درمان سردرد کودکان با روش‌هایی فوق‌العاده
درمان سردرد کودکان به نوع سردرد، تعداد دفعات بروز، دلیل آن و سن خردسال بستگی دارد. از هر پنج خردسال و نوجوان در سن مدرسه یک نفر مستعد ابتلا به سردرد است. این آمار نگران کننده نیست زیرا سردرد در خردسالان فراوان است اما اغلب خطرناک نیست.
سردرد کودکان؛ شایع و متنوع
سردرد در خردسالان شایع است اما همه سردردها یکسان نیستند و بسته به عوامل محرک، درمان سردرد کودکان مشخص می‌شود. این اختلال یکی از 5 مشکل بهداشتی مهم دوران کودکی است. 5/44 درصد از کودکان و نوجوانان این عارضه را در بازه‌های زمانی مختلف تجربه می‌کنند.
بسیاری از شرایط می تواند در ابتدا با سردرد ایجاد شود، بنابراین مهم است که لیستی از عوامل خطر، علائم و یافته‌ها را در هنگام ارزیابی اولیه در نظر داشته باشید. عوامل این بیماری برای بیمار زیر 6 سال می‌تواند شامل بیماری‌های مزمن، نقص ایمنی، یا غلظت خون باشد. این اختلال در خردسالان، نوجوانان و شیرخواران به دو گونه سردردهای اولیه و ثانویه طبقه بندی می‌شود که سردردهای اولیه مربوط به بافت مغز و سردرد ثانویه به سایر بیماری‌ها مربوط می‌شوند.
بیشتر بخوانید : درمان بی خوابی با 35 روش فوق العاده موثر
علائم سردرد کودکان
در خردسالان سردردهای ناگهانی منجر به کاستن تمرکز و رنگ پریدگی کودک می‌شود. این معضل در خردسالان معمولاً زود برطرف می‌شود. سردرد بچه‌ها ممکن است دستگاه گوارشی آنها را هم دچار مشکل کند، به طوری که معمولا از شکم درد شکایت می‌کنند.
علل بروز سردرد در کودک
حدود نیمی از خردسالان تا 7 سالگی سردرد را تجربه می‌کنند. وجود درد در سر ممکن است نشأت گرفته از عارضه‌های شایع همچون سرماخوردگی، درد دندان، عفونت سینوس‌ها، چشم‌ها، عفونت گوش یا گلو باشد. استرس، خستگی، کم‌‌آبی، یا ضربه به سر هم می‌تواند کودک را دچار این بیماری کند.
درد ضربان‌دار در سر خردسال امکان دارد علامت وجود تومور مغزی یا مننژیت باشد اما احتمال آن بسیار کم است و سردرد به تنهایی نمی‌تواند نشانه این دو بیماری باشد زیرا این عارضه‌ها نشانه‌های دیگر هم دارند. احتمال وجود این دو عارضه کمتر از 5 درصد است. ژنتیک، هورمون‌ها، رژیم غذایی و داروها هم می‌تواند علت سردرد در کودکان باشند.
در برخی کودکان، منشا این معضل ممکن است تنشی یا میگرنی باشد که در ادامه بیشتر در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
میگرن کودکان چیست؟
میگرن بروز سردردهای متوسط تا شدیدی است که معمولاً از 2 تا 48 ساعت طول می‌کشند و دو تا چهار بار در ماه رخ می‌دهند و علائم دیگری هم دارند. میگرن اطفال، میگرنی است که در افراد زیر 18 سال ایجاد می‌شود. افراد در هر سنی، حتی نوزادان، می‌توانند دچار میگرن شوند اما این عارضه در کودکان بزرگ‌تر شایع‌تر است.
حدود 3 درصد از کودکان پیش دبستانی، 4 تا 11 درصد از کودکان مقطع ابتدایی و 8 تا 15 درصد از نوجوانان دبیرستانی میگرن را تجربه می‌کنند. به زبان ساده، میگرن جزء سردردهای اولیه بوده و ناشی از بیماری‌های دیگر نیست. این بیماری بیشتر قبل از بلوغ پسران و پس از بلوغ دختران شایع است.
مکانیسم‌های زمینه‌ای میگرن در کودکان نامشخص است اما ژنتیک می‌تواند در آن نقش داشته باشد. همچنین حدود نیمی از کودکانی که میگرن را تجربه می‌کنند، پس از بلوغ علائم خود را از دست می‌دهند. اگر علائم میگرن در دوران نوجوانی شروع شوند، فرد به احتمال زیاد در بزرگسالی هم به این بیماری مبتلا خواهد ماند.
علائم میگرن در کودکان
کودکان مبتلا به میگرن علائمی مشابه با بزرگسالان را تجربه می‌کنند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردردی که 2 تا 72 ساعت طول می‌کشد
- سردرد در یک طرف سر
- درد متوسط تا شدید
- دردی که با فعالیت بدنی بدتر می‌شود
- حساسیت به نور یا صدا
- تهوع یا استفراغ
- هاله (اختلالات حسی مانند چشمک زدن چراغ‌ها در میدان دید که ممکن است اولین علامت باشد)
محرک‌های میگرن
تغییر در الگوهای خواب
اگر کودک بیش از حد یا کم بخوابد ممکن است سردرد داشته باشد. ممکن است ایجاد و حفظ برنامه منظم خواب کمک کند.
کم آبی
اطمینان از نوشیدن آب کافی توسط کودک، به ویژه پس از فعالیت بدنی، ممکن است به کاهش علائم میگرن کمک کند.
غذاها و نوشیدنی‌ها
غذاهای خاص ممکن است علائم ایجاد کنند. به خوراک کودک در روزهایی که علائم دارد، توجه و الگوی آن را بررسی کنید.
استرس
استرس و تحریک بیش از حد می‌تواند به میگرن کمک کند. اگر کودکی مکرراً احساس استرس و اضطراب می‌کند، ممکن است داشتن فضایی آرام به او کمک کند. فعالیت‌های ذهنی آرامش بخش برای کودکان نیز ممکن است مفید باشند.
محرک های محیطی
تغییرات آب و هوا، چراغ‌های روشن، صفحه کامپیوتر یا موبایل از جمله مواردی هستند که می‌توانند محرک میگرن باشند. همه محرک‌های میگرن قابل اجتناب نیستند، اما اجتناب از آنها در صورت امکان ممکن است تعداد دوره‌ها را کاهش دهد.
درمان های پزشکی میگرن
طبق یک پژوهش ایبوپروفن می‌تواند در درمان خردسالان مبتلا به میگرن موثر باشد. ایبوپروفن به آسانی در دسترس و ارزان‌قیمت است. تریپتان‌ها هم گونه‌ای دارو هستند که به صورت ویژه جهت درمان میگرن تهیه شده‌اند و در کودکان و نوجوانان موثر هستند. ترکیب سوماتریپتان در کنار ناپروکسن سدیم در درمان نوجوانان مبتلا به میگرن موثر است.
به‌طور کلی، این خطر وجود دارد که داروهای تریپتان باعث بروز عوارض جانبی ناخواسته خفیف مانند اختلال چشایی، نشانه‌های بینی، سرگیجه، خستگی، سطح پائین انرژی، حالت تهوع، یا استفراغ شوند. اگر کودک علائم میگرن را تجربه می‌کند، پزشک ممکن است اغلب دوز مناسب داروهای بدون نسخه (OTC) را توصیه کند، مانند:
- استامینوفن (تیلنول) هر 4-6 ساعت
- ایبوپروفن (Advil) هر 6-8 ساعت
- ناپروکسن (Aleve) هر 8 تا 12 ساعت
با این حال این داروها و دوزها همیشه برای کودکان مناسب نیستند. قبل از تجویز هرگونه داروی OTC برای کودک، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
بیشتر بخوانید : سردرد در زنان | هورمونی،قاعدگی،بارداری،یائسگی
سردرد تنشی در کودکان
سردردهای تنشی در کودکان، طی هفته در بازه‌های زمانی 10 تا 30 دقیقه‌ای رخ می‌دهند. حس فشار یا سفت شدن سر بدون ضربان قلب، شدت ملایم یا متوسط که با فعالیت بدنی معمول تشدید نمی‌شود، از جمله علائم سردردهای تنشی است. حالت تهوع یا استفراغ در اینگونه سردردها وجود ندارد.
کودکان و نوجوانان ممکن است همزمان دچار سردردهای میگرنی و تنشی شوند و این امر انجام آزمایش‌های درمانی جداگانه را دشوار می‌کند. اکثر درمان‌ها به منظور مدیریت میگرن انجام می شود اما رویکرد کلی برای هر دو باید با محورهای اصلاح شیوه زندگی و برنامه پیشگیرانه باشد. دو نوع سردرد تنشی، یعنی اپیزودیک و مزمن وجود دارد.
سردرد اپیزودیک ممکن است چند بار در ماه رخ دهد، در حالی که سردرد مزمن امکان دارد روزانه باشد. خردسالانی که به صورت مستمر این مشکل را دارند، باید چک آپ کامل شوند و به ویژه بینایی آنها معاینه گردد. باید بررسی کرد که آیا مساله‌ای در مدرسه، خانه یا در فعالیت‌های اجتماعی در او تنش و استرس به وجود می‌آورد یا خیر.
این علائم را جدی بگیرید
اگر سردرد در کنار علائم عفونی مثل تب، مننژیسم، سینوس یا گوش درد بروز می‌کند یا به صورت موضعی، در نیمه شب یا اول صبح، همراه با سرفه یا همراه با استفراغ مداوم و تغییرات بینایی است، نیاز به ارزیابی فوری دارد. هر یک از این علائم ممکن است نیاز به اقداماتی نظیر معاینه و تجویز دارو یا تصویربرداری از سر داشته باشند.
درمان سردرد کودکان
درمان سردرد کودکان باید جدی گرفته شود زیرا می‌تواند سبب بروز معضلات در مدرسه، معضلات رفتاری یا افسردگی شود. یکی از موثرترین روش‌های درمان سردرد کودکان، اصلاح شیوه زندگی و رژیم غذایی است. دقت کنید که خردسالان و نوجوانانی که سردردهایشان در طول زمان شدیدتر می‌شود نیاز به آزمایش عصبی دارند زیرا امکان دارد که به علت معضلات پزشکی دچار این سردردها شوند.
اصلاح شیوه زندگی در درمان سردرد کودکان
شایع ترین محرک سردرد دوران کودکی شامل موارد زیر است:
- استرس و اضطراب
- کم خوابی
- آب و هوای گرم
- افراط در بازی‌های ویدئویی
اصلاح رژیم غذایی
اصلاح رژیم غذایی شامل تغییر در استفاده از خوراکی‌های زیر در تغذیه کودک است:
- کاهش مصرف گوشت دودی
- مصرف به اندازه شکلات
- استفاده به اندازه از کافئین
برطرف کردن بی خوابی کودک
اگر کودک شب‌ها دیر بخوابد، ممکن است دچار سردردهای خفیف شود. اینگونه سردردها اغلب طولانی مدت نیستند و در مدت زمان کوتاهی رفع می‌شوند اما رعایت بهداشت خواب کودک، منظم کردن خواب او و اطمینان از اینکه کودک بسته به سنش، به اندازه کافی می‌خوابد، می‌تواند این سردردها را برطرف کند.
بیشتر بخوانید : بی خوابی در شب، هیولایی که حتماً می‌توانید آن را شکست دهید
داروهای تسکین دهنده درد
استامینوفن و ایبوپروفن معمولا می‌تواند درمانی برای سردرد کودکان باشند و آن را تسکین دهند. آسپرین برای مصرف در کودکان بالای دو سال هم تایید شده هرچند باید با احتیاط و مشورت پزشک مصرف شود. زیرا اگر کودک بیماری یا سندروم خاصی داشته باشد، ممکن است آسپرین برای او منع مصرف داشته باشد.
داروهای تجویزی
تریفن‌ها، داروهای تجویزی مورد استفاده برای درمان میگرن هستند و می‌توانند برای کودکان بالای شش سال مورد استفاده قرار گیرند. دقت کنید که مصرف بیش از حد این داروها خود عامل مهمی برای تشدید این عارضه در کودکان است.
روش‌های خانگی در درمان سردرد کودکان
برای درمان سردرد کودکان در خانه می‌توانید اقدامات زیر را به همراه خردسال انجام دهید:
- استراحت در اتاق خنک، تاریک و ساکت
- قرار دادن دستمال خنک و مرطوب روی پیشانی یا چشم‌ها
- تنفس عمیق و راحت
- کودک گرسنه نباشد
بیشتر بخوانید : انواع سردرد های شایع در یک لیست
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
وجود سردرد در خردسالان عادی است و در حالت‌هایی که سردردهای خفیفی وجود دارد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. ولی چنانچه سردردها در خردسالان شدید باشد به گونه‌ای که قادر به خوابیدن نباشند یا صبح‌ها از شدت سردرد از خواب بیدار شوند، باید به پزشک مراجعه کرد.
کرونا و سردرد کودکان
نسخه‌های قبلی ویروس کرونا در قبال خردسالان سطح سرایت کم‌تری داشتند، در حالی که جهش دلتا به طور جدی ممکن است کودکان را دچار کند. هرچند میزان بروز آسیب جهش‌های گوناگون ویروس کرونا در خردسالان اندکی کمتر از بزرگسالان است؛ اما با این وجود، طبق اعلام مرکز بین‌المللی کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، خردسالانی که به کووید بلندمدت دچار می‌شوند، امکان دارد از سردرد رنج ببرند.
چگونه سر درد کودکان تشخیص داده می‌شود؟
سردرد در کودکان ممکن است در مقایسه با بزرگسالان، آنها را بیشتر آزار دهد. در هنگام بروز این اختلال و مراجعه به پزشک، او کودک را معاینه می‌کند و درباره نوع درد، تعداد دفعات بروز آن یا مواردی که سبب بهتر یا بدتر شدن آنها می‌شوند، سوالاتی می‌پرسد. اغلب پزشک می‌تواند طبق این داده‌ها تشخیص دهد. گاهی جهت دریافت اطلاعات بیشتر، به سی تی اسکن یا MRI نیاز است.
خلاصه
سردرد مزمن در دوران کودکی شایع است و بسیاری از والدین در مورد نحوه مدیریت زمان مراجعه به پزشک و نوع درمان سردرد کودکان سردرگم هستند. کودکان می‌توانند سردردهای معمولی یا اولیه داشته باشند. سردردهای اولیه خطرناک نیستند، اما اگر باعث از ایجاد مشکل در مدرسه یا فعالیت‌های کودکان شوند، می‌توانند ناتوان کننده باشند. سردردهای ثانویه سردردهایی هستند که به علت دیگری ایجاد می‌شوند و معمولاً با علائم دیگری همراه هستند. علائمی مانند تب، سردردی که در شب بدتر می‌شود، استفراغ، تغییرات بینایی، عدم تعادل یا سایر علائم عصبی. اگر معضل فرزند شما شدید یا آزاردهنده است باید برای درمان سردرد کودکان به پزشک متخصص اطفال یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.