7 علت سرگیجه هنگام بلند شدن؛ از مصرف الکل تا بیماری‌های خاص 

علت سرگیجه هنگام بلند شدن یا ایستادن در بیشتر مواقع موضوع پیچیده‌ای است که رخ می‌دهد. این وضعیت افت فشارخون ارتواستاتیک نام دارد و زمانی ایجاد می‌شود که بدن دچار افت شدید فشارخون شود. در این حالت، حجم خون کم و خون در پاها برای مدتی جمع خواهد شد و شدت فشارخون در رگ‌های قسمت بالایی بدن کاهش می‌یابد.

این شرایط در اثر موارد مختلفی مثل کم‌آبی، نشستن طولانی مدت، بارداری، بعضی داروها و بیماری‌ها ایجاد می‌شود. در این مطلب از مجله علمی و پزشکی سیوطب به بررسی بیشتر علت سرگیجه هنگام بلند شدن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

علت سرگیجه چیست؟

سرگیجه حالتی است که در آن فرد احساس می‌کند که محیط اطراف دور آن می‌چرخد یا خود فرد در حین بلند شدن یا راه رفتن تعادل ندارد. در این حالت امکان دارد که فرد زمین بخورد و دچار آسیب‌دیدگی شود.

عوامل مختلفی باعث و علت سرگیجه می‌شوند که از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم‌آبی بدن
• کم‌خونی
• دیابت
• بیماری پارکینسون
• داروهای فشارخون
• مصرف الکل
• افزایش سن
• بیماری‌های قلبی و بعضی بیماری‌های اعصاب و روان
• آب و هوای خیلی گرم
• اختلال در سیستم عصبی خودمختار

و تعدادی دیگر از عوامل و بیماری‌هایی که باعث سرگیجه می‌شوند، اما علت سرگیجه هنگام بلند شدن و دراز کشیدن کمی فرق دارد. این پدیده عجیب افت فشارخون ارتواستاتیک (Orthostatic hypotension) یا افت فشارخون نامیده می‌شود. افت فشارخون ارتواستاتیک نوعی فشارخون پایین است که هنگام ایستادن رخ می‌دهد؛ زیرا تغییر گرانش باعث می‌شود خون برای مدت کوتاهی در پاها جمع شود.

برای اکثر افراد این تغییر مورد توجه قرار نمی‌گیرد. با این حال برای برخی این افت سریع فشارخون احساسی عجیب ایجاد می‌کند. 

بیشتر بخوانید: درمان سرگیجه با شناسایی بیماری‌های مغزی و عصبی با کنترل بیماری منیر 

علائم افت فشار خون ارتواستاتیک

طیف کاملی از علائم افت فشارخون ارتواستاتیک عبارتند از:

• سرگیجه و سبکی سر هنگام ایستادن
• ضعف
• تاری دید
• غش کردن

گاهی احساس سرگیجه هنگام ایستادن موقتی است و اصلاح آن نسبتا آسان است. با این حال در صورت موارد شدید امکان دارد به سقوط خطرناک منجر شود یا نشانه‌ای از نوعی بیماری زمینه‌ای باشد؛ بنابراین در صورت وقوع مکرر، حتما به پزشک اطلاع دهید.

 

شایع‌ترین علت سرگیجه هنگام بلند شدن و دراز کشیدن

در ادامه با رایج‌ترین علت سرگیجه هنگام بلند شدن از خواب و ایستادن آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید:

• کم آبی بدن؛ علت سرگیجه هنگام بلند شدن و سیاهی چشم

هنگامی که بدن کم آب است، حجم خون کاهش می‌یابد. این موضوع به افت فشار‌خون می‌انجامد که احتمال دارد سرگیجه یا سبکی سر را در هنگام ایستادن بیشتر کند. شایع‌ترین دلایل کم‌آبی بدن عبارتند از:

• عدم مصرف آب کافی
• عرق کردن زیاد
• بیمار بودن مانند اسهال داشتن

برای درمان سرگیجه هنگام بلند شدن ناشی از کم آبی کافی است که روزانه آب و مایعات زیادی بنوشید.

بیشتر بخوانید: درمان میگرن با روش های دارویی و خانگی 

• نشستن یا دراز کشیدن برای مدت طولانی

امکان دارد که وضعیت بدن فشارخون را تحت تاثیر قرار دهد؛ وضعیتی مانند تغییر حالت از نشستن به درازکشیده یا ایستاده. دلیل این امر اساسا افت فشارخون ارتواستاتیک است حتی در وهله اول اتفاق می‌افتد. حرکت به حالت عمودی باعث می‌شود که خون به طور موقت در قسمت پایین تنه جمع شود و به کاهش جزئی فشارخون بیانجامد.

 

• گرم شدن بیش از حد هم بر سرگیجه اثر دارد

قرار گرفتن در گرما به تعریق بیش از حد منجر می‌شود و اگر عرق از دست رفته را جبران نکنید، کم‌آبی بدن را به همراه دارد. کم‌آبی توانایی بدن برای تنظیم دمای خود را مختل می‌کند و حجم خون را کاهش می‌دهد و به کاهش فشار خون منجر می‌شود. این امر احتمالا سرگیجه یا سبکی سر در هنگام ایستادن را در پی دارد.

بیشتر بخوانید: درمان سردرد با روش‌های معالجه فوری دارویی و خانگی 

• مصرف زیاد الکل؛ علت سرگیجه هنگام تکان دادن سر و بلند شدن

شاید شنیده باشید که با گذشت زمان، مصرف بیش از حد الکل فشارخون را بالا می‌برد. همچنین در کوتاه مدت، نوشیدن الکل به کاهش فشارخون می‌انجامد که خطر ابتلا به افت فشارخون ارتواستاتیک را افزایش خواهد داد. مصرف الکل رگ‌های خونی را باریک و جریان خون را کند می‌کند.

 

• بارداری عاملی شایع برای سرگیجه

امکان دارد زنان باردارد در 24 هفته اول بارداری خود فشارخون پایین‌تری را تجربه کنند؛ زیرا بدن تغییرات لازم برای حمایت از مادر و جنین را ایجاد می‌کند. این فرآیند باعث علائم فشارخون پایین ارتواستاتیک مانند سرگیجه می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم بارداری پسر در ماه اول با کمک ۸ نشانه غیرعلمی افراد مسن 

• مصرف بعضی داروها؛ علت سرگیجه هنگام بلند شدن

بعضی داروها باعث افت فشارخون ارتواستاتیک می‌شوند. این داروها در این موارد کاربرد دارند:

• فشارخون بالا
• درد قفسه سینه
• افسردگی
• اختلال در نعوظ

علاوه بر این احتمال دارد که فشارخون پایین ناشی از مصرف داروهای فشارخون بالا در ترکیب با بعضی از داروهای بدون نسخه باشد.

 

• بعضی بیماری‌ها و شرایط بهداشتی

شرایط بهداشتی که باعث افت فشارخون ارتواستاتیک می‌شوند عبارتند از:

• مشکلات قلبی از جمله بیماری دریچه قلب، برادی کاردی (نوعی آریتمی)، حمله قلبی و نارسایی قلبی
• مشکلات غدد درون ریز از جمله دیابت، بیماری تیروئید و بیماری آدیسون
• مسائل و بیماری عصبی از جمله بیماری پارکینسون و زوال عقل

با این حال افت فشارخون ارتواستاتیک همیشه نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای نیست.

 

درمان سرگیجه هنگام بلند شدن بنابر دلایل مختلف

در صورتی که علت سرگیجه هنگام بلند شدن ناشی از شرایط گفته شده باشد، درمان و جلوگیری از بروز آن بسیار راحت است. در ادامه با روش‌های درمان سرگیجه هنگام بلند شدن و سیاهی چشم آشنا خواهیم شد.

درمان خانگی سرگیجه هنگام بلند شدن بعد از مدتی خوابیدن

برای جلوگیری از سرگیجه هنگام بلند شدن از خواب طولانی کافی است که به آرامی تغییر وضعیت دهید تا بدن آرام آرام با تغییرات سازگار شود. به عنوان مثال اگر برای مدت طولانی درازکشیده‌اید، اول بشینید و سپس بلند شوید.

 

درمان سرگیجه ناشی از کم‌آبی و گرمای بیش از حد هوا

برای جلوگیری از ایجاد سرگیجه کافی است که مقدار زیادی آب بنوشید و در طول روز مایعات فراوان مصرف کنید. این کار باعث جبران آب از دست رفته و جلوگیری از کاهش حجم خون و کاهش فشارخون خواهد شد.

 

درمان سرگیجه ناشی از مصرف بعضی داروها و بیماری‌ها خاص

سرگیجه ناشی از مصرف بعضی داروها با تغییر دوز یا عدم مصرف آن‌ها درمان می‌شود. در صورتی که امکان قطع مصرف این داروها وجود ندارد، اقدامات زیر را انجام دهید:

• موقع مصرف داروهای خاص مایعات زیاد بنوشید
• به آرامی تغییر وضعیت بدهید
• در هنگام بروز سرگیجه دست خود را به دیوار یا جسم محکمی بگیرید. این موارد باعث جلوگیری از سرگیجه یا افتادن می‌شود

برای درمان بیماری‌های خاص که به سرگیجه منجر می‌شوند، نیز داروهای تجویز شده را مصرف کنید و مراقب سلامتی خود باشید.

 

یادداشت پایانی درباره علت سرگیجه هنگام بلند شدن

در این مقاله به بررسی علت سرگیجه هنگام بلند شدن پرداختیم و متوجه شدیم که دربیشتر مواقع علت این وضعیت افت فشارخون ارتواستاتیک است که باعث جمع شدن خون در پاها و کاهش فشارخون می‌شود. اگر شما هم دلیل خاصی برای سرگیجه می‌شناسید یا راه درمان آن را می‌دانید با ما و دیگر مخاطبین سیوطب به اشتراک بگذارید.

 

سوالات متدول در مورد علت سرگیجه هنگام بلند شدن