درمان تکرر ادرار؛ از افزایش فواصل تخلیه ادرار تا اصلاح رژیم غذایی
درمان تکرر ادرار زمانی نیاز می‌شود که یک شخص بیش از حد معمول، دفع ادرار انجام می‌دهد. دفع ادرار تا شش مرتبه در روز طبیعی است؛ اما اگر فردی بسیار بیشتر از این تعداد نیاز به تخلیه ادرار داشته باشد، یعنی دچار تکرر ادرار شده است. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب می‌خواهیم به بیان و معرفی راه‌های مختلف و رایج درمان تکرر ادرار بپردازیم.
تکرر ادرار چیست؟
تکرر ادرار یعنی احساس نیاز به دفع ادرار بیشتر از میزان نرمال که موقعیتی آزاردهنده را برای مردان و زنان ایجاد می‌کند. تکرر ادرار در ظاهر موضوع ساده و پیش پا افتاده‌ای به نظر می‌رسد، اما برای فردی که دچار آن می‌شود، پدیده‌ای شبیه کابوس خواهد بود.
به زبان ساده، تکرر ادرار وقتی رخ می‌دهد که شخص با نوشیدن میزان کمی مایعات، برای دفعات زیادی نیاز به تخلیه ادرار پیدا می‌کند و هر بار تنها مقدار کمی ادرار از مجاری او خارج می‌شود. با این وجود فرد همچنان احساس نیاز به تخلیه ادرار دارد.
تکرر ادرار در همه گروه‌های سنی رخ می‌دهد و برای شخصی که دچار آن است این سوال پیش می‌آید که آیا با هر بار نیاز به تخلیه، باید این کار را انجام دهد یا صرفا یک حس کاذب و گذرا است.
سوال دیگر این است که آیا تکرر ادرار نشانه بیماری خطرناکی است؟ برای مثال تکرر ادرار در هنگام بارداری نگران‌کننده نیست، اما اگر شخص هنگام دفع ادرار، درد یا سوزش داشته باشد، احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری وجود دارد.
برخی از مردم با تکرر ادرار کنار می‌آیند. اگرچه همان‌طور که گفتیم در اغلب مواقع، تکرر ادرار نگران‌کننده نیست اما گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت جدی‌تری باشد.
به طور کلی، بزرگسالان معمولا حدود 3 فنجان تا 3 لیتر یعنی 700 میلی لیتر تا 3 لیتر در روز، ادرار دفع می‌کنند. کسانی که در حجم‌های بالاتر ادرار می‌کنند احتمال دارد که به تکرر ادرار مبتلا شده باشند.
برخی آمارها می‌گویند که تکرر ادرار در زنان شایع‌تر است. درمان تکرر ادرار را نمی‌توان پشت گوش انداخت، زیرا برخی مواقع وقتی کار واجبی دارید یا باید در مکان خاصی باشید، مجبور می‌شوید که به دستشویی بروید.
در واقع در این حالت مثانه است که کنترل شما را به عهده گرفته به جای اینکه شما کنترل مثانه را در دست داشته باشید. شناسایی به موقع مشکل می‌تواند منجر به درمان به موقع و جلوگیری از عوارض احتمالی شود.
بیشتر بخوانید: درمان درد سنگ کلیه با استفاده از دارو روش‌های خانگی
تکرر ادرار در شب
بیدار شدن با ادرار بیش از یک بار به عنوان تکرر ادرار در شب در نظر گرفته می‌شود. با افزایش سن، بیش از یک بار ادرار کردن در شب رایج می‌شود. مهم است که علت آن را تعیین کنید تا شما و پزشک‌تان بتوانید بهترین درمان‌ها را شناسایی و انجام دهید.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت ادراری در زنان؛ از مصرف آنتی‌بیوتیک تا شیوه‌های خانگی
علائم و نشانه‌های تکرر ادرار چیست؟
اگرچه دلایل متعددی برای تکرر ادرار وجود دارد، اما معمولا علائم یکسان است.
دفعات ادرار
بیش از هشت بار در طول روز یا بیش از یک بار در طول شب ادرار کنید.
تخلیه ناقص مثانه
تخلیه ناقص مثانه در هر قسمت از دفع ادرار می‌تواند به دلیل اسپاسم در مثانه یا مجرای ادرار اتفاق بیفتد. در این حالت، به طور ناگهانی جریان ادرار قطع یا در شروع جریان ادرار، مشکل ایجاد می‌شود.
نیاز فوری به تخلیه ادرار
احساس ناراحت‌کننده فشار در مثانه که باعث می‌شود احساس کنید باید همین الان به دستشویی بروید.
نشت تصادفی ادرار
نشت تصادفی ثابت یا متناوب می‌تواند جزء نشانه‌هایی باشد که نشان دهد شخص به درمان تکرر ادرار نیاز دارد.
سوزش ادرار
درد یا احساس سوزش در حین یا بلافاصله پس از ادرار کردن می‌تواند نشانه عفونت ادراری باشد.
هماچوری
خون در ادرار می‌تواند به مقدار کم، لخته یا زیاد باشد. این امر معمولا باعث می‌شود که ادرار تیره‌تر به نظر برسد.
ادرار مکرر در شب
نیاز به بیدار شدن برای ادرار کردن جزء علائمی است که نشان می‌دهد فرد به درمان تکرر ادرار نیاز دارد.
پولکیوریا
پولکیوریا، تکرر ادرار در طول روز اغلب با حجم کم است.
چکه ادرار
پس از اتمام ادرار، گاهی ادرار به چکیدن ادامه می‌دهد.
فشار برای تخلیه ادرار
در این حالت، برای شروع جریان ادرار، شخص باید فشار بیاورد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی سنگ مثانه: وقتی سنگ‌ها مهمان مثانه می‌شوند
چه کسانی تکرر ادرار را تجربه می کنند؟
نیاز به ادرار طبیعی است، اما گاهی اوقات احتمال دارد که شخصی خیلی بیشتر از حد معمول نیاز به تخلیه ادرار را حس کند. این امر امکان دارد برای هر فردی اتفاق بیفتد.
مردان، زنان و کودکان همگی می‌توانند به درمان تکرر ادرار نیاز پیدا کنند. با این حال این عارضه احتمالا در برخی اشخاص شایع‌تر باشد مثل گروه‌های زیر:
- کهنسالان
- زنان باردار
- اشخاصی که بزرگی پروستات دارند
تکرر ادرار همچنین می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای مانند عفونت کلیه و مجاری ادراری باشد. بدون درمان، این پدیده می‌تواند برای همیشه به کلیه‌ها آسیب برساند.
بسیاری از مردان و زنان مسن‌تر متوجه می‌شوند که باید دفعات بیشتری ادرار کنند، زیرا مثانه به تدریج ظرفیت نگهداری خود را از دست می‌دهد. در این مواقع اتفاق نگران‌کننده‌ای نیفتاده اما سایر اشخاص باید درمان تکرر ادرار را جدی بگیرند.
درمان سریع می‌تواند عفونت را برطرف کند و به جلوگیری از هرگونه عارضه کمک کند. وقتی که بدانید چه چیزی باعث تکرر ادرار شما می‌شود، می‌توانید یک خواب آرام شبانه داشته باشید یا بدون وقفه با خیال راحت پیاده‌روی کنید. بدون اینکه نیاز فوری به تخلیه ادرار داشته باشید.
بیشتر بخوانید: ۱۰ درمان خانگی نارسایی کلیه،نابودی تجمع سموم در بدن
تشخیص علت تکرر ادرار
ویژگی‌های تکرر ادرار به راحتی قابل تشخیص است. اگر بیش از هشت مرتبه در یک روز نیاز به ادرار کردن دارید، احتمال دارد که مشکل تکرر ادرار داشته باشید. اگر تکرر ادرار، فعالیت‌های روزانه شما را مختل کرده یا با علائم دیگری مانند تب، کمر درد، درد پهلو، استفراغ، لرز، افزایش اشتها یا عطش، خستگی، ادرار خونی یا کدر یا ترشح از آلت تناسلی همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
برای تشخیص علت تکرر ادرار، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و سوالاتی مانند موارد زیر می‌پرسد:
- آیا شما از دارویی استفاده می‌کنید؟
- چه علائمی دارید؟
- فقط در روز مشکل دارید یا شب هم همین‌طور است؟
- آیا الکل مصرف می‌کنید؟
- آیا ادرار شما تیره‌تر یا روشن‌تر از حد معمول است؟
- آیا نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف می‌کنید؟
بسته به یافته‌های معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی، پزشک احتمال دارد آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
آزمایش خون
آزمایش خون می‌تواند عملکرد کلیه و میزان الکترولیت‌ها (مولکول‌های دارای بار الکتریکی یا یون‌های درون و خارج از سلول) و قند خون را بررسی کند.
آزمایش ادرار
معاینه میکروسکوپی ادرار شامل تعدادی آزمایش برای تشخیص و اندازه‌گیری ترکیبات مختلفی است که در ادرار وجود دارند.
سیستومتری
سیستومتری، آزمایشی است که فشار داخل مثانه را اندازه‌گیری می‌کند تا ببیند مثانه چقدر خوب کار می‌کند. سیستومتری برای تعیین اینکه آیا یک مشکل عضلانی یا عصبی احتمال دارد که باعث ایجاد مشکلاتی در نحوه نگهداری یا خروج ادرار توسط مثانه شده باشد، انجام می‌شود.
تست اورودینامیک یا نوار مثانه نیز وجود دارد که شامل تست‌هایی مانند سیستومتری، اوروفلومتری، فشار مجرای ادرار و موارد دیگر می‌شود. تست‌های عصبی، آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی به پزشک کمک می‌کند تا وجود یک اختلال عصبی را تایید یا رد کند.
سونوگرافی
سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری تشخیصی با استفاده از امواج صوتی برای بررسی ساختار داخلی بدن است.
بیشتر بخوانید: درمان ادرار خونی در صورت تشخیص سریع، به راحتی انجام می‌شود
درمان تکرر ادرار
اگر بیشتر از حد معمول، احساس نیاز به تخلیه ادرار دارید، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید. دلیل این امر آن است که تکرر ادرار می‌تواند کار و شغل ما را مختل کند، باعث شود که از تفریح و سرگرمی صرف نظر کنیم و سبب بی‌حوصلگی و کلافگی ما شود.
همان‌طور که گفتیم در برخی موارد مثل بارداری، تکرر ادرار کاملا طبیعی است و جای نگرانی نیست. با این حال، در برخی شرایط، احتمال دارد که طیف بسیار گسترده‌ای از شرایط با سطوح مختلف باعث تکرر ادرار شوند.
درمان تکرر ادرار، عامل ایجاد آن را برطرف می‌کند. به عنوان مثال، اگر دیابت علت آن باشد، درمان شامل کنترل سطح قند خون است. درمان مثانه بیش فعال باید با درمان‌های رفتاری شروع شود، مانند:
بیشتر بخوانید: علائم بواسیر؛ از خارش مقعد تا نشت مدفوع
افزایش فواصل تخلیه ادرار
تقویت مثانه با افزایش فواصل بین تخلیه ادرار در طول حدود 12 هفته اتفاق می‌افتد. این امر به مثانه کمک می‌کند تا ادرار را طولانی‌تر نگه دارد و دفعات کمتری ادرار تخلیه شود.
اصلاح رژیم غذایی
شما باید از هر غذایی که به نظر می‌رسد مثانه شما را تحریک می‌کند یا به عنوان یک ادرارآور عمل می‌کند، اجتناب کنید. این خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها شامل کافئین، الکل، نوشیدنی‌های گازدار، گوجه فرنگی، شکلات، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و غذاهای تند است.
خوردن غذاهای پرفیبر نیز مهم است، زیرا یبوست احتمال دارد که علائم سندرم مثانه بیش‌فعال را بدتر کند. برای جلوگیری از یبوست و غلظت بیش از حد ادرار باید به اندازه کافی مایعات بنوشید.
از مصرف زیاد مایعات قبل از خواب خودداری کنید، چراکه موجب تکرر ادرار شبانه می‌شود.
بیشتر بخوانید: بواسیر یا هموروئید، رگ‌های متورم شده دردناک راست روده
تقویت عضلات مثانه
برخی اقدامات به تقویت عضلات اطراف مثانه و مجرای ادرار برای بهبود کنترل مثانه و کاهش تکرر ادرار کمک می‌کنند. ورزش عضلات لگن به مدت پنج دقیقه سه بار در روز می‌تواند در کنترل مثانه تفاوت ایجاد کند.
همچنین احتمال دارد که درمان شامل داروهایی مانند داریفناسین، دسموپرسین استات، ایمی پرامین، میرابگرون، اکسی بوتینین، چسب پوستی اکسی بوتینین و سولیفناسین باشد.
تروسپیوم تنها دارویی است که بدون نسخه برای زنان در دسترس است. داریفناسین به طور خاص برای افرادی است که بیش از دو بار در شب از خواب بیدار می‌شوند تا ادرار کنند، کاربرد دارد.
گزینه‌های دیگری برای کسانی که به تغییر شیوه زندگی و دارو پاسخ نمی‌دهند به کار گرفته می‌شود. بوتاکس را می‌توان به عضله مثانه تزریق کرد که باعث شل شدن مثانه، افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی آن و کاهش دفعات تخلیه ادرار می‌شود.
چندین نوع جراحی نیز موجود است. کم تهاجمی‌ترین جراحی شامل کاشت محرک‌های عصبی کوچک زیر پوست است. اعصابی که آن‌ها را تحریک می‌کنند، کف لگن را کنترل و دستگاه‌ها می‌توانند بر انقباض‌های اندام‌ها و عضلات در کف لگن تاثیر بگذارند.
بیشتر بخوانید: نارسایی کلیه و شناخت کامل مراحل پنجگانه این بیماری
طب سوزنی برای درمان تکرر ادرار
طب سوزنی نوعی درمان باستانی چینی است که قرن‌ها برای درمان بیماری استفاده می‌شود. طب سوزنی از دیرباز برای درمان تکرر ادرار و بی اختیاری ادرار کاربرد داشته است.
البته توجه داشته باشید که تکرر ادرار با بی‌اختیاری ادرار متفاوت است. در حال حاضر هیچ اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد طب سوزنی یک گزینه درمانی قابل اعتماد برای درمان تکرر ادرار است.
تعدادی از مطالعات اخیر در مورد طب سوزنی و بی اختیاری ادرار، نشان داد که این روش در درمان این بیماری شکست خورده است. پژوهش‌ها در مورد نقش طب سوزنی در درمان تکرر ادرار در حال انجام است.
بیشتر بخوانید: انواع سنگ کلیه به همراه علائم، تشخیص، درمان
پیشگیری از تکرر ادرار
می‌توانید اقداماتی را برای کاهش احتمال تکرر ادرار انجام دهید. شما می‌توانید از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها قبل از خواب که احتمال شب ادراری را افزایش می‌دهند اجتناب کنید. مانند:
- الکل
- آب مرکبات
- قهوه
- چای
- گوجه فرنگی و محصولاتی که از آن مشتق شده‌اند
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- یبوست می‌تواند با فشار بر مثانه به تکرر ادرار منجر شود، بنابراین مصرف فیبر را افزایش دهید
با پزشک خود در مورد روش صحیح انجام تمرینات لگنی کگل مشورت کنید. این تمرینات می‌توانند عضلات کف لگن را تقویت کنند. همچنین از پزشک خود در مورد فیزیوتراپی که عضلات لگن را هدف قرار می‌دهند، سوال کنید.
این تمرینات فراتر از تمرینات کگل است و به طور گسترده عضلاتی که از مثانه و اندام های لگنی حمایت می‌کنند را تقویت می‌کند.
بیشتر بخوانید: سنگ مثانه چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟ + راه‌های درمان
نکات مهم در ارتباط با درمان تکرر ادرار
برخی از داروها می‌توانند باعث تکرر ادرار شوند. دیورتیک‌هایی مانند لازیکس (فوروسماید)، دمادکس (تورسماید)، بومکس (بومتانید)، ماکسید (تریامترن با هیدروکلروتیازید)، اسیدریکس، هیدرودیوریل یا اورتیک (هیدروکلروتیازید) می‌توانند تولید ادرار کلیه را افزایش دهند.
آرام‌بخش‌ها و شل‌کننده‌های عضلانی از جمله والیوم (دیازپام)، لیبریوم (کلردیازپوکساید) و آتیوان (لورازپام) نیز می‌توانند باعث تکرر ادرار شوند.
بیشتر بخوانید: درمان سنگ کیسه صفرا بدون عمل
یادداشت پایانی در ارتباط با درمان تکرر ادرار
اکثر مردم می‌توانند در طول شب بدون نیاز به ادرار کردن بخوابند. افرادی که مجبورند چندین بار در شب از خواب بیدار شوند، به تکرر ادرار مبتلا شده‌اند. البته تکرر ادرار مختص شب نیست و می‌تواند در طول روز نیز اتفاق بیفتد.
تکرر ادرار را می توان کنترل کرد و اغلب با گذشت زمان و با درمان قطع می‌شود. پزشکان متخصص معمولا با تعیین علت ایجاد علائم شروع می‌کنند. اگر روند درمان تکرر ادرار درست باشد، نباید تعداد دفعات دفع ادرار کاهش پیدا کند.
درمان کاملا به شرایط بستگی دارد. در مواردی مانند عفونت ادراری، احتمال دارد به یک داروی آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید. در برخی مواقع درمان تکرر ادرار، پس از اتمام دارو احساس بهتری خواهید داشت.
سایر شرایط مانند دیابت یا مشکلات پروستات نیاز به مراجعه به متخصص دارد و در این حالات درمان تکرر ادرار بدون مراجعه به پزشک متخصص، امکان‌پذیر نخواهد بود.
پزشک متخصص برای مدیریت علائم و بهبود روال روزانه با شما همکاری خواهد کرد. اگر پزشک شما را مبتلا به سندرم مثانه بیش‌فعال تشخیص داد، فیزیوتراپی کف لگن می‌تواند به شما کمک کند.
چندین دارو نیز وجود دارد که برای آرام کردن مثانه استفاده می‌شود. با پزشک خود در مورد اینکه آیا این داروها گزینه‌های خوبی برای درمان تکرر ادرار شما خواهند بود یا خیر، مشورت کنید.