع اسموتی، ترکیب با سس سالاد، پودینگ و حتی آب استفاده کرد.
بیشتر بخوانید : ماساژ شیاتسو؛ رفع درد و خستگی با تلفیق روشهای شرقی و غربی
ارزش غذایی تخم شربتی
با توجه به مطالب گفته شده، این ماده به دلیل داشتن فیبر بالا، پروتئین، پتاسیم، آنتیاکسیدانها و مواد معدنی ارزش غذایی بالایی دارد. به صورتی که تخمین میزنند که یک قاشق غذاخوری از این ماده حدود 69 کالری دارد.
یک قاشق غذاخوری یا 14 گرم تخم شربتی حاوی مواد زیر است:
| مواد موجود در تخم شربتی | میزان | مواد موجود در تخم شربتی | میزان |
| کالری | 69 | کلسیم | 9 درصد |
| چربی | 4 گرم | فسفر | 17 درصد |
| سدیم | 2 میلیگرم | آهن | 6 درصد |
| کلسترول | 0 | زینک | 8 درصد |
| پتاسیم | 58 میلیگرم | مس | 15 درصد |
| کربوهیدرات | 6 گرم | نیاسین | 9 درصد |
مواد موجود و میزان آنها در این ماده حاکی از مقوی و مفید بودن بذر ریحان برای بدن است.
بیشتر بخوانید: ماساژ سنگ داغ و ۱۰ فایده فوقالعاده آن برای انواع دردهای عضلانی
تخم شربتی را کی بخوریم؟
با توجه به خواص و ارزش غذایی میتوان گفت که مصرف این ماده غذایی بسیار مفید است، به ویژه در موقعیتهای زیر:
- روزهای گرم تابستان
- شرایط کم آبی بدن، به ویژه برای ورزشکاران
- مشکلات گوارشی مانند یبوست و اسهال
- رفع نفخ شکم
- در دوران درگیری با سرماخوردگی و عفونتهای تنفسی
- برای درمان عفونت مثانه و واژن
- کاهش سردرد
- کاهش فشارخون و قندخون
همچنین این ماده از لحاظ زیبایی و دیزاین مواد غذایی، به ویژه انواع شربتها بسیار پرکاربرد و خوشمزه است.
بیشتر بخوانید : انواع ماساژ؛ ۱۲ نوع ماساژ از سوئدی و سنگ داغ تا رایحه درمانی
عوارض تخم شربتی
زیادهروی در مصرف تمامی مواد، حتی آب عوارضی برای سلامتی ایجاد میکند. پس باید گفت که استفاده زیاد از تخم شربتی نیز باعث بروز عوارضی در بدن خواهد شد. این عوارض برای نمونهها و فرآوردههای مختلف این ماده غذایی اعم از دمنوش، شربت، اسانس، روغن و عرق آن یکسان است.
عوارض و منع مصرف این ماده عبارتند از:
- منع مصرف برای افرادی که کرم معده دارند
- منع مصرف برای افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف میکنند
- تخم ریحان حاوی گلوتن است؛ برخی افراد به گلوتن حساسیت دارند
- مصرف زیاد این ماده باعث سرگیجه یا اختلال در بینایی خواهد شد
- تخم ریحان فشارخون را پایین میآورد؛ مصرف بیش از حد آن برای افراد سالمند یا افرادی که فشارخون پایین دارند مناسب نیست
یادداشت پایانی
بذر ریحان یا همان تخم شربتی یکی از پرمصرفترین و محبوبترین مواد غذایی در تهیه انواع شربتهای سنتی و مدرن است. این ماده به دلیل خاصیت ژلهای که دارد مقدار زیادی آب را در خود حبس کرده و باعث رفع تشنگی و حتی ایجاد حس سیری برای مدت طولانی خواهد شد.