بازی خاطره انگیز لی لی حوضک

لی لی حوضک یکی از مشهورترین شعرهای فارسی در حوزه کودکان است و کتاب‌های داستان و کارتون‌های‌ گوناگونی هم از روی قصه آن نوشته و ساخته شده اند. اما دلیل جذابیت ماندگار این شعر قدیمی که هنوز هم محبوبیتش باقی است، چیست؟ کافی است شعر یا کارتون آن را امروزه هم برای یک کودک 5 یا 6 ساله پخش کنید و خواهید دید که کودکان دنیای مدرن و دیجیتال امروز با وجود ابزارهای سرگرمی الکترونیکی فراوان، همچنان مجذوب لی لی حوضک خواهند شد.

چرا لی لی حوضک ماندگار شده است؟

دلیل جذابیت ماندگار این شعر این است که همراه بازی با انگشتان دست خوانده می‌شود. خردسالان به بازی و سرگرمی‌های کلامی علاقه دارند و تاثیر این بازی‌ها نیز بر هوش و رشد کودک اثبات شده است. اما این شعر نیز مانند سایر اشعار قدیمی ایرانی در حوزه کودک، با محتوای متفاوت نقل شده؛ یعنی همانطور که به طور مثال در مورد اتل متل توتوله دو شعر متفاوت داریم، در مورد لی لی حوضک هم سه شعر متفاوت به این نام وجود دارد.

1. شعر لی لی حوضک

لی لی لی لی حوضک

جوجو اومد آب بخوره افتاد تو حوضک

این می‌گه: بریم دزدی

این می‌گه: چی چی بدزدیم؟

این می‌گه: طشت طلای پادشاه رو!

این می‌گه: جواب خدا رو کی می‌ده؟

این می‌گه: من من کله گنده

2.لی لی لی لی حوضک

گنجیشکه آمد آب بخوره افتاد تو حوضک

این یکی درش آورد

این یکی آبش داد

این یکی نونش داد

این گفت: کی هلش داد؟

این یکی گفت: من من کله گنده

3.لی لی لی لی حوضک

گنجشکه اومد آب بخوره

افتاد تو حوضک

این دوید و درش کرد

این ماچی بر سرش کرد

این نازی بر پرش کرد

این کله گنده اومد

گفت: بده ببینم

تا که دادند ببینه

گنجشکه پرید لاچینه

روش انجام بازی لی لی حوضک

فردی که می‌خواهد شعر را بخواند، کودکان را دور خود جمع می‌کند و شروع به خواندن شعر می‌نماید و با انگشتان بچه ها بازی می‌کند. جوجو یا جوجه، انگشت کوچک خردسال است و حوضک هم کف دستش. با هر انگشت کودک که بازی می کنید و شعر می خوانید سپس آن انگشت را به سمت کف دستش خم کنید و سپس به سراغ انگشت دوم بروید و عبارت “این درش آورد” را بگویید. حالا نوبت انگشت سوم است که همین کار را به عبارت ” این خشکش کرد” و سپس با انگشت اشاره کودک این کار را انجام دهید و بگویید “این نازش کرد”.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره بازی اتل متل توتوله

در پایان تمام انگشتان کودک به جز انگشت شست را به سمت کف دستش خم کنید. حالا انگشت کوچک کودک را بگیرید و بگویید “کی پروازش داد” حالا وقت آن است که از زبان انگشت شست کودک بگویید “من من کله گنده”. یادتان باشد شعر این بازی انعطاف دارد و می توانید همین حرکات را با انگشتان کودک انجام دهید اما شعر یا عباراتی را بگویید که می دانید کودکتان از آن خوشش می‌آید و به عبارت دیگر می‌توانید مفاهیم را شخصی‌سازی کنید تا فرزندتان از آن لذت بیشتری ببرد؛ هرچند که شعر اصلی بازی هم بسیار کودک‌پسند است.

مزیت‌های لی لی حوضک

لی لی حوضک را هم پسران دوست دارند و هم دختران و یک بازی کم تحرک و مناسب برای والدینی است که نگران آسیب دیدن فرزندان خود در بازی‌های پرتحرک هستند. این بازی نیاز ندارد هیچ ابزار خاصی به همراه داشته باشید و فضای خاصی هم نیاز ندارد. لی لی حوضک را در پارک یا یک آپارتمان کوچک می‌توان بازی کرد و چون ابزار خاصی ندارد یک بازی بی‌هزینه است که فرقی بین کودکان خانواده‌های ثروتمند و کم درآمد برای لذت بردن از آن وجود ندارد.

اهمیت این موضوع این است که بسیاری از خانواده‌ها امروزه در آپارتمان زندگی می‌کنند و دیگر خبری از حیاط‌های بزرگی که کودکان در آنها می‌دویدند و سرگرم می‌شدند، نیست. بنابراین بازی‌هایی که بتوانند در محیط کوچک آپارتمان، کودک را سرگرم کنند غنیمت هستند. یادتان باشد گاهی از کودک خودتان بخواهید شعر این بازی را بخواند تا مهارت شعرخوانی‌اش تقویت شود. لی لی حوضک به خوبی قوه تخیل کودک شما را هم تقویت می‌کند و بسیار تنوع‌پذیر است مثلا می‌توانید به جای جوجه یک مرغ و خروس از جوجه گنجشک استفاده کنید یا حتی داستان را عوض کنید.

حسن دیگر بازی مذکور این است که کودک شما را با آهنگ، ریتم و مفاهیم وزن و قافیه در شعر آشنا می‌کند.

انیمیشن لی لی حوضک را به یاد دارید؟

انیمیشن لی لی حوضک را بزرگترها به خوبی بیاد می‌آورند، کارتونی که اوایل دهه هفتاد پخش می‌شد و بسیاری از افرادی که دوران کودکی خود را در آن دوران گذراندند، وقتی شعر لی لی حوضک را می‌شنوند به یاد آن می‌افتند. انیمیشن و کارتون لی لی حوضک محبوب کودکان است و دلیل اصلی آن، سادگی داستان و قابل فهم بودن آن برای کودکان است.

بیشتر بخوانید: ورزش ژیمناستیک کودکان و تاثیرات آن بر کودکان

قصه لی لی حوضک

لی لی حوضک قصه جوجه‌ای است که به تازگی متولد شده و در مسیر زندگی هیچگونه تجربه‌ای ندارد و به دلیل عدم آگاهی از خطرات، وقتی تشنه می‌شود و می‌خواهد آب بخورد، به درون حوض می‌افتد. مرغ و خروس که می‌بینند جوجه‌شان به دورن حوض افتاده از سایر حیوانات کمک می‌طلبند اما همه درگیر مشکلات خود هستند و کسی به آنها کمک نمی‌کند. در این بین اما یک حیوان با بقیه فرق می‌کند و آن حیوان یک بز است.

بز مهربان نه تنها خود به کمک مرغ و خروس نگران می‌رود بلکه حیوانات دیگر را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد تا به کمک بیایند. در نهایت همه حیوانات با همکاری یکدیگر یک قایق می‌سازند و به وسیله آن جوجه کوچولو را نجات می‌دهند. حیوانی که این جوجه را نجات می‌دهد، بز است. او بر خلاف دیگر حیوان‌ها در مشکلی که برای جوجه اتفاق افتاده است احساس مسئولیت می‌کند و سعی می‌کند تا دیگر حیوان‌ها را برای نجات جوجه فرا بخواند.

بز و جوجه کوچولو

حیوان‌های دیگر تحت تأثیر بز، سعی می‌کنند تا به جوجه کمک کنند و شروع به ساخت قایقی می‌کنند و در نهایت جوجه را از حوض بیرون می‌کشند. اما چرا بز؟ بز از دیرباز حیوانی است که در کوهستان های ایران زندگی می‌کند و سال‌های سال است به عنوان حیوان اهلی در زندگی ایرانیان روستایی حضور دارد.

بچه‌ها از لی لی حوضک چه می‌آموزند؟

جوجه کوچولوی این داستان که از تشنگی و برای آب خوردن به لب حوض می‌رود و درون آب می‌افتد از بی‌احتیاطی و بی‌تجربه بودن دچار این اتفاق می‌شود. کودکان از این داستان مفهوم خطر را یاد می‌گیرند و می‌آموزند که باید در زندگی احتیاط کنند. در سوی دیگر خردسالان به خوبی با همکاری با دیگران و فواید کار دسته جمعی آشنا می‌شوند. آموخته‌های این بازی باعث می‌شود کودکان در بازی‌های دیگری که با سایر بچه‌های فامیل یا دیگر خردسالان در پارک یا مدرسه انجام می‌دهند به خوبی در کار تیمی و گروهی همکاری کنند.

این داستان به کودکان 3 تا 5 ساله که معمولا روی اسباب بازی‌های خود بسیار حساس هستند می‌آموزد که می‌توانند آنها را با دوستانشان شریک شوند و از بازی دسته جمعی لذت بیشتری ببرند.

بیشتر بخوانید: آموزش شنای کودکان

اهمیت بازی برای کودکان

خردسالان به سرگرمی‌های کلامی نیازمند هستند و تاثیرات مثبت بازی کردن بر هوش و رشد بچه‌ها به اثبات رسیده است. پس والدین نه تنها نباید جلوی بازی کردن فرزندان خود را بگیرند، بلکه باید با آن‌ها همراهی کنند. یادتان باشد کودکان از همراهی بزرگسالان در بازی بسیار لذت می‌برند. بازی‌هایی نظیر لی لی حوضک به رشد فکری، اجتماعی، شخصیت و یادگیری کودک کمک شایانی می‌کنند.

این بازی باعث می‌شود کودک شما فکر کند و تلاش برای حفظ شعر آن، به تقویت حافظه کودک یاری می‌رساند.

لی لی حوضک را امتحان کنید

تجربه نشان داده امروزه هم کودکانی که بزرگترها با آنها بازی لی لی حوضک را انجام داده‌اند، تقاضای دوباره آن بازی را داشته‌اند و به این بازی علاقه نشان می‌دهند. پس حتما یک بار هم که شده این سرگرمی را با کودک خود امتحان کنید و مطمئن باشید که نتیجه مثبتی از آن دریافت می‌کنید. با انجام این بازی شاهد خنده‌ها و قهقهه‌های کودک دلبندتان خواهید بود و بدانید که تاثیرات مثبت بازی‌های تعاملی نظیر لی لی حوضک در مقایسه با بازی‌هایی که خردسالان در تبلت بازی می‌کنند، بسیار بیشتر است.

بازی لی لی حوضک چند نفره و برای چه سنی است؟

این بازی کودکان 3 تا 5 ساله را به خوبی سرگرم می‌کند و آن را می‌توان از 2 تا 6 نفره بازی کرد. یعنی پدر و مادر به راحتی می‌توانند در خانه این بازی را با کودک خود انجام دهند. اهمیت این موضوع در خانواده‌های تک فرزند امروز که کودکان، خواهر یا برادری ندارند که همبازی آنها باشد، بسیار زیاد است. بنابراین این بازی قدیمی و ماندگار نه تنها از رونق نیفتاده بلکه در دنیای مدرن امروز بسیار کاربردی است.

شعر داشتن و ریتمیک بودن این بازی یکی از دلایل اصلی علاقه کودکان به این بازی از دیرباز تاکنون است. هرچند دقیقا مشخص نیست لی لی حوضک بومی کدام منطقه ایران است اما از گذشته در همه مناطق ایران با گویش‌ها و لهجه‌های مختلف و با اشعار متنوع رواج داشته است. حسن دیگر این بازی این است که مفهوم برنده و بازنده ندارد و به کودک استرس وارد نمی‌شود. علاوه بر این نیازی به هوش و استعداد یا شرایط جسمانی خاصی ندارد و همه کودکان می‌توانند از آن لذت ببرند.

ساده و دوست داشتنی

لی لی حوضک قوانین پیچیده و دشواری ندارد و کودک بعد از اولین بار که بازی می‌کند با روند آن به خوبی آشنا می‌شود. برخی کودکان، لی لی حوضک را با مفهومی که از آن یادگرفته‌اند می‌شناسند و این بازی را با اسم “جوجو اومد آب بخوره” صدا می‌کنند. بیشتر ما خاطره خوش این بازی را با مادربزررگ و پدربزرگ‌هایمان داریم به ویژه در خانه‌های بزرگ و حیاط‌دار آنها. شاید یکی از دلایل تفاوت در اشعار لی لی حوضک این است که شعر آن پس از پیدایش، سینه به سینه نقل شده و در هر مقطع زمانی و منطقه جغرافیایی دستخوش برخی تغییرات شده است.

دقیقا مشخص نیست هدف شخص یا اشخاصی که در پیدایش این شعر نقش داشته‌اند چه بوده ولی شاید یکی از اهداف آن در ابتدا آموزش نجات دادن جوجه‌ای در آب گیرافتاده بوده و به مرور زمان مفاهیم گسترده‌تری نظیر کمک به یکدیگر پیدا کرده است.

روایت‌های متفاوت‌تر از لی لی حوضک

روایت‌های متفاوتی هم از اشعار این بازی می‌شود که روایت غالب نیستند و شاید کمتر شنیده باشید. احتمال اینکه این اشعار کمتر به کار برده شده‌اند شاید این است که مفاهیم مناسبی برای کودکان ندارند، شعری نظیر آنچه که در زیر می‌خوانید:

این (انگشت) گفت: بریم دزدی، این گفت: چی بدزدیم، این گفت: تشت طلا رو، این گفت: جواب خدا رو کی میده، این گفت: من من کله گنده، من من کله گنده.

یا این شعر که هرچند مفاهیم خوبی دارد اما شاید کمتر شنیده باشید:

این (انگشت) کوچول موچوله، این داداش (آبجی) کوچوله، این مامان کوچوله، این بابای کوچوله، دوستشون داری؟ بله، بله، یه دنیا، بله، بله، یه دنیا

لی لی حوضک رابطه شما و کودکتان را صمیمی‌تر می‌کند

این بازی رابطه عاطفی مناسبی بین شخص بازی کننده و خردسال ایجاد می‌نماید، حس لامسه کودک را تحریک می‌کند و به او یاد می‌دهد تا در ابتدا برای شمارش از انگشتان خود کمک بگیرد. این بازی به خوبی ترتیب انگشتان و اعداد مربوط به آنها از انگشت اول تا پنجم را می‌آموزد. لی لی حوضک در مقایسه با بازی‌هایی مثل اتل متل، برای کودکان 3 تا 5 سال بسیار دلنشین‌تر است زیرا این خوده کودک است که به طور مستقیم در مرکز توجه بازی حضور دارد.

یادتان باشد به هیچ عنوان بازی را به صورت کلاس آموزشی به کودک یاد ندهید و اجازه بدهید او در طول روند بازی آن را به آرامی بیاموزد. لی لی حوضک یکی از بهترین گزینه‌ها در این روزهای دشوار قرنطینه کرونایی است که گونه دلتای آن کودکان را بسیار بیش از پیش درگیر می‌کند. این روزها شاید والدین حتی از بردن فرزندان خود به فضاهای باز نظیر پارک هم بترسند و از این کار امتناع ورزند. توجه داشته باشید که همواره بازی‌های قصه‌محور برای کودکان جذاب است، زیرا حس کنجکاوی آنان را برمی‌انگیزد. اگر کودکتان قلقلکی نیست می‌توانید در حین خواندن شعر، کف دست او را نیز قلقلک دهید. البته اطمینان حاصل کنید که کودکتان از این کار لذت می‌برد و اذیت نمی‌شود زیرا برخی کودکان نه تنها قلقلک دوست ندارند بلکه از آن آزار می‌بینند، اما در آن لحظه به دلیل خندیدن نمی‌توانند بگویند. یعنی خنده در آن لحظه نشانه لذت کودک نیست و واکنشی اجباری در هنگام قلقلک است.