ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود؟ مراحل و عوارض آن را بدانید

ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود؟ یک اسکن مغناطیسی که تصاویر دقیقی از داخل بدن به دست می‌دهد. همچنین مشکلاتی را در بافت‌های نرم بدون نیاز به جراحی نشان خواهد داد که با سایر تکنیک‌های عکس‌برداری قابل مشاهده نیستند. اینکه ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود باید گفت عمدتا جهت برنامه‌ریزی برای برخی از درمان‌ها است که مناطق ویژه‌ای از بدن را درگیر می‌کند.

این اسکنر از میدان‌های مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تولید سیگنال از بدن استفاده می‌کند. سپس این امواج توسط یک آنتن رادیویی انتخاب‌ و توسط کامپیوتر پردازش می‌شوند تا تصاویر دقیقی به وجود آورند. مزایای MRI این است که تصاویر بسیار دقیقی بدست می‌دهد، از اشعه ‌ایکس استفاده نمی‌کند و بدون درد است.

اینکه ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود، باید گفت رخدادی است که پزشکی را متحول کرد. این مقاله از مجله سلامت سیوطب به طور خاص به ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود خواهد پرداخت. این نوشتار کمک می‌کند تا هنگام مراجعه به MRI اطلاعات جامع‌تری را در خصوص آن داشته باشید.

ام ار ای برای تشخیص چیست و چه زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد

ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود؟ برای نشان‌دادن برخی مشکلات مانند آسیب‌ها یا در‌ ترکیب با سایر آزمایش‌ها برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود. برخی بیماری‌ها که باید با اسکن ام آر آی تشخیص دقیق داده شوند عبارتند از:

• ناهنجاری‌های مغز و نخاع
• تومورها، کیست‌ها و سایر ناهنجاری‌ها در قسمت‌های مختلف بدن
• غربالگری سرطان سینه برای زنانی که در معرض خطر ابتلا هستند
• صدمات یا ناهنجاری‌های مفاصل، مانند کمر و زانو
• انواع خاصی از مشکلات قلبی
• بیماری‌های کبد و سایر اندام‌های شکمی
• ارزیابی درد لگن در زنان با عللی از جمله فیبروم و اندومتریوز
• ناهنجاری‌های مشکوک رحم در زنان تحت ارزیابی ناباروری

این لیست برخی از مواردی است که با ام آر آی انجام می‌شود، در صوررتی که موارد زیاد دیگری هست که برای تشخیص دقیق باید سراغ MRI رفت.

بیشتر بدانید: کمر درد؛ ۹ علتی که انواع دردهای کمر ریشه در آن دارند

اسکن ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود

اسکنر MRI حاوی دو آهنربای قدرتمند که مهمترین بخش‌های این تجهیزات هستند. بدن انسان عمدتا از مولکول‌های آب ساخته شده است. ملوکول‌ها نیز از اتم‌های هیدروژن و اکسیژن شکل گرفته‌اند. در مرکز هر اتم یک ذره کوچک‌تر به نام پروتون قرار دارد که به عنوان آهنربا عمل می‌کند و به هر میدان مغناطیسی واکنش نشان می‌دهد.

مولکول‌های آب در بدن به طور تصادفی مرتب می‌شوند. با ورود بدن به تونل اسکنر MRI، اولین آهنربا باعث می‌شود مولکول‌های آب در یک جهت، شمال یا جنوب، هماهنگ شوند. سپس دومین میدان مغناطیسی به کمک یک سری پالس‌های سریع روشن و خاموش می‌شود. این واکنش باعث می‌شود هر اتم هیدروژن ‌تراز خود را هنگام روشن شدن تغییر دهد و پس از خاموش شدن سریعا به حالت اولیه خود برگردد.

عبور جریان الکتریسیته از سیم پیچ‌های گرادیان، باعث ارتعاش سیم پیچ‌ها شده و میدان مغناطیسی ایجاد خواهد کرد. صدای تق تق داخل اسکنر ناشی از این میدان مغناطیسی است. اگرچه بیمار تغییرات را احساس نمی‌کند، اما اسکنر آن‌ها را تشخیص و در ارتباط با کامپیوتر تصویر مقطعی دقیقی برای رادیولوژیست ایجاد خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: انواع زانو درد؛ ۱۰ نوع زانودردی که در ایران شایع‌تر است!

ام آر آی عملکردی (fMRI) برای تشخیص چه بیماری به کار می‌رود

MRI عملکردی (fMRI) از فناوری MRI برای اندازه‌گیری فعالیت‌های شناختی با نظارت بر جریان خون در مناطق خاصی از مغز استفاده می‌کند. جریان خون در مناطقی که نورون‌ها فعال هستند افزایش می‌یابد.

این تکنیک، نقشه برداری مغز را متحول و به محققان اجازه می‌دهد مغز و نخاع را بدون نیاز به روش‌های تهاجمی ‌یا تزریق دارو ارزیابی کنند. MRI عملکردی به محققان کمک می‌کند تا در مورد عملکرد یک مغز نرمال، بیمار یا آسیب‌دیده اطلاعات جامعی بدست آورند. حال باید در جواب این سوال، ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود باید گفت برای تشخیص ناهنجاری‌ها در ساختار بافت مفید است. اسکن fMRI در تشخیص ناهنجاری در فعالیت نقش دارد.

به طور خلاصه، fMRI به جای اینکه چگونه اندام‌ها به نظر می‌رسند، بافت‌ها چه کاری انجام می‌دهند را آزمایش می‌کند. به همین دلیل پزشکان از fMRI برای ارزیابی خطرات جراحی مغز با شناسایی مناطقی از مغز درگیر در عملکردهای حیاتی مانند صحبت‌کردن، حرکت، حس‌کردن یا برنامه‌ریزی استفاده می‌کنند. MRI عملکردی همچنین اثرات تومورها، سکته مغزی، آسیب‌های سر و مغز یا بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر را تشخیص می‌دهد.

بیشتر بدانید: درمان دیسک کمر مهره ۴ و ۵ چطور درمان می‌شود؟ شما می‌دانید؟

مراحل انجام اسکن ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود؟

برای انجام ام آر آی و دستیابی به تصاویر دقیق و با جزئیات از اندام مورد نظر باید نکاتی را رعایت کرد. این نکات آگاهی فرد را از این نوع تصویربرداری بالا می‌برد و همچنین بر ترس بیمار نسبت به آن غلبه خواهد کرد. نکات لازم برای ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود در سه مرحله خلاصه می‌گردد که عبارتند از:

مرحله اول؛ قبل از ام آر آی چه باید کرد

قبل از اسکن MRI، در صورت وجود، آمادگی بسیار کمی ‌لازم است. آمادگی های قبل از ام آر آی MRI عبارتند از:

• در بدو ورود به بیمارستان، بیمار باید لباس مخصوص بپوشد.
• همان‌طور که ام آر آی با ایجاد میدان مغناطیسی کار می‌کند، بسیار مهم است که هیچ جسم فلزی همراه با بیمار هنگام ورود با تونل اسکنر وجود نداشته باشد. جواهرات فلزی یا لوازم جانبی که امکان تداخل با دستگاه دارند نباید همراه با بیمار باشد.
• اگر فردی در داخل بدن خود فلزی مانند گلوله،‌ ترکش یا سایر اجسام خارجی فلزی داشته باشد، احتمالا نمی‌تواند MRI انجام دهد. این همچنین می‌تواند شامل دستگاه‌های پزشکی مانند کاشت حلزون، گیره‌های آنوریسم و ضربان‌ساز باشد.
• قبل از ام آر آی چی بخوریم: افرادی که در مورد فضاهای بسته مضطرب یا عصبی هستند باید پزشک را در جریان بگذارند. پزشک قبل از MRI برای کنترل این ترس و فوبیا معمولا دارو تجویز می‌کند.
• گاهی برای بهبود دید بافت خاصی که مربوط به اسکن است به بیماران تزریق داخل وریدی مایع کنتراست (IV) انجام می‌گیرد.
• بعضی مواقع گوش‌گیر یا هدفون برای جلوگیری از صداهای بلند اسکنر ارائه می‌شود. استفاده از هدفون در بین کودکان محبوب است، زیرا آن‌ها برای آرام‌سازی هر گونه اضطراب در طول عمل به موسیقی گوش می‌دهند.

مرحله دوم؛ نکات حین انجام ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود؟

هنگامی ‌که فرد در اسکنر قرار گرفت، تکنسین MRI از طریق اینترکام با بیمار ارتباط برقرار می‌کند تا از راحتی بیمار مطمئن شود. تا زمانی که بیمار آماده نشود مراحل انجام اسکن صورت نخواهد گرفت.

در طول اسکن، ثابت‌ماندن حیاتی و هر حرکتی تصاویر را مختل می‌کند. درست مانند دوربینی که سعی می‌کند از یک جسم متحرک عکس بگیرد. صداهای بلند از اسکنر می‌آید که کاملا طبیعی به نظر می‌رسد. با توجه به تصاویر، گاهی لازم است که فرد نفس خود را حبس کند. اگر بیمار در حین عمل احساس ناراحتی کند، می‌تواند از طریق اینترکام با تکنیسین MRI صحبت کند و درخواست توقف اسکن را بدهد.

مرحله سوم؛ نکات احتیاطی بعد از اسکن ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود؟

پس از اسکن، رادیولوژیست تصاویر را بررسی می‌کند تا مشخص گردد آیا به تصاویر بیشتری نیاز است یا خیر. در صورت رضایت رادیولوژیست از تصاویر بدست آمده، بیمار می‌تواند از اتاق ام آر آی بیرون آید و به خانه برگردد. رادیولوژیست گزارشی را برای پزشک درخواست‌کننده تهیه می‌کند. معمولا از بیماران خواسته می‌شود که با پزشک خود قرار ملاقات بگذارند و نتایج ام آر آی را به او گزارش دهند.

خطرات و عوارض ام آر آی چیست؟

MRI یک روش بسیار ایمن است، اما مواردی وجود دارد که باید قبل از اسکن در نظر گرفت. بیمار باید بی‌حرکت در یک فضای محدود دراز بکشد، که این عدم حرکت برای بسیاری از بیمار دشوار به نظر می‌رسد. گاهی تا 10 دقیقه طول می‌کشد، اما بیشتر MRIها نیاز به زمان بیشتری دارند. اسکن MRI می‌تواند تا 2 ساعت یا حتی بیشتر طول بکشد.

اگر بیمار نسبت به فضاهای کوچک یا بسته فوبیا دارد و می‌ترسد باید پزشک را در جریان قرار دهد. برای جلوگیری از ایجاد استرس و ترس معمولا دارویی برای حفظ آرامش در طول اسکن تجویز خواهد شد. کودکان خردسال و نوزادان برای ثابت ماندن نیاز به داروی بیهوشی خواهند داشت.

افراد دارای ضربان‌ساز یا ایمپلنت‌های خاص نباید اسکن ام آر آی انجام دهند، چون فلز با آهنربا در تعامل و می‌تواند آسیب جدی به بیمار وارد کند. در صورت همراه داشتن موارد زیر، رادیولوژیست را مطلع کنید:

• ضربان ساز
• کلیپ آنوریسم
• تعویض دریچه قلب
• محرک عصبی
• کاشت حلزون شنوایی
• قطعات فلزی در چشم
• اجسام خارجی فلزی
• ایمپلنت دندان مغناطیسی
• پمپ تزریق دارو

اگر یکی از این ایمپلنت‌ها را دارید، ممکن است هنوز امکان اسکن MRI وجود داشته باشد. اما گاهی اوقات پزشک شما نیاز به سفارش یک نوع اسکن جایگزین دارد.هنگام انجام اسکن MRI مطمئن شوید که از آرایش یا اسپری مو استفاده نکنید، زیرا ممکن است حاوی ذرات فلزی ریز باشد که ممکن است با اسکن تداخل کند، شما را گرم کند یا حتی شما را بسوزاند. تصور می‌شود که انجام ام آر آی در بارداری، به غیر از اوایل بارداری، بی خطر است، اما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

برداشتی کلی درباره ام ار آی

MRI نقطه عطف بزرگی برای دنیای پزشکی به شمار می‌آید. چون با ابزاری غیرتهاجمی، اطلاعات و تصاویر دقیقی از داخل بدن با جزئیات بالا بدست می‌‌دهد.

اسکن MRI از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصویری دقیق و مقطعی از اندام‌ها و ساختارهای داخلی استفاده می‌کند. اسکنر ام آر آی یک تونل بزرگ با میزی در وسط که بیمار روی آن قرار می‌گیرد. اسکن MRI با سی تی اسکن و اشعه‌ایکس متفاوت است، زیرا از اشعه یونیزان مضر بالقوه استفاده نمی‌کند.

از جمله مواردی که از ام آر آی برای کمک به درمان آن‌ها استفاده می‌شود باید به بیماری‌های زیر اشاره کرد:

• غربالگری سرطان سینه برای زنان در معرض سرطان سینه
• مشکلات قلبی، بیماری‌های کبد و سایر اندام‌های شکمی
• مشکلات مغز و نخاع
• صدمات یا مشکلات مفاصل، مانند زانو و کمر
• تومورها، کیست‌ها و سایر ناهنجاری‌ها در قسمت‌های مختلف بدن
• ارزیابی درد لگن در زنان به دلیل فیبروم و اندومتریوز

مواردی که ذکر شد گزیده‌ای از بیماری‌هایی است که با ام آر آی قابل درمان هستند. بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله ناهنجاری‌های مشکوک رحم در زنان تحت ارزیابی ناباروری نیز به کمک ام آر آی قابل تشخیص هستند. برای اطلاع از اینکه مراحل ام آر آی چیست و چگونه انجام میشود به متن مقاله رجوع کنید تا یک MRI دقیق داشته باشید.

سوالات متداول