علت درد در ناحیه گودی کمر چیست؟

گودی کمر یا لوردوز انحنای طبیعی ناحیه پایینی ستون فقرات است که باعث می‌شود شکم به سمت جلو و لگن (نواحی باسن) به عقب و بالا خمیده شود.

لوردوز، کمر و گردن را تحت تاثیر قرار داده و فشار زیادی بر ستون فقرات وارد می‌آورد که منتهی به درد و ناراحتی خواهد شد. گودی کمر اگر شدید باشد و درمان نشود، بر توانایی حرکتی فرد تاثیر منفی زیادی می‌گذارد و در گذر زمان مشکلات جدی برای سلامتی او به وجود خواهد آورد.

اما علت درد در ناحیه گودی کمر چیست و این عارضه ریشه در چه چیزی دارد؟ گودی کمر و انحنای شدید می‌تواند ناشی از وضعیت بد بدن، ژنتیک خانوادگی، آسیب، بیماری‌های ستون فقرات، یا جراحی ستون فقرات باشد. پس مهم است که برای انتخاب بهترین درمان علت ابتلا به آن را بدانیم.

درمان گودی کمر بستگی به شدت انحنا و چگونگی ابتلا به آن دارد. حال از کجا بفهمیم گودی کمر داریم یا خیر؟ وقتی به جلو خم می‌شوید، اگر انحنای کمر حالت معکوس گیرد یک وضعیت نگران‌کننده پزشکی است. احتمالا با فیزیوتراپی و تمرینات روزانه این وضعیت گودی کمر قابل مدیریت باشد. 

مجله سلامت سیوطب در این مقاله به بررسی ابعاد کلی انحنای ستون فقرات با تمرکز بر علت درد در ناحیه گودی کمر می‌پردازد. این نوشتار را بخوانید تا ببینید لوردوز چگونه به نظر می‌رسد و پزشکان چگونه آن را تشخیص می‌دهند.

 

علت گودی کمر چیست؛ 7 عاملی که ستون فقرات را به خطر می‌اندازند

برای دستیابی به علت گودی کمر باید به شناسایی انواع آن بپردازیم. همچنین باید علائم آن را مورد بررسی قرار دهیم تا روشن شود که آیا کمر درد شدید به گودی کمر ارتباط دارد یا خیر. انواع گودی کمر که بر اساس علت دسته‌بندی می‌شوند عبارتند از:

1. گودی کمر لوردوز پاسچرال؛ افزایش وزن مرگی برای ستون فقرات

علت گودی کمر پاسچرال، اضافه وزن و عدم آماده‌سازی عضلات شکم و پشت است. وقتی فردی وزن زیادی را در قسمت جلویی (ناحیه معده) حمل می‌کند، کمر را به سمت جلو می‌کشد. زمانی که عضلات شکم و کمر ضعیف باشند، توان حمایت از ستون فقرات را ندارند. این کشش کمر به جلو ناشی از وزن زیاد باعث می‌شود ستون فقرات در طول زمان به سمت جلو خم شود و در همان حالت قرار گیرد. در صورتی که این وضعیت کنترل نشود درمان کمر درد شدید در خانه با دشواری روبرو خواهد شد و اماکن دارد برای درمان پزشک جراخی کمر را توصیه کند.

2. گودی کمر مادرزادی؛ عارضه‌ای که از تولد همراه بیمار است

لوردوز مادرزادی معمولا بر اثر یک بیماری ارثی مانند آکندروپلازی پدیدار می‌گردد و در رشد غضروف‌های ستون فقرات اختلال ایجاد می‌کند. آکندروپلازی از شایع‌ترین انواع کوتولگی به حساب می‌آید. نقص در نحوه رشد ستون فقرات نیز یک علت درد در ناحیه گودی کمر است و امکان دارد منجر به بدشکل و ضعیف‌شدن آن‌ها می‌گردد. این بیماری معمولا به دلیل شرایط فیزیولوژی کودکان در سنین پایین رخ می‌دهد. گودی کمر و افزایش قد در کودکان ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.

2. گودی کمر تروماتیک؛ علتی که ریشه در ضعف استخوان‌ها دارد

تروما یا آسیب به ستون فقرات گاهی به شکستگی مهره‌ها و ایجاد درد در قسمت پایین کمر منتهی می‌گردد و در گذر زمان تبدیل به یک علت درد در ناحیه گودی کمر و لگن خواهد شد. در کودکان آسیب‌ به ستون فقرات اغلب به دلیل فشارهای ورزشی، تصادف یا سقوط از ارتفاع رخ می‌دهد. به همین دلیل این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به گودی کمر هستند. پوکی استخوان که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌گردد، خطر این شکستگی ها را افزایش خواهد داد.

فعالیت‌های تکراری که فشار زیادی به مهره‌های ضعیف ستون فقرات وارد می‌کند امکان شکستگی در اتصال استخوان (اسپوندیلولیز) را دو چندان خواهد کرد. 

به هر دلیلی که شکستگی در ستون فقرات رخ دهد، باید برای بهبودی گودی کمر، استراحت و حرکت محدود را در برنامه درمانی خود حتما قرار داد. در غیر این صورت، با گذشت زمان، مهره‌ها به سمت جلو لغزیده و به طناب نخاعی کمر فشار وارد می‌آورد. این وضعیت درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف و اختلال در عملکرد پاها را به دنبال دارد که اگر درمان نشود ممکن است عوارض جدی به دنبال داشته باشد.

3. گودی کمر هیپرلوردوزیس لامینکتومی ‌پس از جراحی

لامینکتومی ‌یک روش جراحی است که در آن بخش‌هایی از مهره‌ها برای دسترسی به نخاع یا ریشه‌های عصبی برداشته می‌شود. هنگامی‌که ‌این کار در چندین سطح در ستون فقرات انجام ‌شود، منجر به ناپایداری ستون فقرات خواهد شد. این حالت گودی طبیعی کمر را به موقعیت ‌هایپرلوردوز (بیش از حد خمیده) افزایش می‌دهد. گودی کمر بعد از جراحی مشکل رایج در بزرگسالان نیست و به طور معمول در کودکان مبتلا به تومورهای نخاعی به وجود می‌آید که پس از جراحی برای برداشتن تومور رخ می‌دهد.

4. علت گودی کمر عصبی عضلانی؛ ریشه این عارضه در چیست؟

این نوع گودی کمر بخش زیادی از اختلالات را دربر می‌گیرد که منتهی به نمونه‌های مختلفی از مشکلات انحنای ستون فقرات می‌شود. برای هر اختلال گزینه‌های درمانی متفاوتی وجود دارد در صورتی که از علت درد گودی کمر و پهلو آگاه باشیم. چندین بیماری عصبی عضلانی را می‌توان علت کمردرد در گودی کمر دانست، از جمله دیستروفی عضلانی و فلج مغزی. برای تسکین درد ناشی از این وضعیت گودی کمر راه‌های متفاوتی وجود دارد که پماد ضد درد قوی کمر یکی از این روش‌ها است.

5. لوردوز ثانویه، نوع کمتر شایع گودی کمر

گروه منحصر به فردی از بیماران وجود دارند که دچار انقباض مفاصل لگن هستند. این حالت موجب خروج ستون فقرات از‌ تراز استاندارد خود می‌شود و در نهایت به نوعی از گودی کمر منتهی می‌گردد. این انقباض به دلایل مختلفی از جمله عفونت، آسیب یا مشکلات عدم تعادل عضلانی ناشی از چندین اختلال مختلف به وجود می‌آید که در برخی مواقع یک هشدار جدی برای فرد به حساب می‌آید.

همچنین گودی کمر ثانویه معرف داشتن یک بیماری دیگر است. احتمالا نوع دیگری از انحنای ستون فقرات، مانند کیفوز یا اسکولیوز، یا وضعیتی که مفاصل ران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

6. اسپوندیلولیستزی (Spondylolisthesis)؛ لغزش مهره‌ها علت درد گرفتن گودی کمر

این وضعیت باعث می‌شود که یک مهره به سمت جلو بر روی مهره دیگری بلغزد و باعث گودی کمر گردد. معمولا در قسمت پایین کمر  و در انتهای مهره‌های ستون فقرات کمری رخ خواهد داد.

7. پوکی استخوان؛ علت گودی کمر همراه با شکستگی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است که باعث از بین رفـتن‌ تراکم استخوان می‌شود و خطر شکستگی را افزایش می‌دهد.

علت گودی کمر در کودکان 

گودی کمر معمولا در کودکان بدون هیچ علت شناخته شده‌ای ظاهر می‌شود. به ‌این نوع گودی کمر، لوردوز جوانی خوش خیم نیز می‌گویند که به دلیل ضعف و سفتی ماهیچه‌های اطراف باسن رخ می‌دهد. لوردوز خوش خیم نوجوانان معمولا با بزرگ‌شدن فرزندان خود به خود اصلاح می‌گردد.

گودی کمر در کودکان می‌تواند نشانه دررفتگی مفصل ران باشد، بخصوص اگر کودک با ماشین برخورد یا در جایی افـتاده باشد. سایر شرایطی که می‌تواند باعث ایجاد گودی کمر در کودکان شود، معمولا مربوط به سیستم عصبی و مشکلات عضلانی است. این شرایط نادر عبارتند از:

• فلج مغزی
• میلومننگوسل: بیماری ارثی که در آن طناب نخاعی از طریق شکافی در استخوان‌های پشت می‌چسبد.
• دیستروفی عضلانی: گروهی از اختلالات ارثی که منتهی به ضعف عضلانی خواهد شد
• آتروفی عضلانی نخاعی: بیماری ارثی که باعث حرکات غیر ارادی می‌شود
• آرتروگریپوز: مشکلی که در بدو تولد رخ می‌دهد و مفاصل نمی‌توانند به‌ اندازه طبیعی حرکت کنند

علت درد در ناحیه گودی کمر زنان 

بسیاری از زنان باردار کمردرد را تجربه می‌کنند که علائم گودی کمر، شکم و باسن بیرون‌زده را به همراه دارد. قبل از بارداری بیشتر اوقات گودی کمر زیبایی محسوب می‌شد ولی ابتلا به آن در بارداری قدری اذیت‌کننده است. به همین دلیل زنان باردار با این سوال بسیار روبرو می‌شوند؛ از کجا بفهمیم گودی کمر داریم؟

تحقیقات نشان می‌دهد که گودی کمر در دوران بارداری تنظیم مجدد مرکز ثقل بدن برای خانم‌های باردار است. کمردرد در زنان باردار امکان دارد به دلیل تغییر جریان خون شکل گیرد و به احتمال زیاد درد پس از تولد از بین خواهد رفت.

از کجا بفهمیم گودی کمر داریم؟ نحوه تشخیص لوردوز توسط پزشکان

برای پی بردن به اینکه فردی گودی کمر دارد یا خیر پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی می‌کند و با معاینه فیزیکی شروع به بررسی می‌کند. تاریخچه پزشکی، مواردی مانند زمانی که منحنی بیش‌از‌حد قابل توجه شد، بدتر شدن آن و اینکه ‌آیا مقدار منحنی تغییر می‌کند را پوشش می‌دهد. بسیاری از افراد برای تشخیص گودی کمر از دیوار دیوار کمک می‌گیرند. در این روش فاصله بین کمر و دیوار هنگام قرارگیری کنار دیوار به عنوان الگو مد نظر قرار می‌گیرد.

در طول معاینه، پزشک از بیمار می‌خواهد که به سمت جلو و پهلو خم شود تا ببیند آیا منحنی انعطاف‌پذیر است یا ثابت. اینکه دامنه حرکتی بیمار چقدر است و آیا ستون فقرات به درستی ‌تراز شـده یا خیر، هدفی است که با معاینه باید بدست می‌آید. معاینه فیزیکی شامل موارد زیر است:

• لمس ناهنجاری‌های ستون فقرات برای تشخیص
• اندازه‌گیری دامنه حرکت درجه‌ای بیمار مانند حرکت خم‌شدن جانبی، اکستنشن و چرخش ستون فقرات 
• شناسایی عدم تقارن ستون فقرات نیز در این مرحله انجام می‌شود

ارزیابی نورولوژیک روشی برای تشخیص اینکه از کجا بفهمیم گودی کمر داریم

ارزیابی عصبی شامل بررسی علائم زیر است:

• درد
• بی حسی
• پارستزی (به عنوان مثال گزگز)
• احساس اندام و عملکرد حرکتی
• اسپاسم عضلانی
• ضعف
• تغییرات روده و مثانه

رادیوگرافی (اشعه ‌ایکس) شیوه‌ای پیشرفته برای اینکه از کجا بفهمیم گودی کمر داریم

هنگامی‌که عکسبرداری با اشعه ‌ایکس PA (خلفی، قدامی، پشت و جلو) و جانبی انجام می‌شود، بیمار می‌ایستد تا کل طول ستون فقرات را نشان دهد. گاهی اوقات از اشعه‌ایکس AP خمشی جانبی برای ارزیابی انعطاف پذیری ستون فقرات استفاده می‌شود. اگر طناب نخاعی آسیب‌دیده یا مشکوک به صدمه باشد ممکن استMRI تجویز گردد.

روش زاویه کاب نیز ممکن است برای اندازه‌گیری درجه منحنی لوردوتیک با استفاده از یک پرتو ایکس AP تمام طول استاندارد استفاده شود.

اگر در موقعیتی قرار دارید که دسترسی به پزشک وجود ندارد با دیدن فیلم تشخیص گودی کمر می‌توان ویژگی‌های این عارضه را بدست آورد.

علائم لوردوز چیست؟ از کجا بفهمیم گودی کمر داریم

شایع‌ترین علامت گودی کمر درد عضلانی است. وقتی ستون فقرات به طور غیر طبیعی منحنی ‌شود، ماهیچه‌های کمر در جهات مختلف کـشیده و موجب سفت شدگی یا اسپاسم آن‌ها می‌شود. در صورت ابتلا به لوردوز گردنی درد ممکن است به گردن، شانه‌ها و قسمت بالای کمر نیز منتقل شود. همچنین امکان دارد فرد حرکات محدودی را در گردن یا کمر تجربه کند.

می‌توان با درازکشیدن روی یک سطح صاف و بررسی اینکه‌ آیا فاصله زیادی بین انحنای گردن، پشت و کف وجود دارد، گودی کمر را دید. دیگر علائمی که بر اساس آن به جواب  این سوال ” از کجا بفهمیم گودی کمر داریم ” خواهیم رسید عبارتند از:

• بی حسی
• مور مور
• دردهای شوک الکتریکی
• کنترل ضعیف مثانه
• ضعف
• مشکل در حفظ کنترل عضلات

این‌ها ممکن است نشانه‌های یک بیماری جدی‌تر مانند عصب به دام افـتاده باشند.

چگونه گودی کمر یا لوردوز درمان می‌شود؟

بعد از یافـتن جواب سوال از کجا بفهمیم گودی کمر داریم درمان آن اولویت اول ذهن می‌شود. اما برای شناسیایی علت گودی کمر و درمان آن باید موارد مهمی را مد نظر گرفت. نحوه درمان لوردوز بستگی به‌ این دارد که در کجای ستون فقرات قرار دارد و اینکه ‌آیا علائمی ‌ایجاد می‌کند یا خیر. اکثر افراد مبتلا به گودی کمر نیاز به درمان پزشکی ندارند مگر اینکه یک مورد شدید باشد. درمان به شدت انحنا و وجود علائم دیگر بستگی دارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• دارو، برای کاهش درد و تورم
• فیزیوتراپی روزانه، برای تقویت عضلات و دامنه حرکتی
• کاهش وزن، برای کمک به وضعیت بدن
• کمربند مخصوص گودی کمر برای کودکان و نوجوانان
• جراحی، در موارد شدید با نگرانی‌های عصبی
• مکمل‌های غذایی مانند ویتامین D

چکیده‌ای کلی درباره علت درد در ناحیه گودی کمر 

لوردوز یا گودی کمر یک انحنای اغراق‌آمیز ستون فقرات به سمت داخل است که اغلب در گردن یا کمر رخ می‌دهد. از علل و عواملی که خطر ابتلا به گودی کمر را تشدید می‌کند باید به شرایط مادرزادی، وضعیت ناهموار، پوکی استخوان، چاقی و صدمات وارد شـده اشاره کرد.

پزشک اغلب می‌تواند گودی کمر را با معاینه فیزیکی تشخیص دهد. اگر احتمال موارد دیگری برای گودی کمر وجود داشته باشد پزشک برای تشخیص، اسکن تصویربرداری را توصیه خواهد کرد.

معمولا یک فرد مبتلا به گودی کمر خفیف نیازی به درمان ندارد. اما اگر انحنای کمر باعث درد شود، فیزیوتراپی یا داروهای بدون نسخه گزینه‌های مناسب درمانی به شمار می‌روند. گاهی اوقات گودی کمر شدید فقط با جراحی قابل درمان خواهد بود.  

سوالات پر تکرار درباره گودی کمر