دفع پروتئین در بارداری و آشنایی با علت و درمان این خطر پنهان

دفع پروتئین در بارداری یکی دیگر از شایع‌ترین مشکلات زنان در این دوران است که پزشکان به صورت مرتب در آزمایش‌های ماهانه آن را چک می‌کنند. علت اهمیت این موضوع به این دلیل است که دفع پروتئین در بارداری میزان مشخصی دارد و مقادیر بالاتر از آن نشانه مشکل یا بیماری در بدن است.

این بیماری‌ها باعث ایجاد اختلال در بارداری و زایمان زودرس خواهند شد که برای مادر و جنین خطر دارد. در این مقاله از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی علت، علائم و درمان دفع پروتئین در بارداری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

نگاه کلی به موضوع دفع پروتئین در بارداری

• آزمایش ادرار یک ابزار عالی برای بررسی سلامت بدن در بارداری است.
• افزایش دفع پروتئین در ادرار ممکن است علائمی ایجاد نکند.
• میزان طبیعی پروتئین در ادرار حدود 300 میلی‌گرم است.

بیشتر بخوانید: ویار جنین پسر، ۳ علائم بارداری پسر را بدانید

معنای دفع پروتئین در دوران بارداری چیست؟

به طور معمول پزشکان در هر آزمایشی که برای زنان در بارداری تجویز می‌کنند، آزمایش بررسی ادراری را نیز درخواست می‌کنند؛ زیرا این تست ابزار مناسبی برای بررسی سلامت کلی بدن است. به عنوان مثال یک نمونه ادرار ثابت می‌کند که آیا فرد دچار کم‌آبی یا عفونت هست یا خیر؟ همچنین علائم یا نشانه‌های مشکلات جدی‌تری مانند دیابت در آن مشخص می‌شود.

پروتئین موجود در ادرار یا پروتئینوری (proteinuria) ممکن است نشانه هر چیزی باشد؛ از استرس گرفته تا تب و پره اکلامپسی (preeclampsia).

بیشتر بخوانید: درمان درد لگن بارداری و شناسایی ۹ عامل اصلی لگن درد 

دفع پروتئین در بارداری به چه علت است؟

کلیه‌ها در دوران بارداری سخت کار می‌کنند. آن‌ها مواد زائد موجود در خون را فیلتر می‌کنند و در عین حال چیزهایی مانند پروتئین‌ها را که بدن برای رشد به آن نیاز دارد، حفظ می‌کنند. پس از فیلتر شدن، ضایعات وارد ادرار می‌شوند. اگر پروتئین به ادرار راه پیدا کند، معمولا به این دلیل است که چیزی در کلیه‌ها درست کار نمی‌کند.

در خارج از دوران بارداری، پروتئین در ادرار ممکن است به طور موقت به دلیل موارد زیر افزایش یابد:

• استرس عاطفی یا فیزیکی (ورزش شدید)
• کم‌آبی بدن
• تب
• قرار گرفتن در معرض دمای شدید

اما شرایط دیگری وجود دارد که ممکن است علت دفع پروتئین در بارداری شوند، مانند:

بیشتر بخوانید: عفونت ادراری در بارداری به دلیل ۳ عامل تاثیرگذار در این دوران 

پروتئین در ادرار قبل از هفته 20 بارداری:

گاهی اوقات قبل از هفته 20 بارداری دفع پروتئین در ادرار را پروتئینوری مزمن می‌نامند. این بیماری به دلیل مشکلات اساسی در کلیه‌ها یا سایر شرایط سلامتی ایجاد می‌شود که در اکثر موارد با بارداری مرتبط نیستند، مانند:

• بیماری قلبی
• عفونت‌ها (عفونت دستگاه ادراری)

 

دفع پروتئین در ادرار پس از هفته 20 بارداری:

از سوی دیگر پس از هفته 20 بارداری پزشکان با دقت بیشتری به پروتئین به عنوان شاخص احتمالی پره اکلامپسی نگاه می‌کنند. این وضعیت با فشارخون بالا مشخص می‌شود و ممکن است باعث آسیب به اندام‌ها به ویژه کبد و کلیه‌ها شود.

همچنین سندروم HELLP یا (hemolysis, elevated liver enzymes, and low platelet count) که به معنی همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی و تعداد پلاکت کم است، شکل مشابه و در عین حال شدیدتری از پره اکلامپسی است. امکان دارد که این سندروم همراه با پره اکلامپسی یا به تنهایی ایجاد شود.

بیشتر بخوانید: پیاده روی در بارداری و برنامه تمرینی برای سه ماهه اول تا سوم 

عوامل خطر دفع پروتئین در بارداری چیست؟

در ابتدا باید بدانید که آیا میزان پروتئین در ادرار قبل و حین بارداری تغییر کرده است یا خیر. از عوامل خطر برای ابتلا به دفع پروتئین در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خود بارداری و افزایش حجم خون و بیشتر کار کردن کلیه‌ها
• سابقه داشتن بیماری‌های زمینه‌ای قبل از بارداری که بر کلیه و کبد اثر می‌گذارند
• اولین بارداری در سن بالای 35 سال

سایر عوامل خطرعبارتند از:

• شاخص توده بدنی 30 یا بیشتر (چاقی زیاد)
• بارداری با دوقلو، سه قلو یا چند قلویی
• زمان بارداری (بیش از 10 سال بین بارداری)
• سابقه سلامتی شامل فشارخون بالای مزمن، دیابت (نوع 1 یا نوع 2)، لوپوس، میگرن و غیره
• بارداری حاصل از لقاح آزمایشگاهی (IVF)

این عوامل از جمله عوامل خطر برای ابتلا به دفع پروتئین در بارداری هستند.

بیشتر بخوانید: هفته ۲۹ بارداری، تغییرات وزن جنین و مراقبت‌های ضروری 

میزان دفع پروتئین در بارداری چقدر است؟

وجود بیش از 300 میلی‌گرم پروتئین در ادرار، بالا در نظر گرفته می‌شود. مقدار طبیعی این ماده در ادرار باید حدود 150 میلی‌گرم باشد که به دلیل شرایط بارداری میزان طبیعی آن را دو برابر در نظر می‌گیرند.

 

دفع پروتئین در بارداری چه علائمی دارد ؟

افزایش دفع پروتئین در ادرار ممکن است علائمی ایجاد نکند و فرد بعد از آزمایش‌های روتین متوجه آن شود. در غیر این صورت علائم مشابه بیماری‌های کلیوی ایجاد می‌شود که عبارتند از:

• تورم در مچ پا، مچ دست یا چشم
• احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
• افزایش ادرار
• کمردرد
• ادرار کف‌آلود یا قهوه‌ای یا خونی

بیشتر بخوانید: علائم بارداری دختر، افسانه‌ها و حقایق پزشکی و علمی 

چه علائمی نگران کننده هستند؟

علائم دیگری وجود دارد که نشان می‌دهند علت پروتئین در ادرار به دلیل مشکلات جدی‌تر است، مانند علائم پره اکلامپسی. این علائم عبارتند از:

• سردرد، به ویژه سردردهای شدید
• تاری دید یا سایر مشکلات بینایی (از دست دادن بینایی، حساسیت به نور)
• درد در شکم (در سمت راست، زیر دنده‌ها)
• حالت تهوع یا استفراغ
• تنگی نفس
• کاهش خروجی ادرار
• افزایش وزن غیرطبیعی در بارداری

در صورت افزایش وزن ناگهانی به پزشک زنان و زایمان خود اطلاع دهید. افزایش بیش از چند کیلو در یک هفته یا تورم قابل توجه در دست‌ها یا صورت از دیگر علائم هشداردهنده بالقوه هستند.

بیشتر بخوانید: بارداری خارج از رحم برای مادر خطرناک است؟ 

خطرات دفع پروتئین در بارداری چیست؟

خارج شدن پروتئین از بدن امکان دارد نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری باشند مانند:

• عفونت مجاری ادراری
• نارسایی کلیه
• خطر عفونت از طریق باکتری‌ها
• پره اکلانپسی
• سندروم HELLP
• استرس بیش از حد
• تب مکرر و کمبود آب بدن
• کاهش عملکرد ریه و سرریز شدن مایعات در بدن

یا احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند مشکلات قلبی، عفونت کلیه، آرتروز و سرطان خون.

بیشتر بخوانید: علائم بارداری پسر و روش‌های تعیین جنسیت بدون آزمایش 

عوارض دفع پروتئین در بارداری برای جنین چیست؟

در دروان بارداری بدن مادر و جنین وابستگی شدیدی به هم دارند و همین موضوع باعث می‌شود که در صورت بروز بیماری و مشکل برای مادر، جنین نیز در خطر باشد. در مورد دفع پروتئین کم در بارداری یا مقادیر بالای آن بدن مادر دچار مشکل می‌شود و این مشکلات باعث بروز اثراتی بر بارداری خواهند شد، مانند:

• جدا شدن جفت
• خونریزی شدید
• زایمان زودرس که منجر به کم‌وزنی یا رشد ناقص جنین می‌شود

ایجاد سکته مغزی یا تشنج مادر که بر کودک هم اثر دارد.

بیشتر بخوانید: محاسبه سن بارداری؛ آموزش همه روش‌های تخمین زمان زایمان 

آزمایش دفع پروتئین در بارداری چگونه است؟

اولین آزمایش دفع ادرار در بارداری تست دیپ استیک نام دارد. در این آزمایش مقداری از ادرار روی نواری ریخته می‌شود که تکه‌های شیمیایی بسته به میزان پروتئین شناسایی شده با تغییر رنگ واکنش نشان می‌دهند. دامنه نتایج از + به ++++ یا پایین‌تر از 1+ به بالای 4+ است.

 

تفسیر آزمایش دفع پروتئین در بارداری

اگر نتیجه، میزان دفع را بالاتر از حد نرمال نشان دهد، ممکن است پزشک یک آزمایش 24 ساعته پروتئین ادرار به بیمار بدهد تا میزان آن را با دقت بیشتری در مدت زمان طولانی‌تری بررسی کند. در این حالت بیمار باید کل ادرار خود را در طول یک روز جمع‌آوری کند و آن را برای آنالیز تحویل دهد.

اما در صورتی که مقادیر کمی پروتئین مشاهده شود، پزشک احتمال دارد آزمایشات بیشتری را تجویز کند یا خیر.

بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی بارداری با روش‌هایی که امتحان خود را پس داده اند 

جلوگیری از دفع پروتئین در بارداری امکان‌پذیر است؟

از آنجایی که پروتئین موجود در ادرار در اوایل بارداری با شرایط قبلی مرتبط است و بعضی از آن‌ها ژنتیکی هستند، لزوما نمی‌توان از قبل از این دوره کاری انجام داد. همچنین طبق تحقیقات هیچ شواهد علمی وجود ندارد که بتوان با کمک آن از پره اکلامپسی جلوگیری کرد.

با این حال انجام اقدامات پیشگیرانه خاص قبل از بارداری مفید خواهد بود. از این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وزن مناسب
• رژیم غذایی حاوی مقدار زیاد پروتئین بدون چربی و دارای سبزیجات
• کنترل فشارخون
• درمان بیماری‌های زمینه‌ای
• مصرف منظم داروها برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای
• مصرف مکمل کلسیم
• ورزش کردن
• بارداری در سن مناسب

این راهکارها خطر ابتلا به دفع پروتئین در بارداری را کاهش می‌دهند.

بیشتر بخوانید: ويار صبحگاهی بارداری، راه هاي كنترل ويار صبحگاهي در بارداری 

آیا دفع پروتئین در بارداری درمان دارد؟

در صورتی که مقدار پروتئین دفع شده کم باشد، پزشک درمان خاصی پیشنهاد نمی‌دهد؛ اما توصیه می‌کند که آزمایشاتی در تاریخ‌های معینی انجام شوند تا وضعیت بیمار کنترل شود. برای مقادیر بالا، درمان بستگی به علت دارد؛ مانند موارد زیر:

• درمان دفع پروتئین در بارداری اگر به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای باشد، پزشک معالج درمان‌های مناسبی را برای مادر و جنین در نظر می‌گیرد.
• اگر دفع پروتئین به دلیل عفونت باشد، درمان شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌های قابل استفاده در دوران بارداری است.
• درمان پره اکلامپسی نیز به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که بستگی به وضعیت بیمار و جنین، شدت بیماری و مدت زمان ابتلا دارد. اما باید اشاره کرد که بهترین درمان برای پره اکلامپسی زایمان است؛ البته اگر خیلی زود نباشد.
• در صورت ابتلا به سندروم HELLP پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را برای کمک به عملکرد کبد و پلاکت خون تجویز کند. این داروها به بیمار کمک می‌کنند که مدت بیشتری بارداری خود را حفظ کند تا جنین رشد کرده و از زایمان زودرس تا رشد کامل ریه‌های جنین جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید: عوارض کم تحرکی زنان باردار چیست؟ 

درمان خانگی دفع پروتئین در بارداری یا سوال پرتکرار برای دفع پروتئین در بارداری چه بخوریم؟

برای درمان این وضعیت در خانه می‌توان اقدامات ساده‌ای انجام داد که بر وضعیت بدن و سلامت کلی اثر دارند. این اقدامات عبارتند از:

• کاهش مصرف نمک و قند
• کاهش وزن و مدیریت آن
• استراحت کافی
• رعایت بهداشت، به ویژه در ناحیه تناسلی
• مصرف آب کافی
• مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین بدون چربی

این کارهای ساده خطر ابتلا به دفع پروتئین در بارداری را کاهش خواهد داد.

بیشتر بخوانید: کنجد و سقط جنین؛ آیا کنجد باعث سقط میشود؟ 

سوالات متداول در مورد دفع پروتئین در بارداری: