انواع بیماری های قرنیه که باعث آسیب، التهاب قرنیه و تاری دید می‌شوند

انواع بیماری های قرنیه، این عضو مهم چشم، بر بینایی انسان تاثیر گذاشته و باعث تاری دید می‌شوند. قرنیه لایه بیرونی شفاف و محافظ چشم است که همراه با صلبیه از سایر قسمت‌های حساس چشم در برابر آلودگی‌ها، میکروب‌ها و سایر مواردی که باعث آسیب می‌شوند محافظت می‌کند.

از انواع بیماری های قرنیه می‌توان به آسیب یا صدمه به چشم، آلرژی، کراتیت (التهاب قرنیه)، تبخال چشمی و انواع دیستروفی‌های چشم اشاره کرد. این بیماری‌ها می‌توانند با تاثیر گذاشتن روی قرنیه باعث علائم مختلفی مانند تاری دید، حساسیت شدید به نور و کاهش بینایی شوند. به همین دلیل درمان آن‌ها بسیار مهم است.

باید گفت که درمان انواع بیماری های قرنیه بستگی به نوع بیماری، شدت آن، سن و شرایط سلامتی بیمار دارد. در موارد شدید پزشکان از روش‌های لیزر درمانی، جراحی پیوند قرنیه و قرنیه مصنوعی استفاده می‌کنند. جالب است بدانید که با رعایت نکات ساده بهداشتی می‌توان از بعضی از بیماری‌های قرنیه مانند عفونت، تب‌خال چشمی و صدمه به چشم جلوگیری کرد.

در این مقاله به بررسی انواع بیماری های قرنیه، روش‌های درمان آن‌ها و راه‌های پیشگیری از آسیب به قرنیه می‌پردازیم، با ما همراه باشید:

بیشتر بخوانید: درمان دوبینی چشم، چگونگی تست و معرفی شیوه های درمانی دیپلوپی

قرنیه چیست؟

قرنیه همراه با صلبیه (سفیدی چشم) به عنوان سدی در برابر کثیفی‌ها، میکروب‌ها و سایر ذرات که می‌توانند به اجزای ظریف چشم آسیب برساند، عمل می‌کند. قرنیه همچنین قادر است که مقداری از نور فرابنفش خورشید را فیلتر کند.

باید بگوییم که قرنیه نیز مانند سایر قسمت‌های چشم نقش کلیدی در بینایی دارد. زمانی که نور وارد چشم می‌شود، توسط شکل بیرونی قرنیه منکسر یا خم خواهد شد. انحنای این لایه بیرونی به تعیین میزان تمرکز چشم روی اجسام نزدیک و دور کمک می‌کند.

اگر قرنیه در اثر بیماری، عفونت یا جراحت آسیب ببیند، جای زخم یا تغییر رنگ ایجادشده می‌تواند با مسدود کردن یا منحرف کردن نور هنگام ورود به چشم، بینایی را مختل کند.

بیشتر بخوانید: ۵ درمان قرمزی چشم با ساده ترین روش های خانگی وتخصصی

سه لایه اصلی قرنیه عبارت‌اند از:

· اپیتلیوم (Epithelium):

سطحی‌ترین لایه قرنیه، اپیتلیوم است که مانع از ورود مواد خارجی به چشم می‌شود. این لایه همچنین اکسیژن و مواد مغذی اشک را جذب می‌کند.

· استروما (Stroma):

استروما ضخیم‌ترین لایه قرنیه است و در پشت اپیتلیوم قرار دارد. بیشتر از آب و پروتئین‌هایی تشکیل شده که به آن حالت کشسانی اما جامد می‌دهند.

· اندوتلیوم (Endothelium):

 اندوتلیوم یک لایه سلولی بوده که بین استروما و زلالیه (مایع شفافی که در جلوی چشم است) قرار دارد. اندوتلیوم به عنوان یک پمپ عمل کرده و آب اضافی را هنگام جذب به استروما دفع می‌کند. بدون این عملکرد تخصصی، استروما می‌تواند غرق آب، مه‌آلود و در ظاهر مات شود و همچنین بینایی را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: درمان زخم داخل پلک چشم و ۱۷ دلیل برای ایجاد زخم پلک

منظور از انواع بیماری های قرنیه چیست؟

همان‌طور که گفته شد قرنیه به متمرکز کردن نور کمک کرده و باعث می‌شود که ما واضح‌تر ببینیم. این قسمت از چشم دچار انواع مختلفی از شرایط بیماری‌ها می‌شود؛ اما باید اشاره کنیم که قرنیه اغلب پس از آسیب یا بیماری می‌تواند خود را ترمیم کند. تنها در شرایط جدی مانند عفونت‌ها، بیماری‌های دژنراتیو و آسیب‌های شدید نیاز به درمان دارد.

بیشتر بخوانید: تاری دید صبحگاهی؛ بررسی۱۰ علت عدم وجود دید واضح در هنگام صبح

چه شرایطی می‌تواند به قرنیه آسیب برساند؟

شرایط مختلفی وجود دارد که هرکدام از آن‌ها می‌توانند به قرنیه آسیب برسانند. از انواع بیماری های قرنیه و آسیب‌های ایجادشده در این قسمت از چشم می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

· صدمه و آسیب به قرنیه

خراش‌های کوچک روی قرنیه معمولا خودبه‌خود بهبود می‌یابند. خراش‌های عمیق‌تر یا آسیب‌های دیگر می‌توانند باعث زخم قرنیه و مشکلات بینایی شوند. این نوع آسیب‌های جدی به درمان پزشکی نیاز دارند.

· آلرژی

آلرژی به گرده و سایر موارد می‌تواند چشم را تحریک کند و باعث التهاب ملتحمه آلرژیک (چشم صورتی) شود. این حالت باعث قرمزی، خارش و آبریزش چشم‌ها می‌شود.

· کراتیت، التهابی در قرنیه

کراتیت (Keratitis) نوعی التهاب در قرنیه است که گاهی با عفونت پس از ورود باکتری یا قارچ به آن رخ می‌دهد. این میکروارگانیسم‌ها می‌توانند پس از آسیب عمیق وارد چشم شده و باعث عفونت، التهاب و زخم قرنیه شوند.

اگرچه غیرمعمول است، اما این نوع عفونت‌ها می‌توانند پس از آسیب ناشی از استفاده از لنزهای تماسی نیز ایجاد شوند.

علائم کراتیت عبارت‌اند از:

• درد شدید
• کاهش وضوح بصری
• ترشحات قرنیه
• حساسیت به نور

درمان معمولا شامل قطره‌های چشمی آنتی‌بیوتیکی یا ضد قارچی است.

بیشتر بخوانید: ۶ درمان انحراف چشم؛ معرفی همه راه‌های رفع استرابیسم

· تبخال چشمی

تبخال چشمی (Ocular herpes) یک عفونت ویروسی در چشم است که امکان دارد پس از بهبودی دوباره عود کند. عامل اصلی تبخال چشمی ویروس هرپس سیمپلکس I (HSV I)- همان ویروس تبخال صورت- است.

نکته مهم این است که تبخال چشمی همچنین می‌تواند از طریق ویروس هرپس سیمپلکس II (نوع دوم) که باعث تبخال تناسلی می‌شود نیز منتقل شود.

بیماری تبخال چشمی زخم‌هایی روی سطح قرنیه ایجاد می‌کند که می‌توانند منجر به زخم و کاهش دید شوند. این زخم‌ها باعث التهاب قرنیه شده و می‌توانند به عمق قرنیه و چشم گسترش یابند.

باید بگوییم که در حال حاضر هیچ درمانی برای تبخال چشمی وجود ندارد؛ اما اغلب می‌توان آن را با استفاده از داروهای ضدویروسی کنترل کرد.

بیشتر بخوانید: درمان تاری دید و شناخت روش درمان سریع تار شدن ناگهانی چشم

· هرپس زوستر (زونا)

از انواع بیماری های قرنیه می‌توان هرپس زوستر یا زونا را نام برد. زونا همان ویروس آبله‌مرغان در افرادی است که قبلا به این بیماری مبتلا بوده‌اند، پس با این حساب یک بیماری عودشونده به شمار می‌رود. پس از حمله آبله‌مرغان، این ویروس معمولا در داخل اعصاب بدن غیرفعال می‌ماند.

این ویروس می‌تواند بعدا در این اعصاب حرکت کرده و قسمت‌های خاصی از بدن مانند چشم را آلوده کند. هرپس زوستر باعث ایجاد تاول یا ضایعاتی روی قرنیه، تب و درد ناشی از رشته‌های عصبی آسیب‌دیده می‌شود.

ضایعات قرنیه معمولا خودبه‌خود بهبود می‌یابند، اما درمان ضدویروسی دوره بیماری را کوتاه می‌کند. باید اشاره کنیم که برخی از افراد پس از زونا دچار التهاب مزمن قرنیه می‌شوند که نیاز به استفاده طولانی‌مدت از قطره‌های چشمی یا به صورت کمتر معمول، جراحی قرنیه دارند.

زونا در هر فردی که در معرض ویروس آبله‌مرغان قرار گرفته باشد رخ می‌دهد؛ اما در افراد مسن (به ویژه افراد بالای 65 سال) و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطر ابتلا افزایش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: علت خشکی چشم چیست؟ دلایل بروز و روش‌های پیشگیری

· دیستروفی قرنیه

بیش از 20 دیستروفی قرنیه (دژنراسیون) وجود دارد که از انواع بیماری های قرنیه به شمار می‌روند و باعث مشکلات ساختاری در این قسمت از چشم می‌شوند. بعضی از رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

قوز قرنیه

قوز قرنیه یک بیماری پیشرونده است که در آن قرنیه نازک شده و شکل آن تغییر می‌کند. این بیماری (قوز قرنیه) انحنای قرنیه را تغییر می‌دهد و انحرافی خفیف یا شدید ایجاد می‌کند که به آن آستیگماتیسم نامنظم و معمولا نزدیک‌بینی می‌گویند. قوز قرنیه همچنین ممکن است باعث تورم، زخم قرنیه و از دست دادن بینایی شود.

علل قوز قرنیه عبارت‌اند از:

• ژنتیک (ابتلا به این بیماری را می‌توان از والدین به ارث برد)
• ضربه چشم (به عنوان مثال مالیدن چشم‌ها یا استفاده طولانی‌مدت از وسایل الکترونیکی)
• بیماری‌های چشمی مانند رتینیت پیگمانتوزا (retinitis pigmentosa)، رتینوپاتی نارس (retinopathy of prematurity)؛ شرایط آلرژیک مانند تب یونجه، اگزما و کراتوکونژونکتیویت بهاری (vernal keratoconjunctivitis)
• سایر بیماری‌ها مانند سندروم داون، استخوان‌سازی ناقص، بیماری آدیسون، آموروز مادرزادی لبر (Leber’s congenital amaurosis) و سندروم اهلرز دانلوس (Ehlers-Danlos syndrome)

در ابتدا این وضعیت با عینک یا لنزهای تماسی نرم قابل اصلاح هستند؛ اما با پیشرفت بیماری نیاز به استفاده از لنزهای تماسی قابل نفوذ، سفت و سخت (این نوع لنزها با جراحی در چشم قرار می‌گیرند) وجود دارد.

در مواردی که شدت آسیب شدید باشد، پیوند قرنیه نیاز است. در طی این روش قرنیه آسیب‌دیده با قرنیه اهدایی جایگزین می‌شود. این عمل در حدود نه نفر از هر 10 نفر مبتلا به قوز قرنیه پیشرفته با موفقیت انجام می‌گیرد. باید گفت که در مواردی حتی پس از پیوند نیز بیمار به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی نیاز خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: درمان سوزش چشم؛ دست از خاراندن چشم‌ها بردارید!

دیستروفی نقشه-نقطه-اثرانگشت

دیستروفی نقشه-نقطه- اثرانگشت یا غشای پایه اپیتلیال یکی از انواع بیماری های قرنیه است که باعث چین‌خوردگی غیرطبیعی و تکثیر اپیتلیوم، خارجی‌ترین لایه قرنیه می‌شود. اثرات این تغییرات الگوهایی در قرنیه است که شبیه نقشه‌ها، نقاط و اثر انگشت‌های کوچک هستند و به همین خاطر نام این بیماری را دیستروفی نقشه – نقطه – اثر انگشت می‌نامند.

دیستروفی نقشه-نقطه- اثرانگشت معمولا بزرگسالان بین 40 تا 70 سال یا کودکان را در نتیجه وراثت تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در بیشتر موارد دردی ندارد و باعث کاهش بینایی نمی‌شود. با این حال در بعضی موارد فرسایش اپیتلیال رخ می‌دهد.

فرسایش اپیتلیال، ساییدگی‌های خود به خودی قرنیه است که ایجاد می‌شوند، اعصاب پوشاننده قرنیه را در معرض دید قرار می‌دهند و باعث درد شدید خواهند شد. در این شرایط انحنای طبیعی قرنیه ممکن است تغییر کند و باعث آستیگماتیسم و ​​نزدیک‌بینی شود.

احتمال دارد که با تغییر قرنیه دید تار و همراه با موارد زیر باشد:

• درد متوسط ​​تا شدید
• افزایش حساسیت به نور
• پارگی بیش از حد
• احساس اینکه چیزی در چشم است

اکثر بیماران مبتلا به دیستروفی نقشه-نقطه- اثرانگشت نیازی به درمان ندارند. در مواردی که فرسایش رخ داده باشد، ممکن است با پمادهای روان‌کننده موضعی، لنزهای تماسی ویژه یا یک روش جراحی جزئی برای حذف بافت‌های غیرطبیعی، بیماری کنترل شود.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی ورم پلک؛ به دنبال درمان‌های پزشکی بلفاریت نباشید!

دیستروفی فوچ

دیستروفی فوچ (Fuch’s dystrophy)، زوال تدریجی داخلی‌ترین لایه قرنیه یعنی اندوتلیوم است. این لایه به عنوان یک پمپ سیال عمل می‌کند تا آب اضافی را از قرنیه خارج و شفافیت قرنیه را حفظ کند.

از آنجایی که این سلول‌ها در طول زمان ضعیف می‌شوند، ممکن است که قرنیه متورم و باعث تاری دید شود. در مراحل پیشرفته این عارضه، مه و تاول‌های کوچک روی سطح قرنیه ظاهر می‌شوند که باعث درد و سوزش چشم خواهند شد.

برخی از بیماران مبتلا به دیستروفی فوچ در صبح دچار تاری دید می‌شوند که به تدریج در طول روز برطرف خواهد شد. با بدتر شدن بیماری، تورم ثابت‌تر شده و بینایی ممکن است همیشه تار بماند.

اولین علائم دیستروفی فوچ با پیشرفت آهسته در بیماران 30 و 40 ساله قابل مشاهده است. با این حال این بیماری به طور معمول تا حدود 20 سال بعد بینایی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. باید اشاره کنیم که این بیماری در بین زنان نسبتا به مردان شایع‌تر است.

درمان این بیماری شامل:

• مشاهده برای مراحل اولیه بیماری
• پماد و قطره چشم برای بیماران با علامت خفیف
• جراحی پیوند قرنیه زمانی که بینایی به طور قابل توجهی مختل شده یا درد مزمن وجود دارد. این نوع از پیوند قرنیه فقط به پیوند پوشش داخلی قرنیه برای بازیابی بینایی نیاز خواهد داشت. در مقایسه با پیوند قرنیه با ضخامت کامل، بینایی بسیار سریع‌تر بازیابی می‌شود

بیشتر بخوانید: درمان خشکی چشم؛ مقابله با شرایطی که اشک، کم و بی‌کیفیت است!

دیستروفی شبکه

یکی دیگر از انواع بیماری های قرنیه دیستروفی شبکه است که با وجود فیبرهای پروتئینی غیرطبیعی در سراسر استروما مشخص می‌شود. احتمال دارد که این وضعیت در هر سنی رخ دهد، اما تغییرات اولیه آن در دوران کودکی قابل مشاهده است.

دیستروفی شبکه نام خود را از خطوط همپوشانی واضح پروتئین‌ها در استروما گرفته است. این بیماری می‌تواند قرنیه را کدر کرده و بینایی را کاهش دهد. در برخی افراد این پروتئین‌ها ممکن است باعث فرسایش اپیتلیال نیز شوند.

بیشتر بخوانید: خارش چشم | درمان، پیشگیری و علت خارش چشم

درمان دیستروفی شبکه شامل:

• قطره و پماد چشم برای تحریک علامت‌دار
• پیوند قرنیه برای افرادی که دچار از دست دادن شدید بینایی یا درد مزمن شده‌اند

اگرچه نتایج اولیه پیوند قرنیه معمولا بسیار خوب است، اما امکان دارد که دیستروفی شبکه در بیماران پیوندی که نیاز به درمان طولانی مدت دارند دوباره ظاهر شود.

بیشتر بخوانید: علائم آب مروارید به طور ناگهانی ایجاد نمی‌شوند

علائم انواع بیماری های قرنیه چیست؟

قرنیه با توانایی خود برای ترمیم سریع، معمولا پس از اکثر آسیب‌ها یا بیماری‌ها بهبود می‌یابد. با این حال هنگامی که آسیب عمیقی به قرنیه وارد شود، روند بهبودی ممکن است طولانی شود و این مورد منجر به بروز علائم مختلفی می‌شود. از رایج‌ترین علائم انواع بیماری های قرنیه می‌توان موارد زیر را نام برد:

• درد
• تاری دید
• پاره شدن
• سرخی
• حساسیت شدید به نور
• زخم قرنیه

در صورت داشتن این علائم خیلی زود باید به پزشک مراجعه کرد تا علت بیماری مشخص شده و درمان سریعا آغاز شود.

بیشتر بخوانید: درمان تنبلی چشم؛ تنبلی چشم شما را عینکی نمی‌کند!

انواع بیماری های قرنیه چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

انواع بیماری های قرنیه تنها پس از معاینه کامل توسط چشم‌پزشک قابل تشخیص هستند.

بیشتر بخوانید: تنبلی چشم، شناخت دلایل و بهترین زمان درمان

آیا می‌توان از بیماری قرنیه پیشگیری کرد؟

خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی قرنیه ناشی از باکتری‌ها و ویروس‌ها را می‌توان با محافظت از چشم در برابر آسیب و محدود کردن تماس فیزیکی با افرادی که به اشکال واگیر ورم ملتحمه مبتلا هستند کاهش داد.

همچنین با رعایت موارد زیر می‌توان از عفونت و انواع بیماری های قرنیه جلوگیری کرد:

• عدم استفاده از لوازم آرایش چشمی دیگران
• استفاده از لوازم آرایش چشمی مناسب، باکیفیت و سالم
• شستشوی مرتب لنزهای تماسی
• عدم استفاده از لنزهای تاریخ گذشته و خراب
• دست نزدن به چشم با دست‌های آلوده
• شستشوی چشم با قطره یا اشک مصنوعی در آب‌وهوای آلوده
• اجتناب از مواد آلرژی‌زا
• استفاده از عینک در هنگام انجام کار‌هایی که امکان دارد ذراتی را در هوا پخش کنند و چشم آسیب برسانند مانند تراشکاری و نجاری

بیشتر بخوانید: آستیگماتیسم؛ معضلی شایع در شکل قرنیه اما قابل درمان

درمان انواع بیماری های قرنیه

بسیاری از بیماری‌های قرنیه را می‌توان با قطره‌های چشمی یا قرص‌های تجویزی درمان کرد؛ اما باید اشاره کرد که درمان تخصصی قرنیه بستگی به نوع آسیب و بیماری ایجادشده در آن دارد.

بیشتر بخوانید: آب مروارید و اثرات آن روی نعمت بینایی

در ادامه چند روش درمان تخصصی برای انواع بیماری های قرنیه معرفی می‌شوند:

· لیزر درمانی

برای درمان بعضی از دیستروفی‌های قرنیه و سایر بیماری‌ها از لیزر درمانی استفاده می‌کنند. پزشکان می‌توانند از نوعی لیزر درمانی به نام کراتکتومی فوتوتراپی (PTK) برای تغییر شکل قرنیه، برداشتن بافت اسکار و شفاف‌تر کردن بینایی استفاده کنند.

· جراحی پیوند قرنیه

اگر آسیب قرنیه قابل ترمیم نباشد، پزشکان قسمت آسیب‌دیده را برمی‌دارند و آن را با بافت سالم قرنیه اهداکننده جایگزین می‌کنند.

· قرنیه مصنوعی

پزشکان می‌توانند به عنوان یک جایگزین برای پیوند قرنیه از قرنیه مصنوعی استفاده کنند. به قرنیه مصنوعی کراتوپروتز (KPro) می‌گویند.

بیشتر بخوانید: گل مژه مسری است؟ درمان خانگی و دارویی گل مژه

یادداشت پایانی

قرنیه یکی از اجزای اصلی چشم است که به دلیل سطح محدبی که دارد می‌تواند نور را متمرکز کرده و به واضح کردن بینایی کمک کند. باید گفت که انواع مختلفی از بیماری های قرنیه وجود دارد که هرکدام از آن‌ها به علل مختلفی ایجاد می‌شوند و می‌توانند دید را محدود کنند.

از انواع بیماری های قرنیه می‌توان به کراتیت، تبخال چشم، زونا، قوز قرنیه و انواع دیستروفی‌ها اشاره کرد. هرکدام از این بیماری‌ها علائم خاص خود را دارند، اما به طور کلی می‌توانند باعث تاری دید، حساسیت به نور و کاهش بینایی شوند.

درمان انواع بیماری‌های قرنیه بستگی به علت، شدت آسیب، سن و شرایط بیمار دارد. در موارد خفیف می‌توان از قطره‌های چشمی استفاده کرد، اما موارد شدید نیاز به درمان‌های تخصصی دارند. از درمان‌های تخصصی می‌توان لیزر درمانی، جراحی پیوند قرنیه و استفاده از قرنیه مصنوعی را نام برد.

سپاس که تا انتهای مقاله انواع بیماری های قرنیه با ما همراه بودید. در صورتی که سؤال، پیشنهاد یا انتقادی داشتید با ما در ارتباط باشید.