انواع لکنت زبان و آشنایی با علل پیدایش لکنت کودکان و بزرگسالان
انواع لکنت زبان شایعترین اختلالات زبانی است که اغلب در کودکان دیده شده و شروع آن نیز معمولا از دوران کودکی است. کودک و فرد مبتلا به لکنت در ادا کردن کلمات به طور صحیح و پیوسته دچار مشکل است و امکان دارد نتوانند ارتباط موثری با اطرافیان برقرار کند. لکنت سبب بروز اختلال در گفتار شده و حرف زدن را برای فرد دشوار میکند.
در واقع ترکیبی از عوامل جسمی، عاطفی و اجتماعی در بروز انواع لکنت زبان نقش دارند و این عارضه در افرادی که دچار ناراحتیهای عصبی و ناسازگاریهای اجتماعی هستند بیشتر دیده میشود. لکنت زبان در بین پسران شیوع بیشتری دارد و در شرایط روحی نامناسب و در دوران بلوغ تشدید میشود. اگر به این موضوع علاقهمندید و میخواهید بیشتر درباره انواع لکنت زبان بدانید، در این مقاله از سیوطب همراه ما باشید.
لکنت چیست؟
لکنت یک اختلال گفتاری است که با تکرار صداها، هجاها یا کلمات مشخص میشود. طولانی شدن صداها و وقفههایی در گفتار به نام بلوک شناخته میشوند. فردی که لکنت دارد دقیقا میداند که چه چیزی میخواهد بگوید، اما در ایجاد یک جریان عادی گفتار مشکل دارد.
این اختلالات گفتاری ممکن است با رفتارهای مبارزهای، مانند پلک زدن سریع چشم یا لرزش لبها همراه باشد. لکنت میتواند برقراری ارتباط با افراد دیگر را دشوار کند که اغلب بر کیفیت زندگی و روابط بین فردی تاثیر میگذارد. انواع لکنت زبان همچنین میتوانند بر عملکرد و فرصتهای شغلی تاثیر منفی بگذارد و درمان آن هزینه مالی بالایی به همراه دارد.
علائم لکنت در طول روز فرد به طور قابل توجهی متفاوت خواهد بود. صحبت کردن مقابل یک گروه یا صحبت کردن با تلفن ممکن است لکنت فرد را شدیدتر کند، در حالی که آواز خواندن، خواندن یا صحبت کردن همزمان ممکن است به طور موقت لکنت را کاهش دهد.
انواع لکنت زبان گاهی اوقات به عنوان لکنت زبان و با یک اصطلاح گستردهتر، گفتار ناهموار شناخته میشود.
بیشتر بخوانید: اوتیسم یا اختلال درخودماندگی چیست؟
انواع لکنت زبان با موارد زیر مشخص میشود:
- کلمات، صداها یا هجاهای تکراری
- توقف تولید گفتار
- سخن گفتن نامناسب
بر اساس منبع مورد اعتماد موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی آمریکا (NIDCD)، لکنت حدود 5 تا 10درصد از همه کودکان را تحت تاثیر قرار میدهد و اغلب بین سنین 2 تا 6 سالگی رخ خواهد داد.
اکثر کودکان در بزرگسالی به لکنت ادامه نمیدهند. با پیشرفت رشد کودک انواع لکنت زبان متوقف میشود. مداخله زود هنگام در درمان به پیشگیری از لکنت در بزرگسالی کمک میکند.
بیشتر بخوانید: سندروم داون یا نشانگان داون چیست؟ آیا سندروم داون ارثی است؟
انواع لکنت زبان
لکنت معمولا به سه نوع رشدی، عصبی و روانزا تقسیم میشود.
لکنت رشدی یکی از انواع لکنت زبان
لکنت رشدی یکی از انواع لکنت زبانی در کودکان خردسال است که هنوز درگیر یادگیری مهارتهای گفتار و زبان هستند. این شایعترین شکل لکنت یا اختلالات رشدی و گفتاری است. برخی از دانشمندان و پزشکان بر این باورند لکنت رشدی زمانی اتفاق میافتد که تواناییهای گفتاری و زبانی کودکان قادر به پاسخگویی به خواستههای کلامی کودک نباشد. اکثر دانشمندان و پزشکان معتقدند که لکنت رشدی ناشی از تعاملات پیچیده عوامل متعدد است.
مطالعات اخیر تصویربرداری مغزی تفاوتهای ثابتی را در افرادی که لکنت دارند در مقایسه با همسالان غیر لکنتدار نشان داده است. لکنت رشدی در خانوادهها نیز دیده میشود و تحقیقات بیانگر تاثیر عوامل ژنتیکی در ایجاد این نوع لکنت است. از سال 2010، محققان موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) چهار ژن مختلف را شناسایی کردند که جهش در آنها با لکنت مرتبط است. اطلاعات بیشتر در مورد ژنتیک لکنت را میتوانید در ادامه مطالعه کنید.
لکنت نوروژنیک
لکنت نوروژنیک ممکن است پس از سکته مغزی، ضربه به سر یا سایر انواع آسیبهای مغزی رخ دهد. با لکنت نوروژنیک، مغز برای هماهنگ کردن نواحی مختلف مغز که درگیر در صحبت کردن هستند، مشکل دارد. در نتیجه برای تولید گفتار واضح مشکل ایجاد میکند.
لکنت روانزا
زمانی اعتقاد بر این بود که همه لکنتها روانزا و ناشی از آسیبهای عاطفی هستند، اما امروزه میدانیم لکنت روانزا به عنوان یکی از انواع لکنت زبان، بسیار نادر است.
بیشتر بخوانید: عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی را بشناسید
علائم لکنت را بشناسیم
لکنت با تکرار کلمات، صداها یا هجاها و اختلال در سرعت عادی گفتار مشخص میشود.
به عنوان مثال، شخصی ممکن است یک حرف بیصدا مانند آ، او یا ای را تکرار کند. آنها امکان دارد در بیان برخی صداها یا شروع یک جمله مشکل داشته باشند.
استرس ناشی از لکنت در علائم زیر ظاهر میشود:
- تغییرات فیزیکی مانند تیکهای صورت، لرزش لب، پلک زدن بیش از حد چشم، و تنش در صورت و بالاتنه
- ناامیدی هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
- تردید یا مکث قبل از شروع صحبت
- امتناع از صحبت
- الحاق صداها یا کلمات اضافی به جملات، مانند اوه یا اوم
- تکرار کلمات یا عبارات
- تنش در صدا
- تنظیم مجدد کلمات در یک جمله
- ایجاد صداهای بلند با کلمات
- برخی از کودکان ممکن است از لکنت خود آگاه نباشند
محیطهای اجتماعی و فضاهای پر استرس احتمال بروز انواع لکنت زبان را افزایش میدهند. سخنرانی در جمع برای کسانی که لکنت دارند میتواند چالش برانگیز باشد.
بیشتر بخوانید: سندروم پای بی قرار و روشهای درمانی خانگی و دارویی
علل پیدایش انواع لکنت زبان
محققان به بررسی علل زمینهای لکنت رشدی ادامه میدهند. ترکیبی از عوامل ممکن است دخیل باشد. علل احتمالی لکنت رشدی عبارتند از:
- برخی شواهد نشان میدهند که ناهنجاریهایی در کنترل حرکتی گفتار، مانند زمانبندی، هماهنگی حسی و حرکتی ممکن است دخیل باشند
- ژنتیک لکنت معمولا در خانوادهها دیده میشود. این نوع لکنت میتواند ناشی از ناهنجاریهای ارثی (ژنتیکی) باشد
- روانی گفتار میتواند به دلایلی غیر از لکنت رشدی مختل شود. سکته مغزی، آسیب مغزی تروماتیک یا سایر اختلالات مغزی باعث کندی گفتار یا مکث یا صداهای تکراری (لکنت عصبی) میشود
- روانی گفتار نیز احتمال دارد در زمینه پریشانی عاطفی مختل شود. گویندگانی که لکنت زبان ندارند ممکن است زمانی که عصبی یا تحت فشار هستند دچار اختلال روانی شوند. این موقعیتها همچنین امکان دارد باعث شود سخنرانانی که لکنت دارند کمتر تسلط داشته باشند
- ترس ناگهانی در کودکان گاهی منجر به لکنت زبان میشود
- مشکلات گفتاری که پس از یک ضربه عاطفی (لکنت روانزا) ظاهر میشوند، غیرمعمول هستند و مانند لکنت رشدی نیستند
بیشتر بخوانید: درمان اختلال دو قطبی به روشهای دارویی، بیمارستانی
لکنت چگونه تشخیص داده میشود؟
انواع لکنت زبان معمولا توسط آسیبشناس گفتارزبان یا متخصص بهداشتی که برای آزمایش و درمان افراد مبتلا به اختلالات صدا، گفتار و زبان آموزش دیده است، تشخیص داده میشود. آسیبشناس گفتارزبان عوامل مختلفی برای تشخیص تواناییهای کودکی که مبتلا به یکی از انواع لکنت زبان شده است را مد نظر میگیرد.
از جمله سابقه موردی (مانند زمانی که برای اولین بار متوجه لکنت شد و تحت چه شرایطی)، تجزیه و تحلیل رفتارهای لکنت کودک، ارزیابی تواناییهای گفتاری، زبانی و همچنین تاثیر انواع لکنت زبان بر زندگی او را مورد مطالعه قرار میدهد.
هنگام ارزیابی کودک خردسال از نظر لکنت، یک آسیبشناس گفتارزبان سعی دارد تعیین کند که آیا کودک احتمالا به رفتار لکنت خود ادامه میدهد یا آن بیشتر میشود. برای تعیین این تفاوت، آسیبشناس گفتارزبان عواملی مانند سابقه لکنت در خانواده، اینکه آیا لکنت کودک 6 ماه یا بیشتر طول کشیده است و اینکه آیا کودک مشکلات گفتاری یا زبانی دیگری از خود نشان میدهد را در نظر میگیرد.
بیشتر بخوانید: درمان کابوس؛ با خوابهای وحشتناک خداحافظی کنید
لکنت و چگونگی راههای درمان آن
اگرچه در حال حاضر هیچ درمانی برای لکنت زبان وجود ندارد، اما راههای مختلفی برای بهبود آن یافته شد. ماهیت درمان بر اساس سن فرد، اهداف ارتباطی و سایر عوامل متفاوت خواهد بود.
بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب به همراه علائم جسمی، روانی و رفتاری
درمان انواع لکنت زبان برای کودکان
برای کودکان بسیار کوچک، درمان زودهنگام باعث جلوگیری تبدیل شدن این عارضه به یک مشکل مادامالعمر میشود. راهبردهای خاصی به کودکان کمک میکنند تا ضمن ایجاد نگرش مثبت نسبت به ارتباط، روانی گفتار خود را بهبود بخشند. متخصصان بهداشت به طور کلی بیان میکنند که اگر کودکی به مدت سه تا شش ماه لکنت داشته است، رفتارهای مبارزهای مرتبط با لکنت از خود نشان میدهد.
سابقه خانوادگی در شکلگیری انواع لکنت زبان یا اختلالات ارتباطی تاثیر زیادی دارد. برخی از محققان توصیه میکنند که کودک هر سه ماه یکبار مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا لکنت در حال افزایش یا کاهش است. درمان اغلب، شامل آموزش والدین در مورد راههایی برای حمایت از تولید گفتار روان فرزندشان است.
ممکن است والدین تشویق شوند تا محیطی آرام در خانه فراهم کنند و فرصتهای زیادی را برای صحبت کردن با کودک به وجود آورند. این شامل اختصاص زمان بیشتری برای صحبت با یکدیگر است، به خصوص زمانی که کودک هیجانزده و حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
زمانی که کودک صحبت میکند با دقت گوش کنید و به جای پاسخ دادن به نحوه بیان آن یا قطع کردن صحبت او، روی محتوای پیام تمرکز کنید.
بیشتر بخوانید: انواع اختلال شخصیت و روش تشخیص هرکدام
از سریع صحبت کردن بپرهیزیم
یکی از موثرترین راهها برای جلوگیری از لکنت این است که آهستهتر صحبت کنید. عجله برای تکمیل یک فکر میتواند باعث لکنت زبان، تسریع گفتار یا مشکل در بیرون آوردن کلمات شود. چند نفس عمیق و آهسته در صحبت کردن کمک کننده است. بگذارید اطرافیانتان بدانند که این کار را انجام میدهید و صبر آنها واقعا میتواند کمک کند.
بیشتر بخوانید: فوبیا، هراسی بزرگتر از ترسهای معمولی
صحبت کردن را تمرین کنید
با یکی از دوستان نزدیک یا اعضای خانواده تماس بگیرید تا با شما صحبت کند. تمرین گفتار خود در یک محیط امن به شما کمک خواهد کرد با خودتان و نحوه صحبت کردنتان احساس آرامش بیشتری داشته باشید.
پیوستن به یک گروه خودیاری با سایر افرادی که لکنت دارند نیز ممکن است مفید باشد. وقتی دیگران در جمع یا حتی در گروههای کوچک دوستان صحبت میکنند، میتوانید یاد بگیرید که چه چیزی برای دیگران مفید است. همچنین باعث میشود که احساس کنید تنها نیستید.
بیشتر بخوانید: وسواس و آسیبهای آن را بشناسید
ذهنآگاهی را تمرین کنید
ذهنآگاهی نوعی مدیتیشن است که به شما امکان میدهد آرام باشید و روی افکار یا یک عمل خاص خود متمرکز شوید. این میتواند به آرامش و کاهش اضطراب کمک کند. بزرگسالان و کودکان همگی میتوانند برای کمک به لکنت تمرین کنند.
شواهد محدودی وجود دارد که تکنیکهای ذهن آگاهی میتوانند در یک برنامه درمانی جامع برای لکنت کمک کننده باشند. تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه کدام نوع از مراقبه ممکن است مفیدتر باشد، مورد نیاز است.
بیشتر بخوانید: اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی در زنان و مردان
صدای خودتان را ضبط کنید
ضبط صدای خود به شما کمک میکند پیشرفت خود را بهتر درک کنید. این میتواند به روشن کردن کلمات یا عباراتی که شما را به لکنت میاندازد کمک کند. ضبط کردن صدا کمک میکند چیزهایی را بشنوید که در غیر این صورت متوجه نمیشوید.
اگر متوجه شدید که گوش دادن به صدای خود باعث ناراحتی یا اضطراب میشود به آرامی شروع کنید. به خاطر داشته باشید که شنیدن پیشرفت خودتان میتواند دلگرم کننده باشد. اما هر تکنیکی برای همه کارساز نیست. آهسته و آرام صحبت کنید. این به کاهش فشار زمانی که کودک ممکن است تجربه کند کمک میکند.
وقتی کودک در حال صحبت کردن است با دقت گوش کنید و منتظر بمانید تا او کلمه مورد نظر را بگوید. سعی نکنید جملات کودک را کامل کنید. همچنین به کودک یاری برسانید تا یاد بگیرد یک فرد میتواند با موفقیت ارتباط برقرار کند، حتی زمانی که لکنت داشته باشد.
اگر کودک این موضوع را مطرح کرد، با صراحت و صادقانه در مورد لکنت زبان صحبت کنید. اجازه دهید کودک بداند که اشکالی ندارد که برخی اختلالات ایجاد شود.
لکنت درمانی
بسیاری از درمانهای کنونی برای انواع لکنت زبان نوجوانان و بزرگسالانی که لکنت دارند، تمرکزشان را بر یادگیری راههایی برای حداقل رساندن لکنت در هنگام صحبت کردن گذاشتهاند. مانند آهستهتر صحبت کردن، تنظیم تنفس یا پیشرفت تدریجی از پاسخهای تک هجا به کلمات طولانیتر و جملات پیچیدهتر. بسیاری از این درمانها کمک میکنند تا اضطراب به وجود آمده در موقعیتهای گفتاری خاص حل شوند.
بیشتر بخوانید: فلج خواب یا بختک، لحظهای میان رویا و واقعیت
دارو درمانی
سازمان غذا و داروی ایالات متحده هیچ دارویی را برای درمان لکنت تایید نکرده است. با این حال، برخی از داروهایی که برای درمان سایر مشکلات سلامتی (مانند صرع، اضطراب یا افسردگی) تایید شدهاند، برای درمان انواع لکنت زبان استفاده شدهاند. این داروها اغلب دارای عوارض جانبی هستند و استفاده طولانی مدت از آنها به خاطر عوارض دارو دشوار است.
لوازم برقی
برخی از افرادی که لکنت دارند از وسایل الکترونیکی برای کمک به کنترل روانی استفاده میکنند. به عنوان مثال یک نوع دستگاه مانند سمعک در مجرای گوش قرار میگیرد و به صورت دیجیتالی یک نسخه کمی تغییر یافته از صدای کاربر را در گوش پخش میکند. به طوری که او در حال صحبت با شخص دیگری است.
در برخی از افراد، دستگاههای الکترونیکی میتواند به بهبود روانی در مدت زمان نسبتا کوتاه کمک کنند. تحقیقات بیشتری برای تعیین مدت زمان ماندگاری چنین اثراتی مورد نیاز است و اینکه آیا افراد میتوانند به راحتی از این دستگاهها در موقعیتهای واقعی استفاده کنند و از آنها بهره ببرند. به همین دلایل، محققان به بررسی اثربخشی طولانی مدت این دستگاه ها ادامه میدهند.
بیشتر بخوانید: درمان ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس با داروهای بهبودبخش
گروههای خودیاری
بسیاری از مردم متوجه این نکته هستند که با ترکیبی از خودآموزی و روشهای درمانی برای درمان انواع لکنت زبان به بزرگترین موفقیت خواهند رسید. گروههای خودیاری راهی را برای افرادی که مبتلا به انواع لکنت زبان هستند فراهم میکنند تا منابع و حمایتی را برای مواجهه با چالشهای لکنت بیابند.
سخن آخر
محققان در سراسر جهان در حال بررسی راههایی برای بهبود شناسایی و درمان اولیه لکنت و شناسایی علل آن هستند. به عنوان مثال، دانشمندان برای شناسایی ژنهای احتمالی مسئول لکنت که در خانوادهها وجود دارند، کار کردهاند. چهار ژن از این قبیل توسط دانشمندان شناسایی شده است. برخی موارد تاثیر ژنهای شناسایی شده بر لکنت زبان در بسیاری از کشورها، از جمله ایالات متحده و اروپا را نشان میدهند.
همه این ژنها پروتئینهایی را رمزگذاری میکنند که ترافیک درون سلولی را هدایت و اطمینان میدهند که اجزای مختلف سلول به مکان مناسب خود در سلول میرسند. چنین کمبودهایی در دریافتهای سلولی؛ یک علت جدید شناخته شده بسیاری از اختلالات عصبی است.
محققان در تلاش هستند با کمک آسیبشناسان گفتارزبان و توجه به انواع لکنت زبان بفهمند کدام گروه از کودکان با گذر از لکنت خود رشد میکنند و کدام کودکان در معرض خطر ادامه لکنت تا بزرگسالی هستند. علاوه بر این، محققان در حال بررسی راهی برای شناسایی افرادی هستند که الگوها و رفتارهای لکنت زبان مشابهی دارند و ممکن است این موضوع با علتی مشترک مرتبط باشد.