درد مچ دست؛ معرفی 3 عامل اصلی که ریسک ابتلا به مچ درد را میافزایند
درد مچ دست معضلی آزاردهنده و گاهی ناتوانکننده است که بسیاری از ما دستکم یک بار آن را تجربه کردهایم. همین شیوع فراوان و کاربردی بودن مچ دست است که گاهی زندگی روزمره ما را مختل میکند. این درد میتواند کوتاه یا طولانیمدت باشد، اما در هر صورتی آزار دهنده است. به دلیل شایع بودن درد مچ دست در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به سراغ بررسی این عارضه رفتیم.
درد مچ دست
درد مچ دست یکی از شایعترین دردهای مفصلی است و گاهی آنقدر آزاردهنده میشود که شخص نمیتواند از مچ دست خود استفاده کند. درد مچ دست به ویژه در بین اشخاصی که استفاده زیادی از این اندام میکنند، شیوع بیشتری دارد.
مچ دست هم پیچیده است و هم وظایف گستردهای را انجام میدهد، همین امر موجب آسیبپذیری آن میشود. بنابراین درد مچ دست نباید چندان هم ما را شگفتزده کند. درد مچ دست به هرگونه احساس ناراحتی و درد در این ناحیه اطلاق میشود. هرچند دلایل متنوع و گوناگون دارد اما در موارد متعددی در اثر فشار مکرر، آرتریت و سندرم تونل کارپال ایجاد میشود.
بیشتر بخوانید: انگشت چکشی یا انگشت دراپ را جدی بگیرید و درمان کنید
با این وجود، موارد زیادی هم وجود دارد که این معضل با پیچخوردگی یا شکستگی به وجود میآید. آسیب اعصاب، عضلات، استخوانها و سایر بافتها، میتواند علت درد مچ دست باشند. از آنجایی که عوامل زیادی میتوانند منجر به درد مچ شوند، تشخیص علت دقیق آن دشوار است، اما تشخیص دقیق برای درمان و بهبودی مناسب ضرورت دارد.
بیشتر بخوانید: آرتروز گردن و درد دست، روش تشخیص و درمانهای موثر
علائم درد مچ دست
درد مچ دست بسته به علت آن شاید متفاوت باشد. به عنوان مثال درد استئوآرتریت اغلب شبیه به یک دندان درد مبهم توصیف میشود، در حالی که سندرم تونل کارپال معمولا باعث احساس سوزن سوزن شدن به ویژه در شب میشود. همچنین محل دقیق درد مچ دست شما سرنخهایی از آنچه در پشت علائم وجود دارد را ارائه میدهد.
بیشتر بخوانید: دست درد؛ از سندرم تونل کارپال تا شکستگی و آرتروز تا انگشت ماشهای
چه زمانی باید برای درد مچ دست به پزشک مراجعه کرد
همه دردهای مچ دست نیاز به مراقبت پزشکی ندارند. رگ به رگ شدن و کشیدگی جزئی معمولا به یخ، استراحت و داروهای مسکن بدون نسخه پاسخ میدهد.
با این وجود، اگر درد و تورم بیش از چند روز طول کشید یا بدتر شد، به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان دیرهنگام میتواند منجر به بهبودی کم، کاهش دامنه حرکتی و ناتوانی طولانیمدت شود.
بیشتر بخوانید: درد دست چپ و رابطه آن با بروز سکته و بیماری قلبی
علل درد مچ دست
آسیب به هر یک از قسمتهای مچ دست شما میتواند باعث درد شود و بر توانایی شما در استفاده از مچ دست تاثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید: درد ساعد دست و بهترین درمان خانگی درد ساعد دست چپ و راست
1- آسیبدیدگی مچ دست
تاثیرات ناگهانی آسیب مچ دست اغلب زمانی اتفاق میافتد که روی دستی که برای پیشگیری از افتادن به سمت جلو دراز کردهاید، میافتید. این اتفاق میتواند باعث رگ به رگ شدن، کشیدگی و حتی شکستگی شود.
شکستگی اسکافوئید شامل آسیب یک استخوان در سمت شست مچ دست است. این نوع شکستگی شاید بلافاصله پس از آسیب در عکسبرداری با اشعه ایکس نشان داده نشود.
بیشتر بخوانید: درمان شکستگی استخوان مچ دست با روشهای جراحی و غیرجراحی مختلف
فشار هر فعالیتی که شامل حرکات مکرر مچ دست باشد از ضربه زدن به توپ تنیس یا خم کردن ویولن سل گرفته تا گرفتن فرمان ماشین در حین رانندگی طولانی مدت مثل رانندههای ماشینهای سنگین که مسافت بین کشورها را طی میکنند، میتواند بافتهای اطراف مفاصل را ملتهب کند یا باعث شکستگی استرسی شود. به خصوص زمانی که این حرکت را ساعتها بدون وقفه انجام دهید.
بیماری تنوسینویت دکورون (De Quervain’s tenosynovitis) یک آسیب ناشی از فشار مکرر است که باعث ایجاد درد در پایه شست یعنی محل اتصال انگشت شست به دست میشود.
بیشتر بخوانید: گز گز دست و بررسی 9 علل و علائم مور مور شدن دست
2- آرتریت و درد مچ دست
آرتریت، التهاب مفاصل است. این بیماری میتواند باعث تورم و سفتی در قسمت آسیبدیده بدن شود. آرتریت دلایل زیادی دارد، از جمله ساییدگی طبیعی، پیری و کار بیش از حد دستها. انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد، اما شایعترین انواعی که میتوانند مچ دست را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:
بیشتر بخوانید: 7 درمان بی حسی دست و بررسی 6 علت ایجاد این عارضه
3- آرتریت روماتوئید (RA)
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی است که میتواند هر دو مچ دست را درگیر کند. این عارضه زمانی ایجاد میشود که سیستم ایمنی به اشتباه به پوشش مفاصل شما از جمله مچ دست حمله کند. این امر میتواند باعث تورم دردناک شده که در نهایت شاید منجر به فرسایش استخوان شود.
بیشتر بخوانید: علت درد بازو؛ از شکستگی و دررفتگی تا فشردگی عصبها و روماتیسم مفصلی
4- استئوآرتریت (OA)
استئوآرتریت (OA) یک بیماری دژنراتیو (فرسایش) مفصلی است که در بین افراد مسن شایع است. علت آن شکسته شدن غضروفی است که مفاصل را میپوشاند.
در اینگونه بیماریهای مفصلی، بافت محافظ در طول فرآیند پیری یا در طول زمان و حرکت مکرر آسیب میبیند. این امر اصطکاک را افزایش میدهد، زیرا استخوانهای مفصل روی یکدیگر ساییده میشوند و در نتیجه تورم و درد ایجاد میشود.
در حالی که آرتریت شاید برای هر کسی اتفاق بیفتد، به خصوص با افزایش سن، برخی از عوامل خطر وجود دارند که میتوانند ریسک ابتلا به آن را افزایش دهند. با توجه به اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده آمریکا، این عوامل عبارتند از:
- چاقی
- عفونتهای درمان نشده
- سیگار کشیدن
- آسیبهای مفصلی درمان نشده
بیشتر بخوانید: حرکات اصلاحی شانه؛ معرفی 6 تمرین رایج برای درمان درد شانه
5- روماتیسم مفصلی
اختلالی که در آن سیستم ایمنی بدن به بافتهای خود حمله میکند را روماتیسم مفصلی مینامند، همچنین آرتریت روماتوئید نام دیگر آن است که امکان دارد مچ دست را درگیر کند. اگر مچ یک دست تحت تاثیر قرار بگیرد، مچ دست دیگر هم معمولا آسیب میبیند، زیرا فشار فعالیتهای روزانه فقط به آن وارد میشود.
بیشتر بخوانید: دست درد عصبی و آشنایی با 13 علت مختلف برای دردهای عصبی دست
6- سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال زمانی ایجاد میشود که فشار روی عصب مدیان هنگام عبور از تونل کارپال در سمت کف دست، افزایش مییابد. عصب میانی یا مدیان از ناحیه گردن آغاز میشود، از بازو عبور میکند و تا ساعد و نوک انگشتان دست ادامه دارد.
بیشتر بخوانید: شانه درد؛ 7 علت درد شانه و کتف از پارگی تاندون تا آرتروز شانه
7- کیستهای گانگلیونی
این کیستهای بافت نرم اغلب در قسمتی از مچ و کف دست شما ایجاد میشوند. کیست گانگلیون شاید دردناک باشد و درد احتمالا با فعالیت بدتر شود یا بهبود یابد.
بیشتر بخوانید: علت دست درد آرنج به پایین و 4 درمان اصلی درد دست آرنج به پایین
8- بیماری کین باخ (Kienbock’s Disease)
این اختلال معمولا بزرگسالان جوان را تحت تاثیر قرار میدهد و شامل فروپاشی پیش رونده یکی از استخوانهای کوچک در مچ دست است. بیماری کین باخ زمانی رخ میدهد که خونرسانی به این استخوان مختل شود.
بیشتر بخوانید: 14 درمان خانگی آرتروز شانه؛ نجات مفصلی پرکار در منزل
عوامل خطرساز مرتبط با درد مچ دست
درد مچ دست شاید برای هر کسی اتفاق بیفتد چه خیلی کمتحرک، چه خیلی فعال یا جایی در این بین اما خطر احتمالا با موارد زیر افزایش یابد:
1- حرکات ورزشی
آسیبهای مچ دست در بسیاری از ورزشها رایج است، چه آنهایی که شامل ضربه هستند و چه آنهایی که شامل فشار مکرر روی مچ دست میشوند. این عوامل میتواند شامل فوتبال، بولینگ، گلف، ژیمناستیک، اسنوبورد و تنیس باشد.
همچنین کار تکراری، تقریبا هر فعالیتی که دست و مچ شما را درگیر کند حتی بافتن و کوتاه کردن موها اگر با شدت و مکرر انجام شود، میتواند منجر به ناتوان کردن درد مچ شود.
بیشتر بخوانید: 14 ورزش دست درد تقویت، انعطاف و کشش شانه تا انگشتان
2- بیماریها یا شرایط خاص
بارداری، دیابت، چاقی، آرتریت روماتوئید و نقرس شاید خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهد.
3- نقرس و درد مچ دست
نقرس نوعی آرتریت التهابی است که معمولا به دلیل تجمع اسید اوریک ایجاد میشود. اسید اوریک یک ماده شیمیایی است که وقتی بدن شما مواد غذایی حاوی ترکیبات آلی به نام پورین را تجزیه میکند، تولید میشود.
بیشتر اسید اوریک در خون حل شده و از طریق ادرار از بدن خارج میشود. با این حال در برخی موارد، بدن اسید اوریک بیش از حد تولید میکند و در موارد دیگر، بدن اسید اوریک را به اندازه کافی دفع نمیکند.
این اسید اوریک اضافی میتواند در مفاصل رسوب کند و در نتیجه باعث درد و تورم شود. درد نقرس اغلب در زانو، مچ پا و مچ دست رخ میدهد.
عوامل خطرساز رایج برای نقرس عبارتند از:
- مصرف بیش از حد الکل
- مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنیهای سرشار از فروکتوز
- خوردن یک رژیم غذایی سرشار از غذاهای غنی از پورین، مانند گوشت قرمز و انواع خاصی از غذاهای دریایی
- چاقی
- برخی داروها مانند دیورتیکها
- شرایط دیگر مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری کلیوی
بیشتر بخوانید: درمان خانگی شانه درد به روشهای پزشکی و سنتی
پیشگیری از درد مچ دست
جلوگیری از رویدادهای پیشبینی نشدهای که اغلب باعث آسیب مچ دست میشوند غیرممکن است، اما این نکات اساسی شاید مفید واقع شوند:
1- استحکام استخوان
دریافت مقادیر کافی کلسیم یعنی 1000 میلیگرم در روز برای اکثر بزرگسالان و حداقل 1200 میلیگرم در روز برای زنان بالای 50 سال می تواند به جلوگیری از شکستگی کمک کند.
بیشتر بخوانید: درمان در رفتگی مفصل آرنج؛ از کمپرس سرد و جاانداختن تا مسکن و جراحی
2- احتیاط برای جلوگیری از افتادن و زمین خوردن
افتادن به سمت جلو روی دستی که برای پیشگیری از زمین نخوردن دراز شده، علت اصلی اکثر آسیبهای مچ دست است. برای جلوگیری از افتادن، کفشهای مناسب بپوشید.
خطرات بالقوه موجود در خانه را حذف کنید. فضای زندگی خود را روشن کنید و در صورت لزوم میلههای دستگیره را در حمام و نردهها روی راهپلهها نصب کنید.
برای فعالیتهای ورزشی از وسایل حفاظتی استفاده کنید. برای فعالیتهای پرخطر مانند فوتبال آمریکایی، اسنوبورد (اسکی با تخته) و اسکیتسواری از محافظ مچ دست استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: درد آرنج، علل و علائم به همراه درمانهای خانگی، دارویی و ورزشی
3- به حالت مناسب قرار گرفتن مچ دست دقت کنید
اگر مدت طولانی از وقت خود را پشت صفحه کلید میگذرانید، به طور منظم استراحت کنید. وقتی تایپ میکنید، مچ دست خود را در وضعیتی آرام و خنثی نگه دارید. یک صفحه کلید ارگونومیک یا پد نرم و مناسب شاید کمک کند.
درمان درد مچ دست
گزینههای درمانی برای درد مچ دست بسته به علت آن میتواند متفاوت باشد. درمان سندرم تونل کارپال ممکن است شامل موارد زیر شود:
- استفاده از مچ بند یا آتل برای کاهش تورم و کاهش درد مچ دست
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد هر بار به مدت 10 تا 20 دقیقه
- مصرف داروهای ضدالتهاب یا مسکن مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- تزریق استروئید
- فیزیوتراپی
- انجام عمل جراحی برای ترمیم عصب مدیان، در موارد شدید
بیشتر بخوانید: 17 درمان خانگی درد دست چپ با شناسایی 10 عامل ایجاد درد
اگر نقرس عامل ایجاد درد مچ دست باشد، شاید درمان شامل موارد زیر شود:
- مصرف داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- نوشیدن مقدار زیادی آب برای کاهش غلظت اسید اوریک
- کاهش مصرف غذاهای پرچرب و الکل
- مصرف داروهایی که پزشک برای کاهش اسید اوریک در بدن تجویز کرده است
اگر کیست گانگلیون عامل ایجاد درد مچ دست باشد، درمان میتواند شامل موارد زیر شود:
- بستن آتل برای جلوگیری از حرکت مچ دست
- آسپیراسیون (تخلیه کیست)، برداشتن کیست با جراحی
بیشتر بخوانید: ماساژ دست و 9 نکته مهم برای رفع خستگی، تنش عضلات و آرامش ذهن
اگر بیماری کین باخ عامل ایجاد درد مچ دست باشد، معمولا با موارد زیر درمان میشود:
- بی حرکت نگه داشتن مچ دست
- مصرف داروهای مسکن
- جراحی برای بازگرداندن جریان خون به مچ دست
- جراحی برای یکنواخت کردن طول استخوان بازو
اگر دچار آسیبدیدگی مچ دست شدهاید، میتوانید با موارد زیر به بهبودی کمک کنید:
- استفاده از آتل مچ دست
- به مچ دست خود استراحت دهید و آن را بالا نگه دارید
- مصرف مسکنهای خفیف مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
- قرار دادن کیسه یخ روی ناحیه آسیب دیده هر بار برای چند دقیقه برای کاهش درد و تورم
اگر آرتریت دارید، به فیزیوتراپیست مراجعه کنید. یک فیزیوتراپیست میتواند به شما نشان دهد که چگونه ورزشهای تقویتی و کششی انجام دهید که میتواند به مچ دست شما کمک کند.
بیشتر بخوانید: التهاب مفاصل| عوامل خطرساز آرتریت را بشناسید
یادداشت پایانی در ارتباط با درد مچ دست
درد مچ دست اغلب به دلیل رگ به رگ شدن یا شکستگی ناشی از صدمات ناگهانی ایجاد میشود. اما درد مچ دست همچنین میتواند ناشی از مشکلات طولانی مدتی مانند فشار مکرر، آرتریت و سندرم تونل کارپال باشد. در هر صورت باید به این درد توجه ویژه داشته باشید؛ چراکه بی توجهی به آن میتواند مشکلات بسیاری را در ادامه انجام کارهای شما ایجاد کند.