صدای تق تق زانو | اگر صدای زانو نگرانتان کرده این مطلب را بخوانید

شنیدن صدای خردشدگی، احساس ترک‌خوردن در زانو و صدای تق تق زانو در هنگام حرکت این مفصل، اگر با زانودرد همراه نباشد، اتفاق غیرمعمولی نیست. این صدای تق تق و احساس خردشدگی -که با نام علمی کریپتوس شناخته می‌شود- معمولا ممکن است در هر سنی به وجود بیاید؛ اما با افزایش سن و گذر از محدوده جوانی به میانسالی، احتمال روی دادن آن افزایش پیدا می‌کند.

این عارضه می‌تواند در یک یا هر دو زانو بروز پیدا کند. ممکن است صدای تق تق زانو توسط افراد دیگر شنیده شود یا شنیده نشود و تنها خود شخص متوجه آن باشد. تق تق زانو معمولا ضرری ندارد اما اگر پس از جراحت و آسیب‌دیدگی اتفاق بیفتد یا همراه با زانودرد، التهاب و تورم بروز پیدا کند، ممکن است نیاز به معاینه و بررسی پزشک متخصص داشته باشد.

بیشتر بخوانید: علت درد زانو از نوجوانی، میانسالی تا سالمندی

زانو یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین مفصل‌های بدن است و به خاطر تحرک و شرایط ویژه‌اش، ممکن است با مشکلات و آسیب‌های خاصی مواجه شود که می‌تواند با زانودرد همراه شود. اما در حالت‌های عادی نیز، شنیده شدن صدای تق تق زانو هنگام نشستن یا خم کردن زانو، اتفاقی کاملا معمول است.

در مفصل زانو با افزایش سن صداهای مختلفی ایجاد می‌شود، زیرا غضروف آن با گذر زمان، می‌تواند وضعیت معمول خود را از دست بدهد و شکلی غیرمتقارن و ناموزون پیدا کند. در نتیجه هنگام لغزیدن غضروف در زمان حرکت استخوان‌های زانو، از محل مفصل زانو صدای تق تق شنیده خواهد شد.

بیشتر بخوانید: تعویض مفصل زانو؛ جراحی سخت با نتیجه ایده‌آل با اطمینان گام بردار!

صداهایی از قبیل ترکیدن، خرد شدن، تق تق یا خش خش در مفاصل همیشه باعث نگرانی نیست و می‌تواند اتفاقی رایج باشد؛ اما با این حال ممکن است این صداها همراه با زانودرد و نشان‌دهنده مشکلی مانند یک بیماری زمینه‌ای یا عارضه‌ای دیگر باشند. این زانودرد می‌تواند ناشی از آسیب‌های مختلفی باشد که ممکن است هنوز به صورت کامل بروز پیدا نکرده‌اند و تشخیص آن نیازمند معاینه توسط پزشک و درمان زانودرد است.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی زانودرد با این 15 راه مفید

چند نوع صدای تق تق زانو داریم؟

غضروف در مفصل زانو و در حالت سالم، نقش ضربه‌گیر برخورد استخوان‌ها و تسهیل‌کننده اتصال و حرکت آن‌ها را ایفا می‌کند. همین سطح غضروفی است که موجب می‌‌شود عضلات و استخوان‌هایی که در این محدوده به یکدیگر متصل شده‌اند -خصوصا عضلات چهارسر ران- در هنگام راه رفتن بدون احساس درد و به آسانی روی یکدیگر بلغزند.

در صورتی که غضروف آسیب ببیند یا به دلایل مختلف از بین رفته باشد، استخوان‌های متصل به زانو شروع به ساییده شدن روی یکدیگر می‌کنند و عملکرد طبیعی آن‌ها مختل می‌شود که با ایجاد صدای تق تق در زانو همراه است.

 بیشتر بخوانید: زانودرد سالمندان، انواع، علل و راه‌های پیشگیری و درمان آن

صدای تق تق زانو را می‌توان در سه نوع دسته‌بندی کرد:

• صدا دادن زانو بدون وجود زانودرد، در هنگام حرکت دادن زانو: اکثر افراد در طول زندگی روزمره این را تجربه می‌کنند. این وضعیت بی‌خطر است و نگران‌کننده نیست.
• صدا دادن زانو همراه با زانودرد و التهاب، به دلیل آسیب‌دیدگی: گاهی اوقات زانو به دلیل اتفاقات و حوادث مختلف مثلا در نتیجه مصدومیت‌های ورزشی آماتوری و حرفه‌ای، تصادف اتومبیل یا زمین‌خوردن، آسیب می‌بیند. در چنین مواردیصدای زانو به دلیل چرخش این مفصل در جهت نامناسب و نامتوازن، با درد همراه می‌شود و ممکن است در ادامه و در صورت عدم درمان آسیب و زانودرد، صدمات بیشتری به زانو وارد شود.
• صدا دادن زانو بدون آسیب‌دیدگی، همراه با التهاب: بعضی وقت‌ها بدون وجود آسیب‌دیدگی خاص یا قرارگرفتن در شرایط مشخصی، صدای تق تق از زانو شنیده می‌شود. در این حالت، صدای زانو می‌تواند ناشی از عوارض ابتلا به بیماری‌هایی چون انواع آرتریت روماتویید (آرتروز) و بیماری‌های مانند آن باشد.

بیشتر بخوانید: زانوبند آرتروزی تا چه حد برای زانودرد مفید است؟

چه عواملی در ایجاد صدای تق تق زانو نقش دارند؟

تجمع حباب‌های گاز درون مفصل زانو و ترکیدن این حباب‌ها، شایع‌ترین علت به وجود آمدن صدای زانو (کریپتوس بدون همراهی درد) است. این مورد در هر سن و شرایطی می‌تواند اتفاق بیفتد. جمع شدن و ترکیدن این حباب‌ها می‌تواند نتیجه ساییده شدن رباط‌ها و تاندون‌ها روی مفاصل باشد؛ اما در هر صورت، همواره احتمال تشکیل حباب‌های گاز درون مفصل زانو وجود دارد.

بیشتر بخوانید: زانو درد را بهتر بشناسیم؛ ۱۱ علت و ۷ راه خلاص شدن از  زانودرد

حباب‌ها عمدتا به دلیل تغییر فشار داخلی مفصل زانو و بر اثر فعالیت‌های عادی زندگی روزمره شکل می‌گیرند و زمانی که حباب می‌ترکد، صدای تق تق زانو در محل مفصل شنیده می‌شود. این اتفاق بسیارعادی به شمار می‌رود و نیازمند درمان خاص نیست. در نقاط دیگر بدن نیز ممکن است به همین شکل، با حرکت‌های عادی مفاصل، یک تاندون یا رباط بیش از حد کشیده شود و با ترکیدن حباب‌های گاز در مفصل مربوطه (مثل مچ یا آرنج) چنین صدایی ایجاد شود. موارد شبیه به این هم، خطری جدی برای مفصل ایجاد نمی‌کنند و یک رویداد عادی تلقی می‌شوند.

بیشتر بخوانید: چرا پی آر پی زانو یکی از بهترین روش‌های درمان زانودرد است؟

علاوه بر تجمع حباب‌های گاز، که عامل عمده ایجاد صدای تق تق در زانو محسوب می‌شود و در اکثریت موارد بی‌خطر به‌شمار می‌رود؛ برخی عوارض و بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند در مواردی موجب ایجاد این صدا شوند که در صورت عدم درمان به موقع، معمولا با التهاب و زانودرد همراه می‌شوند. در حقیقت صدای تق تق زانو یا کریپتوس، می‌تواند نشانه‌ای برای تشخیص زودهنگام این عوارض و بیماری‌ها باشد.

بیشتر بخوانید: زانوبند طبی مناسب زانودرد شما کدام است؟

عدم تقارن غضروف زانو

غضروفی که انتهای استخوان کشکک (کاسه) زانو را پوشانده است، ممکن است به مرور زمان و بر اثر عوامل مختلف تخریب شود و ظاهری غیرمتقارن و ناموزون پیدا کند. در چنین شرایطی این عدم تقارن می‌تواند موجب ایجاد صدای زانو در زمان چهارزانو نشستن، چمباتمه یا حتی در زمان ایستادن شود.

بیشتر بخوانید: سندروم زانوی دوندگان|عارضه ای که مخصوص زانوی دوندگان نیست

بیماری نرمی غضروف کشکک (کندرومالاسی پاتلا)

کندرومالاسی پاتلا یا سندروم نرمی غضروف زانو، یک بیماری استخوانی است که بر اثر زیاد شدن اصطکاک و ساییدگی بین غضروف کشکک زانو و استخوان ران (که بزرگ‌ترین استخوان بدن است) ایجاد می‌شود و ممکن است باعث ایجاد صدای زانو و درد در محدوده زانو شود. این بیماری معمولا افرادی چون ورزشکاران ورزش‌هایی مثل فوتبال، راگبی، یا تنیس را درگیر می‌کند و احتمال بروز آن در میان زنان از مردان بیشتر است. در صورت وجود کندرومالاسی پاتلا، صدای تق تق زانو معمولا در هنگام خم و راست شدن مفصل اتفاق می‌افتد.

بیشتر بخوانید: خالی کردن زانو، بررسی درمان و علت خالی شدن پا هنگام راه رفتن

سندروم درد جلوی زانو یا سندروم زانوی دوندگان

یکی دیگر از درگیری‌‎های رایج در محدوده زانو، سندروم درد استخوان کشکک (درد جلوی زانو) است که بیشتر به نام سندروم زانوی دوندگان شناخته می‌شود. این عارضه ممکن است باعث صدا دادن یا احساس خردشدگی در زیر استخوان پاتلا یا کشکک زانو شود؛ در چنین شرایطی، به جز صدای تق تق زانو، فرد حالت ناخوشایندی مانند شکستن و خردشدن نیز از داخل زانو احساس می‌کند.

بیشتر بخوانید: درد جلوی زانو، علامتی که به شما در مورد کشکک زانو هشدار می‌دهد

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یا آرتروز، موجب نازک شدن و تحلیل رفتن غضروف‌های قرار گرفته در انتهای استخوان‌ها می‌شود. این عارضه ممکن است موجب سفت شدن و ساییدگی سطوح مختلف مفصل زانو شود و در حالت شدیدتر می‌تواند حتی به از بین رفتن سطح خارجی استخوان زانو و تخریب گسترده غضروف آن منجر شود. در این حالت به دلیل ساییدگی استخوان‌ها به یکدیگر ممکن است در محل مفصل زانو صدا ایجاد شود. صدای تق تق زانو بر اثر آرتروز معمولا به طور مداوم اتفاق می‌افتد و با درد همراه است.

بیشتر بخوانید: درمان آرتروز زانو ، موثر ترین روش های معالجه آرتروز زانو

آسیب یا پارگی رباط

محدوده مفصل زانو از چندین رباط و تاندون تشکیل شده که تمام آن‌ها در معرض آسیب‌دیدگی هستند. در صورتی که صدای زانو با تورم مفصل همراه باشد، ممکن است یکی از رباط‌های مختلف اطراف زانو دچار کشیدگی، پارگی یا آسیب‌دیدگی شده باشد. در این حالت دیگر صدای زانو یک صدای عادی نیست و به مراجعه فوری به پزشک متخصص نیاز دارد.

بیشتر بخوانید : رباط زانو نقشی اساسی در کارکرد مفصل دارد، پس مراقب آن باشید

آسیب یا پارگی مینیسک زانو

مینیسک مجموعه دو غضروف به شکل حرف سی انگلیسی (C)است که مانند یک حلقه در دو طرف زانو قرار گرفته است. مینیسک در واقع نقش ضربه‌گیر و بالش را برای تسهیل و روان کردن حرکت‎های مفصل ایفا می‌کند. کشیدگی یا پاره شدن مینیسک (به صورت جزئی یا کلی) ممکن است به دلیل پیچیدن زانو به طور ناگهانی یا هر نوع چرخش شدید در مفصل زانو اتفاق بیفتد. پارگی و آسیب مینیسک زانو در اغلب موارد (تقریبا همیشه) با درد و تورم همراه است و ممکن است در هنگام حرکت مفصل، صدایی قابل شنیدن ایجاد کند. آسیب مینیسک برای تشخیص و درمان به موقع نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.

بیشتر بخوانید: زانوبند کشی، پرطرفدارترین و آشناترین راه مقابله با زانودرد

روند تشخیصی صدای تق تق زانو چگونه است؟

اگر صدا دادن زانو همراه با درد، تورم، التهاب و ایجاد مشکلات و اختلال در حرکت باشد، لازم است پزشک متخصص برای تشخیص آسیب احتمالی محدوده زانو را مورد معاینه قرار دهد. پزشک معالج با استفاده از انواع روش‌های تشخیصی از جمله بررسی سابقه پزشکی بیمار، تحقیق درباره عادت‌های فیزیکی و حرکتی بیمار، تهیه تصاویر پزشکی از زانو، آزمایش مایع مفصلی زانو، آزمایش خون و… می‌تواند احتمال وجود آسیب‌ها و عوارض ثانویه را بررسی کند و برای درمان زانودرد اقدامات لازم را انجام دهد.

بیشتر بخوانید: درمان ساییدگی زانو، بهترین درمان برای ساییدگی مفصل زانو

اگر صدای زانو با دیگر عوارض جانبی مانند درد یا تورم همراه نباشد، احتمالا نیازی به نگرانی درباره این موضوع نیست و در بسیاری از مواقع، صدا دادن زانو به دلیل ترکیدن حباب‌های گاز جمع شده در محل مفصل است.

علاوه بر این، شنیده شدن صدا از مفاصل می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که در زمان وارد شدن فشار بیش از حد به مفصل، موقعیت آن اصلاح می‌شود. این اتفاق شبیه به ایجاد صدایی است که در هنگام ترکاندن مفاصل بند انگشتان دست یا سایر مفاصل بدن ایجاد می‌شود که به قولنج شکستن نیز معروف است. در این موارد با تقویت ماهیچه‌ها می‌توان وضعیت مفاصل را بهبود بخشید.

بیشتر بخوانید: جراحی آرتروز زانو، یک تصمیم بسیار مهم

برای درمان یا کمتر شدن صدای تق تق زانو چه باید کرد؟

گزینه‌های درمانی مختلفی برای رفع صدای تق تق زانو وجود دارد. هر یک از این گزینه‌ها بر اساس دیگر نشانه‌ها و عوارض مانند شدت صدای تق تق، وجود یا عدم وجود التهاب، تورم یا درد، وجود اختلال در دامنه حرکتی مفصل و… می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

نکته مهم این است که صدای زانو همراه با درد و التهاب -حتی در صورتی که نشانه یک آسیب یا بیماری ثانویه باشد- یک وضعیت خیلی حاد محسوب نمی‌شود. بنابراین تا زمانی که بعضی از گزینه‌های غیرتهاجمی امتحان نشوند، گزینه عمل جراحی توصیه نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: 12علت ورم پا |10درمان خانگی ورم پا|خواص بالا نگه داشتن پاها

کاهش وزن

اضافه‌وزن باعث بیشتر شدن مقدار کار زانو می‌شود و فشاری را که بر آن وارد می‌آید، افزایش می‌دهد. اگر کسی که اضافه وزن دارد، این وزن اضافه را از دست بدهد و به شاخص توده بدنی (BMI) طبیعی خودش برگردد، معمولا صدای زانو فروکش می‌کند چون فشار و وزن وارد بر آن کاهش پیدا کرده است. به طور کلی کاهش وزن در موثر واقع شدن انواع روش‌های درمان زانودرد نقش دارد و می‌تواند قدمی موثر در برنامه درمانی انواع زانودرد باشد.

بیشتر بخوانید: اگر این علائم آرتروز زانو را دارید، به دنبال بهبودی باشید

حرکات ورزشی

ورزش کردن نیز یکی از راه‌هایی است که برای درمان مشکلات زانو توصیه می‌شود؛ به‌ویژه به افرادی که عضلات همسترینگ آن‌ها نسبت به عضلات چهار سر ران قوی‌تر باشد. همچنین به آن‌هایی که سبک زندگی‌شان کم‌تحرک‌تر از حالت مفید برای بدن است؛ مثل کارمندها و افرادی که کارهای نشسته انجام می‌دهند توصیه می‌شود که فرم صحیح بدن را حفظ کنند و استراحت‌های چند دقیقه‌ای برای تغییر حالت بدن داشته باشند.

معمولا برای استحکام و استقامت بخشیدن به مفصل زانو، تمرینات کششی همسترینگ به‌ویژه تمرینات پا مانند دویدن یا انجام تمرینات اسکوات یا چمباتمه در باشگاه ورزشی کافی است.

بیشتر بخوانید: عوارض جراحی تعویض مفصل؛ گاهی عفونت از سرطان خطرناک‌تر است!

ماساژ تراپی

اگر مشکل صدای تق تق به علت وجود ناهنجاری در ساختار درونی مفصل زانو باشد، روش‌های کایروپراکتیک (درمان دستی مفاصل) و ماساژ اصطکاکی (ماساژ تراپی بافت عمیق) می‌تواند به کاهش این صدا کمک کند.

بیشتر بخوانید: درمان پارگی مینیسک زانو با روش‌های خانگی، ورزشی و جراحی

درمان‌های جایگزین

متخصصان طب فیزیکی از روش‌های غیرتهاجمی و غیرجراحی موثری برای کاهش عوارض زانو مانند زانودرد، التهاب و صدای تق تق زانو استفاده می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• لیزرتراپی
• مگنت درمانی یا درمان مغناطیسی
• درمان شوک با امواج مایکروویو (Wave Shock)
• اولتراسوند تراپی
• تزریقاوزون
• تزریق پی آر پی (PRP)
• استفاده از بریس‌ها (بست‌های زانو) و سایر وسایل توانبخشی

بیشتر بخوانید: 10 ورزش زانودرد که نتیجه آن‌ها شما را شگفت‌زده می‌کند

چه کسانی بهتر است به پزشک مراجعه کنند؟

بسیاری از افراد به صورت روزمره صدای تق تق زانو را تجربه می‌کنند اما برای درمان و مراجعه به پزشک عجله نمی‌کنند. در واقع در اغلب موارد، صدای زانو یک مشکل موقت است، معمولا ماهیت مکانیکی دارد و با درد، التهاب یا اختلال خاصی همراه نیست. همان کریپتوس ساده که به دلیل ترکیدن حباب‌های درون مفصل زانو اتفاق می‌افتد.

اما کسانی که صدای تق تق زانو را به عنوان یک مشکل دائمی و مزمن تجربه می‌کنند بهتر است برای بررسی مشکلات ثانویه و درمان زانودرد ناشی از آن‌ها به پزشک مراجعه کنند. این نوع تق‌ تق معمولا برای کسانی اتفاق می‌افتد که نشانه‌های اولیه از بیماری‌های مفصلی تخریب‌گر (مانند آرتروز) را بروز می‌دهند. این نوع صدا دادن زانو معمولا محسوس‌تر از کریپتوس ساده است و با صداهای ساییده شدن، به صورت آشکارتری در درون مفصل احساس می‌شود و کمی هم دردناک و یا دل‌شوره‌آور است. این گروه از بیماران بهتر است برای تسکین درد، ترمیم ضعف حرکتی و بازگشت عملکرد طبیعی مفصل، مورد تشخیص پزشکی و برنامه درمان زانودرد برای جلوگیری از بازگشت آن قرار بگیرند.