رزماری و 13 خاصیت از رشد مو تا تسکین درد
رزماری، گیاهی چند ساله با ساقه چوبی و برگ‌های سوزنی است که این برگ‌ها در 12 ماه سال سبز هستند و بوی خوشی دارند. رزماری در فصول و ماه‌هایی که هوا معتدل و کمی گرم است مثل بهار و اواخر تابستان گل می‌دهد. گل‌های رزماری به رنگ‌های سفید، صورتی، بنفش و آبی هستند.
درباره رزماری
رومارن، اکلیل کوهی یا رُزماری یک گیاه چوبی و چند ساله با برگ‌های خوش‌بو، سوزنی و همیشه سبز و گل‌های سفید، صورتی، بنفش یا آبی است.
این گیاه بومی مناطق مدیترانه است که آب و هوای معتدلی دارند.
هرچند که رزماری در ابتدا بومی مناطق مدیترانه‌ای بوده اما امروزه به دلیل خواص فراوان دارویی‌اش، کاملا شناخته شده است.
رزماری از دیرباز برای درمان ناراحتی معده، یبوست، نفخ و اسهال کاربرد داشته است.
خواص این گیاه دوست‌داشتنی که از دیرباز محبوب مردم مناطق مختلف جهان و فرهنگ‌های گوناگون بوده، تنها به درمان بیماری‌های گوارشی ختم نمی‌شود.
رزماری، ماده‌ای جادویی برای سلامتی و تقویت پوست و مو به شمار می‌رود.
رزماری به دلیل خواص و بوی مطبوعش، جای خود را در دل آشپزها هم باز کرده است. کاشت رزماری ساده است و همه می‌توانند آن را در باغچه خانه یا گلدان بکارند تا از گل‌های زیبا و بوی مطبوعش لذت ببرند.
رزماری به صورت دمنوش، روغن، پودر و عطر به عنوان چاشنی در غذاهای مختلف شامل انواع سوپ‌ها، سس‌ها و خورش‌ها و موارد تزئینی کاربرد دارد.
توصیف ظاهری
رزماری درختچه‌ای چند ساله است و معمولا تا حدود 1 متر (3.3 فوت) ارتفاع رشد می‌کند، اگرچه ارتفاع برخی از گیاهان می‌تواند تا 2 متر (6.6 فوت) برسد.
برگ‌های خطی حدود 1 سانتی‌متر (0.4 اینچ) طول دارند و تا حدودی شبیه سوزن‌های کاج منحنی کوچک هستند.
رنگ آنها سبز تیره و براق است و قسمت زیرین آن سفید رنگ و حاشیه برگ‌ها فرفری است. گل‌های کوچک مایل به آبی در دسته‌هایی قرار دارند و برای زنبورها جذاب هستند.
رزماری نسبتا به اکثر آفات و بیماری‌های گیاهی مقاوم است، اگرچه در آب و هوای مرطوب به برخی از عفونت‌های قارچی مانند سفیدک پودری حساس است.
همچنین میزبان معمولی برای حشرات است. گیاهان به راحتی از قلمه‌ها رشد می‌کنند.
تاریخچه گیاه رزماری
در دوران باستان اعتقاد بر این بود که رزماری باعث تقویت حافظه می‌شود. این گیاه در ادبیات و فرهنگ جوامع مختلف نشانی از خاطره و وفاداری است. رزماری کمی محرک است.
در طب سنتی یک ترکیب معطر محبوب از مواد مقوی و روان‌کننده بود. امروزه روغن معطر آن یکی از مواد تشکیل‌دهنده بسیاری از محصولات بهداشتی و آرایشی است.
محتوای اسانس از 0.3 تا 2درصد است و از تقطیر به دست می‌آید. جزء اصلی آن بورنئول است.
فواید رزماری
- تاثیر مثبت روی دستگاه عصبی و عملکرد مغز
- تقویت قوای جسمانی
- تاثیر مفید روی دستگاه قلبی _عروقی
- افزایش فشار خون و باز کننده انسداد عروق
- تاثیر مثبت روی غدد
- تنظیم عادت ماهانه خانم‌ها
- کاهش ترشحات واژن
- تاثیر مثبت روی دستگاه گوارش
- تقویت سلامت دستگاه هاضمه و معده
- مفید برای سلامت کبد و کلیه
- کاهش نفخ
- اشتها‌آور
- مفید برای پوست و مو
- کاربرد در تهیه ادوکلن و سایر مواد معطر
- ضد درد و مسکن روماتیسم مفاصل و تسکین درد ماهیچه‌ها
- بهبود زخم و سوختگی
- کمک به سلامت دستگاه و مجاری ادراری
- درمان بیماری های دستگاه تناسلی زنان
- ضدعفونی کننده
- رفع بوی نامطبوع
در ادامه مهم‌ترین فواید این گیاه را مفصل توضیح می‌دهیم.
1- بهبود عملکرد مغز
در یونان و روم باستان، رزماری را عامل تقویت حافظه می‌دانستند. تحقیقات نشان می‌دهد که استنشاق روغن رزماری به جلوگیری از تجزیه استیل کولین، یک ماده شیمیایی مغز که برای تفکر، تمرکز و حافظه مهم است، کمک می‌کند.
رزماری می‌تواند تنها از طریق تنفس وارد بدن شما شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که تنفس رزماری ممکن است عملکرد مغز را در افراد مسن مبتلا به زوال عقل، از جمله افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، بهبود بخشد. به خاطر داشته باشید که تحقیقات بیشتری لازم است.
2- رشد مو را تحریک می‌کند
یکی از شایع‌ترین انواع ریزش مو، آلوپسی آندروژنتیک است که بیشتر به عنوان طاسی با الگوی مردانه شناخته می‌شود، اگرچه می‌تواند زنان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
روغن رزماری با جلوگیری از حمله یک محصول جانبی تستوسترون به فولیکول‌های مو، که علت این وضعیت است، آلوپسی آندروژنتیک را درمان می‌کند.
هنگامی که مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک دو بار در روز به مدت شش ماه روغن رزماری رقیق شده را روی پوست سر خود ماساژ دادند، همان افزایش ضخامت مو را تجربه کردند که از ماینوکسیدیل (روگین)، یک داروی رایج برای رشد مجدد مو استفاده می‌کردند.
علاوه بر این کسانی که از روغن رزماری استفاده کردند در مقایسه با ماینوکسیدیل، خارش پوست سر کمتری را گزارش کردند که نشان می‌دهد رزماری ممکن است قابل تحمل‌تر باشد.
تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که روغن رزماری ممکن است با ریزش موی تکه تکه یا آلوپسی آره آتا که نیمی از جمعیت زیر 21 سال و حدود 20درصد از افراد بالای 40 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مبارزه کند.
3- تسکین درد
در طب سنتی، رزماری به عنوان یک مسکن خفیف استفاده می‌شود. روغن آن نسبت به استامینوفن به عنوان یک داروی مسکن رایج بدون نسخه، برای درد کمی موثرتر است.
4- دفع حشرات
برای جلوگیری از حشرات مضری که ممکن است شما را نیش بزنند یا باغ شما را آلوده کنند، روغن رزماری به عنوان جایگزینی طبیعی برای محصولات شیمیایی مفید است.
هنگامی که یک آفت‌کش مبتنی بر روغن رزماری به نام EcoTrol روی گیاهان گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای اسپری شد، جمعیت کنه‌های عنکبوتی را تا 52درصد کاهش داد، بدون اینکه به گیاهان آسیبی برساند.
این گیاه همچنین به دفع برخی حشرات خون‌خوار که می‌توانند ویروس‌ها و باکتری‌های مضر را پخش کنند، کمک می‌کند.
5- کاهش استرس
عوامل زیادی از جمله آزمون‌های مدرسه می‌توانند باعث استرس شوند. استنشاق روغن رزماری ممکن است به کاهش اضطراب امتحان کمک کند.
هنگامی که دانشجویان پرستاری قبل و در طول زمان آزمایش، روغن رزماری را استنشاق کردند، نبض آنها حدود 9درصد کاهش یافت.
در حالی که بدون روغن رزماری هیچ تغییر قابل توجهی رخ نداد.
از آنجا که افزایش ضربان نبض، منعکس‌کننده استرس و اضطراب کوتاه‌مدت است، روغن ممکن است به طور طبیعی استرس را کاهش دهد.
6-گردش خون را افزایش می‌دهد
گردش خون ضعیف یک شکایت رایج است. امکان دارد بیشتر آن را در دست‌ها و پاهای خود متوجه شوید.
اگر سردی انگشتان دست و پا را تجربه می‌کنید حتی در دمای نسبتا گرم، روغن رزماری ارزش توجه دارد.
در یک مطالعه، زنی مبتلا به بیماری رینود که گردش خون را مختل می‌کند، دستان خود را با مخلوط روغن رزماری ماساژ داد و دریافت که این روغن بیشتر از روغن خنثی به گرم شدن انگشتانش کمک می‌کند. این اثرات با تصویربرداری حرارتی تایید شد.
اگر به بیماری رینود مبتلا هستید، رگ‌های خونی انگشتان دست و پا در هنگام سردی یا استرس منقبض می‌شوند و باعث می‌شوند رنگ خود را از دست داده و سرد شوند.
روغن ممکن است به انبساط عروق خونی شما کمک کند، در نتیجه خون شما را گرم می‌کند تا به انگشتان‌تان برسد.
7- ممکن است التهاب مفاصل را کاهش دهد
شواهد اولیه نشان می‌دهد که روغن رزماری ممکن است به کاهش التهاب بافتی که می‌تواند منجر به تورم، درد و سفتی شود کمک کند.
ممکن است این کار را با جلوگیری از انتقال گلبول‌های سفید خون به بافت‌های آسیب‌دیده برای آزادسازی مواد شیمیایی التهابی انجام دهد.
هنگامی که به افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید 15 دقیقه ماساژ زانو با استفاده از مخلوط روغن رزماری سه بار در هفته داده شد، درد التهابی زانو در آنها 50درصد کاهش یافت.
این موضوع در مقایسه با کاهش 12درصدی در افرادی که روغن دریافت نکرده بودند ثبت شده است.
آرتریت روماتوئید یک وضعیت خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌هایی مانند زانو و سایر مفاصل حمله می‌کند و به پوشش مفصل آسیب می‌زند و باعث التهاب می‌شود.
تحقیقات بیشتری در مورد تأثیر این گیاه بر التهاب مورد نیاز است.
8- پیشگیری از سرطان
روغن رزماری دارای اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است که مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد ممکن است با سلول‌های سرطانی مبارزه کند.
9-سلامت کبد و گوارش
مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که روغن رزماری ممکن است ترشح صفرا را که در هضم چربی مهم است، تحریک کند و مکانیسم‌های دفاعی آنتی‌اکسیدانی خود را برای محافظت از کبد شما فعال کند.
10-مسمومیت غذایی
روغن رزماری می‌تواند به مهار رشد گونه‌های خاصی از باکتری‌ها که باعث مسمومیت غذایی می‌شوند، کمک کند.
11- کمک به اثربخشی و رفع عوارض جانبی آنتی بیوتیک
رزماری ممکن است اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌های خاص را افزایش دهد. این امر ممکن است باعث شود که به دوز کمتری از این داروها نیاز باشد که می‌تواند عوارض جانبی را کاهش دهد.
12-کمک به نابودی باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک
رزماری ممکن است دیواره سلولی باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک را تضعیف کنند و نه تنها به آنها آسیب می‌رسانند، بلکه آنتی‌بیوتیک‌ها را نیز قادر می‌سازند وارد شوند.
13- استفاده آسان
روغن رزماری را می‌توان استنشاق کرد یا به صورت موضعی استفاده کرد. این روغن بسیار غلیظ است، بنابراین باید فقط چند قطره را در یک زمان استفاده کنید.
بطری‌های کوچک آن حاوی قطره چکان‌های پلاستیکی است که انتشار تک قطره‌ها را آسان‌تر می‌کند.
اگرچه برخی از تولیدکنندگان ادعا می‌کنند که بلعیدن یا مصرف روغن‌های آنها بی‌خطر است، شواهد علمی به خصوص در درازمدت این موضوع را تایید نمی‌کند.
در اینجا چند دستورالعمل آسان برای استنشاق یا استفاده موضعی از روغن آورده شده است.
استنشاق
ساده‌ترین راه برای استنشاق روغن رزماری این است که در بطری را باز کنید و نفس بکشید. به صورت متناوب می‌توانید چند قطره را روی پارچه یا دستمال بریزید و آن را نزدیک صورت خود نگه دارید.
بسیاری از مردم از پخش‌کننده‌های آروماتراپی استفاده می‌کنند که اسانس را در هوای اطراف پخش می‌کند.
به طور کلی، از قرار دادن آن در نزدیکی نوزادان یا کودکان خردسال خودداری کنید، زیرا تشخیص میزان استنشاق آنها دشوار است.
استفاده موضعی
رزماری زمانی که روی پوست بمالید به آسانی جذب جریان خون می‌شوند. به طور کلی توصیه می‌شود اسانس‌ها را با یک روغن دیگر خنثی، رقیق کنید.
این امر به جلوگیری از تحریک احتمالی پوست و تبخیر زودرس روغن کمک می‌کند.
هشدار برای مصرف رزماری
به طور کلی توصیه می‌شود اگر باردار یا مبتلا به صرع یا فشار خون هستید از روغن رزماری پرهیز کنید. روغن این گیاه ممکن است دو وضعیت اخیر را بدتر کند.
کاربردهای گیاه رزماری
رزماری عضوی از خانواده نعناع Lamiaceae به همراه بسیاری از گیاهان دیگر مانند پونه کوهی، آویشن، ریحان و اسطوخودوس است.
این گیاه نه تنها در آشپزی برای غذاهایی مانند مرغ و گوشت بره طعم خوبی دارد، بلکه منبع خوبی از آهن، کلسیم و ویتامین B-6 است.
این گیاه معمولا به صورت یک گیاه خشک کامل یا عصاره پودری خشک استفاده شده و گاهی نیز چای و عصاره مایع از برگ‌های تازه یا خشک تهیه می‌شود.
امروزه در بازار طیف وسیعی از محصولات رزماری برای خرید آنلاین موجود هستند.
این گیاه از زمان‌های قدیم به دلیل خواص دارویی آن مورد استقبال قرار گرفته است. این گیاه به طور سنتی برای کمک به کاهش درد عضلانی، بهبود حافظه، تقویت سیستم ایمنی و گردش خون و تقویت رشد مو استفاده می‌شد.
ویژگی‌ها و هشدارها
- رزماری گیاهی است چند ساله (بیش از 2 سال عمر می‌کند)
- از برگ‌ها اغلب در آشپزی استفاده می‌شود
- دوزهای بسیار بالا ممکن است باعث استفراغ، کما و عارضه ریوی شود
کاشت گیاه رزماری
این گیاه را می‌توان از دانه کشت کرد اما سرعت جوانه‌زنی به طور کلی بسیار کم است و نهال‌ها کند رشد می‌کنند.
بنابراین، اکیدا توصیه می‌شود که گیاهان جدید را از قلمه‌های گرفته شده از گیاهان مستقر شروع کنید.
قلمه‌ها در شرایط خوب به سرعت رشد می‌کنند و باید در حدود هشت هفته برای کاشت در فضای باز آماده شوند.
برای شروع، بذرها یا قلمه‌ها را 8 تا 10 هفته قبل از بهار داخل خانه بکارید.
توجه: جوانه زدن بذرها ممکن است زمان زیادی طول بکشد (2 تا 3 هفته)، بنابراین فورا تسلیم نشوید.
انتخاب و آماده‌سازی محل کاشت
- در آفتاب و نور کامل بکارید
- محل کاشت باید دارای خاک با زهکشی خوب باشد
- رزماری تحمل مرطوب بودن مداوم را ندارد
- حتما به گیاهان خود فضای کافی برای رشد بدهید
- پس از کاشت، این گیاه می‌تواند در نهایت به حدود 4 فوت قد بکشد
نحوه کاشت
بذرها و قلمه‌ها را در خاکی با زهکشی خوب بکارید. برای رشد بهتر، دمای خاک باید حدود 21 درجه سانتیگراد (70 درجه فارنهایت) باشد.
مراقبت
چگونه رزماری را پرورش دهیم؟ این گیاه را در طول فصل رشد به طور یکنواخت آبیاری کنید اما مراقب باشید بیش از حد آبیاری نکنید.
به طور منظم هرس کنید تا گیاهان لاغر نشوند. برای داشتن رزماری تازه در زمستان، گیاه را داخل گلدان پرورش دهید (یا یک قلمه از یک گیاه در فضای باز بردارید و دومی را در داخل خانه نگه دارید).
حتما آن را در نور روشن قرار دهید و از بادهای سرد محافظت کنید.
وقتی این گیاه که در زمین رشد می‌کند به خوبی به خاک اطراف پیوند نمی‌خورد، بنابراین می‌توانید آن را در ظرفی در ماه‌های سردتر به داخل خانه بیاورید.
اگر در منطقه شما زمستان بسیار سرد است، حتما گیاه را برای فصل سرما قلمه بزنید.
آفات و بیماری‌ها
- لکه‌های باکتریایی روی برگ
- چندین نوع پوسیدگی ریشه
نحوه برداشت
ساقه‌ها را جدا کنید تا تازه از آن استفاده کنید یا آنها را برای رزماری خشک در آشپزخانه آویزان کنید. در طول زمستان، گیاهان گلدانی را داخل آن بیاورید.
ساقه‌ها و برگ‌های جوان را برای تازه‌ترین و بهترین طعم برداشت کنید.
سخن آخر
همان‌طور که در این مقاله اشاره کردیم، مریم گلی که معمولا به عنوان رزماری شناخته می‌شود، درختچه‌ای با برگ‌های معطر، همیشه سبز، سوزنی‌مانند و گل‌های سفید، صورتی، بنفش یا آبی است که بومی منطقه مدیترانه شناخته می‌شود.
این گیاه از خانواده مریم گلی Lamiaceae بوده که شامل بسیاری از گیاهان دارویی و آشپزی دیگر است. نام این گیاه از لاتین ros marinus گرفته شد. این گیاه را گاهی آنتوس نیز می‌نامند که از واژه یونانی باستان به معنای «گل» می‌آید.
رزماری برای بهبود حافظه، سوهاضمه، درد مفاصل مرتبط با آرتریت، ریزش مو و سایر شرایط استفاده می‌شود، اما هیچ مدرک علمی خوبی برای حمایت از بیشتر این موارد وجود ندارد.
در غذاها از این گیاه به عنوان ادویه استفاده می‌شود. برگ و روغن آن در غذاها و روغن آن در نوشیدنی‌ها کاربرد دارد.
در تولید روغن رزماری به عنوان یک جزء معطر در صابون‌ها و عطرها استفاده می‌شود.
اگرچه مشخص نیست رزماری چگونه برای جلوگیری ریزش مو عمل می‌کند، استفاده از آن روی پوست سر باعث تحریک پوست و افزایش گردش خون خواهد شد.