ایدز، بررسی راه‌های انتقال و بهترین شیوه‌های پیشگیری HIV
ایدز یا همان سندرم نقص ایمنی اکتسابی یک بیماری مزمن و تهدید کننده بالقوه زندگی است که توسط ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ایجاد می‌شود. HIV با آسیب رساندن به سیستم ایمنی بدن، توانایی بدن فرد برای مبارزه با عفونت و بیماری را مختل می‌کند.
HIV یک عفونت و بیماری مقاربتی (STI) است. همچنین می‌تواند از طریق تماس با خون آلوده یا از مادر به کودک در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی سرایت کند. بدون دارو، ممکن است سال‌ها طول بکشد تا اچ آی وی سیستم ایمنی را تا حدی ضعیف کند که فرد به ایدز مبتلا شود.
هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد، اما داروها می‌توانند به طور چشمگیری پیشرفت بیماری را کاهش دهند. این داروها مرگ‌ومیر ناشی از ایدز را در بسیاری از کشورهای توسعه یافته کاهش داده‌اند.
علائم ایدز
علائم HIV و ایدز بسته به مرحله عفونت متفاوت است.
بیشتر بخوانید: درمان ایدز؛ استفاده از داروهای ضدویروس برای مهار عفونت HIV
عفونت اولیه (اچ آی وی حاد)
برخی از افراد آلوده به HIV در عرض دو تا چهار هفته پس از ورود ویروس به بدن دچار بیماری شبیه آنفولانزا می‌شوند. این بیماری که به عنوان عفونت اولیه (حاد) HIV شناخته می‌شود، ممکن است چند هفته طول بکشد. علائم و نشانه‌های احتمالی عبارتند از:
- تب
- سردرد
- دردهای عضلانی و درد مفاصل
- راش
- گلو درد و زخم‌های دردناک دهان
- غدد لنفاوی متورم، عمدتا در گردن
- اسهال
- کاهش وزن
- سرفه کردن
- عرق شبانه
این علائم می‌توانند آن‌قدر خفیف باشند که حتی ممکن است بیمار متوجه آن‌ها نشود. با این حال، مقدار ویروس در جریان خون (بار ویروسی) در این زمان بسیار زیاد است. در نتیجه عفونت در طول عفونت اولیه راحت‌تر از مرحله بعدی گسترش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: سیفلیس چیست؟ انواع این بیماری مقاربتی و تاثیر آن بر بارداری
عفونت نهفته بالینی (HIV مزمن)
در این مرحله از عفونت، HIV هنوز در بدن و در گلبول‌های سفید وجود دارد. با این حال، بسیاری از افراد ممکن است در این مدت هیچ علامت یا عفونتی نداشته باشند.
اگر بیمار درمان ضد رتروویروسی (ART) دریافت نکند، این مرحله می‌تواند سال ها طول بکشد. برخی افراد خیلی زودتر دچار بیماری شدیدتر از ایدز می‌شوند.
بیشتر بخوانید: تشخیص تبخال تناسلی؛ آزمایش خون راهی کلیدی برای کشف ویروس
عفونت علامت‌دار HIV
همان‌طور که ویروس به تکثیر و تخریب سلول‌های ایمنی بدن ادامه می‌دهد، سلول‌هایی که به مبارزه با میکروب‌ها کمک می‌کنند ممکن است دچار عفونت‌های خفیف یا علائم و نشانه‌های مزمن مانند:
- تب
- خستگی
- غدد لنفاوی متورم، اغلب یکی از اولین علائم عفونت HIV است
- اسهال
- کاهش وزن
- عفونت قارچی دهان (برفک دهان)
- زونا (هرپس زوستر)
- پنومونی
- پیشرفت به سمت ایدز
بیشتر بخوانید: علائم زگیل تناسلی در زنان و راه‌های تشخیص HPV در دختران
به لطف درمان‌های ضد ویروسی بهتر، امروزه اکثر افراد مبتلا به HIV در کشورهای دارای سیستم بهداشت مناسب به ایدز مبتلا نمی‌شوند. اچ‌آی‌وی بدون درمان معمولا طی 8 تا 10 سال به ایدز تبدیل می‌شود.
هنگامی که ایدز رخ می‌دهد، سیستم ایمنی بدن به شدت آسیب دیده است. احتمال ابتلای فرد به عفونت‌های فرصت‌طلب یا سرطان‌های فرصت‌طلب بیشتر است. بیماری‌هایی که معمولا در فردی با سیستم ایمنی سالم باعث بیماری نخواهند شد.
بیشتر بخوانید: واکسن گارداسیل؛ پیشگیری از زگیل تناسلی تا سرطان گردن رحم
علائم و نشانه‌های برخی از این عفونت‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عرق کردن
- لرز
- تب مکرر
- اسهال مزمن
- غدد لنفاوی متورم
- لکه‌های سفید مداوم یا ضایعات غیرعادی روی زبان یا دهان
- خستگی مداوم و غیرقابل توضیح
- ضعف
- کاهش وزن
- بثورات یا برجستگی‌های پوستی
بیشتر بخوانید: درمان کلامیدیا؛ مبارزه با خطر ناباروری یا بارداری خارج از رحم
علل ایدز
HIV توسط یک ویروس ایجاد شده و با بی‌توجهی می‌تواند به ایدز ختم شود. این بیماری می‌تواند از طریق تماس در مسائل جنسی یا خون یا از مادر به کودک در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی سرایت کند. به طور کل بیماری ایدز در بسیاری از کشورها بیشتر به عنوان یک بیماری مقاربتی شناخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: تبخال تناسلی در زنان و مردان
چگونه HIV به ایدز تبدیل می‌شود؟
HIV سلول‌های CD4 T یا گلبول‌های سفید خون را که نقش زیادی در کمک به بدن برای مبارزه با بیماری دارند از بین می‌برد. هرچه سلول‌های CD4 T کمتری داشته باشیم، سیستم ایمنی بدن ضعیف‌تر می‌شود.
بیمار می‌تواند سال‌ها قبل از اینکه بیماری او به ایدز تبدیل شود، عفونت HIV را با علائم کم یا زیاد همراه داشته باشد. ایدز زمانی تشخیص داده می‌شود که تعداد سلول‌های CD4 T افراد به زیر 200 کاهش یابد یا دچار یک عارضه تعریف‌کننده ایدز، مانند عفونت جدی یا سرطان باشد.
بیشتر بخوانید: درمان زگیل تناسلی؛ آیا درمان قطعی برای زگیل تناسلی وجود دارد؟
راه انتقال ایدز یا ویروس HIV
برای آلوده شدن به HIV، خون آلوده، مایع منی یا ترشحات واژن باید وارد بدن فرد شود. این می‌تواند به چند طریق اتفاق بیفتد:
با داشتن رابطه جنسی
در صورت داشتن رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با شریک آلوده‌ای که خون، مایع منی یا ترشحات واژن وارد بدن فرد شود، ممکن است ابتلا اتفاق بیفتد. این ویروس می‌تواند از طریق زخم‌های دهان یا پارگی‌های کوچک که گاهی در رکتوم یا واژن در حین فعالیت جنسی ایجاد می‌شود، وارد بدن دیگری شود.
بیشتر بخوانید: درمان سوزاک؛ از اندام‌های تناسلی تا گلو و چشم
با استفاده از سوزن‌های مشترک
به اشتراک گذاشتن لوازم دارویی آلوده مانند IV (سوزن و سرنگ)، افراد را در معرض خطر بالای ابتلا به HIV و ایدز و سایر بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت قرار می‌دهد.
انتقال خون
در برخی موارد ویروس ممکن است از طریق انتقال خون منتقل شود. بیمارستان‌ها و بانک‌های خون ایران اکنون منبع خون را برای آنتی‌بادی‌های HIV بررسی می‌کنند، بنابراین این خطر بسیار ناچیز است.
بیشتر بخوانید: عفونت کلامیدیا یک بیماری مشترک بین زنان و مردان
در دوران بارداری یا زایمان یا از طریق شیردهی
مادران آلوده می‌توانند ویروس را به نوزادان خود منتقل کنند. مادرانی که HIV مثبت یا دارای ایدز هستند و در دوران بارداری برای عفونت تحت درمان قرار می‌گیرند، می‌توانند به طور قابل توجهی خطر را برای نوزادان خود کاهش دهند.
بیشتر بخوانید: سوزاک چیست؟ آگاهی‌تان را در مورد بیماری آمیزشی سوزاک بالا ببرید
چگونه HIV منتشر نمی‌شود
افراد نمی‌توانند از طریق تماس معمولی به HIV مبتلا شوند. این به آن معنا است که فرد نمی‌تواند با در آغوش گرفتن، بوسیدن، رقصیدن یا دست دادن با فردی که مبتلا به عفونت است، به اچ آی وی یا ایدز مبتلا شود. همچنین HIV از طریق هوا، آب یا نیش حشرات منتقل نمی‌شود.
عوامل خطر در ایدز
هر کس در هر سن، نژاد، جنس یا گرایش جنسی ممکن است به HIV/AIDS آلوده شود. با این حال اگر:
رابطه جنسی محافظت نشده
هر بار که رابطه جنسی دارید از کاندوم جدید لاتکس یا پلی اورتان استفاده کنید. رابطه مقعدی از رابطه جنسی واژینال خطرناک‌تر است. اگر چندین شریک جنسی داشته باشید، خطر ابتلا به ایدز افزایش می‌یابد.
STI داشته باشید
بسیاری از بیماری‌های مقاربتی باعث ایجاد زخم‌های باز در ناحیه تناسلی افراد می‌شوند. این زخم‌ها به عنوان دریچه‌ای برای ورود HIV به بدن عمل می‌کنند.
استفاده از IV مشترک
افرادی که از IV استفاده می‌کنند، اغلب سوزن و سرنگ مشترک دارند. این موضوع آن‌ها را در معرض قطرات خون دیگران قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: تریکومونیازیس، بیماری عفونی که در زنان شایع‌تر است؛ از خارش تا ترشحات بدبو
عوارض بیماری ایدز
عفونت‌های مشترک ایدز و اچ آی وی
پنوموسیستیس پنومونی (PCP)
این عفونت قارچی می‌تواند باعث بیماری شدید شود. اگرچه با درمان‌های فعلی برای ایدز و HIV به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، اما در ایالات متحده PCP همچنان شایع‌ترین علت ذات‌الریه در افراد آلوده به HIV محسوب می‌شود.
کاندیدیازیس (برفک دهان)
کاندیدیازیس یک عفونت شایع مرتبط با HIV است. این باعث التهاب و یک پوشش ضخیم و سفید روی دهان، زبان، مری یا واژن می‌شود.
سل (TB)
در کشورهای با منابع محدود، سل شایع‌ترین عفونت فرصت‌طلب مرتبط با HIV و ایدز است. این یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در میان افراد مبتلا به ایدز به شمار می‌رود.
سیتومگالوویروس
این ویروس رایج تبخال در مایعات بدن مانند بزاق، خون، ادرار، مایع منی و شیر مادر منتقل می‌شود. یک سیستم ایمنی سالم ویروس را غیرفعال می‌کند و در بدن خفته باقی می‌ماند. اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، ویروس دوباره ظاهر شده و باعث آسیب به چشم‌ها، دستگاه گوارش، ریه‌ها یا سایر اندام‌ها می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان سفلیس ساده است، اگر زمان طلایی را از دست ندهید
مننژیت کریپتوکوکی
مننژیت التهاب غشا و مایع اطراف مغز و نخاع (مننژ) است. مننژیت کریپتوکوکی یک عفونت شایع سیستم عصبی مرکزی مرتبط با HIV بوده که توسط قارچ موجود در خاک ایجاد می‌شود.
توکسوپلاسموز
این عفونت کشنده توسط توکسوپلاسما گوندی ایجاد می‌شود. یک انگل که عمدتا توسط گربه‌ها انتشار می‌یابد. گربه‌های آلوده انگل‌ها را در مدفوع خود دفع می‌کنند که ممکن است به سایر حیوانات و انسان‌ها سرایت کند. توکسوپلاسموز می‌تواند باعث بیماری قلبی شود و تشنج زمانی رخ می‌دهد که به مغز سرایت کند.
سرطان‌های مشترک ایدز و اچ آی وی
لنفوم
این سرطان از گلبول‌های سفید شروع می‌شود. شایع‌ترین علامت اولیه تورم بدون درد غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران است.
سارکوم کاپوزی
تومور دیواره رگ‌های خونی یا سارکوم کاپوزی معمولا به صورت ضایعات صورتی، قرمز یا بنفش روی پوست و دهان ظاهر می‌شود. در افرادی که پوست تیره‌تری دارند، ضایعات ممکن است قهوه‌ای تیره یا سیاه به نظر برسند. سارکوم کاپوزی می‌تواند اندام‌های داخلی از جمله دستگاه گوارش و ریه‌ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
بیشتر بخوانید: 22 درمان خانگی تبخال تناسلی؛ مبارزه با بیماری مقاربتی در منزل
سایر عوارض بیماری ایدز
ایدز و اچ آی وی درمان نشده می‌تواند باعث کاهش وزن قابل توجهی شود که اغلب با اسهال، ضعف مزمن و تب همراه است.
عوارض عصبی
HIV می‌تواند علائم عصبی مانند گیجی، فراموشی، افسردگی، اضطراب و مشکل در راه رفتن را ایجاد کند. اختلالات عصبی-شناختی مرتبط باHIV می‌تواند از علائم خفیف تغییرات رفتاری و کاهش عملکرد ذهنی تا زوال عقل شدید که باعث ضعف و ناتوانی در عملکرد می‌شود متغیر باشد.
بیماری کلیوی
نفروپاتی مرتبط با HIV (HIVAN) التهاب فیلترهای ریز کلیه است که مایعات اضافی و مواد زائد را از خون خارج کرده و به ادرار منتقل می‌کند. اغلب افراد سیاهپوست یا اسپانیایی تبار به آن مبتلا می‌شوند.
بیماری کبد
بیماری کبد نیز یک عارضه بزرگ است به ویژه در افرادی که هپاتیت B یا هپاتیت C دارند.
بیشتر بخوانید: زگیل تناسلی را جدی بگیرید
جلوگیری از ایدز و HIV
هیچ واکسنی برای پیشگیری از عفونت HIV و هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد. اما افراد می‌توانند از خود و دیگران در برابر عفونت محافظت کنند.
برای کمک به جلوگیری از گسترش HIV:
از درمان به عنوان پیشگیری (TasP) استفاده کنید
اگر با HIV زندگی می‌کنید، مصرف داروهای HIV می‌تواند شریک زندگی شما را از آلوده شدن به ویروس حفاظت کند. اگر مطمئن شوید که بار ویروسی شما غیرقابل تشخیص است و آزمایش خون هیچ ویروسی را نشان ندهد، ویروس را به شخص دیگری منتقل نمی‌کنید. استفاده از TasP به این معنی است که داروی خود را دقیقا طبق دستور مصرف کنید و معاینات منظم را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: 7 درمان خانگی تریکومونیازیس و روش‌های مرسوم پزشکی
پروفیلاکسی پس از مواجهه (PEP)
اگر در معرض HIV قرار گرفته‌اید از پروفیلاکسی پس از مواجهه (PEP) استفاده کنید. اگر فکر می‌کنید از طریق رابطه جنسی، سوزن یا در محل کار در معرض تماس قرار گرفته‌اید با پزشک خود تماس بگیرید یا به بخش اورژانس مراجعه کنید. مصرف PEP در اسرع وقت در 72 ساعت اول می‌تواند خطر ابتلا به HIV را تا حد زیادی کاهش دهد. شما باید به مدت 28 روز دارو مصرف کنید.
استفاده از کاندوم جدید در هر رابطه جنسی
هر بار که رابطه مقعدی یا واژینال دارید از کاندوم جدید استفاده کنید. خانم‌ها می‌توانند از کاندوم زنانه استفاده کنند. اگر از روان کننده استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که بر پایه آب است. روان کننده‌های مبتنی بر روغن می‌توانند کاندوم‌ها را ضعیف کرده و باعث شکستگی آن‌ها شوند.
پروفیلاکسی قبل از مواجهه (PrEP) را در نظر بگیرید
داروهای ترکیبی امتریسیتابین به همراه تنوفوویر (Truvada) و امتریسیتابین به همراه تنوفوویر آلافنامید (Descovy) می‌توانند خطر ابتلا به عفونت HIV از راه جنسی را در افراد در معرض خطر بسیار بالا، کاهش دهند.
طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، PrEP می‌تواند خطر ابتلا به HIV را از طریق رابطه جنسی تا بیش از 90درصد و در اثر مصرف مواد مخدر تزریقی را تا بیش از 70درصد کاهش دهد. دسکووی در افرادی که رابطه جنسی واژینال دارند مورد مطالعه قرار نگرفته است.
پزشک این داروها را برای پیشگیری از اچ آی وی تنها در صورتی تجویز می‌کند که فرد قبلا به عفونت HIV مبتلا نشده باشد. قبل از شروع مصرف PrEP و سپس هر سه ماه تا زمانی که آن مصرف می‌شود، نیاز به آزمایش HIV وجود دارد. پزشک همچنین عملکرد کلیه را قبل از تجویز ترووادا آزمایش می‌کند و هر شش ماه یکبار آزمایش آن را ادامه می‌دهد.
افراد باید هر روز داروها را مصرف کنند. البته این داروها از سایر بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کنند، بنابراین همچنان باید رابطه جنسی ایمن داشته باشند. اگر فردی به هپاتیت B مبتلا است، قبل از شروع درمان باید توسط یک متخصص بیماری‌های عفونی یا کبد مورد ارزیابی قرار بگیرد.
بیشتر بخوانید: علائم ایدز در مردان 2 تا 6 هفته بعد از ورود ویروس پدیدار می‌شود
اگر HIV دارید به شریک جنسی خود بگویید
مهم است که به همه شرکای جنسی فعلی و گذشته خود بگویید که HIV مثبت هستید. آن‌ها باید آزمایش شوند.
از یک سوزن تمیز استفاده کنید
اگر از سوزن برای تزریق دارو استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که استریل است و آن را به اشتراک نگذارید. از برنامه‌های تعویض سوزن در جامعه بهره ببرید.
اگر باردار هستید، فورا مراقبت‌های پزشکی را دریافت کنید
اگر HIV مثبت هستید، ممکن است عفونت را به کودک خود منتقل کنید. اما اگر در دوران بارداری تحت درمان قرار بگیرید، می‌توانید خطر انتقال این بیماری به نوزاد خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
ختنه مردان را در نظر بگیرید
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ختنه مردان می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت HIV و در نهایت ایدز کمک کند.
بیشتر بخوانید: ژل شستشوی بانوان چیست ؟
چگونگی تشخیص ایدز
آزمایش‌های تشخیصی
HIV و ایدز از طریق آزمایش خون یا بزاق قابل تشخیص است. تست‌های موجود عبارتند از:
تست آنتی ژن/آنتی بادی
این آزمایش‌ها معمولا شامل خون‌گیری از ورید است. آنتی ژن‌ها موادی روی خود ویروس HIV هستند و معمولا در خون ظرف چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض HIV قابل تشخیص می‌شوند.
هنگامی که سیستم ایمنی بدن در معرض HIV قرار می‌گیرد، آنتی بادی‌ها تولید می‌شوند. ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد تا آنتی بادی‌ها قابل تشخیص شوند. مثبت شدن تست‌های ترکیبی آنتی ژن/آنتی بادی امکان دارد دو تا شش هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس طول بکشد.
آزمایش‌های آنتی بادی
این آزمایش‌ها به دنبال آنتی بادی‌های HIV در خون یا بزاق هستند. بیشتر آزمایش‌های سریع اچ‌آی‌وی از جمله خودآزمایی‌هایی که در خانه انجام می‌شوند، آزمایش‌های آنتی‌بادی هستند. آزمایش آنتی بادی می‌تواند سه تا 12 هفته بعد از اینکه فرد در معرض ویروس قرار گرفته باشد، طول بکشد تا مثبت شود.
آزمایش‌های اسید نوکلئیک (NATs)
این آزمایش‌ها ویروس واقعی را در خون (بار ویروسی) جستجو می‌کنند. آن‌ها همچنین شامل خون گرفته شده از ورید هستند. اگر فردی ممکن است در چند هفته گذشته در معرض HIV قرار گرفته باشد، پزشک NAT را توصیه می‌کند. NAT اولین آزمایشی است که پس از قرار گرفتن در معرض HIV مثبت می‌شود.
در مورد اینکه کدام آزمایش HIV برای هر شخص مناسب است، باید با پزشک مشورت شود. اگر هر یک از این تست‌ها منفی باشد، ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها بعد برای تایید نتایج به یک آزمایش پیگیری نیاز باشد.
بیشتر بخوانید: آزمایش سوزاک برای تشخیص قطعی بیماری
آزمایش برای مرحله بیماری و درمان
اگر فرد مبتلا به HIV تشخیص داده شود، مهم است که یک متخصص آموزش دیده در تشخیص و درمان HIV پیدا کند تا به او کمک کند:
- تعیین کند که آیا به آزمایش اضافی نیاز دارد یا خیر
- تعیین کند که کدام درمان ضد رتروویروسی HIV (ART) برای او بهترین است
- پیشرفت بیمار را زیر نظر داشته باشد و برای مدیریت سلامت با او همکاری کند
اگر شخصی تشخیص HIV/AIDS دریافت کرد، چندین آزمایش می‌تواند به پزشک او کمک کند تا مرحله بیماری و بهترین درمان را تعیین کند، از جمله:
تعداد سلول‌های CD4 T
سلول‌های CD4 T گلبول‌های سفید خونی هستند که به طور خاص توسط HIV مورد هدف قرار گرفته و از بین می‌روند. حتی اگر بیمار هیچ علامتی نداشته باشد، زمانی که تعداد سلول‌های CD4 T او به زیر 200 برسد، عفونت HIV به ایدز تبدیل می‌شود.
بار ویروسی (HIV RNA)
این آزمایش میزان ویروس را در خون اندازه‌گیری می‌کند. پس از شروع درمان HIV، هدف این است که بار ویروسی غیرقابل شناسایی نداشته باشد. این به طور قابل توجهی شانس ابتلا به عفونت فرصت‌طلب و سایر عوارض مرتبط با HIV را کاهش می‌دهد.
مقاومت دارویی
برخی از سویه‌های HIV به داروها مقاوم هستند. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا فرم خاص ویروس بیمار مقاومت دارد و تصمیمات درمانی گرفته تا او را راهنمایی کند.
آزمایش‌ها برای عوارض
همچنین ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را برای بررسی سایر عفونت‌ها یا عوارض تجویز کند، از جمله:
- بیماری سل
- هپاتیت B یا عفونت ویروس هپاتیت C
- بیماری‌های مقاربتی
- آسیب کبد یا کلیه
- عفونت مجاری ادراری
- سرطان دهانه رحم و مقعد
- سیتومگالوویروس
- توکسوپلاسموز
بیشتر بخوانید: لوبریکانت چیست؟فواید و عوارض لوبریکانت ها به همراه طرز استفاده
درمان ایدز
در حال حاضر، هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد. هنگامی که فردی به عفونت مبتلا می‌شود، بدن او نمی‌تواند از شر آن خلاص شود. با این حال، داروهای زیادی وجود دارند که می‌توانند HIV را کنترل کرده و از عوارض جلوگیری کنند. این داروها درمان ضد رتروویروسی (ART) نامیده می‌شوند. هر فردی که دارای HIV تشخیص داده می‌شود، بدون توجه به مرحله عفونت یا عوارض، باید ART را شروع کند.
ART معمولا ترکیبی از سه یا چند دارو از چندین کلاس دارویی مختلف است. این روش بهترین شانس را برای کاهش میزان HIV در خون دارد. گزینه‌های ART زیادی وجود دارد که سه داروی HIV را در یک قرص ترکیب می‌کند که یک بار در روز مصرف می‌شود.
هر دسته از داروها به روش‌های مختلف ویروس را مسدود می‌کنند. درمان شامل ترکیبی از داروها از طبقات مختلف به موارد زیر است:
- در نظر گرفتن مقاومت دارویی فردی (ژنوتیپ ویروسی)
- از ایجاد سویه‌های جدید HIV مقاوم به دارو خودداری کنید
- سرکوب ویروس در خون را به حداکثر برسانید
معمولا دو دارو از یک کلاس به علاوه داروی سوم از دسته دوم استفاده می‌شود.
طبقات داروهای ضد HIV
این طبقات عبارتند از:
مهارکننده‌های غیرنوکلئوزیدی ترانس کریپتاز معکوس (NNRTIs)
پروتئین مورد نیاز HIV را برای ساختن کپی از خود خاموش می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به efavirenz (Sustiva)، ریلپیویرین (Edurant) و دوراویرین (Pifeltro) اشاره کرد.
مهارکننده‌های نوکلئوزیدی یا نوکلئوتیدی رونویسی معکوس (NRTIs)
نسخه‌های معیوب بلوک‌های ساختمانی هستند که HIV برای کپی کردن از خود به آن نیاز دارد. به عنوان مثال می‌توان به آباکاویر (زیاژن)، تنوفوویر (Viread)، امتریسیتابین (Emtriva)، لامیوودین (Epivir) و زیدوودین (Retrovir) اشاره کرد. داروهای ترکیبی نیز در دسترس هستند، مانند امتریسیتابین/تنوفوویر (Truvada) و امتریسیتابین/تنوفوویر آلافنامید (Descovy).
مهارکننده‌های پروتئاز (PI)
پروتئاز HIV را غیرفعال می‌کند، پروتئین دیگری که HIV برای ساختن کپی از خود به آن نیاز دارد. به عنوان مثال می‌توان به آتازاناویر (Reyataz)، داروناویر (Prezista) و لوپیناویر/ریتوناویر (Kaletra) اشاره کرد.
مهارکننده‌های اینتگراز
با غیرفعال کردن پروتئینی به نام اینتگراز کار می‌کنند که HIV از آن برای وارد کردن مواد ژنتیکی خود به سلول‌های CD4 T استفاده می‌کند. به عنوان مثال می‌توان به بیکتگراویر سدیم/امتریسیتابین/تنوفوویر آلافنامید فومار (Biktarvy)، رالتگراویر (Isentress) و دولوتگراویر (Tivicay) اشاره کرد.
مهارکننده‌های ورود یا همجوشی
ورود HIV به سلول‌های CD4 T را مسدود می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به انفوویرتاید (Fuzeon) و maraviroc (Selzentry) اشاره کرد.
شروع و ادامه درمان ایدز
به همه افراد مبتلا به عفونت HIV، صرف نظر از تعداد یا علائم سلول‌های CD4 T، باید داروهای ضد ویروسی ارائه شود. باقی ماندن در ART موثر با بار ویروسی غیرقابل تشخیص HIV در خون بهترین راه برای سالم ماندن است.
برای اینکه ART موثر باشد، مهم است که داروها را طبق تجویز، بدون از دست دادن یا نادیده گرفتن دوز مصرف کنند. ماندن در ART با بار ویروسی غیرقابل شناسایی کمک می‌کند:
- سیستم ایمنی خود را قوی نگه دارند
- احتمال ابتلا به عفونت را کاهش دهند
- احتمال ابتلا به HIV مقاوم به درمان را کاهش دهند
- احتمال انتقال HIV به افراد دیگر را کاهش دهند
ادامه درمان HIV می‌تواند چالش برانگیز باشد. مهم است که با پزشک در مورد عوارض جانبی احتمالی، مشکل در مصرف داروها و هر گونه مسائل مربوط به سلامت روان یا مصرف مواد که ممکن است حفظ ART را برای فرد دشوار کند، صحبت شود.
داشتن قرار ملاقات منظم با پزشک برای نظارت بر سلامت و پاسخ به درمان نیز مهم است. اگر با درمان HIV مشکل دارید، فورا به پزشک اطلاع دهید تا بتوانید برای یافتن راه‌های رفع این چالش‌ها با یکدیگر همکاری کنید.
عوارض جانبی درمان ایدز
عوارض جانبی درمان ایدز و اچ آی وی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- بیماری قلبی
- آسیب کلیه و کبد
- ضعیف شدن استخوان‌ها یا از دست دادن استخوان
- سطوح غیرطبیعی کلسترول
- قند خون بالاتر
- مشکلات شناختی و عاطفی و همچنین مشکلات خواب
درمان بیماری‌های مرتبط با افزایش سن
در صورت ابتلا به اچ آی وی ممکن است کنترل برخی از مسائل سلامتی که بخشی طبیعی از پیری هستند دشوارتر باشد. به عنوان مثال برخی از داروهایی که برای بیماری‌های قلبی، استخوانی یا متابولیک مرتبط با سن رایج هستند، ممکن است با داروهای ضد HIV تداخل نداشته باشند. اهمیت دارد که با پزشک در مورد سایر بیماری‌ها و داروهایی که مصرف می‌کنند صحبت شود.
اگر توسط پزشک دیگری مصرف دارو آغاز شده است، اهمیت دارد که پزشک در مورد درمان HIV اطلاع داشته باشد. این به پزشک اجازه می‌دهد تا مطمئن شود که هیچ تداخلی بین داروها وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: مازوخیسم به چه معناست و به چه کسانی مازوخیست می‌گویند؟
پاسخ درمانی ایدز
پزشک بار ویروسی و تعداد سلول‌های T CD4 را برای تعیین پاسخ بدن بیمار به درمان HIV کنترل می‌کند. این موارد ابتدا در هفته‌های دو و چهار و سپس هر سه تا شش ماه یکبار بررسی می‌شوند.
درمان باید بار ویروسی را کاهش دهد تا در خون قابل تشخیص نباشد. این به آن معنا نیست که HIV از بین رفته است. حتی اگر نتوان آن را در خون یافت، HIV همچنان در سایر نقاط بدن مانند غدد لنفاوی و اندام‌های داخلی وجود دارد.
شیوه زندگی و درمان خانگی ایدز
در کنار دریافت درمان پزشکی، برای بیمار ضروری است که در مراقبت از خود نقشی فعال داشته باشد. توصیه‌های زیر ممکن است به افراد کمک کند تا مدت بیشتری در سلامت بمانند:
غذاهای سالم بخورید
مطمئن شوید که تغذیه کافی دریافت می‌کنید. میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و پروتئین بدون چربی به قوی نگه داشتن فرد کمک می‌کند، انرژی بیشتری می‌دهد و از سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کند.
از مصرف گوشت خام، تخم مرغ و… خودداری شود
بیماری‌های ناشی از غذا می‌تواند به ویژه در افرادی که به HIV آلوده هستند شدید باشد. گوشت را بپزید تا خوب پخته شود. از مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه، تخم مرغ خام و غذاهای دریایی خام مانند صدف، سوشی یا ساشیمی خودداری کنید.
واکسن‌های مناسب دریافت کنید
این موارد ممکن است از عفونت‌های معمولی مانند ذات‌الریه و آنفولانزا جلوگیری کنند. پزشک امکان دارد واکسن‌های دیگری برای HPV، هپاتیت A و هپاتیت B را نیز توصیه کند. واکسن‌های غیرفعال به طور کلی بی‌خطر هستند، اما بیشتر واکسن‌های حاوی ویروس‌های زنده به دلیل ضعف سیستم ایمنی، ایمن نیستند.
مراقب حیوانات همراه باشید
برخی از حیوانات ممکن است حامل انگل‌هایی باشند که می‌تواند باعث عفونت در افراد HIV مثبت شود. مدفوع گربه می‌تواند توکسوپلاسموز ایجاد کند، خزندگان ممکن است حامل سالمونلا باشند و پرندگان احتمال دارد کریپتوکوکوس یا هیستوپلاسموز را حمل کنند. پس از دست زدن به حیوانات خانگی یا خالی کردن جعبه زباله، دست‌ها را کاملا بشویید.
داروهای مکمل
افرادی که به HIV آلوده یا دارای ایدز هستند گاهی اوقات مکمل‌های غذایی را امتحان می‌کنند که ادعا می‌شود می‌توانند سیستم ایمنی را تقویت کنند یا با عوارض جانبی داروهای ضد HIV مقابله داشته باشند. با این حال، هیچ شواهد علمی مبنی بر اینکه هر مکمل غذایی ایمنی را بهبود می‌بخشد وجود ندارد.
حتی بسیاری از آن‌ها ممکن است با داروهای دیگری که مصرف می‌کنند تداخل داشته باشند. همیشه قبل از مصرف هرگونه مکمل یا درمان جایگزین با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که هیچ تداخل دارویی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: علائم بلوغ دختران را بشناسید
مکمل‌هایی که ممکن است برای ایدز مفید باشند
استیل ال کارنیتین
محققان از استیل ال کارنیتین برای درمان درد عصبی، بی‌حسی یا ضعف (نوروپاتی) در افراد مبتلا به دیابت استفاده کرده‌اند. همچنین در صورت کمبود این ماده، ممکن است نوروپاتی مرتبط با HIV را کاهش دهد.
پروتئین آب پنیر و اسیدهای آمینه خاص
شواهد اولیه نشان می‌دهد که پروتئین آب پنیر (یک محصول جانبی پنیر)، می‌تواند به افزایش وزن برخی افراد مبتلا به HIV کمک کند. پروتئین آب پنیر همچنین به نظر می‌رسد که اسهال را کاهش داده و تعداد سلول‌های CD4 T را افزایش می‌دهد. اسیدهای آمینه ال‌گلوتامین، ال‌آرژنین و هیدروکسی متیل بوتیرات (HMB) نیز ممکن است به افزایش وزن کمک کنند.
پروبیوتیک‌ها
شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه پروبیوتیک ساکارومایسس بولاردی ممکن است به اسهال مرتبط با HIV کمک کند، اما فقط طبق دستور پزشک از آن استفاده کنید. آغوز گاوی نیز برای درمان اسهال در حال مطالعه است.
ویتامین‌ها و مواد معدنی
ویتامین‌های A، D، E، C و B و همچنین مواد معدنی روی، آهن و سلنیوم در صورت داشتن سطوح پایین ممکن است مفید باشند.
بیشتر بخوانید: تمام دانستنی‌های بلوغ پسران
مکمل‌هایی که ممکن است برای ایدز خطرناک باشند
مخمر سنت جان (عصاره علف چای)
یک داروی رایج افسردگی، مخمر سنت جان می‌تواند اثربخشی چندین نوع داروی ضد HIV را تا بیش از نصف کاهش دهد.
مکمل‌های سیر
اگرچه سیر به خودی خود ممکن است به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند، اما مکمل‌های سیر امکان دارد با برخی از داروهای ضد HIV تداخل داشته باشند و توانایی آن‌ها را کاهش دهند. خوردن گهگاه سیر در غذا بی‌خطر به نظر می‌رسد.
عصاره برنج قرمز
برخی افراد از این ماده برای کاهش کلسترول استفاده می‌کنند، اما در صورت مصرف یک مهارکننده پروتئاز یا استاتین از آن اجتناب کنید.
تمرین‌های ذهن و بدن
نشان داده شده است که تمرین‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و تای چی باعث کاهش استرس و همچنین بهبود فشار خون و کیفیت زندگی می‌شود. در حالی که آن‌ها به مطالعه بیشتری نیاز دارند، این روش‌ها ممکن است مفید باشد اگر کسی با ایدز یا HIV زندگی می‌کند.
مقابله و حمایت
دریافت تشخیص هر بیماری تهدید کننده زندگی ویرانگر است. عواقب عاطفی، اجتماعی و مالی HIV/AIDS می‌تواند مقابله با این بیماری را نه تنها برای بیمار، بلکه برای نزدیک‌ترین افراد به او دشوار کند.
آماده شدن برای قرار ملاقات شما
اگر فکر می‌کنید ممکن است عفونت HIV داشته باشید، بهتر است با مراجعه به پزشک خود شروع کنید. امکان دارد به یک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع داده شوید که علاوه بر این در درمان ایدز تخصص دارد.
آنچه بیمار می‌تواند انجام دهید
قبل از قرار ملاقات، به این سوالات پاسخ داده و آن‌ها را به پزشک خود نشان دهد:
- فکر می‌کنید چگونه در معرض HIV قرار گرفتید؟
- علائم شما چیست؟
- آیا شما دارای عوامل خطر، مانند شرکت در رابطه جنسی محافظت نشده یا استفاده از داروهای داخل وریدی هستید؟
- چه داروهای تجویزی یا مکمل‌هایی مصرف می‌کنید؟
انتظار از پزشک
پزشک از بیمار سوالاتی در مورد سلامتی و سبک زندگی او خواهد پرسید. پزشک یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد و بیمار را برای موارد زیر بررسی می‌کند:
- تورم غدد لنفاوی
- ضایعات روی پوست یا دهان
- مشکلات سیستم عصبی
- صداهای غیرطبیعی در ریه‌ها
- اندام‌های متورم در شکم
کاری که می‌توان انجام داد
اگر شخصی فکر می‌کند که ممکن است به عفونت HIV یا ایدز مبتلا شده باشد، قبل از قرار ملاقات با پزشک برای محافظت از خود و دیگران باید اقدامات لازم را انجام دهد. رابطه جنسی محافظت نشده نداشته باشد. اگر از داروهای تزریقی استفاده می‌کند، همیشه از یک سوزن تازه و تمیز استفاده کند. سوزن مشترک را با دیگران به اشتراک نگذارد.
در این مقاله به صورت مفصل درباره ویروس HIV و بیماری ایدز صحبت کردیم. این بیماری می‌تواند با علائم بسیار خفیف در بدن ظهور کند و به مدت طولانی به صورت خفته وجود داشته باشد. اگر مقدار سلول‌های CD4 T افراد به زیر 200 کاهش یابد، این بیماری به ایدز تبدیل می‌شود. اما با استفاده از روش‌های درمانی می‌توان از بروز ایدز جلوگیری کرد.