پوکی استخوان سالمندان چیست و چگونه می‌توان از آن مطلع شد؟
پوکی استخوان سالمندان یک بیماری شایع است که بیشتر افراد بالای 60 سال را درگیر می‌کند. تشخیص این بیماری دشوار است، زیرا علائم خاصی در ارتباط با آن وجود ندارد. مراقبت از فرد مبتلا به پوکی استخوان به این معنی است که به او کمک می‌کنید تا در امنیت و راحتی، از زندگی خود نهایت لذت را ببرد.
پوکی استخوان شرایطی است که به یکپارچگی استخوان‌ها حمله کرده، آن‌ها را ضعیف می‌کند تا مستعد شکستگی شوند. زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر پوکی استخوان سالمندان قرار می‌گیرند، اما تمامی افراد بالای 60 سال، چه مرد باشند چه زن احتمال ابتلا به آن را دارند.
هیچ علامت هشداردهنده اولیه‌ای برای این بیماری وجود ندارد که نشان دهد استخوان‌های فردی آسیب دیده است. اغلب اولین نشانه‌ای که افراد را متوجه وجود چنین مشکلی می‌کند این است که یک فرد مسن زمین می‌خورد و استخوانش به آسانی می‌شکند.
پوکی استخوان چیست؟
این بیماری در زبان یونانی به معنی «استخوان متخلخل» است. پوکی استخوان یک اختلال اسکلتی محسوب می‌شود که باعث از دست دادن توده استخوانی شده و با گذشت زمان استخوان‌ها را ضعیف می‌کند. این بیمار در زبان انگلیسی با نام Osteoporosis «آستیوپروسِس» شناخته می‌شود.
اغلب از پوکی استخوان به عنوان «بیماری خاموش» یاد می‌شود. زیرا علائم واضحی از این بیماری وجود ندارد. همچنین آمار دقیقی برای تعداد افراد مبتلا به این بیماری در دست نیست و تمامی اعداد و ارقام بیان شده براساس احتمالات گفته می‌شود. در هر صورت به دلیل اینکه جامعه ایران به سمت پیر شدن گام برمی‌دارد، بدون‌شک آمار این بیماری در کشور رو افزایش خواهد بود.
پس بهتر است اطلاعات درستی درباره این بیماری به دست بیاوریم و آگاهانه با آن مقابله کنیم. همان‌طور که گفته شد از آنجا که هیچ علامتی وجود ندارد، معمولا تشخیص فقط زمانی رخ می‌دهد که یک فرد مسن دچار شکستگی شود. آمارها نشان می‌دهد که در افراد بالای 50 سال، تقریبا از هر 2 زن 1 نفر و از هر 5 مرد 1 نفر به دلیل پوکی استخوان سالمندان دچار شکستگی استخوان می‌شوند.
بیشتر بخوانید: بررسی کامل بی اختیاری ادرار سالمندان + راه‌های درمان
انواع پوکی استخوان سالمندان
دو نوع اصلی پوکی استخوان وجود دارد که با نام‌های اولیه و ثانویه شناخته می‌شوند.
- اولیه
نوع اصلی پوکی استخوان سالمندان که مستقیما با افزایش سن ارتباط دارد مانند زمانی که سطح استروژن در زنان کاهش می‌یابد.
- ثانویه
پوکی استخوان که در نتیجه بیماری دیگری مانند بیماری سلیاک، سرطان یا مشکلات هورمونی ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است به دلیل داروهای مصرفی فرد ایجاد شود.
چه چیزی باعث پوکی استخوان می‌شود؟
برخی از افراد از نظر ژنتیکی بیشتر مستعد این بیماری هستند و گاهی دچار پوکی استخوان شدید در سالمندان می‌شوند، اما چندین عامل نیز می‌توانند بر احتمال ابتلا به این بیماری در افراد تاثیر بگذارند.
زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان سالمندان مبتلا می‌شوند و در سنین پایین‌تر علائم را تجربه میکنند. این ممکن است با تغییرات هورمونی در دوران یائسگی مرتبط باشد. با کاهش سطح استروژن در بدن، استخوان‌ها شکننده‌تر می‌شوند.
استخوان‌های زنان نیز به طور طبیعی ضعیف‌تر از مردان هستند. با این حال مردان بالای 70 سال نیز می‌توانند مستعد ابتلا به پوکی استخوان سالمندان باشند.
علائم پوکی استخوان سالمندان چیست؟
متاسفانه پوکی استخوان هیچ علامتی ندارد و شما نمی‌توانید احساس کنید استخوان‌های شما ضعیف می‌شوند. این به آن معنا است که پوکی استخوان معمولا تا زمانی که یک استخوان شکسته نشود، تشخیص داده نمی‌شود.
اما برخی از علائم وجود دارد که با شماهده آن‌ها می‌توانید به دنبال انجام آزمایش باشید. علائمی مانند اینکه استخوان‌های پشت فرد ضعیف می‌شوند. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر بهتر است با پزشک مشورت شود.
- کمردرد شدید
- ستون فقرات فرد خم شده است
- سالمند قد خود را از دست داده است
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی سالمندان چیست و چرا اهمیت دارد؟
عوامل خطر پوکی استخوان
چندین عامل خطر دیگر وجود دارد که می‌تواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را در افراد افزایش دهد. این عوامل به شرح زیر هستند.
- اضافه وزن بیش از حد یا کمبود وزن
- نوشیدن زیاد الکل
- سیگار کشیدن
- نداشتن ورزش یا تحمل وزن مانند پیاده‌روی، رقص یا ایروبیک سبک
- رژیم غذایی نامناسب، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- مقدار غیرمعمول از دست دادن توده استخوانی پس از سن 30 سالگی
- سطوح پایین کلسیم و ویتامین D
- کاهش سطح تستوسترون در مردان
نحوه مراقبت از بیمار دارای پوکی استخوان
مراقبت صحیح از فرد مبتلا به پوکی استخوان سالمندان برای ایمنی و رفاه او مهم است. راه‌های زیادی برای کمک سالمندان در این زمینه وجود دارد.
بیشتر بخوانید: آنچه یک پرستار سالمندان باید بدانند
محکم نگه داشتن استخوان‌ها
متاسفانه پوکی استخوان مانند دیگر بیماری سالمندان یعنی آلزایمر برگشت ناپذیر است. با این حال اگر شما یا عزیزان‌تان مستعد این بیماری هستید، مواردی وجود دارد که می‌تواند برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن شروع بیماری، کمک بسیاری کند.
اگر شک دارید که عزیز سالمند شما در خطر پوکی استخوان قرار دارد. باید او را تشویق کنید تا تحت اسکن تراکم استخوان قرار گیرد که می‌تواند متخلخل و شکننده شدن استخوان‌های فرد را تشخیص دهد.
برای کند کردن یا جلوگیری از شروع بیماری، موارد زیر می‌تواند به افراد کمک کند.
- تلاش برای کاهش عوامل خطر مرتبط با پوکی استخوان
- شرکت در فعالیت‌های تحمل وزن
- انجام تمرینات برای ساختن ماهیچه و استخوان
تمریناتی برای پیشگیری از پوکی استخوان
- فعالیت‌های تحمل وزن
- ایروبیک و ایروبیک آبی
- رقصیدن
- پله نوردی، پیاده‌روی
- تنیس و بدمینتون
- یوگا و تای‌چی
- تمریناتی برای ساخت ماهیچه و استخوان
- بلند کردن وزنه
- بلند کردن روزانه وسایل، مانند کودکان یا کیسه‌های خرید
- استفاده از وزنه‌های مچ پا و مچ دست
- تمرینات وزن بدن
بیشتر بخوانید: لرزش دست چپ و راست زیاد فرقی ندارد، مهم علت لرزش است
درمان پوکی استخوان در افراد مسن
روش‌های مختلفی برای درمان و مراقبت از پوکی استخوان سالمندان در خانه وجود دارد. کارهایی برای جلوگیری از افتادن تا آزمایش داروهای مختلفی که بتواند شرایط بهتری را برای سالمندان فراهم کند.
آمپول پوکی استخوان
آمپول پوکی استخوان باعث تحریک ساخت استخوان، افزايش تراکم مواد معدنی استخوانی و افزايش استحکام استخوان می‌شود. این آمپول‌ها می‌تواند تعداد شکستگی‌ها در ستون فقرات و سایر استخوان‌ها را در خانم های یائسه مبتلا به پوكی استخوان سالمندان کاهش دهد.
آمپول پوکی استخوان در مردان و هم در زنان يائسه مبتلا به پوكی استخوان که در معرض ریسک بالایی برای شکستگی قرار دارند، استفاده می‌شود.
جلوگیری از سقوط و برخورد با اجسام سفت
جلوگیری از زمین خوردن بخش مهمی در مدیریت پوکی استخوان سالمندان است. زیرا یکی از مهمترین علل شکستگی استخوان همین مسئله به شمار می‌رود. حتی یک سقوط کوچک برای فرد مبتلا می‌تواند باعث شکستگی شود. برخی اقدامات را می‌توانید در خانه انجام دهید تا از افتادن و آسیب دیدن فرد سالمند جلوگیری شود.
- از بین بردن خطرات حرکت در خانه مانند پاگیر بودن فرش و انواع سیم
- جابه‌جایی مبلمان با لبه‌‌های تیز
- قرار دادن تشک‌های ضد لغزش در پایین حمام و دوش، علاوه بر کف حمام
- انجام آزمایشات منظم بینایی و شنوایی
بیشتر بخوانید: تقویت بنیه سالمندان + 10تمرین ورزشی و رژیم غذایی برای تعادل سالمندان
داشتن برنامه روشن و حضور در قرارهای ملاقات
شاید عزیز سالمند مبتلا به پوکی استخوان نیاز به حضور بیشتر در ملاقات‌های پزشکی از جمله فیزیوتراپی، آزمایش‌های شنوایی منظم و ویزیت پزشک عمومی خود داشته باشد. ممکن است داشتن یک تقویم که همه قرارهای بعدی را در خانه سالمند نمایش می‌دهد، مفید باشد. به این ترتیب همه از قرار ملاقات بعدی مطلع خواهند شد. از جمله خود سالمند و همچنین هر مراقبت کننده دیگری که برای ارائه خدمت به نزد سالمند بیاید.
دارو
یکی دیگر از درمان‌های اصلی پوکی استخوان، مصرف داروهایی است که باعث رشد استخوان می‌شود. بسیاری از افراد می‌توانند داروهای خود را مدیریت و اداره کنند. اما در غیر این صورت اطمینان حاصل کنید که این امر در برنامه مراقبت از پوکی استخوان آن‌ها گنجانده شده است.
گزینه‌های دیگری نیز برای درمان وجود دارد از جمله درمان‌های مبتنی بر هورمون که در این لیست قرار دارد. با پزشک عمومی سالمند در مورد بهترین گزینه‌های مورد نظر برای درمان صحبت کنید.
با هم یک سبک زندگی سالم را دنبال کنید
شیوه زندگی سالم بخش مهمی از مراقبت از پوکی استخوان سالمندان است. ترک سیگار و کاهش مصرف کافئین، الکل و غذاهای فرآوری شده به شدت توصیه می‌شود. همچنین تهیه غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین D، ویتامین K و روی بسیار مهم است.
سعی کنید فعالیت‌هایی را که جنبش و حرکت را ترویج می‌دهد تبدیل به یک رویداد هفتگی کنید. کارهایی مانند خروج از خانه و خرید خواروبار مصرفی هفته را مورد توجه قرار دهید. ممکن است این کار همیشه ممکن نباشد، اما قرار دادن آن در برنامه هفتگی مفید است.
مزایای حضور یک مراقب
تصور سقوط برای افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان سالمندان می‌تواند ترسناک باشد. سقوط یا افتادن می‌تواند منجر به شکستگی دردناک شود. باسن، ستون فقرات و مچ دست همگی می‌توانند آسیب‌پذیر باشند.
ترس از صدمه زدن به خود اغلب می‌تواند منجر به عدم فعالیت افراد شود تا خطر را به حداقل برسانند. کمک کننده می‌تواند به تحرک، مدیریت درمان و سایر جنبه‌های زندگی روزمره مانند آشپزی و نظافت کمک کند.
ارائه دهندگان خدمات مراقبت باید تلاش زیادی کنند تا براساس اصول و رعایت قوانین استاندارد، تعامل خوبی هم با سالمند داشته باشند. این امر می‌تواند باعث دوستی عمیق بین این دو فرد شود و یک فضای زندگی اشتراکی خوب را برای سالمند فراهم کند.
بیشتر بخوانید: راه‌هایی برای تقویت حافظه سالمندان
غذاهای موثر در بهبود شرایط سالمند
غذاهای غنی از کلسیم بخورید
کلسیم اصلی‌ترین ماده برای ساختمان استخوان‌ها است و به استخوان‌ها استحکام و ساختار می‌دهد. توانایی بدن ما برای جذب کلسیم با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند، بنابراین مهم است که مطمئن شویم در کل زندگی به اندازه کافی کلسیم دریافت می‌کنیم.
خوردن غذاهای غنی از کلسیم بهترین راه برای رساندن کلسیم به بدن است. توصیه می‌شود بزرگسالان روزانه 700 میلی‌گرم کلسیم در غذای روزانه خود داشته باشند. غذاهای غنی از کلسیم شامل شیر، پنیر، ماست و محصولات سویا غنی شده با کلسیم، سبزیجات سبز برگ و میوه‌های خشک است.
سعی کنید برخی غذاهای غنی از کلسیم را به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید یا آن‌ها را به عنوان میان‌وعده میل کنید. اگر فکر می‌کنید کلسیم کافی از غذاها دریافت نمی‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است لازم باشد مکمل کلسیم مصرف شود.
مطمئن شوید که ویتامین D کافی دریافت می‌کنید
ویتامین D به استخوان‌های در جذب کلسیم کمک می‌کند. اگر ویتامین D کافی دریافت نشود، بدن کلسیم مورد نیاز برای استحکام استخوان ها را جذب نمی‌کند. پس در این صورت مصرف کلسیم یا غذاهای دارای کلسیم هم برای بهبود شرایط سالمند بی‌تاثیر می‌شود.
منبع اصلی ویتامین D آفتاب گرفتن است که از قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید برای بدن فراهم می‌شود. اکثر مردم در تابستان با گذراندن مدت کوتاهی در نور آفتاب و بدون کرم ضد آفتاب به میزان کافی ویتامین D دریافت میکنند. نباید اجازه دهید پوست شما قرمز شود یا بسوزد. مقدار کمی ویتامین D به طور طبیعی در برخی غذاها (مانند ماهی‌های چرب، تخم مرغ، غلات صبحانه غنی شده) یافت می‌شود.
بیشتر مردم در زمستان به اندازه کافی از نور خورشید، ویتامین D دریافت نمی‌کنند و دریافت ویتامین D به اندازه کافی از طریق غذا دشوار است. با پزشک عمومی خود مشورت کنید. چون ممکن است توصیه کند هر روز مکمل ویتامین D مصرف کنید.
وزن مناسب را حفظ کنید
حفظ وزن مناسب می‌تواند به سلامت استخوان‌های کمک کند. وزن کم بدن به این معنی است که استخوان‌های کوچک‌تری در بدن وجود دارد و بیشتر شکننده هستند. همچنین به این معنی است که چربی بدن و ماهیچه کمی برای محافظت از فرد در صورت افتادن وجود دارد.
اگر دچار سوتغذیه هستید و همچنین انرژی کافی را از رژیم غذایی دریافت نمی‌کنید، ممکن است از مواد مغذی کافی برای ساخت استخوان‌های سالم استفاده نکنید. در این صورت بهتر شرایط را با پزشک مطرح کنید و مشورت بگیرید.
بیشتر بخوانید: تغذیه سالمندان با چه موادی بهتر است؟
سوالاتی که ممکن است داشته باشید
پوکی استخوان سالمندان چه استخوان‌هایی را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
شکستگی‌هایی که به دلیل پوکی استخوان رخ می‌دهند بیشتر در ناحیه لگن، مچ دست یا ستون فقرات دیده می‌شوند. بسیاری از مردم تا زمانی که شکستگی ایجاد نشود متوجه پوکی استخوان نمی‌شوند.
چه غذاهایی برای پوکی استخوان مضر هستند؟
در حالی که می‌دانیم غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D خوب هستند، اما در واقع غذاهایی وجود دارد که می‌تواند برای مبتلایان به پوکی استخوان مضر باشد.
غذاهای پر نمک (مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به از دست دادن کلسیم شود)
الکل
لوبیا
سبوس گندم
کافئین
چه تمریناتی برای پوکی استخوان مضر است؟
ما می‌دانیم که تمرینات هوازی و فعالیت‌های تحمل وزن توصیه می‌شود، اما تمرینات با شدت بالا برای سالمند دارای پوکی استخوان به هیچ‌وجه مناسب نیستند. این تمرینات شامل مواردی مانند پریدن و دویدن می‌شوند. این فعالیت‌ها می‌توانند منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها و شکستگی شوند. سعی کنید سالمندان دارای گوکی استخوان، شنا را به عنوان ورزشی کم فشار انجام دهند.
چه مقدار کلسیم و ویتامین D برای پوکی استخوان باید مصرف شود؟
هنگام زندگی با پوکی استخوان می‌توان از مکمل‌های ویتامین D استفاده کرد و پزشک معالج باید بتواند مقدار خاصی را متناسب با نیازهای سالمند توصیه کند.
در پایان این مقاله می‌توان گفت که پوکی استخوان، شایع‌ترین بیماری سالمندان به شمار می‌رود. می‌دانیم که بیماری پوکی استخوان سالمندان می‌تواند آسیب‌های بسیاری را به این گروه وارد کند. همچنین نبود درمان قطعی و بازگشت پذیر نبودن آن مشکلات بسیاری را برای سالمندان ایجاد خواهد کرد. پس بهتر است پیش از رسیدن به این سن یا این بیماری، برنامه مناسبی برای مقابله با آن داشته باشیم.