درمان انحراف زانو؛ بررسی عوامل موثر و راه‌های درمان
درمان انحراف زانو و مفاصل از مواردی است که معمولا مورد سوال قرار می‌گیرد. منحرف شدن زانو باعث می‌شود مفصل زانو، استخوان ران و ساق پا در یک راستا قرار نگیرند. بد‌شکلی و انحراف زانو در سنین کودکی امری طبیعی است. اما در صورتی که این مشکل با رشد کودک به تدریج اصلاح نشود، باید علت آن را در مشکلات زمینه‌ای جستجو کرد. بارزترین علامت انحراف زانو، کمانی شدن پاها است.
انحراف زانو یا ژنووارم باعث پرانتزی شـدن پاها می‌شود. انحراف زانو در اثر چرخیدن استخوان ساق به داخل یا خارج اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود زانوها بچرخند. تراز تیبیوفمورال، ترازی بین موقعیت استخوان ران و درشت‌نی است. در حالت ایده آل، این دو استخوان زاویه 180 درجه را تشکیل می‌دهند. بزرگسالان ممکن است کمی درد در قسمت داخلی زانو احساس کنند. کودکان مبتلا به انحراف زانو ممکن است علائمی نداشته باشند. سیوطب در این مقاله به بررسی عوامل موثر در بروز انحراف زانو، نحوه تشخیص و درمان آن می‌پردازد.
بیشتر بخوانید: خرید زاپیامکس معجزه‌ای غیر قابل انکار برای دردهای زانو
عواملی که در بروز انحراف زانو تاثیر دارند
انحراف زانو در میان نوزادان بیشتر است زیرا مفاصل در نوزادان در حال رشد هستند. برخی کودکان خردسال در اثر راشیتیسم دچار انحراف زانو می‌شوند. راشیتیسم یک بیماری مرتبط با سطوح پایین ویتامین D است. در بزرگسالان، آرتروز زانو می‌تواند نتیجه انحراف زانو باشد. فرسودگی غضروف داخل مفصل زانو باعث خم شدن پا می‌شود. علاوه بر این، در اثر تغییر تراز استخوان‌ها احتمال آسیب بیشتر به زانوها وجود دارد.
سایر علل احتمالی انحراف زانو عبارتند از:
- صدمات
- اضافه وزن
- آکندروپلازی
- نارسایی کلیه
- بیماری بلونت
- بیماری متابولیک
- شرایط مادرزادی
- آسیب صفحه رشد
- بیماری استخوان شکننده
- آرتریت، به ویژه در زانو
- عفونت و تومورهای استخوانی
بیشتر بخوانید: درمان خشکی زانو؛ ۵ درمان برتر برای خشکی مفصل زانو
تشخیص به موقع انحراف زانو و آسان شـدن مراحل درمان
پزشک می‌تواند با معاینه پاها انحراف زانو را تشخیص دهد. برای تشخیص بهتر ساختار استخوانی پا، انجام رادیوگرافی ضروری است. در صورت تشخیص انحراف زانو، از ابزاری به اسم گونیا برای تشخیص میزان انحراف استفاده می‌کنند. در کودکان ممکن است ابتدا سطح ویتامین D را اندازه بگیرند. تشخیص به موقع امکان درمان در مراحل ابتدایی را فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید: پارگی تاندون زانو؛ علائم و روش‌های درمان آن
برای درمان انحراف زانو از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود
درمان نشدن انحراف زانو درد مفاصل را ایجاد می‌کند و این درد منجر به آرتروز می‌شود. درمان انحراف زانو به علت آن بستگی دارد. اگر علت آن راشیتیسم باشد، بیماری هنوز در مراحل اولیه است و به سادگی از طریق مصرف مکمل‌های ویتامین D یا کلسیم درمان می‌شود. گاهی اوقات، درمان با مکمل‌ها برای تقویت استخوان‌ها و بهبود وضعیت آن‌ها کافی است. سایر موارد از جمله راشیتیسم پیشرفته‌تر، نیاز به جراحی دارند.
برای موارد خفیف که درد زیادی ایجاد نمی‌کنند، فیزیوتراپی و تمرین با وزنه می‌تواند به تقویت عضلات اطراف استخوان‌های پا کمک کند. با این حال، این روش‌ها استخوان‌ها را صاف نمی‌کنند. جراحی یکی دیگر از روش‌های درمان انحراف زانو است.
رایج‌ترین نوع جراحی برای درمان انحراف زانو استئوتومی تیبیا است. این جراحی در بیماران جوان‌تر استفاده می‌شود. در این روش با برش استخوان و تغییر شکل آن، استخوان ساق پا را اصلاح می‌کنند. این کار باعث کاهش فشار روی زانو می‌شود. جراحی استئوتومی می‌تواند نیاز به جراحی تعویض کامل زانو را به تاخیر بیندازد و از آن پیشگیری کند.
پس از جراحی باید سه الی هشت ماه استراحت کنید، همچنین باید حداقل یک الی دو ماه از بریس استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین دارو برای زانو درد؛ داروهایی با کمترین عارضه
تمرین‌ها و حرکات اصلاحی برای درمان انحراف زانو
توانایی به کارگیری صحیح ماهیچه‌ها یک امر مهم و بدیهی است. وقتی راه می‌رویم یا فوتبال بازی می‌کنیم، این کارها را بدون تفکر انجام می‌دهیم. آموزش مغز برای روشن کردن عضلات مناسب یک فرآیند چالش برانگیز و راه‌حلی بسیار مناسب است. تمرینات فیزیکی منجر به تمایل بیشتر برای فعال کردن و تقویت عضلات می‌شود. بنابراین با انجام تمرینات ساده‌ای می‌توان مفاصل را تقویت و آن‌ها را تا حدودی اصلاح کرد. در زیر به برخی از این تمرین‌ها اشاره می‌کنیم:
بیشتر بخوانید: دوچرخه سواری برای زانودرد، فواید و نحوه استفاده از آن
حرکت اسکات برای درمان انحراف زانو
تمرین اسکات عضلات چهار سر ران را تقویت می‌کند. اگر زانوهایتان ضعیف است و نمی‌توانید تعال خود را حفظ کنید بهتر است در مقابل یک صندلی بایستید و این تمرین را انجام دهید. پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید، کمر را صاف نگه داشته و رو به عقب بنشینید. دقت کنید نباید زانوها از انگشتان پا جلوتر باشند.
بیشتر بخوانید: علت زانو درد در کودکان چیست؟
اصلاح انحراف زانو با حرکت نشستن و پاشدن
به آهستگی روی صندلی می‌نشینید و سپس دوباره به آهستگی بلند می‌شوید. در انجام این تمرین می‌توانید وزنه‌هایی را در دست بگیرید یا فقط با یک پا بلند شوید.
بیشتر بخوانید: ورزش های مناسب برای ساییدگی زانو؛ درمان سریع در خانه
تمرین لانچ برای بهبود انحراف زانو
تمرین لانچ رو به جلو به تقویت ران و لگن کمک می‌کند و تعادل را بهبود می‌بخشد. این تمرین عضلات زیادی را درگیر می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان آب آوردن زانو با ورزش؛ ۶ تمرین برای کاهش درد و کنترل تورم زانو
بالا نگه داشتن پا به صورت صاف برای کاهش تورم و درمان انحراف زانو
این تمرین عضلات پشت ران را تقویت می‌کند. برای انجام این تمرین روی صندلی صاف بشینید و پاها را روی زمین قرار دهید. سپس یک پا را صاف کرده و بالا بیاورید. این تمرین را برای هر دو پا انجام دهید.
تمرین اصلاحی بالا نگه داشتن پا از پهلو
برای انجام این تمرین روی پهلو دراز بکشید و پاها را روی هم قرار دهید. پای بالایی خود را بلند کنید و آن را صاف نگه دارید. این تمرین عضلات چهار سر ران و داخل ران را درگیر می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان آسیب دیدگی مینیسک زانو چگونه انجام می‌شود؟
کشش‌های قوسی راهکاری مناسب برای درمان انحراف زانو هستند
روی زمین و پشت به یک دیوار بنشینید، یا دراز بکشید. یک توپ بسکتبال را زیر زانوی خود قرار دهید تا زانو کمی خم شود. سپس پا را به آرامی به صاف کنید. این تمرین را بعد از یک مکث کوتاه برای هر دو پا انجام دهید.
تمرین استپ آپ به اصلاح انحراف زانو کمک می‌کند
این تمرینات عضلات چهار سر ران، همسترینگ، لگن و عضلات سرینی را تقویت می‌کند. برای انجام این تمرین یک پا را روی پله قرار دهید سپس آن را صاف کنید و با پای دیگر خود به آرامی ضربه بزنید.
تمرین پل برای درمان انحراف زانو
این تمرین به تراز بندی خوب، پایداری و تقویت باسن و لگن، عضلات سرینی و عضلات هسته بدن کمک می‌کند. برای انجام این تمرین باید به پشت بخوابید. دست‌ها را به موازات بدن در دو طرف بدن قرار دهید و باسن خود را بلند کنید. از ایجاد قوس در کمر خودداری کنید.
تمرینات یوگا و استفاده از وزنه‌ها هم جز تمرین‌های مفید برای اصلاح پای پرانتزی هستند.
یادداشت پایانی درباره درمان انحراف زانو
انحراف زانو به عنوان سندروم زانوی ضربدری شناخته می‌شود. انحراف زانو بیشتر در کودکان اتفاق می‌افتد. این بیماری علل مختلفی دارد و فقط در سن کم و مراحل ابتدایی به راحتی درمان می‌شود. در سنین بیشتر و مراحل پیشرفته از جراحی برای درمان‌انحراف‌زانو استفاده می‌کنند. انجام تمرینات فیزیکی باعث تقویت عضلات و جلوگیری از بیماری می‌شود. بهتر است در صورت تشخیص این عارضه توسط پزشک درمان را جدی بگیرید.
سوالات متداول
انحراف زانو چگونه باعث آسیب می‌شود؟
انحراف زانو نحوه توزیع وزن در مفاصل را تغییر می‌دهد. زانوی پرانتزی فشار زیادی به بخش داخلی و زانوی ضربدری فشار زیادی به بخش خارجی مفصل وارد می‌کند.
انحراف زانو چگونه درمان می‌شود؟
فیزیوتراپی و توانبخشی می‌توانند در اصلاح انحراف کشکک زانو مؤثر باشند. گاهی اوقات برای انتقال کشکک به محل طبیعی به عمل جراحی نیاز خواهیم داشت. در صورت جراحی، انجام فیزیوتراپی بعد از عمل ضروری خواهد بود.
علت انحراف زانو چیست؟
تخریب غضروف یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین کننده انحراف زانو است. عوامل دیگری مثل تخریب مینیسک، فرسایش استخوان، خارهای استخوانی و آسیب به رباط‌ها نیز می‌توانند انحراف زانو ایجاد کنند.