علائم چربی خون بالا؛ عارضه‌ای که قاتل شماره یک زنان و مردان است

علائم چربی خون بالا در بیشتر افراد نمود بیرونی ندارد و اغلب مردم از وجود آن در بدن خود بی اطلاع هستند.  گاهی افراد با حوادث اضطراری مانند سکته مغزی یا حملات قلبی از وجود چربی خون بالا مطلع می‌شوند. پس بسیار مهم است که هنگام رویارویی با علائم چربی خون آن را جدی گرفت چون عدم توجه به علائم چربی خون می‌تواند تبعات جبران ناپذیری به بار آورد.

دلایل متعددی در ایجا علائم چربی خون دخیل هستند مانند تغذیه ناسالم و عدم تحرک که با توجه به شرایط فیزیکی شخص تاثیرات متفاوتی به دنبال دارد. اهمیت بالای علائم چربی خون موجب شد که مجله سلامت سیوطب این موضوع را به صورت ویژه برای کاربران مورد بررسی قرار دهد.

چربی خون یا کلسترول بالا چیست؟

کلسترول یک ماده مومی ‌شکل و چربی مانند است که در کبد تولی خواهد شد. کلسترول برای تشکیل غشای سلولی، ویتامین D و برخی هورمون‌های بدن حیاتی است. کلسترول در آب حل نمی‌شود، بنابراین نمی‌تواند به خودی خود در بدن حرکت کند.

ذرات معروف به لیپوپروتئین به انتقال کلسترول از طریق جریان خون کمک می‌کند. دو شکل عمده از لیپوپروتئین‌ها وجود دارد که عبارتند از:

بیشتر بخوانید: پایین آوردن سریع قند خون طب سنتی؛ ۱۰ درمان گیاهی و بدون نیاز به دارو

• لیپوپروتئین‌های با چگالی کم (LDL): به عنوان کلسترول بد نیز شناخته می‌شوند و با تجمع در شریان‌ها منجر به مشکلات سلامتی جدی مانند حمله قلبی یا سکته شوند. خوردن بیش از حد غذاهای حاوی مقادیر زیادی چربی، سطح کلسترول LDL را در خون افزایش می‌دهد. این به عنوان کلسترول بالا شناخته می‌شود که به آن‌هایپرکلسترولمی‌یا چربی خون نیز می‌گویند.
• لیپوپروتئین‌های با چگالی بالا (HDL): که گاهی اوقات «کلسترول خوب» نامیده می‌شوند، به بازگرداندن کلسترول LDL به کبد برای دفع کمک می‌کنند. اگر سطح کلسترول LDL خیلی بالا باشد یا سطح کلسترول HDL خیلی پایین باشد، رسوبات چربی در رگ‌های خونی جمع می‌شود. این رسوبات جریان خون کافی را در شریان‌ها دشوار می‌سازد. این می‌تواند مشکلاتی را در سراسر بدن، به ویژه در قلب و مغز  ایجاد کند، یا می‌تواند کشنده باشد.

بیشتر بخوانید: بهترین داروی درمان قند خون؛ ۶ داروی کلیدی دیابت نوع یک و ۱۰ داروی طلایی دیابت نوع دو

اولین علائم چربی خون بالا در مردان و زنان چگونه خود را نشان می‌دهد

کلسترول بالا معمولا هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. در بیشتر موارد، فقط باعث بروز حوادث اضطراری می‌شود. به عنوان مثال، حمله قلبی یا سکته مغزی می‌تواند در نتیجه آسیب ناشی از کلسترول بالا باشد.

این رویدادها معمولا تا زمانی که چربی خون بالا منجر به تشکیل پلاک در شریان‌ها نشود، رخ نمی‌دهند. پلاک‌ها شریان‌ها را باریک می‌کنند تا خون کمتری از آن عبور کند. تشکیل پلاک باعث تغییر آرایش دیواره شریانی  می‌شود که عوارض جدی به همراه دارد.

آزمایش خون تنها راه برای تشخیص اینکه ‌آیا کلسترول  بیش از حد بالا است یا خیر. این بدان معناست که سطح کلسترول کل خون، بالاتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. بعد از 20 سالگی آزمایش کلسترول را انجام دهید و سپس هر 4 تا 6 سال یکبار کلسترول خود را مجددا چک کنید. همچنین ممکن است در صورت داشتن سابقه خانوادگی کلسترول بالا، پزشک پیشنهاد کند که بیشتر اوقات کلسترول خود را چک کنید.

بیشتر بخوانید: علائم قند خون بالا و خطرهای در کمین؛ وقتی دیابت با سرعت زیاد اوج می‌گیرد

علائم چربی خون بالا در زنان و مردان

• برجستگی‌های زرد، چربی یا چین‌های زرد روی پوست، که در اثر تجمع رسوبات چربی در اطراف تاندون‌ها و مفاصل (گزانتوما) ایجاد می‌شوند.
• قوس‌های سفید در اطراف قرنیه چشم که گاهی در افراد جوان با کلسترول بالا به وجود می‌آیند
• برآمدگی‌های زرد در گوشه‌های داخلی چشم (گزانتلاسما)
• ورم و پف کردن صورت
• سنگینی، سرگیجه و طپش قلب بعد از خوردن غذاهای چرب
• سرگیجه و وزوز گوش
• افزایش تعریق بدن
• فشار خون بالا
• اضافه وزن
• احساس کوفتگی و سنگینی در بدن
• خشکی و تلخی دهان
• خواب آلودگی
• افزایش حرارت نقاط خاص بدن بخصوص کف پاها که معمولا در شب زیاد می‌شود
• سردردهایی که به صورت سنگسنی سر خود را نشان می‌دهد

بیشتر بخوانید: تفسیر آزمایش عفونت خون؛ علائم اختصاری آزمایش خون را یاد بگیرید

شرایط ژنتیکی که باعث کلسترول بالا می‌شود

یک بیماری از طریق ژن‌ها منتقل می‌شود که باعث کلسترول بالا خواهد شد که هیپرکلسترولمی ‌خانوادگی نامیده می‌شود. افراد مبتلا به ‌این بیماری دارای سطح کلسترول 300 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بالاتر هستند. آن‌ها ممکن است زانتوما ایجاد کنند که می‌تواند به صورت لکه زرد در بالای پوست یا توده‌ای در زیر پوست ظاهر شود.

بیشتر بخوانید: پایین آوردن فشار خون با آبلیمو؛ ۱۱ خوردنی کاهنده فشار خون و باورهای غلط

بیماری عروق کرونر قلب (CAD) از علائم چربی خون بالا

نوعی بیماری قلبی است و زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع پلاک باعث تنگی یا سفت شدن شریان‌های اصلی خون‌رسانی به قلب می‌شود.

علائم بیماری قلبی ممکن است برای مردان و زنان متفاوت باشد. با این حال، بیماری قلبی همچنان قاتل شماره یک زنان و مردان در ایالات متحده است. شایع‌ترین علائم چربی خون که منجر به مشکلات قلبی می‌شوند عبارتند از:

• آنژین صدری، درد قفسه سینه
• حالت تهوع
• خستگی مفرط
• تنگی نفس
• درد در گردن، فک، بالای شکم یا کمر

بیشتر بخوانید: ایست قلبی چیست و چه کسانی در معرض ایست قلبی قرار دارند؟

سکته به دنبال علائم چربی خون عصبی اتفاق می‌افتد

تجمع پلاک ناشی از چربی خون بالا می‌تواند فرد را در معرض خطر جدی کاهش یا قطع خون رسانی به بخش مهمی ‌از مغز قرار دهد. این همان اتفاقی است که هنگام سکته مغزی رخ می‌دهد.

سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است و اگر فردی علائم سکته مغزی را تجربه کرد، باید سریعا تحت درمان پزشکی قرار بگیرد. علائم چربی خون بالا که منجر به سکته می‌شوند عبارتند از:

• از دست دادن ناگهانی تعادل و هماهنگی
• سرگیجه ناگهانی
• عدم تقارن صورت (افتادگی پلک و دهان فقط در یک طرف)
• ناتوانی در حرکت، به ویژه بر روی یک طرف بدن
• گیجی
• کلمات نامفهوم
• بی حسی در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن
• تاری دید، سیاه شدن دید یا دوبینی
• سردرد شدید ناگهانی

بیشتر بخوانید: پذیرش بیمارستان میلاد تهران و ساده‌ترین راه‌های دسترسی به این مرکز درمانی

حمله قلبی؛ بیماری که ارتباط مستقیم با چربی خون بالا دارد

شریان‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند به دلیل تجمع پلاک به آرامی ‌باریک می‌شوند. این فرآیند که آترواسکلروز نامیده می‌شود، یکی از علائم چربی خون بالا که در طول زمان به کندی اتفاق می‌افتد و هیچ علامت بیرونی ندارد. در نهایت، تکه‌ای از پلاک می‌تواند پاره شود و یک لخته خون در اطراف پلاک به وجود آید. این حجم زاید جریان خون را به عضله قلب مسدود و آن را از اکسیژن و مواد مغذی محروم می‌سازد.

به ‌این محرومیت ایسکمی ‌می‌گویند. هنگامی‌که قلب آسیب می‌بیند یا بخشی از قلب به دلیل کمبود اکسیژن شروع به مرگ می‌کند، به آن حمله قلبی می‌گویند. اصطلاح پزشکی برای حمله قلبی، انفارکتوس میوکارد است.

علائم چربی خون که منتهی به حمله قلبی می‌شوند عبارتند از:

• سفتی، فشردن، پُری، درد در قفسه سینه یا بازوها
• مشکل در تنفس
• اضطراب یا احساس عذاب قریب الوقوع
• سرگیجه
• حالت تهوع، سوء‌هاضمه یا سوزش سر دل
• خستگی مفرط

حمله قلبی یک اورژانس پزشکی است. اگر درمان در چند ساعت اول پس از حمله قلبی شروع نشود، آسیب به قلب می‌تواند برگشت ناپذیر یا حتی کشنده باشد.

اگر  یا هر کسی که می‌شناسید علائم حمله قلبی را تجربه کرد، مهم است که سریع عمل کنید و تحت درمان پزشکی قرار بگیرید.

علائم چربی خون در پاها که منتهی به بیماری شریان محیطی (PAD) می‌شود

زمانی رخ می‌دهد که پلاک در دیواره رگ‌ها ایجاد شود. این کار جریان خون را در شریان‌هایی که به کلیه‌ها، بازوها، معده و پاها خون رسانی می‌کنند را مسدود می‌سازد.

علائم چربی خون که منجر به PAD اولیه می‌شود شامل موارد زیر است:

• گرفتگی
• دردناکی
• خستگی
• درد در پاها در حین فعالیت یا ورزش که به آن لنگش متناوب می‌گویند
• احساس ناراحتی در پاها

همان‌طور که PAD پیشرفت می‌کند، علائم چربی خون بیشتر رخ می‌دهد و حتی زمانی که در حال استراحت هستید رخ می‌دهد. علائم بعدی که امکان دارد به دلیل کاهش جریان خون رخ دهد عبارتند از:

• نازک شدن، رنگ پریدگی یا براق شدن پوست پاها
• مرگ بافت ناشی از کمبود خون رسانی به نام قانقاریا
• زخم‌های روی پاها که خوب نمی‌شوند یا خیلی آهسته بهبود می‌یابند
• پا درد که در حالت استراحت از بین نمی‌رود
• سوزش در انگشتان پا
• گرفتگی عضلات پا
• ناخن‌های ضخیم پا
• انگشتان پا که آبی می‌شوند
• کاهش رشد مو در پاها
• کاهش دمای ساق پا در مقایسه با پای دیگر

افراد مبتلا به PAD در معرض خطر بیشتری برای حمله قلبی، سکته مغزی یا قطع عضو هستند.

چگونه علائم چربی خون بالا را تشخیص دهیم؟

تشخیص کلسترول بالا با آزمایش خون به نام پانل چربی بسیار آسان است. یک پزشک نمونه خون را می‌گیرد و آن را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستد. حداقل 12 ساعت قبل از آزمایش نباید چیزی خورید یا نوشید.

یک پنل لیپیدی، کلسترول کل، کلسترول HDL، کلسترول LDL و‌ تری گلیسیرید را اندازه گیری می‌کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ‌این سطوح را مطلوب می‌دانند:

• کلسترول LDL: کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر
• کلسترولHDL: 40 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بالاتر
• تری گلیسیرید: کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی لیتر

اگر بین 200 تا 239 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، کلسترول کل  به طور کلی «بالا مرزی» در نظر گرفته می‌شود. اگر بالاتر از 240 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد بالا در نظر گرفته خواهد شد.

اگر کلسترول LDL  بین 130 تا 159 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، عموما بالا مرزی در نظر گرفته می‌شود. اگر بالای 160 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، بالا در نظر گرفته خواهد شد.

اگر کلسترول HDL  کمتر از 40 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، به طور کلی ضعیف در نظر گرفته می‌شود.

برداشتی کلی درباره علائم چربی خون

هیپرلیپیدمی ‌یا چربی خون بالا می‌تواند اجازه دهد پلاک در داخل رگ‌های خونی جمع شود و فرد را در معرض خطر حمله قلبی یا سکته قرار دهد. خبر خوب اینکه  قدرت کاهش خطر حمله قلبی و سکته با راه‌کارایی قابل انجام است.

ورزش بیشتر و غذا خوردن سالم تنها دو روشی است که می‌توان به کمک آن‌ها علائم چربی خون را  بهبود بخشید. مصرف داروهای مربوطه که توسط متخصص تجویز می‌شود نیز در کنترل علائم چربی خون موثر هستند. وقتی صحبت از علائم چربی خون به میان می‌اید باید موارد اضطراری را در نظر داشت چون این علائم می‌توانند فرد را به سمت مرگ سوق دهند. از جمله بیماری‌های خطرناکی که ریشه در علائم چربی خون دارند باید به مشکلات مغزی، سکته و مشکلات قلبی اشاره کرد.

سوالات متداول