ترک قلیان، عوارض احتمالی و فواید بسیار عدم مصرف تنباکو
ترک قلیان عامل مهم جلوگیری از ابتلا به بیماریهای ریوی، گوارشی و بسیاری از بیماریهای دیگر در بدن است. مصرف قلیان در کشور ما بسیار شایع و باورهای اشتباهی در خصوص کم ضررتر بودن قلیان نسبت به سیگار بین مردم وجود دارد. عوارض تنباکوی قلیان اثرات مخربی همچون دود سیگار دارد و آب مخزن قلیان به هیچ وجه مواد سمی دود قلیان را پاکسازی نمیکند. ورود دود قلیان به بدن به مراتب بیشتر از دود سیگار است و این دود برای مدت 60 دقیقه در بدن ماندگاری دارد. قلیان تاثیرات بسیار مضری بر ریهها و قلب میگذارد و زمینهساز انواع سرطانها است، شاید این دلیل افراد را به سمت ترک قلیان ببرد.
قلیان کشیدن اغلب به عنوان جایگزین سالمتری برای سیگار در نظر گرفته میشود، عمدتا به دلیل بو و طعم شیرین آن است که مردم قلیان میکشند. اما هیچ گزینهای به نام سیگار کشیدن سالم وجود ندارد. قلیان سالمتر از سیگار نیست و خطراتی مشابه سیگار کشیدن از جمله سرطان، بیماریهای قلبی و ریوی دارد.
قلیان چیست؟
قلیان لوله آبی است که برای کشیدن تنباکوی شیرین و طعمدار از آن استفاده میشود. نامهای دیگری که مردم برای قلیان استفاده میکنند عبارتند از: نرگیل، ارگیله، قلیان، حباب و گوزا.
لولهای معمولا بسیار بزرگ دارد و از یک محفظه آب، یک محفظه تنباکو و یک یا چند لوله منعطف تشکیل شده است که به چندین نفر امکان استنشاق همزمان را میدهد. تنباکوی قلیان اغلب با ملاس، تفاله میوه یا عسل با طعمهای اضافی مانند نارگیل، نعناع یا قهوه شیرین میشود. طعم دهندهها عطر و طعم تنباکو را شیرین و آن را به ویژه برای جوانان جذاب و ترک قلیان را سختتر میکنند. جدای از تنباکو از قلیان برای کشیدن ماری جوانا و حشیش استفاده میکنند.
بیشتر بخوانید: آدامس ترک سیگار؛ قبل از مصرف، همه عوارض آن را بدانید
عوارض و مضرات قلیان کشیدن
حداقل 82 ماده شیمیایی سمی و سرطانزا در دود قلیان شناسایی شده است. اگرچه دود از آب عبور میکند، اما این مواد شیمیایی خطرناک و اعتیادآور آزاد شده از تنباکو را از بین نمیبرد.
احتراق زغال چوبی که برای گرم کردن تنباکوی قلیان استفاده میشود، ممکن است خطرات بیشتری برای سلامتی ایجاد کند. فرآیند احتراق مواد خطرناکی مانند مونوکسید کربن، فلزات و سایر مواد شیمیایی تولید میکند و با ترک قلیان از عوارض آن در امان خواهیم ماند.
در حالی که تحقیقات در مورد کشیدن قلیان هنوز در حال انجام است، شواهد بررسی شده در مجله سلامت سیو طب نشان میدهد که دود قلیان خطرات زیادی به همراه دارد، از جمله این خطرات که ترک قلیان را واجب میکند:
- دود قلیان حاوی مقادیر بالایی از ترکیبات سمی از جمله قطران، مونوکسید کربن، فلزات سنگین و مواد شیمیایی سرطانزا است. در واقع مصرف کنندگان قلیان بیشتر از سیگاریها در معرض مونوکسید کربن و دود هستند
- مانند سیگار، کشیدن قلیان نیز با سرطانهای ریه و دهان، بیماری قلبی و سایر بیماریهای جدی مرتبط است
- مصرف قلیان از عوامل ابتلا به ام اس شناخته شده و برای مبارزه با شیوع بالای این بیماری که خصوصا در میان جوانان بسیار در حال افزایش است، باید اعتیاد و مواد مخدر را کنسل و مصرف آن را به طور چشمگیری کم کرد
- اختلال و تاخیر در بهبود زخمها در افرادی که قلیان و سیگار میکشند یا در معرض دود آن هستند در قیاس با افرادی که ترک قلیان و سیگار کردهاند بسیار بیشتر است
- مصرف قلیان تقریبا به اندازه سیگار کشیدن نیکوتین تولید میکند که احتمالا منجر به وابستگی به تنباکو میشود
- تحقیقات نشان داده میزان تحرک و کیفیت اسپرم در بین مردانی که قلیان و سیگار میکشند در سطح پایینتری نسبت به افراد عادی است. از آن جایی که قلیان به مراتب زیانبارتر از سیگار است، مصرف آن تاثیر بسیار منفی روی کیفیت نطفه مردان و قابلیت باروری آنها میگذارد
- بالا بودن میزان منوکسید کربن در دود قلیان موجب میشود که با هموگلوبینها اتصال پیدا کرده و خون، کمتر بتواند اکسیژن را به اندامها منتقل و در نتیجه زمینهساز دامنهای از بیماریها مانند سکته خواهد شد.
- مصرف قلیان باعث بوی بد دهان، سرفه، تنگی نفس، سردرد، دندانهای زرد و کثیف، پوست تیره و چروکیده خواهد شد
- کشیدن قلیان توسط زنان باردار میتواند منجر به تولد نوزادان کم وزن شود. پس ترک قلیان از این منظر هم بسیار حائز اهمیت است
- لوله های قلیان مورد استفاده در قلیان سراها و کافهها به درستی تمیز نمیشوند و این امر باعث شیوع بیماریهای عفونی میشود
- تنباکو و دود قلیان حاوی مواد سمی بسیاری است که گرفتگی عروق و بیماری قلبی را به دنبال دارد
- نوزادان متولد شده از افرادی که قلیان مصرف میکنند نیز در معرض خطر ابتلا به بیماریهای تنفسی هستند
بیشتر بخوانید: عوارض آدامس ترک سیگار را با رعایت این نکات محدود کنید
مقایسه قلیان کشیدن با سیگار
- اگرچه بسیاری از مصرف کنندگان فکر میکنند که مضرات آن کمتر است. مطالعات نشان داده که دود قلیان بسیاری از اجزای مضر موجود در دود سیگار مانند نیکوتین، قطران و فلزات سنگین را همراه خود دارد. به همین دلیل باید ترک قلیان را همچون ترک سیگار و مواد مخدر جدی گرفت
- تنباکوی موجود در قلیان در معرض حرارت زیاد ناشی از سوختن زغال چوب بوده و دود آن حداقل به اندازه دود سیگار سمی است
- منابع حرارتی مورد استفاده برای سوزاندن تنباکوی قلیان، مواد خطرناک دیگری مانند مونوکسید کربن را آزاد میکند. این مصرف کنندگان قلیان را در معرض خطر بیشتری قرار میدهد
- به دلیل نحوه استفاده از قلیان، افرادی که قلیان میکشند بیشتر از افرادی که سیگار میکشند، مواد سمی موجود در دود سیگار را جذب خواهند کرد
- افراد در جلسه یک ساعته قلیان کشیدن 100 تا 200 برابر بیشتر از دودی که از یک سیگار دریافت میکنند، استنشاق خواهند کرد. در یک بار قلیان کشیدن 9 برابر بیشتر از سیگار مونوکسید کربن و 1.7 برابر بیشتر از سیگار نیکوتین وارد ریه و دهان میشود. مقدار دود استنشاق شده در طول یک جلسه معمولی قلیان حدود 90000 میلیلیتر است، در حالی که در هنگام کشیدن سیگار 500 تا 600 میلی لیتر استنشاق میشود
بیشتر بخوانید: ترک تریاک، سخت ولی ممکن
سرطانهای ناشی از دود قلیان
افرادی که قلیان میکشند در خطر ابتلا به بیماریهای مشابه افراد سیگاری هستند به همین دلیل ترک قلیان باعث جلوگیری از این بیماریها خواهد شد. این موارد عبارتند از:
- سرطان دهان
- سرطان ریه
- سرطان معده
- سرطان مری
- کاهش عملکرد ریه
- کاهش باروری
- اختلالات اعصاب و روان
بیشتر بخوانید: تریاک، مادهای شدیدا مخدر و آسیبزا
راههای درمانی ترک قلیان
درمان جایگزین نیکوتین
این محصولات به آرامی اعتیاد را با دوزهای کنترل شده نیکوتین از بین میبرند که با مصرف آنها کمتر و کمتر میشود، بنابراین قبل از اینکه کاملا آن را ترک کرده به نیکوتین کمتری عادت میکنید.
بیشتر بخوانید: ترک اعتیاد، بهترین روش برای عبور از ناممکنها
آدامس نیکوتینی برای ترک قلیان
دوز مصرفی آدامس بستگی به میزان مصرف قلیان دارد. هنگامی که احساس سوزن سوزن شدن در دهان خود کردید، متوقف شده و آن را در گونه خود قرار دهید. وقتی سوزن سوزن شدن برطرف شد، دوباره جویدن را شروع کنید. این کار را بارها و بارها انجام دهید تا زمانی که سوزن سوزن شدن از بین برود. درمان باید حدود 12 هفته طول بکشد.
بیشتر بخوانید: ترک سیگار را همین الان شروع کنید | اتفاقاتی که پس از ترک برایتان رخ میدهند
پاستیلهای نیکوتینی برای ترک قلیان
کپسولهای هستند که بعد از غذا مصرف میکنید. آنها در دهان حل شده و دوز مصرفی آن بستگی به میزان مصرف سیگار دارد. درمان باید 12 هفته طول بکشد.
اسپریها نیکوتین برای ترک قلیان
اسپریها را از طریق بینی یا دهان استفاده میکنند. استنشاقها اجازه میدهند تا مقداری نیکوتین تنفس کنید. مانند سایر محصولات نیکوتین، باید آن را به مدت 12 هفته استفاده کنید.
وارنیکلین (Chantix)
دارویی که روی بخشی حساس به نیکوتین مغز کار میکند تا لذت قلیان کشیدن کم شود. استفاده از وارنیکلین با محصولات نیکوتین تداخل ندارد و یک مطالعه نشان میدهد که ترکیبی از این دو شانس ترک قلیان برای همیشه را بیشتر فراهم خواهد کرد. عوارض جانبی این دارو حالت تهوع، مشکل خواب، سردرد و استفراغ است.
بوپروپیون
یک داروی ضد افسردگی جایگزین نیکوتین که میل به آن را کاهش میدهد. بوپروپیون را با محصولات نیکوتین برای ترک قلیان مصرف نکنید، مگر اینکه پزشک تجویز کند. عوارض جانبی رایج عبارتند از بیخوابی، کابوس و خشکی دهان.
قلیانهای الکترونیکی
قلیان الکترونیکی وسیلهای که نیکوتین را بدون بیشتر اثرات مضر آن به حالت استنشاقی تبدیل میکند، زیرا بخار آن فاقد قطران یا مونوکسید کربن است. تحقیقات نشان داده که دستگاههای الکترونیکی میتوانند به ترک قلیان کمک کنند، بنابراین آنها را به جای داروهای ذکر شده امتحان کنید.
هیپنوتیزم
یک هیپنوتراپیست آموزش دیده شخص را در حالت خلسه قرار میدهد. سپس آنها پیشنهاداتی را ارائه میکنند که میل به قلیان و سیگار کشیدن از بین برود. پزشکان هنوز نمیدانند که این روش چقدر موثر است یا اصلا کار میکند. برخی از مطالعات نشان داده هیپنوتیزم برای ترک قلیان بهتر از محصولات نیکوتین اثر میگذارد، در حالی که برخی دیگر مخالف این رویکرد هستند.
طب سوزنی
اگر عوارض جانبی سایر روشهای ترک قلیان مشاهده شد، طب سوزنی امکان کارساز بودن را دارد. یک پزشک آموزش دیده از سوزنهای فلزی نازک برای تحریک نقاط فشار روی بدن استفاده میکند. نقاط خاصی روی گوش، به نظر میرسد که مواد شیمیایی مغز را تقویت و به کاهش تمایل به قلیان کشیدن کمک میکند.
درمانهای ترکیبی برای ترک قلیان
اگر از ترکیب روشهای مختلف استفاده کنید، احتمال ترک قلیان برای همیشه پر رنگتر خواهد بود. برای مثال چسب نیکوتین و آدامس بهتر از یک چسب به تنهایی عمل میکند.
بیشتر بخوانید: اختلال استرس پس از سانحه و شناخت علائم PTSD
طب سنتی و نقش آن در ترک قلیان:
- جو
برای ترک قلیان جو قطعا یکی از بهترین مواد غذایی درمانی است. یک قاشق جو را با دو فنجان آب جوشیده مخلوط کنید. بعد از 12 ساعت آن را به مدت 10 دقیقه جوشانده و سپس بخورید. این جوشانده را در وعدههای غذایی قرار داده و فقط در هنگام شب از خوردن آن اجتناب کنید. جو باعث کاهش سموم مضر بدن شده و میل به قلیان کشیدن را کاهش میدهد.
- علف چای
بیشتر افراد برای سرگرمی، کاهش اضطراب و استرس قلیان میکشند و یکی از دلایل ترس از ترک، نگرانی بازگشت دوباره اضطراب است. علف چای برای تسکین دردها و کاهش استرس در هنگام ترک قلیان بسیار کارساز خواهد بود. سعی کنید حدود 15 روز قبل از ترک قلیان استفاده از علف چای را در برنامه خود قرار دهید تا سیستم بدن به مرور زمان از نیکوتین دست بکشد.
- نوشیدن آب و ترک قلیان
مصرف آب زیاد یک راه حل تمام عیار برای ترک قلیان به شمار میآید. آب همیشه در سمزدایی بدن نقش مهمی ایفا میکند. هر زمان میل به قلیان کشیدن به سراغتان آمد یک لیوان آب بنوشید. نوشیدن آب نه تنها باعث کاهش میل به قلیان کشیدن میشود، بلکه عوارض ترک را نیز کاهش میدهد.
- گیاه استویا جایگزین قلیان
افراد وابسته به نیکوتین بعد از ترک قلیان و سیگار، دچار مشکل قند خون و فشارخون میشوند که استویا با داشتن قند طبیعی جایگزین خوبی برای آن است. در زمان تمایل به قلیان چند قطره از آن را روی زبان بچکانید یا با چای ترکیب کنید.
- فلفل قرمز
ازجمله بهترین گیاهان دارویی ترک قلیان فلفل قرمز است. هر زمان میل به قلیان کشیدن برای شما درگیری ذهنی ایجاد کرد، مقداری از فلفل قرمز را در آب حل کرده و بخورید. فلفل قرمز حساسیت دستگاه تنفسی را به مواد اعتیادآور مثل نیکوتین، توتون و تنباکو کاهش میدهد و از کشیدن آن لذت چندانی حاصل نمیشود.
- شربت شیرین بیان
از رایجترین داروهای طب سنتی برای ترک قلیان است. هر زمان نظر به کشیدن قلیان داشتید، عصاره شیرین بیان یک جایگزین نیکوتین مناسب خواهد بود.
- سنبل الطیب
سنبل الطیب تاثیر زیادی بر کاهش علائم ترک قلیان، اضطراب، بیقراری و بیخوابی دارد.
- زنجبیل
حالت تهوع از نشانههای شایع ترک نیکوتین که با مصرف عصاره زنجبیل بسیار کاهش مییابد.
- جینسینگ
اضافه کردن پودر جینسینگ به برنامه غذایی صبحانه تاثیر قابل توجهی در ترک قلیان دارد. جینسینگ یک شیوه موثر برای جلوگیری از ترشح دوپامین بوده که از اجزای اصلی نیکوتین شمرده میشود.
- گل مخمل جایگزین قلیان
همچون برخی از گیاهان دارویی دیگر گل مخمل یک جایگزین مناسب برای ترک قلیان خواهد بود. گیاه مخمل را جوشانده و به صورت دمنوش بنوشید.
بیشتر بخوانید: درمان سندروم داون از دوران جنینی تا بزرگسالی با کاردرمانی
سخن پایانی
طب سنتی و همچنین محصولات جایگزین شرایط و امکاناتی را در اختیار ما قرار میدهد که امکان ترک قلیان و سیگار به سادگی انجام پذیرد. یک برنامه منظم که بتوان به آن پایبند بود را در نظر بگیرید و همه زمانهایی که میل به قلیان کشیدن به سراغتان میآید را در آن یادداشت کنید؛ تا امکان انتخاب بهترین روش ترک را داشته باشید.
عواملی مانند بوی دود قلیان، دیدن کارتنهای توتون قلیان در اماکن مختلف، خوردن برخی غذاها یا نوشیدن قهوه صبحگاهی نقش یک محرک را خواهند داشت. شرایط خاص هم باعث کشیدن قلیان میشود و محرکهای هر شخص متفاوت خواهد بود.
گاهی اوقات احساس غم یا خوشحالی یک محرک است. از مهمترین کلیدهای ترک قلیان، شناسایی محرکهایش است که باید از آنها اجتناب کرد. استفاده از مواد خوراکی، قلیان الکترونیکی و همچنین درمان به شیوه طب سنتی این امکان را به فرد میدهد تا برای درمان و ترک قلیان گزینههای متعددی را پیش رو داشته باشد.