انواع عمل چشم با اهداف مختلفی برای بازگرداندن عملکرد این عضو به حالت طبیعی انجام می‌شوند. چشم‌ها تاثیر شگرفی هم در ظاهر ما و هم در کیفیت فعالیت‌هایی که در طول روز انجام می‌دهیم، دارند. با توجه به حساسیت این عضو، بیماری‌های زیادی در کمین آن است و امروزه راه‌های بسیاری برای درمان این بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برخی از نکاتی که این مطلب به آن می‌پردازد عبارتند از:
- عمل‌های چشم چگونه و به چه دلایلی انجام می‌شوند؟
- انواع عمل چشم کدامند؟
- چه اقداماتی برای آماده شدن قبل از عمل لازم است؟
- آیا همه عمل‌های چشم با بیهوشی انجام می‌شوند؟
در این مطلب از مجله سیوطب به بررسی و معرفی انواع عمل‌های چشم و چگونگی آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
جراحی چشم
خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکان نیز پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای در جراحی عیوب انکساری و لیزر چشم داشته‌اند. انکسار راهی است که شعاع‌های نورانی از روی اجسام در میدان بینایی تا ایجاد تصویر واضحی درون چشم، سپری می‌کنند.
در دهه‌های گذشته همواره انسان برای رفع خطای دید از عینک استفاده می‌کرد و بعد از آن لنزهای تماسی وارد بازار شدند. اما در سال‌های اخیر، انواع عمل چشم برای رفع خطای دید و سایر مشکلات چشم، روز‌به‌روز پرکاربردتر و محبوب‌تر می‌شوند.
جراحی چشم برای درمان بیماری آب مروارید و سایر عارضه‌ها مانند گلوکوم (آب سیاه)، جدا شدن شبکیه، پارگی شبکیه، رتینوپاتی دیابتی و نزدیک بینی یا دوربینی استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری های قرنیه که باعث آسیب، التهاب قرنیه و تاری دید می‌شوند
جراحی چشم در 25 سال گذشته به سرعت پیشرفت کرده است. توسعه فناوری، ابزار و تکنیک‌های جدید، جراحی اصلاحی چشم را به روشی معمول و نه چندان سخت تبدیل کرده است.
بیش از 843 هزار روش اصلاح بینایی با لیزر از جمله لیزیک، کراتکتومی فوتورفرکتیو (PRK) و استخراج عدسی با برش کوچک در سال 2018 در آمریکا انجام شد. جراحی انکساری به روش‌هایی اطلاق می‌شود که عیوب انکساری را اصلاح می‌کنند. عیوبی مثل:
- نزدیک بینی
- دوربینی
- آستیگماتیسم
بیشتر بخوانید: درمان دوبینی چشم، چگونگی تست و معرفی شیوه های درمانی دیپلوپی
انواع عمل چشم
در ادامه به توضیحاتی شامل اطلاعات ارائه شده توسط موسسه ملی بهداشت آمریکا درباره انواع عمل چشم خواهیم پرداخت.
-
بلفاروپلاستی برای ترمیم افتادگی پلک
پزشک یک برش یا برش‌های کوچکی برای برداشتن پوست و عضلات و برداشتن یا تغییر موقعیت چربی‌های پلک ایجاد می‌کند.
بیشتر بخوانید: جراحی پلک یا بلفاروپلاستی چه عوارضی دارند؟
-
عمل جراحی آب مروارید
آب مروارید، ناحیه‌ای ابری در عدسی چشم است که می‌تواند دید واضح را سخت کند. پزشک از ابزارهای کوچکی برای برداشتن عدسی کدر و جایگزینی آن با یک لنز مصنوعی استفاده می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۵ درمان قرمزی چشم با ساده ترین روش های خانگی وتخصصی
-
پیوند قرنیه
پزشک از ابزار خاصی برای باز نگه داشتن چشم استفاده می‌کند و در عین حال قسمت آسیب دیده قرنیه را برداشته و آن را با بافت اهدا کننده سالم جایگزین می‌کند.
پزشکان می‌توانند پیوند قرنیه با ضخامت کامل (کراتوپلاستی نافذ) یا ضخامت جزئی (کراتوپلاستی لایه‌ای) را انجام دهند.
بیشتر بخوانید: خارش چشم | درمان، پیشگیری و علت خارش چشم
-
جراحی‌های گلوکوم
برای خارج کردن گلوکوم یا آب سیاه، پزشک یک لوله کوچک به نام شانت را در سفیدی چشم شما قرار می‌دهد. این لوله کمک می‌کند تا مایع اضافی از چشم خارج شده و فشار چشم کاهش یابد.
-
ترابکولکتومی
در جراحی ترابکولکتومی، پزشک یک سوراخ کوچک در بالای چشم، زیر پلک ایجاد می‌کند تا مایع اضافی تخلیه شود.
بیشتر بخوانید: درمان زخم داخل پلک چشم و ۱۷ دلیل برای ایجاد زخم پلک
-
لیزیک
در این جراحی لیزر چشم، پزشک از یک پرتو قوی نور (لیزر) برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌کند که باعث شفاف‌تر شدن دید بزرگسالان مبتلا به نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم می‌شود.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد جراحی لیزیک، ایجاد فلپ قرنیه در سطح چشم شماست. این کار باعث کاهش زمان نقاهت و ناراحتی بعد از جراحی می‌شود.
فلپ توسط لیزر یا میکروکراتوم (یک تیغه جراحی مخصوص) ایجاد می‌شود. عمل لیزیک در سال 1998 مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفت.
این شیوه، میزان موفقیت بسیار بالا و زمان بهبودی کوتاهی دارد.
بیشتر بخوانید: تاری دید صبحگاهی؛ بررسی۱۰ علت عدم وجود دید واضح در هنگام صبح
-
کراتکتومی فوتورفرکتیو
کراتکتومی فوتورفرکتیو که معمولاً PRK نامیده می‌شود، ممکن است به عنوان جایگزین لیزیک برای بیماران مبتلا به خشکی چشم یا قرنیه نازک استفاده شود. چند تفاوت کلیدی بین PRK و لیزیک وجود دارد:
- PRK زمان بهبودی طولانی‌تری دارد
- عوارض بعد از جراحی PRK بیشتر است یعنی دوران نقاهت دشوارتری دارد
- PRK امکان دارد برای افرادی با شماره‌های بالای عینک یا قرنیه نازک بهتر باشد
- به دلیل خطر دررفتگی فلپ با لیزیک، PRK برای افرادی که در فعالیت‌های پر ضربه مانند ورزش‌های پربرخورد فعالیت می‌کنند، ارجح است
- PRK معمولاً هزینه کمتری نسبت به لیزیک دارد
بیشتر بخوانید: ۶ درمان انحراف چشم؛ معرفی همه راه‌های رفع استرابیسم
-
جراحی‌های شبکیه چشم
چندین روش برای ترمیم شبکیه آسیب‌دیده یا جدا شده وجود دارد که برخی از آن‌ها شاید به صورت ترکیبی استفاده شوند. برای ایجاد تغییرات کوچک که پارگی یا سوراخ را برطرف می‌کند و به سلامت شبکیه چشم شما کمک می‌کند، احتمالا پزشک از پروب انجماد (کرایوپکسی) استفاده کند یا لیزر را برای ایجاد یک تغییر کوچک (فتوکاگولاسیون)، بتاباند.
بیشتر بخوانید: گل مژه مسری است؟ درمان خانگی و دارویی گل مژه
-
جراحی صلبیه
در جراحی صلبیه، جراح یک نوار کوچک و قابل انعطاف را در اطراف قسمت سفیده چشم شما (صلبیه) قرار می‌دهد. این بند به آرامی دو طرف چشم شما را به سمت شبکیه فشار می‌دهد تا به آن کمک کند که دوباره بچسبد.
بیشتر بخوانید: درمان تاری دید و شناخت روش درمان سریع تار شدن ناگهانی چشم
-
رتینوپکسی پنوماتیک
در جراحی رتینوپکسی پنوماتیک، پزشک قبل از اعمال درمان انجماد یا سوزش، یک حباب هوای کوچک را به وسط کره چشم شما تزریق می‌کند تا شبکیه را به جای خود بازگرداند.
حباب به مرور زمان، خودبه‌خود ناپدید می‌شود. این جراحی شامل استفاده از یک ابزار مکش برای برداشتن بیشتر زجاجیه (ماده ژل مانندی است که چشم را پر می‌کند) است که به جراح اجازه می‌دهد تا بهتر به شبکیه چشم دسترسی داشته باشد و فضایی برای حباب فراهم کند.
بیشتر بخوانید: آب مروارید و اثرات آن روی نعمت بینایی
نکته بیهوشی ویژه برای بیماران مبتلا به رتینوپکسی پنوماتیک: اگر به زودی پس از انجام رتینوپکسی پنوماتیک برای هر نوع جراحی برنامه‌ریزی دارید، بسیار مهم است که قبل از عمل جراحی، خود را به پزشک متخصص بیهوشی نشان دهید.
برخی از داروهای بیهوشی برای انواع عمل چشم می‌توانند با حباب هوا که امکان دارد برای 5 روز تا چند ماه پس از جراحی در چشم شما باقی بماند، تعامل داشته و اندازه آن را تغییر دهند.
بیشتر بخوانید: علت خشکی چشم چیست؟ دلایل بروز و روش‌های پیشگیری
-
جراحی عضلات چشم
استرابیسم (انحراف چشم) وضعیتی است که در آن چشم‌ها به صورت جفت با هم حرکت نمی‌کنند. یک چشم شاید به داخل، خارج، بالا یا پایین بیفتد. جراحی تنها گزینه درمانی نیست، اما در صورت نیاز، جراح تلاش می‌کند تا با استفاده از تکنیک‌هایی که عضلات چشم را ضعیف یا تقویت می‌کند، آن‌ها را به موقعیت مناسب بازگرداند.
این کار می‌تواند شامل برداشتن بخشی از عضله یا اتصال مجدد عضله به نقطه دیگری در چشم باشد.
بیشتر بخوانید: آستیگماتیسم؛ معضلی شایع در شکل قرنیه اما قابل درمان
-
عمل جراحی تنبلی چشم
چنانچه تنبلی چشم به دلیل عارضه‌های مادرزادی نظیر پایین‌افتادگی پلک یا عیوب ساختاری دیگر بروز کرده باشد، بهترین درمان، عمل جراحی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: درمان سوزش چشم؛ دست از خاراندن چشم‌ها بردارید!
ملاحظات بیهوشی در جراحی چشم چیست؟
برخی از انواع عمل چشم وجود دارد که در آن‌ها بیهوشی عمومی که شما را در طول کل عمل بیهوش نگه می‌دارد، یا ضروری است یا به عنوان گزینه‌ای مطرح است.
با این حال، به احتمال زیاد برای آرام کردنتان به شما آرام‌بخش تزریق خواهد شد. همچنین ممکن است یک بی حسی موضعی مکمل برای جلوگیری از احساس درد دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: تنبلی چشم، شناخت دلایل و بهترین زمان درمان
آرام‌بخش معمولا از طریق ورید تزریق می‌شود. بی حسی‌های موضعی از طریق تزریق در نزدیکی چشم ایجاد می‌شوند. اگرچه میزان آرام‌بخش بسته به انواع عمل چشم و بیمار متفاوت است اما اغلب به میزان کم استفاده می‌شود؛ به طوری که شما هوشیار بمانید اما احساس آرامش کنید.
این میزان آرام‌بخش برای جراحی چشم بسیار مهم است، زیرا پزشک نمی‌خواهد سر شما حرکت کند. اگر به حدی آرام‌بخش استفاده شود که گیج شوید یا بخوابید و خر و پف کنید، ممکن است سرتان تکان بخورد.
توجه ویژه برای بلفاروپلاستی این است که آرام‌بخش بیش از حد می‌تواند باعث شود پلک‌های شما از حالت معمولی افتاده‌تر به نظر برسند و در نتیجه جراح بیش از حد تغییرات را انجام می‌دهد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی ورم پلک؛ به دنبال درمان‌های پزشکی بلفاریت نباشید!
آرام‌بخش تحت نظارت نیز در بیشتر موارد به دلیل حضور جراح و پزشک متخصص بیهوشی در حین جراحی چشم ترجیح داده می‌شود. پزشک متخصص بیهوشی، در کنار بیمار حضور داشته و جراح نیز کار خود را انجام می‌دهد.
برای برخی از جراحی‌های چشم، مانند لیزیک، استفاده از قطره‌های بی حس کننده چشم به عنوان بی حس کننده موضعی کافی است تا در طول عمل راحت باشید.
در بیشتر موارد، کودکان بیهوشی عمومی دریافت خواهند کرد. این امر معمولا ضروری تلقی می‌شود زیرا برای آن‌ها باقی ماندن تحت آرام‌بخش‌های کنترل‌شده دشوار است.
شرایطی که در توانایی بیمار برای ماندن در وضعیت نسبتا صاف و ثابت در طول جراحی اختلال ایجاد کند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد. قبل از انواع عمل چشم به پزشک متخصص بیهوشی خود در صورت داشتن شرایطی مانند رفلاکس، کمردرد، آمفیزم یا حتی سرفه موقت، اطلاع دهید.
بیشتر بخوانید: درمان خشکی چشم؛ مقابله با شرایطی که اشک، کم و بی‌کیفیت است!
برای آماده شدن برای جراحی چه کاری باید انجام دهم؟
به شما گفته می‌شود که برای مدت معینی قبل از جراحی چیزی نخورید و ننوشید. بهتر است بپرسید که دقیقا چه مدت زمان قبل از جراحی باید از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
همچنین باید بپرسید که کدام یک از داروهای خود را قبل از جراحی ادامه دهید و کدام یک را قطع کنید، همچنین بهتر است زمان توقف مصرف دارو را نیز بپرسید. اکثر انواع عمل چشم به صورت سرپایی انجام می‌شود، بنابراین شما در همان روز به خانه خواهید رفت.
شما نمی‌توانید بعد از انواع عمل چشم، خودتان به تنهایی به خانه بروید، پس ترتیبی دهید که یکی از دوستان یا اعضای خانواده وسایل حمل و نقل را فراهم کند.
بیشتر بخوانید: علائم آب مروارید به طور ناگهانی ایجاد نمی‌شوند
آیا می‌بینم که در طول جراحی چه اتفاقی می‌افتد؟
تحت بیهوشی عمومی، شما از آنچه در حال رخ دادن است بی‌اطلاع خواهید بود. با آرام‌بخش تحت کنترل، شما هوشیار می‌مانید اما نمی‌بینید که جراح چه اقداماتی انجام می‌دهد.
چشمی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد بی حس می‌شود و چشم دیگر پوشیده خواهد شد. اگر بی‌حسی موضعی دریافت می‌کنید، شاید نورها، رنگ‌ها و سایه‌ها را ببینید.
همچنین احتمالا داروهایی داده شود که به شما کمک می‌کند تا آرام بمانید. پزشک متخصص بیهوشی با تیم جراحی شما برای ارزیابی و نظارت بر مراقبت قبل، در حین و بعد از عمل جراحی کار می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان تنبلی چشم؛ تنبلی چشم شما را عینکی نمی‌کند!
یادداشت پایانی در ارتباط با انواع عمل چشم
چشم، عضوی بسیار ظریف است که یکی از مهم‌ترین حواس یعنی بینایی را بر عهده دارد. در صورت بروز مشکل برای چشم، ما در معرض خطر از دست دادن بینایی خواهیم بود، خواه به طور جزئی، کلی، موقت یا دائم!
به همین دلیل است که فقط پزشکان متخصص می‌توانند هر بیماری چشمی را تشخیص داده و درمان کنند. پزشکانی که به عنوان چشم پزشک شناخته می‌شوند.
مانند سایر بیماری‌ها، درمان عارضه‌های چشم نیز به دو صورت دارویی و جراحی انجام می‌شود. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب انواع عمل چشم با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.