سقط مکرر؛ از علل ژنتیکی و آناتومی تا داروهای ضدبارداری
سقط مکرر (Loss Pregnancy Recurrent) معضلی است که برای برخی از زنان اتفاق میافتد و جنین آنها قبل از تکامل، از بین میرود. بررسی علل و عوامل سقط مکرر به درمان این موضوع کمک شایانی میکند.
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده که 1% تا 2% از زنان دچار سقط مکرر میشوند. از دست دادن جنین توسط یک متخصص با استفاده از سونوگرافی تشخیص داده میشود.
در بیشتر موارد، حاملگی را میتوان با سونوگرافی در سن 5-6 هفته حاملگی یا 1-2 هفته پس از عقب افتادن قاعدگی، مشاهده کرد. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بررسی زوایای متفاوت سقط مکرر، عوامل، علائم و همچنین درمان آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
سقط مکرر
وقتی مرگ جنین در زمان سه ماهه اول بارداری بیش از 3 بار به صورت متوالی اتفاق بیفتد، به آن سقط مکرر میگویند. سقط مکرر علاوه بر آسیبهای احتمالی فیزیکی برای مادر، تاثیرات روحی ناخوشایندی را نیز برای زنان از خود به جای میگذارد.
دلایل فراوانی نظیر علل ژنتیکی، آناتومی، ایمنی، غدد، عفونی و عوامل محیطی برای سقط مکرر نام برده میشود. در برخی از مواقع نیز، دلایل آن به طور دقیق، مشخص نیست.
ناهنجاریهای کروموزومی در جنین در حال رشد جزو شایعترین دلایل سقط جنین برشمرده میشود. اهمیت بررسی علل سقط مکرر از آن حیث است که با شناسایی و برطرف کردن آنها میتوان بارداری را تا زمان زایمان به سرانجام رساند.
به یاد داشته باشید که سقط مکرر با ناباروری متفاوت است. هر سال تخمین زده میشود که 19 تا 20 میلیون سقط جنین ناایمن اتفاق میافتد که تقریبا همه آنها در کشورهای در حال توسعه هستند و منجر به مرگ 68 هزار نفر و آسیب دائمی میلیونها نفر دیگر میشود.
بیشتر بخوانید: درمان درد لگن بارداری و شناسایی ۹ عامل اصلی لگن درد
بسیاری از زنان در سراسر جهان بیش از یک سقط جنین را در طول زندگی خود تجربه میکنند. حدود نیمی از زنان ایالات متحده که سقط جنین داشتهاند قبلاً هم یک بار آن را تجربه کردهاند.
کاهش سقط مکرر باید با کاهش تکرار حاملگی ناخواسته شروع شود که در وهله اول به چالش اساسی کمک به زنان در پیشگیری از بارداری ناخواسته برمیگردد.
با این حال، اگر هدف کلی این باشد که زنان بتوانند زندگی باروری خود را بهتر مدیریت کنند و برنامهریزی بهتری برای داشتن فرزند داشته باشند، تقویت پیوند بین ارائهدهندگان و دریافتکنندگان آن کلیدی به نظر میرسد.
بیشتر بخوانید: پیاده روی در بارداری و برنامه تمرینی برای سه ماهه اول تا سوم
عوامل موثر بر سقط مکرر
زنانی که جنین درون رحم آنها برای اولین بار سقط میشود مانند اکثریت زنانی که دومین یا حتی سومین سقط جنین خود را تجربه میکنند در طول دوره زمانی که باردار شدهاند از داروهای ضدبارداری استفاده میکنند.
در واقع، احتمال اینکه زنانی که سقط مکرر دارند روشهایی بیشتر از یک روش هورمونی بسیار مؤثر مانند قرص یا تزریق برای پیشگیری استفاده کرده باشند، زیاد است.
سن، تعداد زایمانهای قبلی و نژاد و قومیت بر سقط مکرر تاثیر دارند. ارتباط سقط مکرر با نژاد و قومیت و همچنین فقر، به ویژه در میان زنانی که بارها زایمان ناخواسته داشتهاند، قابل توجه است.
بیشتر بخوانید: هفته ۲۹ بارداری، تغییرات وزن جنین و مراقبتهای ضروری
علت سقط مکرر
دلایل مختلفی به عنوان علت سقط مکرر وجود دارند که زنان بیش از یک سقط جنین داشته باشند. برخی از آنها عبارتند از:
شایعترین دلیل سقط های مکرر
شایعترین دلیل سقط های مکرر یعنی آنهایی که در 3 ماه اول بارداری اتفاق میافتند، به دلیل ناهنجاریهای ژنتیکی در جنین است. به طور معمول، 46 کروموزوم وجود دارد که حاوی ژنهای رشد طبیعی است.
بسیاری از سقطهای زودهنگام به این دلیل اتفاق میافتند که جنین یک کروموزوم اضافی دارد یا یکی از آنها وجود ندارد. به عنوان مثال، نوزادان مبتلا به سندرم داون دارای 47 کروموزوم هستند.
ناهنجاریهای کروموزومی بدون هیچ دلیل شناختهشدهای در 60 درصد از سقط جنینهای سه ماهه رخ میدهند و به طور معمول اجازه رشد به یک نوزاد سالم را نمیدهند.
با افزایش سن زنان، خطر سقط جنین ناشی از این ناهنجاریهای ژنتیکی افزایش مییابد. ریسک سقط مکرر ناشی از عوامل ژنتیکی از 10 تا 15 درصد در زنان کمتر از 35 سال به بیش از 50 درصد در زنان بالای 40 سال افزایش پیدا میکند.
بیشتر بخوانید: هفته ۳۵ بارداری و اوج تپش قلب مادر زمانی سرنوشت ساز برای جنین
سقط مکرر و فاکتورهای آناتومیک
مشکل در شکل رحم زن شاید دلیلی برای از دست دادن جنین باشد. علل شکل غیرطبیعی رحم میتواند ژنتیکی یا قرار گرفتن قبل از تولد در معرض داروهایی مانند دی اتیل استیل بسترول (DES) باشد.
سایر علل آناتومیک شامل داشتن نواری از بافت در داخل رحم به نام سپتوم است. این امر میتواند داخل رحم را خیلی کوچک کند. زنانی که با سپتوم متولد میشوند احتمالا سقطهای مکرر داشته باشند.
فیبرومها که تومورهای عضلانی خوشخیم رحم هستند نیز شیوع فراوانی دارند. آنها اگر در حفره رحم یا در نزدیکی آن رشد کنند، میتوانند منجر به سقط جنین شوند.
بیشتر بخوانید : علائم بارداری دختر، افسانهها و حقایق پزشکی و علمی
سبک زندگی و محیطزیست
سیگار کشیدن خطر ابتلا به سقط مکرر را افزایش میدهد. استفاده از برخی مواد مانند کوکائین نیز میتواند منجر به سقط جنین شود. اضافه وزن با سقط مکرر و همچنین سایر عوارض بارداری مرتبط است.
مصرف الکل یا کافئین نیز میتواند با سقط مکرر مرتبط باشد.
بیشتر بخوانید : بارداری خارج از رحم برای مادر خطرناک است؟
سقط مکرر و بیماریها
بیماری درماننشده مانند بیماری تیروئید یا دیابت میتواند خطر سقط جنین را افزایش دهد. ناهنجاریهای سیستم ایمنی یا سیستم انعقاد خون (ترومبوفیلی) نیز میتواند باعث سقط مکرر شود.
بیشتر بخوانید : علائم بارداری پسر و روشهای تعیین جنسیت بدون آزمایش
دلایل نامشخص سقط مکرر
در بیش از نیمی از موارد سقط مکرر، پزشکان نمیتوانند علت آسیب را پیدا کنند. با این حال، بسیاری از این موارد امکان دارد که به دلیل ناهنجاریهای ژنتیکی باشد.
بیشتر بخوانید: محاسبه سن بارداری؛ آموزش همه روشهای تخمین زمان زایمان
تشخیص و آزمایش سقط مکرر
آزمایش خون میتواند اینکه یک زن دارای بیماری، مشکلات سیستم ایمنی یا لخته شدن خون که احتمال داشته باشد باعث سقط مکرر شود را نشان دهد. کروموزومهای زنان و همسر مذکر آنها را میتوان با استفاده از آزمایش خون خاصی به نام کاریوتیپ بررسی کرد.
برخی افراد سالم در نحوه چیدمان کروموزومهایشان تفاوتهایی دارند. این امر میتواند خطر از دست دادن حاملگی را افزایش دهد. اشعه ایکس ویژه (هیستروسالپنگوگرام) یا سونوگرافی (سونوهیستروگرام) میتواند نشان دهد که آیا یک زن مشکلی در شکل رحم خود دارد یا خیر.
در صورت وجود مشکل، بافت حاصل از سقط جنین را میتوان برای ناهنجاریهای ژنتیکی آزمایش کرد. به زوجهایی که سقط مکرر بارداری را تجربه کردهاند، تجزیه و تحلیل کامل و سیستماتیک پیشنهاد میشود.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی بارداری با روشهایی که امتحان خود را پس داده اند
متخصصان، زمان از دست دادن جنین و تجسم نقاط عطف رشد مثل ضربان قلب جنین در سونوگرافی را قبل از سقط در نظر میگیرند. همچنین در صورت وجود، یک تجزیه و تحلیل ژنتیکی از بافت موجود از جنین ازدسترفته، انجام میدهند.
زوجها ابتدا با یک شرح حال کامل و معاینه فیزیکی و سپس یک سری آزمایشهای تشخیصی شامل آزمایش خون روی هر دو طرف و ارزیابی رحم، با یک مطالعه سونوگرافی تخصصی (سونوهیستروگرام) برای بررسی فیبروم، بافت اسکار یا پولیپ، ارزیابی میشوند.
ارزیابی اضافی ممکن است شامل آزمایشهایی برای بررسی عفونت و بیوپسی آندومتر برای ارزیابی آندومتر و تجزیه و تحلیل اسپرم باشد. متخصصان همچنین به زوجها آزمایش ژنتیکی را برای بیماریهایی پیشنهاد میکنند که شاید بهطور بیصدا موفقیت باروری آنها را مختل کند.
اگر بتوان بافتی از سقط جنین به دست آورد، متخصصان آنالیز ژنتیکی را در این مورد انجام خواهند داد تا علت ژنتیکی را جستجو کنند. پزشکان شروع به درک بیشتر در مورد پیچیدگیهای مربوط به جنبههای ژنتیکی از دست دادن بارداری میکنند.
بیشتر بخوانید: ويار صبحگاهی بارداری ، راه هاي كنترل ويار صبحگاهي در بارداری
متخصصان وقتی به ژن نگاه میکنند، چیزی شبیه به نقشه راهی را میبینند و میتوانند چندین سطح آزمایش را به زوجها ارائه دهند که تا چندین سال پیش امکان ارائه آن وجود نداشت. برای زیرمجموعهای که بدون توضیح باقی میماند، میتوان حمایت، مشاوره، درمان ناباروری در صورت نیاز و نظارت شدید بر بارداری بعدی سایر موارد آزمایش سقط مکرر را ارائه داد.
بیشتر بخوانید: عوارض کم تحرکی زنان باردار چیست؟
درمان سقط مکرر
در شرایط خاص، درمان پزشکی یا جراحی میتواند خطر سقط جنین در آینده را کاهش دهد. حتی پس از 3 بار سقط جنین، یک زن 60 تا 80 درصد شانس باردار شدن و حاملگی کامل دارد.
حدود 15درصد از بارداریها ناموفق هستند. اغلب، از دست دادن حاملگی تصادفی است و به این معنی نیست که مشکل ژنتیکی یا دستگاه تناسلی وجود دارد.
تقریباً 2 درصد از زنان دو بار متوالی از دست دادن حاملگی را تجربه میکنند که هنوز هم میتواند به شانس نسبت داده شود. با این حال، حدود 0.5 درصد از زنان برای سومین بار متوالی از دست دادن جنین را تجربه میکنند که احتمال دارد نشاندهنده یک مشکل در روند تولید مثل باشد.
بیشتر بخوانید: هفته هفتم بارداری و مهم ترین نکات هفته هفتم
بنابراین، معاینه کامل پزشکی پس از دو مورد یا بیشتر، توصیه میشود. پس از دو یا چند بار از دست دادن بارداری، یک ارزیابی کامل پزشکی شامل یک سری آزمایشات تشخیصی همانطور که در بالا ذکر شد شروع میشود.
از آنجایی که علل زمینهای بالقوه زیادی وجود دارد، از یک تیم متخصص در رشتههای مختلف، از جمله ژنتیک (در صورت مشکوک شدن به یک علت ژنتیکی)، متخصصان بارداری پرخطر، متخصص غدد درونریز و تولید مثل، ایمونولوژی تولید مثل و آسیبشناسی دعوت میشود.
اگر علت سقط مکرر شناسایی شود به عنوان مثال، یک پولیپ باشد میتوان آن را با جراحی برداشت. یا اگر یک پیوند ژنتیکی شناسایی شود، یک زن میتواند لقاح آزمایشگاهی انجام دهد و جنینها را برای مشکل ژنتیکی غربال کنند.
حتی بدون یافتن علت، احتمال بچهدار شدن یک زن بین 70 تا 80 درصد پس از سقط مکرر است. اگر مشکلی پیدا نشود، پروتکل نظارت هفتگی بارداری پیشنهاد میشود که ابتدا با آزمایش خون و سپس با سونوگرافی هر هفته همراه است.
همچنین در مورد عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، مصرف کافئین، قرار گرفتن در معرض سموم و چاقی که شاید بر بارداری تاثیر بگذارد، بررسی صورت میگیرد. حتی با وجود فناوری پیشرفته، گاهی اوقات از دست دادن مکرر حاملگی غیرقابل توضیح باقی میماند.
بیشتر بخوانید: کنجد و سقط جنین ؛ آیا کنجد باعث سقط میشود؟
حتی اگر یک علت خاص هرگز شناسایی نشود، چشمانداز هنوز بسیار مثبت است. مطالعات متعدد نشان میدهند که نظارت بر این وضعیت و دریافت حمایت عاطفی میتواند شانس داشتن یک بارداری موفق را بهبود بخشد.
مهم نیست فقدان از دست دادن جنین بعد از هفت هفته باشد یا چند ماه، باز هم یک فقدان و مایه تاسف است. اتفاق خوب این است که در اکثر موارد، بارداری بعد سقط، یک بارداری طبیعی و سالم خواهد بود.
سقط مکرر میتواند زنان و خانوادهها را تحت فشار شدید جسمی و روحی قرار دهد.
داروهای سقط مکرر
همکاری نزدیک با بیماران برای تعیین علت اصلی مشکلات خاص و یافتن داروهای سقط مکرر؛ اولین گام برای دستیابی به رویای یک بارداری سالم است.
گاهی پزشکان متخصص زنان و زایمان، مکملهای پروژسترون توصیه میکنند؛ زیرا شاید کمبود پروژسترون، عامل این معضل باشد. داروهای دیگر میتواند شامل موارد زیر باشد اما درمان قطعی سقط مکرر نیستند:
- هپارین
- آسپیرین
- ویتامینD
- ایمونوگلوبولین تزریقی
آمپول سقط مکرر
آمپول HCB یا گنادوتروپین کوریونی انسانی که به آمپول سقط مکرر معروف است، در ابتدای بارداری میتواند برای پیشگری از سقط جنین تاثیرگذار باشد.
یادداشت پایانی
پیشرفتهای عمده در پزشکی باروری به شناسایی علل سقط مکرر بارداری کمک کرده است. در گذشته، یک زن ممکن بود هرگز نداند که چرا دو یا چند بارداری ناموفق پشت سر هم داشته است.
امروزه اما تشخیص دقیق در حدود 60 درصد موارد امکانپذیر است. شایعترین علل شناساییشده سقط مکرر شامل مشکلات رحمی، عوامل مربوط به ایمنی مادر یا جنین، اختلالات هورمونی و ناهنجاریهای ژنتیکی است. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.