انواع کیست تخمدان چیست؟ آشنایی با 8 نمونه کیست رایج تاخطرناک
انواع کیست تخمدان در زنان پدید می‌آید و یک بیماری شایع است، به طوری که بیشتر آن‌ها حداقل یک بار به آن دچار می‌شوند. اکثر کیست‌های تخمدان عوارضی به همراه ندارند و معمولا بی‌ضرر هستند. این توده‌ها غالبا کوچک بوده، علائمی ندارند و پس از چند ماه، بدون درمان از بین می‌روند.
با این حال برخی دیگر از انواع کیست تخمدان می‌توانند علائم جدی ایجاد کنند. این به ویژه در مورد کیست‌های بزرگ و آن‌هایی که پاره می‌شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است. لازم به ذکر است که این بیماری زنان، در صورتی که درمان نشود، می‌تواند عوارض بی‌بازگشتی مانند ناباروری به همراه داشته باشد.
بنابراین برای محافظت از سلامتی خود، معاینات منظم لگن را انجام دهید و با علائمی که می‌توانند نشان‌دهنده یک مشکل بالقوه جدی باشند، آشنا شوید. در ادامه این مطلب از سیوطب، به معرفی انواع کیست تخمدان، چرایی به وجود آمدن هر کدام و خطرات احتمالی این بیماری مرتبط با زنان و زایمان می‌پردازیم.
انواع کیست تخمدان را چگونه تشخیص دهیم؟
همه زنان ممکن است در زندگی خود دچار عارضه کیست تخمدان شوند. با اینکه این عارضه در همه سنین رخ می‌دهد اما احتمال آن بین سنین 15 تا 50 سالگی بیشتر است. اندازه کیست تخمدان ممکن است در حدی باشد که اصلا نیازی به درمان نداشته باشد. در زنان زیر سن یائسگی- زیر 50 سال- کیست‌های تخمدان اغلب بی‌علامت و خوش‌خیم هستند.
اندازه کیست‌ها اهمیت زیادی دارد و می‌توان گفت اگر زیر سه سانتی‌متر باشند، اصلا کیست محسوب نمی‌شوند. همچنین بسیاری از کیست‌های تخمدان، از انواع ساده به شمار می‌روند که اندازه آن‌ها حدود سه تا پنج سانتی‌متر بوده، پس از مدتی از بین می‌روند و نیازی به انجام جراحی برای درمان آن‌ها وجود ندارد.
برای آنکه بدانید انواع کیست تخمدان چه تاثیری بر عوارض آن دارد، اندازه کیست تخمدان چگونه باعث بروز عوارض می‌شود یا کیست تخمدان 10 سانتی‌متری چقدر خطرناک است، ابتدا باید با الفبای این بیماری آشنا شوید.
بیشتر بخوانید: عوارض کیست تخمدان؛ از پیچ‌خوردگی تخمدان تا خونریزی داخلی
کیست تخمدان چیست؟ آیا انواع کیست تخمدان خطرناک است؟
تخمدان‌ها به عنوان بخشی از دستگاه تناسلی زنان، در دو طرف مثانه قرار دارند و محل ذخیره و رشد تخمک‌ها هستند. هر تخمدان در حالت و شرایط عادی، به اندازه یک بادام یا حتی کوچک‌تر از آن است. در هر ماه، یک تخمک از تخمدان آزاد می‌شود و شروع به رشد می‌کند. فولیکول تخمدان وظیفه دارد تا تخمک را آماده کرده و پس از آنکه اندازه آن به یک یا 1.5 سانتی‌متر برسد، آن را برای انجام لقاح آزاد کند.
گاهی اوقات ممکن است پارگی فولیکول اتفاق نیفتد و تخمک تبدیل به کیست تخمدان شود یا فولیکول پس از آزاد کردن تخمک دوباره بسته شده و با مایع پر شود. بنابراین به طور کلی می‌توان گفت که کیست تخمدان، کیسه‌هایی پر از مایع یا بافت هستند که در تخمدان یا روی سطح آن ایجاد می‌شوند و می‌توانند به این عضو مهم آسیب برسانند. کیست‌های تخمدان که به توده‌های تخمدانی یا توده‌های آدنکس نیز معروف هستند، اغلب بدون علامت بوده و به طور اتفاقی در زنان یافت می‌شوند.
بیشتر بخوانید :11درمان خانگی کیست تخمدان؛ خودتان می‌توانید کیست‌ها را نابود کنید؟
انواع کیست تخمدان و علائم آن؛ انواع کیست زنان را با هم بشناسیم
کیست‌های تخمدان می‌توانند فیزیولوژیک (مربوط به چرخه تخمک‌گذاری) یا نئوپلاستیک (ناشی از رشد بیش از حد و نامناسب سلول‌های داخل تخمدان) باشند. انواع نئوپلاستیک همچنین می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم تشخیص داده شوند. کیست‌های تخمدان در بیشتر موارد طی دوره ارزیابی زنان از نظر درد لگن یافت می‌شوند، اگرچه ممکن است علت آن درد باشند یا نباشند.
اکثر کیست‌های تخمدان از نوع اول هستند و در نتیجه چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند. به این نوع، کیست ساده تخمدان، عملکردی یا فانکشنال نیز گفته می‌شود. انواع دیگر، که به آن‌ها کیست پیچیده نیز گفته می‌شود، بسیار کمتر از انواع کیست ساده تخمدان شایع هستند.
پاتوفیزیولوژی انواع کیست تخمدان؛ اطلاعاتی در مورد انواع کیست رحم و تخمدان
در زیر به شرح مختصری از پاتوفیزیولوژی یا علت‌شناسی انواع کیست‌های فیزیولوژیک و نئوپلاستیک تخمدان و عوارض بالقوه‌ای که ممکن است ایجاد کنند، می‌پردازیم.
1. کیست‌های فیزیولوژیکی یا عملکردی؛ رایج‌ترین نمونه انواع کیست رحم و تخمدان
تخمدان یک زن حاوی هزاران فولیکول است که خانه تخمک‌های نابالغ هستند. در طول هر ماه چرخه قاعدگی، زمانی که به تخمک‌گذاری نزدیک می‌شوید، تعدادی از فولیکول‌ها برای تخمک‌گذاری بالغ می‌شوند. کیست تخمدانی که به خاطر نقص در بلوغ فولیکول ایجاد شده باشد، کیست عملکردی نام دارد. دو نوع کیست عملکردی به نام‌های فولیکولار و جسم زرد وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
- کیست فولیکولار
در اواسط چرخه قاعدگی، یک تخمک از فولیکول خود جدا شده و به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند. هنگامی که فولیکول برای آزاد کردن تخمک دچار مشکل شده و به رشد خود ادامه دهد، کیست فولیکولار ایجاد می‌شود.
- کیست جسم زرد
در نیمه دوم چرخه قاعدگی یعنی بلافاصله پس از تخمک‌گذاری، فولیکول خالی تخمدان با آزاد کردن هورمون‌های استروژن و پروژسترون، توده‌ای به نام جسم زرد را تشکیل می‌دهد. ترشح این هورمون‌ها، رحم را برای لقاح و کاشته شدن نطفه آماده می‌کند.
کیسه‌های فولیکولی معمولا مدتی پس از آزادسازی تخمک و با توجه به بارور شدن یا نشدن آن، در تخمدان حل می‌شوند. در واقع کیست جسم زرد زمانی اتفاق می‌افتد که فولیکول برای آزادسازی تخمک پاره شود، اما پس از آن بسته شده و به دلیل پر شدن با مایع، تورم پیدا کند.
همچنین اگر حاملگی اتفاق افتاده باشد، جفت در حدود هفته دوازدهم بارداری عملکرد تولید پروژسترون را بر عهده خواهد گرفت و بعد از آن جسم زرد از بین خواهد رفت. با این حال گاهی اوقات به جای از بین رفتن، یک کیسه کوچک مملو از مایعات، که همان کیست جسم زرد است، می‌تواند در سه ماهه اول بارداری روی تخمدان ایجاد شود.
به طور کلی اگر جسم زرد به صورت طبیعی جذب نشود و به رشد خود ادامه دهد، کیست جسم زرد ایجاد می‌شود. این‌ها نوعی دیگر از انواع کیست عملکردی هستند که می‌توانند دردناک بوده و باعث خونریزی شوند.
نکته: گفته می‌شود که هیچ یک از انواع کیست عملکردی تخمدان، پتانسیل سرطانی یا بدخیم بودن ندارند. همچنین کیست‌های فولیکولار تخمدان معمولا در سال‌هایی به وجود می‌آیند که خانم‌ها قدرت باروری دارند. در برخی موارد بسیار نادر، دخترها پیش از سن بلوغ نیز به این عارضه مبتلا می‌شوند، اما در خانم‌های یائسه، این کیست‌ها به هیچ وجه دیده نمی‌شوند.
هرگونه کیستی که بعد از یائسگی در خانم‌ها دیده شود، باید مورد آزمایش قرار بگیرد. کیست‌های عملکردی معمولا بی‌ضرر بوده، به ندرت باعث درد می‌شوند و اغلب طی دو یا سه دوره قاعدگی از بین می‌روند.
توجه: با این حال هر کدام از انواع این کیست‌های عملکردی می‌توانند به کیست هموراژیک تبدیل شوند.
بیشتر بخوانید :عوارض بعد از یائسگی؛ نگران نباشید و از میانسالی لذت ببرید
دیگر انواع کیست تخمدان؛ انواع کیست تخمدان و علائم
سایر انواع کیست تخمدان که به آن‌ها کیست‌های پیچیده نیز گفته می‌شود، ممکن است با اندومتریوز (رشد بی‌رویه بافت)، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و دیگر شرایط پزشکی مرتبط باشند. در واقع کیست تخمدان پیچیده همان نوعی از این بیماری است که باعث بروز بیماری‌های دیگر می‌شود و دو نوع خوش‌خیم و بدخیم دارد. کیست‌های کمپلکس یا پیچیده تخمدان، از نظر ماهیت، اندازه و شکل با کیست‌های ساده متفاوت بوده و به کیست پاتولوژیک تخمدان نیز معروف هستند.
2. کیست درموئید یا کیست تراتوما تخمدان؛ اصلا چند نوع کیست تخمدان داریم؟
کیست‌های درموئید یا تراتوم از شایع‌ترین انواع انواع کیست تخمدان پیچیده به شمار می‌روند. این نوع که به آن‌ها کیست مویی تخمدان نیز گفته می‌شود، از سلول‌های جنینی تشکیل شده و می‌توانند حاوی بافت‌هایی مانند غدد چربی، مو، پوست یا دندان باشند. درموئیدها اغلب خوش‌خیم بوده و به ندرت می‌توانند سرطانی شوند.
کیست‌های درموئید تخمدان می‌توانند اندازه‌های بسیار متفاوتی داشته باشند به طوری که در ابعادی کمتر از یک سانتی‌متر تا بیش از ۲۰ سانتی‌متر دیده می‌شوند. هرچقدر سایز کیست درموئید بزرگ‌تر باشد، احتمال ایجاد عوارض بیشتر می‌شود. اندازه کیست درموئید تخمدان در روش درمان آن موثر است.
گاهی‌اوقات این کیست‌ها هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند، اما در مواردی می‌توانند باعث بروز عوارض پزشکی دیگر و درد لگن شوند. معمولا این نوع کیست‌ها خودبه‌خود برطرف نمی‌شوند.
3. کیست آدنوما؛ نمونه‌ای از کیست‌های بزرگ با علائم کیست تخمدان خطرناک
این نوع از کیست‌ها حاصل رشد غیرسرطانی روی سطح خارجی تخمدان هستند و با مایعات و مخاط پر می‌شوند. این کیست‌ها معمولا حدود پنج سانتی‌متر هستند، اما در برخی موارد می‌توانند بزرگ‌تر هم باشند. اندازه کیست آدنوما در مواردی حتی به 10 سانتی‌متر هم رسیده است. غده‌هایی که بزرگ‌تر از حالت عادی شده باشند، ممکن است پاره شده و مایعات داخل آن به بیرون ریخته شود. در این موارد امکان دارد کیست‌های سیست آدنوما خطرساز شوند.
4. کیست آندومتریوز؛ کیست هموراژیک یا آندومتریوما چیست؟
این نوع از کیست‌ها در نتیجه شرایطی ایجاد می‌شوند که سلول‌های آندومتر رحم، در خارج از رحم رشد می‌کنند و به آن آندومتریوز می‌گویند. اگر برخی از این بافت‌ها به تخمدان بچسبند و رشد کنند، می‌توانند باعث بروز کیست آندومتریوز شوند. در ادامه با کیست‌های هموراژیک آشنا خواهیم شد.
بافت آندومتر روی تخمدان‌ها نمی‌تواند ریزش کند و باعث تجمع بافت و تشکیل کیست‌های قهوه‌ای تیره و قرمز می‌شود. به همین دلیل، کیست‌های آندومتریوتیک معمولا به عنوان کیست‌های شکلاتی نیز شناخته می‌شوند. اصولا این توده‌ها خودبه‌خود برطرف نمی‌شوند و در صورت پارگی می‌توانند باعث درد لگن، چسبندگی و ناباروری شوند.
نکته: کیست‌های درموئید و سیستادنوما به طور کلی خوش‌خیم هستند، اما می‌توانند تا حدی رشد کنند که باعث خارج شدن تخمدان از موقعیت خود شوند. در این شرایط، احتمال چرخش دردناک تخمدان- که به آن پیچ‌خوردگی تخمدان می‌گویند- افزایش می‌یابد. پیچ‌خوردگی تخمدان می‌تواند به کاهش یا توقف جریان خون تخمدان منجر شود، بنابراین نیازمند رسیدگی و درمان فوری است.
بیشتر بخوانید: درمان بوی بد واژن با روش‌های پزشکی و خانگی
انواع بدخیم کیست تخمدان و نشانه یا علائم کیست تخمدان خطرناک
اکثریت قریب به اتفاق کیست‌ها خوش‌خیم هستند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند بدخیم یا سرطانی شوند. کیست‌های بدخیم یا تومورها، نشان‌دهنده سرطان تخمدان هستند. زمانی که ویژگی‌های خاصی در طول معاینه فیزیکی، سونوگرافی یا در سابقه پزشکی بیمار مشاهده شود، پزشک به بدخیم بودن کیست مشکوک می‌شود. معمولا در این شرایط، بیوپسی یا برداشتن کامل کیست را توصیه می‌کنند.
برخی از نشانه‌های بدخیم بودن انواع کیست تخمدان عبارت‌اند از:
- ساختار پیچیده با ضخامت بیش از سه میلی‌متر
- نواحی جامد، ندول‌ها یا برآمدگی‌ها به ویژه اگر چندتایی یا دارای جریان خون داخلی باشند
- آسیت (آب آوردن شکم)
بیشتر بخوانید :عفونت واژن و شناخت علائم اختصاصی بیماری
دیگر انواع کیست تخمدان؛ آشنایی با علائم کیست تخمدان راست و چپ
در کنار انواع بدخیم و نمونه‌های نسبتا رایج کیست تخمدان، یکسری دیگر از این توده‌های کوچک و بزرگ وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
5. کیست تخمدان هموراژیک چیست؟
زمانی که جدار داخلی کیست تخمدان دچار خونریزی شده و باعث تجمع مایع خونی شود، به آن کیست هموراژیک گفته می‌شود. کیست تخمدان هموراژیک ممکن است باعث ایجاد درد خفیفی در ناحیه تخمدان شود، با این حال خونریزی آن‌ها معمولا به طور خودبه‌خود کنترل می‌شود. البته گاهی هم میزان خونریزی بیشتر بوده و فرد درد شدیدتری را احساس می‌کند.
بیشتر بخوانید :تنبلی تخمدان و شناخت عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
6. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)؛ علت کیست تخمدان پلی کییستیک چیست؟
برخی خانم‌ها دچار نوعی بیماری زنان، به نام سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌شوند که نشانه آن وجود کیست‌های کوچک- کمتر از یک سانتی‌متر- در هر دو تخمدان است که ظاهری به صورت رشته مروارید دارند. مشاهده این عارضه در سونوگرافی نشان‌دهنده وضعیتی است که در واقع با سایر شرایط کیست تخمدان ارتباطی ندارد.
این رشته مرواریدی، جزئی از یک سندرم چند سیستمی است که معمولا شامل تخمک‌گذاری نامنظم و جنبه‌هایی از سندرم متابولیک نیز می‌شود. سندرم متابولیک یعنی مجموعه‌ای از بیماری‌ها که با هم اتفاق می‌افتند و خطر ابتلا به مشکلات قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع دوم را افزایش می‌دهند. این وضعیت به این معنی است که تخمدان‌ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند که ممکن است باعث تورم و بزرگ شدن تخمدان‌ها شوند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را می‌توان وضعیتی دانست که بر سطوح هورمونی زنان تاثیر می‌گذارد. زنان مبتلا به این سندرم، مقادیر بالاتری از حد طبیعی هورمون‌های مردانه تولید می‌کنند. این عدم تعادل هورمونی باعث می‌شود که بدن آن‌ها دوره‌های قاعدگی را رد کرده و باردار شدن را برای آن‌ها سخت‌تر کند. در صورت عدم درمان، تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند باعث ناباروری در زنان شود.
بیشتر بخوانید: سرطان رحم + مواردی که خانم‌ها باید به آن‌ها توجه کنند
7. کیست تخمدان در دوران بارداری
کیست‌های تخمدان در دوران بارداری معمولا از نوع عملکردی هستند و در سه ماهه اول کشف می‌شوند. کیست‌های تخمدان در دوران بارداری معمولا تمایل دارند تا قبل از زایمان به صورت خودبه‌خود برطرف شوند. می‌توان گفت کیست‌های تخمدان در بارداری معمولا خوش‌خیم هستند.
تراتوم کیستیک خوش‌خیم (که به آن کیست درموئید نیز گفته می‌شود) شایع‌ترین تومور تخمدان در دوران بارداری است که یک سوم کل تومورهای خوش‌خیم تخمدان در این دوران را تشکیل می‌دهد. دومین کیست خوش‌خیم تخمدان در دوران بارداری، کیست آدنوما است. در مراقبت از زنان باردار مبتلا به این عارضه، اتخاذ یک رویکرد چند رشته‌ای و ارجاع به متخصص پریناتولوژی و انکولوژیست زنان توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: سرطان تخمدان | در این مورد حتی جوانان هم باید علائم را جدی بگیرند
8. کیست تخمدان در نوزادان و کودکان پیش از بلوغ
کیست تخمدان در نوزادان بسیار نادر است. تخمین می‌زنند که 5درصد از کل توده‌های شکمی در ماه اول زندگی، کیست تخمدان هستند. اکثر کیست‌های تخمدان نوزادی خوش‌خیم و خود محدود شونده مشاهده شده‌اند. در حالی که هیچ دستورالعمل دقیقی برای نظارت و مدیریت کیست تخمدان در نوزادان وجود ندارد، به طور کلی توافق شده است که کیست‌های بیش از دو سانتی‌متر، پاتولوژیک در نظر گرفته شوند.
به نظر می‌رسد احتمال بدخیمی تخمدان در دهه دوم زندگی بیشتر از دوران نوزادی است. در یک مطالعه کوچک، تقریبا 33درصد توده‌های آدنکس در کودکان بالای 8 سال بدخیم بودند؛ در حالی که 2.9درصد این توده‌ها در کودکان کمتر از 8 سال بدخیم گزارش شدند.
بیشتر بخوانید: میگرن قاعدگی | چرا در دوره دردناک پریود باید میگرن هم بگیریم؟
علت کیست تخمدان و عوامل خطر آن
انواع مختلف کیست‌ها در اثر عوامل متفاوتی ایجاد می‌شوند که به همین دلیل نوع درمان یا حتی علائم آن‌ها ممکن است متفاوت باشد. در این مقاله به علت ایجاد هر کدام از انواع کیست تخمدان پرداختیم. حال به عواملی که احتمال ایجاد، تشدید علائم یا عوارض این کیست‌ها را افزایش می‌دهند، خواهیم پرداخت. این عوامل عبارتند از:
- مشکلات هورمونی: شامل مصرف داروی باروری کلومیفن (کلومید) که برای تخمک‌گذاری استفاده می‌شود.
- بارداری: در مواردی، کیستی که هنگام تخمک‌گذاری ایجاد شده، در طول بارداری روی تخمدان باقی می‌ماند.
- آندومتریوز: این وضعیت باعث می‌شود سلول‌های آندومتر رحم، خارج از رحم فرد رشد کنند. برخی از این بافت‌ها می‌توانند به تخمدان چسبیده و رشد کنند.
- عفونت شدید لگن: اگر عفونت به تخمدان‌ها سرایت کند، می‌تواند باعث ایجاد کیست شود.
- سابقه ابتلا به کیست تخمدان: در صورتی که بیمار به یکی از انواع کیست تخمدان مبتلا بوده باشد، احتمال ابتلای مجدد او افزایش می‌یابد.
بهترین کار برای بررسی وضعیت سلامتی تخمدان‌ها و جلوگیری از پیشرفت کیست‌ها چکاپ دوره‌ای منظم است.
بیشتر بخوانید: علت کمردرد در زنان یائسه چیست؟
علائم کیست تخمدان؛ علائم کیست تخمدان در پریودی و دیگر زمان‌ها
اکثر زنان مبتلا به انواع خوش‌خیم یا بدخیم این عارضه بدون علامت هستند و کیست‌ها غالبا به صورت اتفاقی پیدا می‌شوند. در میان زنانی که علائم دارند، فشار یا درد لگن یا پایین شکم، شایع‌ترین علائم کیست تخمدان هستند.
اکثر کیست‌ها خود به خود از بین می‌روند، با این حال یک کیست تخمدان بزرگ می‌تواند باعث علائم زیر شود:
- درد لگن به صورت یک درد مبهم یا شدید در قسمت پایین شکم در سمت کیست تخمدان
- احساس پری یا سنگینی در شکم
- نفخ
همچنین درد حاد مربوط به کیست تخمدان، می‌تواند همراه با پیچ‌خوردگی تخمدان، خونریزی داخل کیست، پارگی کیست با یا بدون خونریزی داخل شکمی، حاملگی خارج از رحم و بیماری التهابی لگن همراه با آبسه لوله تخمدان، رخ دهد. علائمی مانند فوریت یا تکرر ادرار، اتساع یا نفخ شکم و مشکل در غذا خوردن یا سیری زودرس نیز به عنوان نشانه‌های این بیماری گزارش شده‌اند. اگر علائم، اخیرا (طی یک سال گذشته) ظاهر شده باشند و بیش از 12 روز در ماه رخ دهند، این احتمال را افزایش می‌دهند.
در بیشتر موارد، کیست تخمدان هیچ علامتی ندارد، با این حال برخی از علائم انواع کیست تخمدان عبارت‌اند از:
- نفخ یا تورم شکم
- حرکات دردناک روده
- درد لگن قبل یا در طول چرخه قاعدگی
- احساس درد هنگام برقراری رابطه جنسی
- درد در ناحیه کمر یا ران
- حساسیت سینه
- تهوع و استفراغ
این موارد علائم رایج در خصوص ابتلا به کیست تخمدان هستند. در ادامه با علائم شدیدتر و آزاردهنده ناشی از ترکیدن یا خونریزی کیست‌ها آشنا خواهیم شد.
علائم شدیدی از کیست تخمدان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد
همچنین علائم شدید کیست تخمدان که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند، عبارت‌اند از:
- تب
- درد شدید یا درد شدید لگن
- درد همراه با تب یا استفراغ
- ضعف یا سرگیجه
- تنفس سریع و پی در پی
- پوست سرد و ملتهب
- سبکی سر یا ضعف
توجه: این علائم می‌تواند نشان‌دهنده پارگی کیست یا پیچ‌خوردگی تخمدان باشند. هر دو این عارضه‌ها در صورت عدم درمان به موقع، عواقب جدی به همراه خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: دانسته‌هایتان در مورد سرطان سینه را تکمیل کنید
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده علائم زیر، باید فورا به دنبال کمک پزشکی باشید:
- درد ناگهانی و شدید شکم یا لگن
- درد همراه با تب یا استفراغ
توجه: اگر این علائم کیست تخمدان و همچنین علائم شوک مانند سرما، پوست سرد و مرطوب، تنفس سریع، سرگیجه یا ضعف دارید، باید فورا کمک پزشکی دریافت کنید.
تشخیص انواع کیست تخمدان چگونه است؟
پزشک می‌تواند کیست تخمدان را در طول معاینه معمول لگن تشخیص دهد. اگر پزشک متوجه تورم در یکی از تخمدان‌ها شوند، احتمالا برای تایید وجود کیست، آزمایش سونوگرافی درخواست خواهد کرد. به طور کلی با توجه به اندازه کیست و اینکه آیا پر از مایع، جامد یا مخلوطی از آن‌ها است، پزشک آزمایشاتی را برای تعیین نوع آن و اینکه آیا به درمان نیاز دارد یا خیر تجویز می‌کند. این آزمایشات احتمالی برای تشخیص عبارت‌اند از:
- تست حاملگی: یک آزمایش مثبت بارداری ممکن است نشان دهد که بیمار کیست جسم زرد دارد
- سونوگرافی لگن: یک دستگاه مبدل، امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) را ارسال و دریافت می‌کند تا تصویری از رحم و تخمدان‌ها را روی یک صفحه ایجاد کند. آزمایشات اولتراسوند به تعیین اندازه، محل، شکل و ترکیب محتویات کیست کمک می‌کند
- لاپاراسکوپی: در این روش از لاپاراسکوپ که ابزاری باریک همراه با منبع نوری است و از طریق یک برش کوچک، به شکم بیمار وارد می‌شود، سود می‌برند. به کمک این دستگاه، پزشک می‌تواند وضعیت تخمدان‌ها را ببیند و کیست تخمدان را خارج کند. لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که نیاز به بیهوشی دارد
- آزمایش خون CA 125: سطح یک پروتئین در خون به نام آنتی ژن سرطانی 125 (CA 125) اغلب در زنان مبتلا به سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. ممکن است پزشک این آزمایش را در شرایطی که خطر سرطان بالاست، تجویز کند
توجه: افزایش سطح CA 125 همچنین می‌تواند در شرایط غیرسرطانی مانند آندومتریوز، فیبروم رحم و بیماری التهابی لگن نیز رخ دهد.
از آنجایی که اکثر کیست‌ها پس از چند هفته یا چند ماه ناپدید می‌شوند، ممکن است پزشک بلافاصله برنامه درمانی را توصیه نکند. در عوض احتمالا آزمایش اولتراسوند را در چند هفته یا چند ماه برای بررسی وضعیت بیمار تکرار خواهد کرد.
اگر هیچ تغییری در وضعیت ایجاد نشده باشد یا اندازه کیست افزایش یابد، پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین علل دیگر علائم درخواست می‌کند.
بیشتر بخوانید: علت کمردرد در زنان بعد از نزدیکی چیست؟
پیشگیری از کیست تخمدان ممکن است؟
اگرچه هیچ راهی برای پیشگیری از کیست تخمدان وجود ندارد، اما معاینات منظم لگن کمک می‌کند تا مطمئن باشید که در اسرع وقت از تغییرات تخمدان مطلع می‌شوید. نسبت به تغییرات در چرخه ماهانه خود، از جمله علائم غیرعادی قاعدگی، به ویژه آن‌هایی که بیش از چند دوره ادامه دارند، هوشیار باشید. حتما در مورد هر تغییری که شما را نگران می‌کند با پزشک خود صحبت کنید.
زنان با سابقه سرطان سینه؛ بیشتر مراقب خود باشید
زنان مبتلا به کیست تخمدان با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان سینه یا تخمدان در یکی از بستگان درجه یک، باید به متخصص انکولوژی زنان ارجاع داده شوند. این به علت بالا بودن احتمال سرطان در این اشخاص است.
درمان انواع کیست تخمدان با راهکارهای مختلف
درمان بستگی به سن، نوع و اندازه کیست تخمدان و علائم بیمار دارد. در واقع مدیریت مناسب بیماران مبتلا به کیست تخمدان به وجود علائم، احتمال پیچ‌خوردگی یا پارگی و سطح نگرانی از احتمال بدخیمی آن بستگی دارد. برای اکثریت قریب به اتفاق زنان که به انواع کیست تخمدان دچار می‌شوند، این ضایعات پیش سرطانی نیستند و خطر ابتلا به سرطان تخمدان را در سنین بالاتر افزایش نمی‌دهند.
پزشک با توجه به شرایط، ممکن است روش‌های زیر را برای درمان کیست تخمدان پیشنهاد دهد:
مراقبت و انتظار؛ بهترین کار ممکن برای پیشگیری از عوارض و پیشرفت کیست‌ها
در بسیاری از موارد می‌توانید منتظر ماند و با معاینه مجدد دید که آیا این عارضه ظرف چند ماه از بین می‌رود یا خیر. اگر هیچ علامتی ندارید و سونوگرافی نشان می‌دهد که یک کیست ساده، کوچک و پر از مایع دارید، صرف نظر از سن شما این موضوع می‌تواند یک گزینه مناسب برای درمان کیست تخمدان باشد.
پزشک احتمالا توصیه می‌کند که سونوگرافی‌های بعدی لگن را در فواصل زمانی مختلف انجام دهید تا روند تغییرات را مشاهده کنید.
دارو و قرص کیست تخمدان؛ برای از بین بردن کیست‌ها با داروهای مختلف
احتمال دارد پزشک داروهای ضد بارداری هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری را برای جلوگیری از عود کیست تخمدان توصیه کند. با این حال، به نظر می‌رسد قرص‌های ضد بارداری، کیست موجود را کوچک نمی‌کنند.
عمل جراحی کیست تخمدان؛ آخرین راه حل ممکن برای کیست‌های مزاحم
اگر کیست بزرگ باشد، شبیه کیست عملکردی نباشد، در حال رشد باشد، در دو یا سه دوره قاعدگی ادامه یابد یا باعث درد شود، احتمالا پزشک، جراحی لاپارسکوپی را برای برداشتن کیست پیشنهاد می‌کند.
جراحی لاپارسکوپی؛ یک جراحی کوچک و کم خطر برای بیمار
اگر کیست فرد کوچک و نتیجه آزمایش تصویربرداری نشان از رد سرطان است، پزشک می‌تواند لاپاراسکوپی را برای برداشتن کیست با جراحی انجام دهد. این روش شامل این است که پزشک یک برش کوچک در نزدیکی ناف ایجاد کرده و سپس یک ابزار کوچک را برای برداشتن کیست داخل شکم قرار می‌دهد.
جراحی لاپاروتومی؛ جراحی بزرگ‌تر برای کیست‌های درشت‌تر
برخی از کیست‌ها را می‌توان بدون برداشتن تخمدان برداشت که به آن سیستکتومی تخمدان نیز می‌گویند. در برخی موارد دیگر، ممکن است برداشتن تخمدان آسیب‌دیده و دست نخورده ماندن تخمدان دیگر (اوفورکتومی یک طرفه) پیشنهاد شود.
جراحی اوفورکتومی؛ برداشتن تخمدان برای رهایی از کیست‌ها
هنگامی که اوفورکتومی (برداشتن تخمدان) شامل حذف هر دو تخمدان است، به آن اوفورکتومی دو طرفه گفته می‌شود. برداشتن هر دو تخمدان، برای جلوگیری از اختلالات یا شیوع سلول‌های سرطانی انجام می‌شود.
اگر یک توده کیستیک، سرطانی تشخیص داده شود، احتمالا پزشک بیمار را به یک متخصص سرطان زنان ارجاع می‌دهد. ممکن است نیاز به برداشتن رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ (هیسترکتومی کامل) و احتمالا شیمی درمانی یا پرتودرمانی باشد. همچنین زمانی که کیست تخمدان بعد از یائسگی ایجاد می‌شود، پزشک معمولا جراحی را توصیه می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد قاعدگی در طب سنتی یافت شد!
عوارض انواع کیست تخمدان چیست؟
بیشتر کیست‌های تخمدان خوش خیم هستند و به طور طبیعی بدون درمان خود به خود برطرف می‌شوند. این کیست‌ها در صورت وجود، علائم کمی ایجاد می‌کنند. اما در یک مورد نادر، پزشک شما ممکن است توده تخمدان کیستیک سرطانی را در طول یک معاینه معمول تشخیص دهد. در ادامه با چند نمونه از عوارض رایج کیست‌های تخمدان آشنا خواهیم شد.
پیچ‌خوردگی یا حرکت تخمدان؛ یک نمونه از عوارض شایع کیست‌ها
کیست‌هایی که بزرگ می‌شوند می‌توانند باعث حرکت تخمدان شوند و احتمال چرخش دردناک تخمدان (پیچ خوردگی تخمدان) را افزایش دهند. علائم می‌تواند شامل شروع ناگهانی درد شدید لگن، حالت تهوع و استفراغ باشد. پیچ‌خوردگی تخمدان همچنین می‌تواند جریان خون به تخمدان‌ها را کاهش دهد یا حتی متوقف کند.
کیست‌های بزرگ‌تر- بیش از شش سانتی‌متر- بیشتر در معرض پیچ‌خوردگی هستند. پیچ‌خوردگی تخمدان یک جراحی اورژانس است، زیرا تخمدان باید فورا باز شود تا برای حفظ بافت آن، امکان خونرسانی مجدد وجود داشته باشد. به کمک سونوگرافی داپلر می‌توان کمبود جریان خون در تخمدان را تشخیص داد.
پاره شدن کیست تخمدان و علائمی که ایجاد می‌کند
همه انواع کیست تخمدان به طور بالقوه می‌توانند پاره شوند. در این شرایط مایع درون آن به داخل لگن می‌ریزد که اغلب دردناک است. در واقع کیستی که پاره می‌شود می‌تواند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شود. هر چه اندازه کیست بزرگ‌تر باشد، خطر پارگی بیشتر است.
هرگونه فعالیت شدیدی که بر لگن تاثیر می‌گذارد، مانند مقاربت واژینال نیز این خطر را افزایش می‌دهد. این عارضه با خطر ابتلا به عفونت همراه است و در صورت عدم درمان می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. اگر محتویات کیست از درموئید یا آبسه باشد، ممکن است پزشک، جراحی را برای شست‌وشو توصیه کند.
خونریزی و علائم دفع کیست تخمدان؛ خونریزی خارج از موعد
در مورد انواع کیست تخمدان هموراژیک، مدیریت خونریزی به ثبات همودینامیک (حرکت خون در بدن) بیمار بستگی دارد. در واقع با بررسی حرکت خون و وضعیت خونریزی، برای درمان آن اقدام می‌شود. با این حال در بیشتر موارد، انواع کیست تخمدان هموراژیک را به صورت انتظاری مدیریت می‌کنند.
بیشتر بخوانید :درمان خانگی کمردرد زنان و رمز و رازهای آن را یاد بگیرید
یادداشت پایانی در مورد انواع کیست تخمدان چیست
انواع کیست تخمدان بین زنان شایع است. البته اکثر موارد ابتلا به آن‌ها، ناشی از تغییرات عملکرد طبیعی تخمک‌گذاری تشخیص داده می‌شود. صرف نظر از سن بیماران، احتمال خوش‌خیم بودن انواع کیست تخمدان، به طور قابل توجهی بیشتر از احتمال یک ضایعه بدخیم است.
کیست تخمدان در همه سنین، از دوران بلوغ تا پس از یائسگی می‌تواند ایجاد شود. سایز و ابعاد انواع کیست تخمدان متفاوت بوده و ممکن است در ابعاد 3 تا 30 سانتی‌متر دیده شوند. کیست تخمدان انواعی دارد که بعضی از آن‌ها ساده و برخی دیگر کمپلکس و پیچیده هستند.
بیشتر کیست‌ها نیاز به درمان نداشته و به صورت خودبه‌خود از بین می‌روند. بیماران مبتلا به کیست تخمدان با ویژگی‌های خوش‌خیم، ممکن است ابتدا طبق یک الگوریتم تشخیصی پیگیری شوند تا زمانی که وضعیت کیست آن‌ها مشخص شود.
زنانی که کیست‌های تخمدان علامت‌دار دارند، کسانی که کیست‌هایی با قطر بیش از شش سانتی‌متر دارند یا بیمارانی که تشخیص نامشخص اما احتمالا خوش‌خیم دارند، می‌توانند تحت نظر یک متخصص زنان و زایمان عمومی قرار بگیرند.
بیماران مبتلا به انواع کیست تخمدان با ویژگی‌های بدخیم باید برای درمان، مستقیما به یک متخصص انکولوژی زنان ارجاع داده شوند. از آنجایی که بیشتر موارد ابتلا به انواع کیست تخمدان بدون علامت هستند، در مورد کوچک‌ترین تغییرات در مورد مسائل مرتبط با بهداشت جنسی خود هوشیار باشید.
سوالات متداول در مورد انواع کیست تخمدان
کیست تخمدان چه عوارضی بر بارداری دارد؟ چگونه بر فردی که باردار است و کسی که سعی در باردار شدن دارد تاثیر می‌گذارد؟
برخی از کیست‌های تخمدان باعث کاهش باروری شده و برخی دیگر این‌طور نیستند. آندومتریوم‌ها و کیست‌های ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است توانایی زنان برای باردار شدن را کاهش دهند. با این حال کیست‌های عملکردی، کیست‌های درموئید و سیستادنوم‌ها مشکلی برای باردار شدن ایجاد نمی‌کنند، مگر اینکه بزرگ باشند. اگر پزشک کیست تخمدان را در دوران بارداری کشف کرد، درمان ممکن است به نوع یا اندازه کیست بستگی داشته باشد. بیشتر کیست‌ها خوش خیم هستند و نیازی به مداخله جراحی ندارند. با این حال اگر کیست به سرطان مشکوک باشد، دچار پارگی یا پیچ خوردگی شود (به نام پیچ خوردگی شناخته می‌شود) یا بسیار بزرگ باشد، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
افتادن کیست در پریودی درد دارد؟
میزان درد ناشی از افتادن کیست به اندازه و چگونگی دفع آن بستگی دارد. در مواردی که علت افتادن کیست مصرف دارو باشد، معمولا درد کم و قابل تحمل است. اما در مواردی که دفع کیست به دلیل تغییرات هورمونی یا حرکت ناگهانی یا حتی فشار باشد، ممکن است درد زیاد باشد.
کیست کمپلکس تخمدان چه نوع کیستی است؟
این نمونه کیست‌ها حاوی خون و ماده سفتی هستند که به صورت کیست‌های اندومتریوم و درماتوئید و سییتادنوم‌ها دیده می‌شوند.
کیست کمپلکس تخمدان خطرناک است؟
در اغلب موارد عوارض ناشی از کیست‌های کمپلکس جزئی هستند. اما رد برخی موارد این عوارض شدید می‌شوند. مانند بزرگ بودن کیست‌ها، خارج کردن تخمدان از موقعیت خود به دلیل بزرگی کیست، تبدیل کیست به سرطان و پارگی یا خونریزی شدید آن.