8 درمان پروستات سالمندان و بررسی 3 بیماری عامل پروستات
درمان پروستات سالمندان در صورت تشخیص به موقع موفقیت بالایی را خواهد داشت. افراد در زمان اطلاع از بیماری دچار استرس و نگرانی شدید می‌شوند که خود عامل مهمی در تشدید این بیماری است. درمان پروستات سالمندان به عامل ایجاد کننده آن، شدت انسداد و ناراحتی بیمار بستگی دارد.
پروستات چیست؟
پروستات یکی از غدد جنسی مردانه است که ترشحات مخصوصی دارد. این ترشحات با اسپرم‌هایی که در بیضه‌ها ساخته می‌شوند مخلوط شده و مایعی به نام منی را تشکیل می‌دهد که در انزال از طریق مجرای ادراری خارج می‌شود. مجرای ادراری وظیفه انتقال ادرار از مثانه و اسپرم از بیضه را دارد و از داخل این غده عبور می‌کند. حدود 2.5 سانتیمتر از مجرای ادراری داخل پروستات قرار دارد. محل قرارگیری این غده در شکم مقابل راست روده و میان اندام تناسلی و مثانه است. اندازه آن تقریبا به اندازه یک گردو و بافت نرمی دارد. کار اصلی پروستات در بدن تولید ترشحاتی برای سلول‌های جنسی فرد و وظیفه باروری در مردان است.
بیشتر بخوانید: ۴ مرحله درمان زخم بستر سالمندان و آشنایی با روش‌های پیشگیری
علائم پروستات
پروستات سالمندان و همچنین سایر سنین در ابتدا هیچ نوع علائمی از خود نشان نمی‌دهد. علائم زمانی خود را بروز می‌دهند که بیماری به مرحله‌ای از پیشرفت در بدن فرد رسیده باشد. در بعضی موارد احتمال دارد در آزمایش‌های بالینی که سالانه شخص انجام می‌دهد مثل آزمایش خون سرطان پروستات تشخیص داده شود.
به صورت کلی امکان دارد بعضی موارد به عنوان علائم بیماری پروستات ظهور کنند که عبارتند از:
- کاهش نیرو و قطر جریان ادرار
- زور زدن برای دفع ادرار
- تخلیه ناکامل مثانه و قطره قطره آمدن ادرار
- احساس داشتن ادرار زیاد و با فوریت که در زمان دفع فقط مقدار کمی از مجاری خارج می‌شود
- تکرر ادرار شبانه در سالمندان
- احساس سفتی، گرفتگی و درد متناوب در قسمت پایین کمر، لگن و بالای ران‌ها
- درد و سوزش سالمند هنگام دفع ادرار
- وجود خون در ادرار از علائم شایع پروستات در سالمندان است
- بسته شدن مسیر ادرار
- اختلال در روابط جنسی
بیشتر بخوانید: درمان افسردگی سالمندان، کیفیت زندگی و سطح رفاه آن‌ها را بالا می‌برد
کاری که پروستات انجام می‌دهد
یکی از وظایف پروستات که نیاز به درمان پروستات سالمندان را به وجود آورده کمک به کنترل ادرار با فشار وارد کردن به قسمت ابتدایی پیشابراه است. همچنین پروستات در تولید مایعی فعالیت می‌کند که سلول‌های جنسی مرد یا اسپرم‌ها را در حالت فعال نگه می‌دارد. علاوه بر این مرطوب و لغزنده بودن مایع پیشابراه ناشی از فعالیت پروستات است. این مایع قلیایی و دارای مواد مغذی برای فعال ماندن اسپرم‌ها بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
بیشتر بخوانید: زانودرد سالمندان، انواع، علل و راه‌های پیشگیری و درمان آن
3 بیماری پروستات
سه نوع بیماری پروستات را درگیر می‌کنند، دو گونه آن خوشخیم بوده که زندگی فرد را به خطر نمی‌اندازد و یک گونه آن بدخیم است.
بیماری‌های پروستات در بیشتر اوقات با هم اشتباه گرفته می‌شوند؛ چون بیشتر علائم و نشانه‌های آن‌ها مشابه هم هستند. این سه بیماری عبارتند از:
- پروستاتیت (التهاب پروستات) که عامل به وجود آمدن آن عفونت میکروبی است.
- هایپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH) یا بزرگی خوشخیم پروستات است. این نوع بیماری بزرگی غیرسرطانی پروستات و یکی از شایع‌ترین اشکال بیماری پروستات است که در نیمی از مردان بالای 50 سال دیده می‌شود.
- سرطان پروستات که یک بیماری شدید و بدخیم و تقریبا یک سوم مردان را تهدید می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۱۳ نوع بیماری های شایع سالمندان؛ دست از درمان برندارید!
چه عواملی باعث بزرگ شدن پروستات می‌شوند؟
بزرگ شدن پروستات مجرای ادرار و همچنین توان باروری مردان را دچار اختلال می‌کند. هایپرپلازی یا بزرگی خوشخیم پروستات در بین مردان از سن 30 سالگی شروع و در بالای 40 سال بسیار شایع است. علل بزرگ شدن پروستات هنوز معلوم نیست، ولی شاخص‌های تاثیرگذاری در به وجود آمدن آن دخیل هستند که عبارتند از:
- چاقی زیاد
- عدم تحرک
- بیماری دیابت
- عوامل ژنتیکی
بزرگ شدن پروستات و عوارض آن در سالمندان
- احتباس ادراری یا مشکل در ادرار کردن که نیازمند به سوندگذاری برای خالی کردن ادرار از مثانه خواهد بود. گاهی درمان بزرگی پروستات با جراحی است.
- عفونت اندام و دستگاه تناسلی امکان دارد ناشی از تخلیه نشدن کامل مثانه باشد.
- سنگ مثانه معمولا به علت تخلیه نشدن کامل مثانه تشکیل می‌شود.
- صدمات مثانه، ناتوانی در تخلیه کامل مثانه باعث کشش و ضعف عضلات دیواره آن می‌شود که به مرور زمان عضلات مثانه به خوبی منقبض نمی‌شوند.
- آسیب‌‌های کلیوی، احتباس ادراری در بعضی موارد امکان انتقال عفونت از مثانه به کلیه را فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان فشار خون سالمندان؛ مبارزه با یک بیماری شایع اما قابل کنترل
التهاب در پروستات سالمندان
درد ناشی از التهاب پروستات در افراد مختلف متفاوت است. همچنین سوزش و درد مجاری ادرار احتمال دارد ناشی از تخلیه نشدن کامل مثانه ملتهب باشد.
بیشتر بخوانید: درمان پوکی استخوان سالمندان؛ شایع اما قابل پیشگیری
سرطان پروستات سالمندان
رشد بدخیم سلول‌هایی که درون پروستات به مرور زمان و در طی سال‌ها گسترش می‌یابد و در این مدت علائمی از خود بروز می‌دهد را سرطان پروستات می‌گویند. بعضی مواقع این رشد بدخیم بافت‌های دورتر از پروستات مثل استخوان‌ها، ریه‌ها و کبد را نیز درگیر می‌کند. نشانه‌های سرطان پروستات بستگی به میزان پیشرفت بیماری سالمندان دارد.
بیشتر بخوانید: زوال عقل چیست؟ هر فراموشی دمانس نیست
درمان پروستات سالمندان
درمان‌های اصلی طیف وسیعی را در بر می‌گیرد که عبارتند از:
تغییر سبک زندگی
با ایجاد برخی تغییرات ساده در سبک زندگی درمان پروستات سالمندان دور از ذهن نیست، تغییرات را در ادامه مشاهده می‌کنیم:
- کاهش مصرف نوشیدنی‌های گازدار، الکل، کافئین و شیرین کننده‌های مصنوعی که محرک مثانه هستند
سعی کنید مقدار مایعاتی را که در عصر می‌نوشید کاهش دهید و 2 ساعت قبل از رفتن به رختخواب از نوشیدن مایعات خودداری و مثانه خود را خالی کنید. این به شما کمک می‌کند که در شب بیدار نشوید. مطمئن شوید که در اوایل روز مایعات کافی می‌نوشید. قبل از سفرهای طولانی حتما به توالت بروید.
- تخلیه مضاعف ادرار
تخلیه مضاعف در واقع چند لحظه انتظار پس از تمام شدن ادرار قبل از رفتن است که به شما کمک می‌کند مثانه خود را به درستی تخلیه کنید؛ اما مراقب باشید فشار وارد نکنید.
- تغییر در مصرف داروها
داروهای مصرفی را با پزشک خود بررسی کنید، مانند داروهای ضد افسردگی یا ضد احتقان که امکان دارد علائم ادراری شما را بدتر کنند.
- مصرف فیبر
خوردن فیبر بیشتر (که در میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار وجود دارد) در جلوگیری از یبوست کمک خواهد کرد. یبوست به مثانه فشار وارد کرده و علائم بزرگی پروستات را بدتر می‌کند.
- استفاده از پد یا غلاف و نقش آن بر درمان پروستات سالمندان
بالشتک‌ها و شلوارهای جذب و تنگ را داخل لباس زیر بپوشید، یا به طور کلی جایگزین لباس زیر کنید. این موارد هرگونه نشتی را کنترل و از خیس شدن لباس‌ها جلوگیری می‌کنند. غلاف‌های ادراری نیز کمک کننده هستند؛ آن‌ها شبیه کاندوم‌هایی هستند که لوله‌ای از انتهای آن بیرون می‌آید. لوله به کیسه‌ای متصل می‌شود که می‌توانید آن را به پای خود در زیر لباس خود ببندید.
- تمرین مثانه
برنامه ورزشی که کمک می‌کند بدون ادرار کردن بیشتر دوام بیاورید و ادرار بیشتری را در مثانه خود نگه دارید مثلا بین هر بار ادرار کردن حداقل 2 ساعت صبر کنید. بهتر است یک نمودار طراحی و از آن برای تمرین مثانه و ثبت هر مرتبه ادرار و حجم دفع ادرار استفاده کنید. همچنین تمرینات متعددی مانند تنفس، تمدد اعصاب و تمرینات عضلانی آموزش داده خواهد شد تا ذهن را از نیاز به ادرار کردن دور کند.
بیشتر بخوانید: افسردگی سالمندان چیست، شناخت تمامی علائم روحی و فیزیکی
پزشکی و نقش تاثیرگذار آن در درمان پروستات سالمندان
اگر تغییرات سبک زندگی مناسب درمان پروستات سالمندان نبود، درمان دارویی پیشنهاد می‌شود.
- آلفا بلوکرها
مسدود کننده‌های آلفا ماهیچه‌های غده پروستات و انتهای مثانه را شل و ادرار کردن را آسان‌تر می‌کنند. آلفا بلوکرهای رایج مورد استفاده تامسولوسین و آلفازوسین هستند.
- آنتی کولینرژیک‌ها
آنتی کولینرژیک‌ها ماهیچه مثانه را در صورت فعالیت، بیش از حد شل می‌کنند.
- مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز
مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز غده پروستات را در صورت بزرگ شدن کوچک خواهند کرد. فیناستراید و دوتاستراید دو مهارکننده 5-آلفا ردوکتاز موجود هستند.
- دیورتیک‌ها
دیورتیک‌ها تولید ادرار را تسریع می‌کنند. اگر در طول روز مصرف شوند، میزان ادرار تولید شده در طول شب را کاهش می‌دهند.
- دسموپرسین‌ها
دسموپرسین‌ها تولید ادرار را کاهش می‌دهند بنابراین ادرار کمتری در شب تولید می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی سالمندان و آرامش ذهن
کاتترها و کاربرد آن‌ها در درمان پروستات سالمندان
برای درمان وضعیتی به نام احتباس مزمن ادرار، امکان دارد برای تخلیه مثانه به کاتتر نیاز داشته باشید. سوند ادراری لوله‌ای نرم است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد. این می‌تواند از طریق آلت تناسلی شما یا از طریق یک سوراخ کوچک در شکم شما، بالای استخوان شرمگاهی عبور کند. با توجه به میزان پیشرفت بیماری شاید به شما یک کاتتر متحرک یا سوندی توصیه شود که برای مدت طولانی‌تری در مثانه بماند.
بیشتر بخوانید: پوکی استخوان سالمندان چیست و چگونه می‌توان از آن مطلع شد؟
جراحی و درمان پروستات سالمندان
اکثر مردانی که علائم ادراری دارند نیازی به جراحی در آن‌ها دیده نمی‌شود؛ اما در صورتی که سایر درمان‌ها موثر واقع نشده باشند، جراحی راهی جایگزین خواهد بود.
- برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP)
TURPشامل برداشتن بخشی از غده پروستات با استفاده از دستگاهی به نام رزکتوسکوپ است که از مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار از طریق آن از بدن خارج می‌شود) عبور می‌کند. برای درمان پروستات سالمندانی که بزرگی خوشخیم پروستات دارند این روش مناسب است.
- پروستاتکتومی باز و کاربرد آن در درمان پروستات سالمندان
در طی پروستاتکتومی باز، غده پروستات از طریق بریدگی در بدن شما برداشته می‌شود. برای مردانی که بزرگی پروستات در اندازه مشخصی دارند مناسب است.
- ایمپلنت‌های لیفت مجرای ادرار پروستات (PUL)
جراح ایمپلنت‌هایی را در اطراف مثانه قرار می‌دهد که پروستات بزرگ شده را از مجرای ادرار دور نگه می‌دارد، بنابراین مسدود نمی‌شود. ايمپلنت‌ها به شكل يك كمربند كشسان و نرم هستند که در يک جراحی ساده به دور مثانه بسته و با پر و خالی شدن مثانه منقبض و منبسط می‌شود. این به تسکین علائمی مانند درد یا مشکل در هنگام ادرار کردن کمک می‌کند.
- سیستوپلاستی
سیستوپلاستی روشی برای افزایش اندازه مثانه با دوختن یک تکه بافت از روده به دیواره مثانه است. سیستوپلاستی به درمان پروستات سالمندانی کمک می‌کند که عضله مثانه آن‌ها قبل از پر شدن منقبض می‌شود.
- آمبولیزاسیون شریان پروستات
یک کاتتر (سوند متحرک) در شریان کشاله ران یا مچ دست شما قرار می‌گیرد. با استفاده از راهنمایی اشعه ایکس، به رگ‌های که خون غده پروستات را تامین می‌کنند، منتقل می‌شوند. ذرات ریز پلاستیکی به این رگ‌ها تزریق تا جریان خون غده پروستات را کاهش دهند که باعث کوچک شدن آن می‌شوند. مزایای بالقوه آمبولیزاسیون شریان پروستات در مقایسه با جراحی: عوارض کمتری دارد و می‌توان این روش را تحت بی‌حسی موضعی به صورت سرپایی انجام داد.
- درمان پروستات سالمندان با سم بوتولینوم
تزریق سم بوتولینوم به دیواره مثانه برای درمان پروستات سالمندانی که عضله مثانه آن‌ها قبل از پر شدن منقبض می‌شود تجویز می‌شود.
- تحریک ریشه عصب ساکرال کاشته شده
یک دستگاه الکتریکی کوچک زیر پوست شما کاشته می‌شود و سیگنال‌های الکتریکی را برای کنترل بهتر به مثانه و سیستم ادرار ارسال می‌کند. این برای افرادی مناسب است که عضله مثانه آن‌ها قبل از پر شدن مثانه منقبض می‌شود.
- درمان پروستات سالمندان با روش آبکشی
آبکشی؛ درمانی جدید برای بزرگ شدن پروستات و شامل دو نوع است. در مرحله اول، آب با استفاده از یک کاوشگر از مجرای ادرار به داخل پروستات تزریق می‌شود. سپس از فشار آب برای تخریب بخشی از بافت پروستات استفاده و آن را کوچک‌تر می‌کند. نوع دوم بسیار شبیه به نوع اول است به جز اینکه از بخار به جای آب برای تخریب بافت پروستات استفاده می‌شود. احتمالا برداشت بافت با آب نسبت به برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP) عوارض جانبی کمتری ایجاد خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: بررسی کامل بی اختیاری ادرار سالمندان + راه‌های درمان
سخن پایانی
پروستات غده‌ای به اندازه تقریبی یک گردو که دقیقا در زیر مثانه مردان قرار دارد و قسمتی از دستگاه تناسلی آن‌ها را تشکیل می‌دهد. پروستات به کنترل ادرار با فشار وارد کردن به قسمت ابتدایی پیشابراه کمک می‌کند. همچنین پروستات برای فعال نگه داشتن سلول‌های جنسی مرد یا اسپرم‌ها مایعی مرطوب و لغزنده ترشح می‌کند. با شناسایی علائم، عوارض و درمان پروستات سالمندان می‌توان از بدخیم شدن این بیماری و ابتلای فرد به سرطان جلوگیری کرد.
روش‌های زیادی برای درمان پروستات سالمندان وجود دارد که شامل تغییر در سبک زندگی، درمان دارویی، سوندهای متحرک یا کاتترها و جراحی‌ها می‌شود. همچنین مصرف میوه و سبزیجات به دلیل خاصیت آنتی اکسیدان آن‌ها و استفاده بهینه و کافی انواع ویتامین‌ها به ویژه ویتامین C و E نیز در پیشگیری و درمان پروستات سالمندان موثر است.