زانو درد بیماری شایعی است که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و در هر سنی ممکن است آن را تجربه کنید. درد زانو از خفیف تا شدید و طاقت‌فرسا متغیر است و گاهی می‌تواند تا ناحیه کمر و باسن منتشر شود. به طور کلی برای شناخت این بیماری علت زانو درد اهمیت بالایی دارد.
درد در ناحیه زانو به عنوان بزرگترین مفصل انسان، ممکن است در اثر یک ضربه و آسیب ناگهانی ایجاد شود، یا به تدریج و در طول زمان، به صورت دردی مزمن بروز پیدا کند.
این درد می‌تواند پیوسته و ممتد باشد، یا ممکن است به صورت متناوب و دوره‌ای اتفاق بیفتد. بعضی از انواع زانودرد با فعالیت یا طی شب بدتر می‌شوند و به سایر نقاط بدن انتشار می‌یابند.
میزان درد و ناراحتی افرادی که زانودرد را تجربه می‌کنند، به علت زانو درد، ناحیه درد و همچنین وضعیت جسمی فرد قبل از این عارضه بستگی دارد. بنابراین علت بروز درد در زانو، در روند تشخیص و درمان زانو درد از اهمیت بالایی برخوردار است.
بیشتر بخوانید:درمان آرتروز زانو ، موثر ترین روش های معالجه آرتروز زانو
علت زانو درد چیست؟
درد در زانو می‌تواند به علل مختلفی اتفاق بیفتد. با توجه به دلایل ایجادکننده درد، ممکن است یک یا هر دو زانو با این عارضه درگیر شوند.
با اینکه وارد شدن ضربه و فشار ناگهانی یکی از شایع‌ترین دلایل آسیب به زانو و در نتیجه آن، زانودرد حاد است، اما دلایل متعدد دیگری برای انواع زانودرد از نوع مزمن وجود دارد.
زانودرد مزمن معمولا از عوارض بیماری‌های دیگری مانند آرتروز است که به زوال مفصل زانو و احساس درد و ناراحتی در این ناحیه منجر می‌شود.
بنابراین آسیب‌هایی که از تروماهای وارد شده به زانو ایجاد می‌شوند و همچنین اتفاقاتی همچون پیچ خوردن زانو در جهت اشتباهی، از دیگر موارد شناخته‌شده برای علت زانو درد هستند.
بیشتر بخوانید: زانوبند طبی مناسب زانودرد شما کدام است؟
نشانه‌ها و علائم زانودرد
درد در ناحیه زانو می‌تواند همراه با نشانه‌هایی باشد که در زیر به آن‌ها اشاره شده‌است:
- قرمزی و احساس داغی در زانو
- دشواری در راه رفتن
- ناپایداری و سستی زانو
- لنگ زدن به دلیل درد و احساس ناراحتی
- ناتوانی در دراز کردن زانو
- قفل شدن زانو
- ناتوانی در خم کردن زانو
- تورم و التهاب
- خشکی زانو
- تق‌تق کردن و صدا دادن زانو
- حساسیت به لمس زانو
بیشتر بخوانید: زانوبند آرتروزی تا چه حد برای زانودرد مفید است؟
تشخیص زانودرد
ممکن است پزشک برای تشخیص و یافتن علت زانو درد، موارد زیر را در طول معاینه فیزیکی بررسی کند:
- بررسی ورم، درد، حساسیت، دما و کبودی واضح در زانو
- بررسی دامنه حرکتی ناحیه پایین پا و در جهات مختلف
- ارزیابی وضعیت ساختارهای زانو با فشار دادن یا کشیدن مفصل
همچنین ممکن است در مواردی برای تشخیص دقیق‌تر، از عکس‌برداری رادیولوژی، اسکن ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن و امواج مافوق صوت استفاده شود.
اگر پزشک احتمال وجود عفونت در ناحیه مفصل زانو را بدهد، ممکن است آزمایش خون و آرتروسنتز (آنالیز مایع مفصلی) را برای اطمینان از علت زانو درد پیشنهاد دهد.
همین الان با خبر شو : اسپیلاوایزر زانوبند فراصوت بهترین راه برای درمان زانو درد
با انواع شایع زانودرد، علل و راه‌های درمان آن‌ها آشنا شوید
در ادامه با انواع مختلفی از علل شناخته‌شده برای درد زانو و راه‌های درمان زانو درد ناشی از آن‌ها آشنا می‌شویم.
آسیب‌دیدگی مینیسک زانو
مینیسک زانو وظیفه کنترل حرکات زانو را برعهده دارد و با جلوگیری از لغزش و حرکات غیرعادی، باعث ایجاد ثبات در زانو می‌شود. پاره شدن مینیسک زانو می‌تواند عملکرد درست زانو را مختل کند و احتمال آسیب دیدن بیشتر آن را بالا ببرد.
این عارضه در افراد مسن و همچنین در بین ورزشکاران شایع است.
کیست بیکر: کیست بیکر زانو یک نوع ورم ایجاد شده در پشت مفصل زانو است که معمولا نشانه‌ای از ایجاد سایر مشکلات مثل پارگی مینیسک زانو است.
روماتیسم
یکی از علل شایع بروز درد در زانو، وجود بیماری روماتیسم است. با درگیر شدن مفصل زانو در بیماری روماتیسم، التهاب و تورم‌های دردناکی در ناحیه زانو ایجاد می‌شود.
برای درمان زانو درد ناشی از روماتیسم، می‌توان از مصرف دارو و انجام نرمش‌های مخصوص برای تقویت دامنه حرکتی و عضلات مرتبط به زانو بهره گرفت.
در شرایطی که بیماری حاد باشد، تعویض مفصل زانو یکی از روش‌های درمانی مورد استفاده است.
التهاب تاندون‌ها
درد شدید در تاندون‌های زانو و دیگر نواحی بدن، که با قرمزی و حساسیت به لمس همراه است، از التهاب تاندون یا تاندونیت ناشی می‌شود.
التهاب تاندون‌ها یکی از عوارض شایع آرتروز است. انجام فعالیت‌هایی که نیاز به حرکات تکراری دارند، می‌توانند در تشدید این عارضه موثر باشند.
بیشتر بخوانید:درمان خانگی زانودرد با این 15 راه مفید
آرتروز مفصلی یا ساییدگی زانو
آرتروز مفاصل (OA) یکی از اشکال آرتروز است که می‌تواند یک یا چندین استخوان مفصل را درگیر کند. این عارضه در مردان، زنان و کودکان دیده شده ولی با این حال زنان بالای 55 سال، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز مفصلی هستند.
تخریب غضروف مفاصل و ساییدگی استخوان‌ها در اثر آن، باعث ایجاد درد شدید و احساس ناراحتی در ناحیه زانو می‌شود.
از دیگر عوارض درد زانو ناشی از آرتروز می‌توان به تورم مفصل و محدودیت دامنه حرکتی آن اشاره کرد.
معمولا برای بهبود این عارضه درمان‌های عمومی تجویز می‌شوند ولی در صورت لزوم، از جراحی تعویض مفصل زانو برای درمان نوع حاد این بیماری استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان ساییدگی زانو، بهترین درمان برای ساییدگی مفصل زانو
ورم کیسه های مفصلی (بورسیت زانو)
بورس‌ها، کیسه‌های کوچکی از مایع هستند که با نرم و لغزنده کردن تاندون‌های شانه‌ها، باسن و زانو، به حرکت آزادانه آن‌ها در امتداد مفاصل کمک می‌کنند.
بورسیت زانو در اصل در اثر وارد شدن ضربه یا وجود عفونت در اطراف مفصل زانو به وجود می‌آید. التهاب و ورم ناشی از بورسیت می‌تواند موجب احساس ناراحتی و درد شدید شود.
این عارضه بیشتر در بین افرادی که به مدت طولانی زانو می‌زنند (مثلاً کسانی که کارشان مستلزم زانو زدن است) مشاهده می‌شود.
برای درمان زانو درد ناشی از این بیماری، می‌توان از درمان‌های عمومی یا جراحی کمک گرفت.
بیشتر بخوانید: صدای تق تق زانو | اگر صدای زانو نگرانتان کرده این مطلب را بخوانید
نقرس کاذب
نقرس کاذب با بیماری نقرس متفاوت است. این بیماری نوع شایعی از آرتروز زانو به حساب می‌آید.
برخلاف بیماری نقرس که سبب تشکیل کریستال‌های اسید اوریک در سلول‌های زانو می‌شود، تشکیل کریستال‌های پیروفسفات کلسیم (یک نوع نمک) در مایعات زانو دلیل ایجاد نقرس کاذب است.
نقرس کاذب با التهاب و تورم در زانو و در نتیجه بروز درد همراه است.
نرمی غضروف کشکک زانو (کندرومالاسی)
نرمی کشکک زانو، به معنی ضعیف شدن و نرم شدن غضروف در قسمت زیرین کشکک زانو (پاتلا) است. در این بیماری به این علت که کشکک در جای درست قرار نگرفته، غضروف مفصل زانو در اثر حرکت زیاد آسیب خواهد دید.
این بیماری زمانی بروز می‌یابد که استخوان ران و زانو به طور مستقیم به هم ساییده شوند و باعث ایجاد درد و احساس ناراحتی در ناحیه زانو گردند.
کندرومالاسی کشکک، بیشتر در بین افراد جوان و در سنین 15 تا 35 سالگی مشاهده می‌شود. همچنین زنان و دونده‌ها نیز در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
برای درمان زانو درد ناشی از کندرومالاسی، می‌توان از درمان‌های عمومی و تقویت عضلات سه سر ران استفاده کرد.
دررفتگی کشکک زانو
جابجایی‌های غیرطبیعی زانو در هنگام راست یا خم شدن، می‌تواند باعث ساییدگی و دررفتگی کشکک زانو شود.
دررفتن کشکک می‌تواند در زمان ایجاد دررفتگی علائم حاد ایجاد کند، اما در ادامه نیز ممکن است موجب بروز زانودرد حاد در فرد شود.
این عارضه در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود، اما ممکن است برای هر فرد فعال و پرتحرکی پیش بیاید و باعث بروز حملات درد زانو شود.
انحراف زانو
یکی از مشکلات شایع ارتوپدی در جامعه مربوط به انحرافات زانو است که به اشکال گوناگون وجود دارد. انحرافات زانو به طور معمول به دو شکل پای پرانتزی و پای ضربدری دیده می‌شود که انحراف پرانتزی به مراتب شیوع بیشتری دارد. این انحراف در دراز مدت باعث آسیب و ایجاد درد شدید در زانو می‌شود.
بیشتر بخوانید: زانوبند کشی، پرطرفدارترین و آشناترین راه مقابله با زانودرد
اضافه وزن
افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به انواع زانودرد هستند.
در شرایطی که وزن بدن بیشتر از حد طبیعی باشد، فشار و استرس بیشتری به زانوها منتقل می‌شود. این فشار، تخریب بافت مفاصل بر اثر اصطکاک و سایش انتهای استخوان ساق پا بر استخوان ران را تسریع می‌بخشد.
کاهش وزن، می تواند در پیشگیری و درمان انواع زانودرد موثر باشد.
بیماری ازگود اشلاتر (Osgood-Schlatter disease)
این بیماری اغلب در بین افراد نوجوان و به خاطر رشد استخوان در اطراف مفصل مشاهده می‌شود. بیماری ازگود اشلاتر یا درد زانو در نوجوانان، در واقع التهاب ناحیه‌ای در زیر زانو است. این ناحیه محلی است که تاندون کشکک به استخوان درشت نی متصل می‌شود.
این بیماری معمولا در سن رشد و به دلیل جهش‌های رشدی رخ می‌دهد. در این دوره‌های زمانی، استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها و سایر ساختارهای بدن به سرعت در حال تغییر هستند.
بیماری ازگود اشلاتر در بزرگسالان: همچنین انجام حرکات ورزشی سنگین در ورزشکاران حرفه‌ای، با وارد آوردن فشار مضاعف و کشیدگی‌های نامتعارف در مفصل زانو، باعث متورم و دردناک شدن آن می‌شوند.
برای درمان زانو درد ناشی از این بیماری می‌توان از درمان‌های عمومی و بریس (Brace) استفاده کرد. همچنین کاهش فعالیت‌های ورزشی می‌تواند در بهبود التهابات و درد این بیماری موثر باشد.
بیشتر بخوانید: جراحی آرتروز زانو، یک تصمیم بسیار مهم
عفونت مفصل زانو
عفونت مفصل زانو یک عارضه اورژانسی است. از نشانه‌های این عارضه می‌توان به ایجاد درد، تورم زانو و تب اشاره کرد.
درمان زانو درد ناشی از عفونت مفصل، مصرف آنتی‌بیوتیک یا در صورت لزوم جراحی زانو است.
علت زانو درد بعد از ورزش چیست؟
شناسایی و تشخیص علت زانو درد بعد از ورزش به نوع ورزش و محل درد در زانو بستگی دارد. درد زانو بعد از ورزش ممکن است به دلیل مشکلی به نام زانوی دوندگان باشد که باعث احساس درد در پشت کشکک زانو می‌شود یا ممکن است به دلیل سندرم بند درشت‌نی باشد، که باعث ایجاد درد بیرون زانو می‌شود.
بیشتر بخوانید: 10 ورزش زانودرد که نتیجه آن‌ها شما را شگفت‌زده می‌کند
درد زانو بعد از انجام ورزشهای جهشی
یکی از انواع زانودرد، که به نام زانوی جهندگان شناخته می‌شود، در افرادی که ورزش‌ها و حرکات جهشی انجام می‌دهند، پدید می‌آید. ورزش‌هایی نظیر والیبال و بسکتبال از دسته ورزشهای جهشی هستند.
در این حالت تاندون کشکک که در زیر کشکک قرار دارد، ملتهب شده و دردناک می‌شود. هنگام ورزش، درد در ناحیه تاندون افزایش می‌یابد. برای درمان می‌توان از درمان‌های عمومی و تقویت عضلات اطراف زانو و انجام نرمش‌های خاص کمک گرفت.
علت زانو درد در جوانی چیست؟
نوجوانان و جوانانی که فعال و اهل ورزش هستند، گاهی ممکن است در جلو و وسط زانوی خود و معمولا زیر کشکک زانو، درد آزاردهنده‌ای را تجربه کنند. این مشکل به نام درد جلوی زانو در جوانی نیز شناخته می‌شود و معمولا در بین بسیاری از جوانان ورزشکار، خصوصا دختران، شیوع بیشتری دارد.
در بین ورزشهای زانو، ورزش‌هایی که روی تقویت عضلات چهار سر تمرکز دارند، از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.
عضلات چهار سر، عامل اصلی پایداری زانو هستند. ورزش‌ها و حرکات اصلاحی مخصوص زانو به بهبود دامنه حرکتی زانو، افزایش قدرت و توان زانو کمک کرده و از صدمات ناشی از این عارضه جلوگیری می‌کنند.
علت زانو درد در شب و هنگام خواب چیست؟
درد زانو در شب و هنگام خواب، مشکلی نسبتا رایج در بین افراد مسن است که می‌تواند باعث بروز اختلال در خواب شود.
شب‌ها و در زمان استراحت، فشاری که در نتیجه فعالیت‌های روزانه متحمل شدیم، به صورت تنش‌های ماهیچه‌ای بروز می‌یابد.
علل معمول زانودرد در شب می‌تواند شامل کشیدگی و رگ به رگ شدن، درد جلوی زانو، آسیب و پارگی غضروف یا مینیسک زانو، التهاب تاندون زانو در اثر آرتروز زانو، بورسیت زانو، کشیدگی و پارگی تاندون و رباط‌های زانو باشد.
اگر درد زانو هنگام خواب ادامه یافت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی زانودرد شما را تشخیص داده و شما را در یک برنامه درمانی مناسب با شرایطی که دارید قرار دهد.
درد زانو در بارداری و بعد از زایمان به چه علت است؟
تغییرات هورمونی در دوره بارداری نقش مهمی در ایجاد درد در ناحیه زانو بازی می‌کند. در سه ماه سوم بارداری، هورمون‌هایی ترشح می‌شود که برای شل کردن رباط‌ها و تاندون‌های ناحیه لگن به کار می‌رود، اما این هورمون‌ها فقط رباط‌ها و تاندون‌های ناحیه لگن را شل نمی‌کنند، بلکه این بافت‌ها در همه اعضای بدن مانند زانو را هم ریلکس می‌نماید.
در این شرایط، از انجام حرکات اصلاحی تحریک‌کننده مانند زانو زدن اجتناب کنید، ولی ورزشهای کششی و تقویتی سبک آن هم با اجازه پزشک معالج بلامانع است.
اگر در دوران بارداری دچار درد مزمن در ناحیه زانو شدید که با گذشت زمان برطرف نمی‌شد، حتما با پزشک مشورت کنید. با اینکه بیشتر دردهای زانو در دوران بارداری طبیعی هستند، اما ادامه درد و مشکلات زانو برای مدت طولانی و بعد از زایمان طبیعی نبوده و نیاز به بررسی دقیق و فوری دارد.
بیشتر بخوانید: 12 ورزش برای درمان آرتروز زانو که بهترین متخصصان آن ها را توصیه می‌کنند
درمان زانو درد
روش درمانی مورد استفاده برای رفع زانودرد، بستگی به علل ایجادکننده آن دارد. تشخیص دقیق این عارضه برای درمان موثر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که مراقبت و روش‌های تسکینی عمومی در بهبود زانودرد موثر واقع نشوند، شروع یک برنامه درمانی پزشکی، باید حتما تحت نظارت و با مشورت متخصص انجام شود.
تشخیص زانودرد
ممکن است پزشک برای تشخیص و یافتن علت زانو درد، موارد زیر را در طول معاینه فیزیکی بررسی کند:
- بررسی ورم، درد، حساسیت، دما و کبودی واضح در زانو
- بررسی دامنه حرکتی ناحیه پایین پا و در جهات مختلف
- ارزیابی وضعیت ساختارهای زانو با فشار دادن یا کشیدن مفصل
همچنین ممکن است در مواردی برای تشخیص دقیق‌تر، از عکس‌برداری رادیولوژی، اسکن ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن و امواج مافوق صوت استفاده شود.
اگر پزشک احتمال وجود عفونت در ناحیه مفصل زانو را بدهد، ممکن است آزمایش خون و آرتروسنتز (آنالیز مایع مفصلی) را برای اطمینان از علت زانو درد پیشنهاد دهد.
چند توصیه عمومی برای پیشگیری و درمان زانودرد
- وزن خود را در حالت متعادل نگه دارید
- کفش های بدون پاشنه و راحت بپوشید
- با انجام ورزش به طور منظم، قدرت و توان زانوها را حفظ کنید
- از بی تحرکی دوری کنید، خشک شدن عضلات پا می تواند به زانودرد منجر شود
- کلسیم مورد نیاز بدن را با مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم (تخم‌مرغ، پنیر، ماست، ماهی و…) تامین کنید
به طور کلی علت زانو درد هرچه که باشد، پزشک معالج با در نظر گرفتن جوانبی از جمله سن، جنسیت، نوع فعالیت و کار بیمار، بهترین روش برای درمان زانو درد را شناسایی می کند.
